1. ¿Imaynatataq allin yuyayniyuq kachwan? (Rimarimuytaq 2 Timoteo 4:5 nisqanmantapas).

 SASACHAKUYPI tarikuspanchikqa Jehova Diosmantawan iñiqmasinchikkunamantam iskayrayayta qallaykuchwan. ¿Imataq yanapawasun? Allin yuyayniyuqmi kananchik, rikchan-rikchanllam kananchik, hinaspapas Diosllapim ancha-anchata hapipakunanchik (leey 2 Timoteo 4:5). ¿Imaynatataq allin yuyayniyuq kachwan? Mana chaylla piñakuspam, yuyaywan imatapas tantiaspam chaynataq imatapas Jehova Dios hina qawanapaq kallpanchakuspam. Chayta ruwaspaqa manam hukmanyasqa kasqanchikwanchu aysachikusun.

2. ¿Imamantam kunan yachasun?

² Pasaq yachachikuypim yachamurqanchik sasachakuykunamanta, punta apaq iñiqmasinchikkunata ñakarichisqankumanta chaynataq ñuqanchikmanta tukuyta rimasqankumanta. Kunanñataqmi yachachkasunchik iñiqkuna ukupi sasachakuykuna kaptinpas Diosmantaqa mana iskayrayanamanta. Chay sasachakuykunaqa kanmanmi 1) hukkaqnin iñiqmasinchikpa sientirachiwasqanchik, 2) imamantapas rimapayawasqanchik chaynataq 3) Diospa llaqtanpi punta apaqkunapa musuq kamachikuykunata quwasqanchik. Chaykunawan sasachakuspaqa, ¿imatam ruwachwan Diosmanta chaynataq iñiqmasinchikkunamanta mana karunchakunapaq?

3. ¿Imaynam tarikuchwan mayqin iñiqmasinchikpas mana allin ruwaruwasqanchikta piensaspaqa?

³ ¿Haykallapipas piensarqanchikchu mayqin iñiqmasinchikpas mana allin ruwawasqanchikta? Ichapas punta apaqraq  kanman, chayna kaptinpas manapaschá llullantachu ruwarqa (Rom. 3:23; Sant. 3:2). Chaywanpas hukmanyarqanchikpaschá, chayraykuchá mana puñuytapas atirqanchikchu, hinaspapas nikurqanchikpaschá “iñiqmasiyraq kayta ruwaptinqa ichapas pantay religionpi kachkani” nispa. Chaytapuni piensananchiktam satanasqa munan (2 Cor. 2:11). Chayna tarikuspaqa Diosmantam karunchakuruchwan. Chaynaqa mayqin iñiqmasinchikpas mana allin ruwawasqanchikta piensaspaqa, ¿imatam ruwachwan mana hukmanyarunapaq?

4. (1) ¿Imatam Joseyqa ruwarqa sasachakuypiña kaspapas allin yuyayniyuq kananpaq? (Rimarimuytaq Genesis 50:19-21 nisqanmantapas). (2) ¿Imatam Joseymanta yachachwan?

⁴ Amayá piñakusunchu. Jacobpa churin Josey musullaraq kachkaptinmi wawqinkuna chiqnirqaku hinaspa wakinqa wañuchiyta munarqaku (Gen. 37:4, 18-22). Chaymi sirvienteta hina rantikururqaku. Hinaptinmi Joseyqa yaqa 13 wata sasachakuypi kallarqa. Ichapas iskayrayayta qallaykunman karqa Jehova Dios kuyasqanmanta, ichapas nikurqa “Diosqa saqiruwanñachiki” nispa. Chayna kananmantaqa allin yuyayniyuq kaspam hawkalla karqa. Mana allin ruwasqankuman hina ruwananmantaqa kuyasqanraykum wawqinkunata pampachaykurqa (Gen. 45:4, 5). ¿Imanasqa? Allin yuyayniyuq kasqanraykum. Joseyqa sasachakuyninpi umayuq kananmantaqa Diospa ima munasqanpim piensarqa (leey Genesis 50:19-21). Kaywanmi yachanchik pipas mana allinta ruwawaptinchikqa Dioswan mana piñakunamanta hinaspa Dios qunqaruwasqanchikta mana ninanchikmanta. Aswanqa Jehova Diospa yanapawasqanchikpiyá yuyaymanasun, pampachakuq kananchikpaqyá kallpanchakusun, hinaspapas amayá qunqasunchu bibliapi “kuyakuq runaqa maynaña huchatapas pampachanmi” nisqanta (1 Ped. 4:8).

