Unanchawaqninchikpa qowasqanchik paramanta

¡IMAYNARAQ kachwan para mana kaptinqa! Para llumpay kaptinñataqmi sasachakuypi tarikunchik, wakinpiqa chirinan hinaspa llumpay paranan sitiokunapim runakunata amirachin (Esdras 10:9). Ichaqa, imaynaraq kanku mana paranan sitiokunapi yachaq runakunaqa. ¡Paykunaqa anchatachá kusikunku para chayaptinqa!

Chaynam pararqa Asia Menor law llaqtakunapipas, chay sitiokunapim apostol Pablo predicarqa. Chaypim Licaonia llaqtapi yachaqkunata nirqa: ‘[Diosqa] reqsichikurqam runakunapaq imatapas allinta ruraspan. Paymi parachimun poqoy tiempokunapipas allinta ruruchispa, paytaqmi mikunanchikpaqpas chani-chaninta qowanchik chaynapi kusisqa kawsananchikpaq’, nispa (Hechos 14:17). Pabloqa manam pantarqachu paramanta puntata rimaspanqa, para kaptinmi plantakunapas kawsaykunapas kan.

Bibliapiqa Genesis libromanta Apocalipsis librokamam paramantaqa pachak kuti masninta rimachkan. ¿Yachayta munawaqchu Unanchawaqninchikpa qowasqanchik paramanta? Kaymanta qatiqninpi yachachikuymi yanapawasunchik Bibliapi astawan hapipakunapaq.

Bibliapi paramanta rimasqan

Huk kutipim Jesucristo rimarqa para kananpaq ima necesitakusqanmanta. Diosmanta rimaspanmi nirqa: ‘Taytaykichikqa [. . .] intitam qespichimun allin otaq mana allin runakunapaq, paytaqmi parachimun justo runakunapaq chaynataq mana justo runakunapaqpas’, nispa (Mateo 5:45). ¿Cuentata qokunkichu manaraq paramanta rimachkaspan Intimanta rimasqanta? Arí chaynam, Intiqa manam plantakunallatachu wiñachin aswanqa rupayninwanmi yakuta waspichin hinaptinmi para kan. Sapa watam lamar qochamanta puchqo yakuta achkallay-achkata waspichin (400.000 kilómetros cúbicos). Razonwanmi Bibliaqa nin, “Diosmi altoman yakuta waspichin” parachimunanpaq nispa.

Paramanta rimaspanmi Biblia kaynata nin: “Diosmi altoman yakuta waspichin. Hinaspam chulluchispan mayukuna kallpananpaq parachin. Paraqa puyumantam tallikamun. Paraqa llumpayllatañam kay pachaman tallikamun”, nispa (Job 36:26-28). Waranqantin watakunaña kay leesqanchik qellqasqa kachkaptinpas, runakunaqa unay tiempoñam para imayna rikurimusqanmanta yachanankupaq tiempochakurqaku. Paramanta rimaq librom 2003 watapi kaynataraq nirqa: “Manaraqmi allintaqa entiendekunchu parapa sutuynin imayna rikurisqanmantaqa”, nispa.

Yachayniyoq runakunam ninku mana rikuy atina achkallaña waspiypa huñunakusqankuwan, parapa huk sutuynin rikurisqanmanta. Chay parapa sutuynin kananpaqqa millonninpi waspiykunam huñunakunku. Chay sutuy yakuchapa  imayna yapakusqanqa mana rikuy atinam hinaspapas mana entiendey atinam. Chaymi huk libro kaynata nin: “Paramunanpaq puyupi yaku imayna huñunakusqanmantaqa achka yachachikuykunam kachkan, chaymi kunankama chayta yachanankupaq hinalla estudiachkanku”, nispa.

Yaqa 3500 wata ñawpaqtaraqmi, parata Unanchaq Jehová Dios kaynata Jobta tapurqa: ‘Yachaptikiqa ¿parapaqqa kapunchu taytanqa? Yachaptikiqa ¿sullapaqqa kapunchu taytanqa? [. . .]. Puyukunata yupananpaqqa ¿pitaq yachayniyoq kanman? ¿Pitaq puyñumanta tallichkaq hina cielokunamanta parachimunman?’, nispa (Job 38:28, 36, 37). Unay watakunaña pasaruptinpas yachayniyoq runakunaqa manaraqmi allintaqa chaymanta yachankuchu.

¿Imaynatam para rikurin?

Grecia lawmanta yachayniyoq runakunam nirqaku mayukunaqa mana parallawan kasqanmanta. Piensarqakum lamar qochamanta yakukuna allpa ukullanta orqokunaman qespispanku pukyukunamantaña chuya yaku lloqsimusqanta. Chayna niraqtam rey Salomonpas Diospa yuyaychasqanwan nirqa: “Llapallan mayukunam rin lamar qochaman. Lamar qochañataqmi mana huntanchu yakuwan. Mayukunapas qallarimusqanmanmi kutiykun huktawan”, nispa (Eclesiastes 1:7). ¿Chaynachu kanman? ¿Salomonqa rimachkarqachu allpapa ukunta yaku orqokunaman rispan mayuña kutimusqanmanta? Chaypaqqa qawasunchik, Salomon hina huk israelitakunapas ima piensasqankumanta.