5. ¿Imatam iñiqmasinchik Miqueas ruwarqa hukkuna sientichiptinkupas?

⁵ Rimarisuntaq Sudamerica lawpi yachaq punta apaq Miqueas b iñiqmasinchikmanta. Payqa punta apaqkuna sientirachisqanpaqmi hapikurqa. Chaymi nirqa: “Manam haykapipas kayna llakisqaqa tarikurqanichu, manam puñuytapas atirqanichu. Chayraykum mana ima ruwaytapas atispay waqakuq kani”, nispa. Chaywanpas Miqueasqa allin yuyayniyuq kananpaqmi kallpanchakurqa. Jehova Diostam mañakuq atiyninwan yanapaykunanpaq, chaymantapas qillqanchikkunatam anchata estudiaq. Chaywanmi yachanchik pipas sientirachiwasqanchikta piensaspaqa mana chaylla piñakurunamanta hinaspa mana allinkunata mana piensanamanta. Ichapas sientirachiwaqninchik iñiqmasinchikqa ima sasachakuypipas kachkan. Chaynaqa Jehova Diosmanyá imayna tarikusqanchikmanta willakusun, mañakusunyá iñiqmasinchik llullanta ruwasqanta mana piensanapaq. Chayqa yanapawasunmi pampachaykunapaq (Prov. 19:11). Jehova Diosqa imatapas allintam yachan, chaymi kallpata quwasunchik ima sasachakuytapas aguantanapaq (2 Cron. 16:9; Ecl. 5:8).

6. ¿Imanasqam Jehova Diospa rimapayawasqanchiktaqa kasukunanchik? (Rimarimuytaq Hebreos 12:5, 6, 11 nisqanmantapas).

⁶ Allinninchikpaq rimapayawasqanchikqa ichapas mana allinpaq rikchakapuwachwan. Llakisqallaña kasqanchikpi umayuq kaspaqa rimapayawasqanchiktam mana kaqpaqta  hina hapisun, hinaspam kuyawasqanchikrayku Jehova Diospa allinninchikpaq rimapayawasqanchikta mana kasukuchkachwanchu (leey Hebreos 12:5, 6, 11). Llakisqallaña kaptinchikqa satanasmi Diosmantawan iñiqmasinchikkunamanta karuncharuwachwan. Punta apaqkuna rimapayaruwaptinchikqa, ¿imataq yanapawasunchik allin yuyayniyuq kanapaq?

7. (1) Dibujopi qawasqanchikman hinaqa, ¿imakunapitaq Pedroqa yanapakuyta atirqa? (2) ¿Imatam yachanchik Pedromanta?

⁷ Rimapayawasqanchiktayá kasukusun. Achka kutipim Jesusqa Pedrota wakin apostolkunapa qayllanpi qaqcharqa (Mar. 8:33; Luc. 22:31-34). ¡Mayna pinqaypichiki Pedroqa karqa! Chaywanpas payqa manam Jesusmantaqa karunchakurqachu, Jesuspa nisqankunata kasukuspanmi kaqmantaqa manaña chaykunataqa ruwarqachu. Pedro kasukuq kasqanraykum Jehova Diosqa iñiqmasinkunata astawan yanapananpaq churaykurqa (Juan 21:15-17; Hech. 10:24-33; 1 Ped. 1:1). Kaywanmi yachanchik imapas rimapayawasqanchik pinqaypaq hina kaptinpas kasukuyqa allinninchikpaq kasqanta. Chaynata ruwaspanchikqa Jehova Dioswanmi kuyachikusun hinaspa iñiqmasinchikkunatapas yanapasun.

8, 9. ¿Imaynataq Bernardoqa tarikurqa punta apaq kasqanmanta hurquruptinku? ¿Imataq yanaparqa mana piñasqallaña kananpaq?

⁸ Rimarisunchik Mozambique nacionmanta Bernardo sutiyuq iñiqmasinchikmanta. ¿Imaynataq payqa tarikurqa manaña punta apaq kananpaq niykuptinku? Paymi nin: “Punta apaq kasqaymanta hurquruwasqankumantam anchallataña piñakurqani”, nispa. Piñasqaqa tarikurqa iñiqmasinchikkuna pinqananta manchakuspam. Bernardoqa ninraqmi: “Achka killakunam chayna piñasqallaña karqani. Chaymantam ichaqa Jehova Diospa rimapayawasqanqa allinniypaq kasqanta yacharurqani”, nispa. ¿Imataq yanaparqa?