 Hukninmi karqa Elias. Salomonpa tiemponmanta yaqa pachak wata pasaytam, Eliasqa maymanta para hamusqanta rimarqa. Kimsa wata masñam Eliaspa yachasqan llaqtataqa manaña pararqachu (Santiago 5:17). Jehová Diosmi israelitakunata Baal sutiyoq taytacha-mamacha yupaychasqankumanta castigarqa. Ichaqa Elias predicaptinmi runakuna huchankumanta wanakururqaku, chaymi Jehová  Diosta mañakurqa paramunanpaq. Mañakuchkaspanmi serviqninta nirqa: “Rispaykiyá qawamuy lamar qocha lawta”, nispa. Eliasqa musyakururqam mañakusqanta Jehová Dios uyarisqanta, serviqnin kaynata niptin: “Runapa maki plantan hina sayayniyoq puyutam lamar qochamanta seqamuqta rikuramuni”, nispa. Hinaptinmi, “cielokunata sinchi wayrayoq yanay-yanay puyukuna tapaykurqa” (1 Reyes 18:43-45). Qawasqanchikman hinaqa Eliasqa yacharqañam para imayna rikurimusqanta, yacharqam puyukuna lamar qochamanta rikurimusqanta hinaspa Prometesqa Allpa lawman wayra apasqanta. Kunankamam chay lawpiqa chaynata puyu rikurin.

Chay pasakusqanmanta pachak wata pasaytam, chakrapi llamkaq Amospas para imayna rikurisqanmanta rimarqa. Jehová Diosmi payta servichikurqa israelitakunapa contranpi willakunanpaq, paykunam wakchakunata ñakarichispanku taytacha-mamachakunatapas yupaycharqaku. Dios mana puchukachinanpaqmi, Amosqa nirqa: “Kawsanaykichikpaqyá hamuychik Tayta Diosman”, nispa. Hinaspanmi nirqa ‘Lamar qochata puyuyarachispan allpaman parachimuq’ Jehová Diosllata yupaychanankupaq (Amos 5:6, 8). Chaymantapas yapatawanmi rimarqa para imayna rikurimusqanmanta (Amos 9:6). Arí, Amosqa yacharqamá lamar qochamanta para rikurimusqanta.

Chayna kasqanmantam estudioso Edmond Halley runa 1687 watapi chayraq qawachirqa. Hinaptinmi unay watamantaña runakunaqa chayna kasqanta reqsikurqaku. Chaymantam ancha reqsisqa huk libro nin: “Yaqa 1800 watakamam runakunaqa piensarqaku lamar qochamanta yakukuna allpa ukullanta orqokunaman qespispa kaqllamanta lloqsimusqanta”, nispa. Kunanqa yaqa lliw runakunañam yachanku para imayna rikurimusqanmanta, pisi rimayllapim kaynata nichwan: “Lamar qochapi yakum waspispan puyuman tikrakun, chaymantañataqmi paramun hinaspam mayuntakama kaqlla lamar qochaman kutin”, nispa (Encyclopædia Britannica Online). Kaykunam qawachin Salomonpa Eclesiastes 1:7 versiculopi rimasqanqa puyumanta para kasqanta.

 Paramanta yachasqanchik imapim yanapawananchik

Bibliata qellqaqkunaqa yachayniyoq runakunapa nisqanman hinam allintapuni rimarqaku para imayna rikurimusqanmanta. Kaykunam qawachin Bibliaqa Jehová Diospa yuyaychasqan kasqanmanta (2 Timoteo 3:16). Llakikunapaqmi ichaqa kay pachata qachacharusqankuwan huklaw sitiokunapiqa llumpayta parachkan, huklawpiñataq mana paranchu. Ichaqa, para Unanchaqmi ñawpaqmantaraq nirqa ‘kay pacha chinkachiqkunata’ chinkachinanmanta (Apocalipsis 11:18).

Chay tiempo chayamunankamaqa, ¿imaynatam para qowaqninchik Jehová Diosta agradecekuchwan? Agradecekuchwanmi Bibliata estudiaspa chaynataq yachasqanchikkunata kasukuspa. Chaynata ruraspaqa mosoq pachapim wiñaypaq kawsakusunchik. Hinaspam para Unanchaq Jehová Diosninchikmanta ‘chaskisunchik llapa ima allin kaqkunata’ (Santiago 1:17).

 [13 hinaspa 14 kaq paginakunapi dibujo]

(Para el texto formateado completo, vea la publicación)

← ← PUYU ←

↓ ↑ ↑

PARA PLANTAKUNAPA WASPIYNIN WASPIY

↓ LLOQLLAWAN MAYU ↑

ALLPA UKUPI YAKU ↓

↓ → →

[13 kaq paginapi dibujokuna]

Diosta Elias mañakunankamam serviqninqa “lamar qocha lawta” qawarqa