⁹ Bernardoqa allin kaqta piensananpaqmi kallpanchakurqa. Payqa nintaqmi: “Punta apaq kaspaymi Hebreos 12:7 nisqanta pi iñiqmasinchikpaqpas leepuq kani punta apaqkunapa imapas nisqaykuta mana hukmanyaspalla kasukunanpaq. Chaymi yuyaymanaspay nikurqani: ‘¿Pikunataq kasukunanku  Hebreos 12:7 nisqanta? ¿Manachu lliw?’”, nispay. Manam chayllatachu Bernardoqa ruwarqa, aswanqa Jehova Diospi astawan hapipakunanpaqmi bibliata leespan yuyaymanarqa. Chaymantapas iñiqmasinchikkuna pinqanankuta manchakuspanpas kallpanchakurqam huñunakuykunapi rimarinanpaq chaynataq Diosmanta willakunanpaq. Hinaspam chaymanta qipakunamanqa punta apaqña kaqmanta karqa. Bernardota hina pasawaptinchikqa pinqaypi kananchikta manchakunamantaqa rimapayawasqanchiktayá kasukusun hinaspa chayman hinaña kawsakusun (Prov. 8:33; 22:4). c Bernardo hina ruwaptinchikqa Jehova Diosmi tukuypi yanapawasun, manataqmi iñiqmasinchikkunamantaqa karunchakusunchu.

10. ¿Imanasqataq wakin Israel runakunaqa Diosta qipanchayta qallaykurqaku?

¹⁰ Ñuqanchikmanta nanachikuq punta apaqkuna musuq kamachikuykunata quwaptinchikqa sasa kasukuymi kanman, wakinpiqa Diosmantapas karunchakuruchwanmi. Chaynam karqa Moisesman Diosninchik kamachikuykunata quykuptinpas, chaywanmi wakin Israel runakunapas sasachakurqaku. Chay tiempokamaqa ayllupi kamachikuqkunallam sacerdote hina Diospaq altarkunata ruwaspa animalkunata kañapuqku (Gen. 8:20, 21; 12:7; 26:25; 35:1, 6, 7; Job 1:5). Ichaqa Moisesman Jehova Dios kamachikuykunata qusqanmantapacham ayllupi nanachikuqkunaqa manaña chaytaqa ruwarqakuchu. Jehova Diosqa Aaronpa miraynillantam akllarqa sacerdotekuna kanankupaq. Chaymi pipas Aaronpa miraynin mana kachkaspan sacerdote hina ruwaspanqa wañunan karqa (Lev. 17:3-6, 8, 9). d Yaqachusmi chay musuq kamachikuykuna kasqanrayku Coreypas, Datanpas, Abirampas hinaspa 250 akllasqa punta apaqkunapas Moisespa contranpi hatarirurqaku (Num. 16:1-3). Chay runakunaqa Diosta qipanchasqankuraykum wañurqaku. ¿Imatam ruwananchik musuq kamachikuykuna mana gustonchikpaq hina kaptinqa?

11. ¿Imatam Koatpa mirayninmanta yachanchik?

¹¹ Tukuy sunqumantayá musuq kamachikuykunataqa kasukusun. Israel runakuna chunniqninta riptinkum Leviy ayllumanta kaq Koatpa mirayninkuna sumaq ruwayniyuq karqaku. Paykunam Israel runakuna mayman riptinpas Diospa baulninta apaqku (Num. 3:29, 31; 10:33; Jos. 3:2-4). ¡Mayna sumaqchá karqa Diospa baulninta apayqa! Chaywanpas Diospa qusqan allpaman chayaruptinkum chay ruwayninkuqa tukururqa, manañamiki chaymantaqa huklawmanqa astakunankuchu karqa. Chaymi kamachiq Salomonpa tiemponpiqa Koatpa wakin mirayninkuna karqa takiqkuna, punku cuidaqkuna hinaspa kawsay cuidaqkuna (1 Cron. 6:31-33; 26:1, 24). Koatpa mirayninkunaqa mana rimapakuspam tukuy ima nisqankuta ruwarqaku ñawpaqpi Diospa baulninta apaq kachkaspapas. Kaywanmi yachanchik punta apaqkunapa musuq kamachikuykuna quwasqanchiktaqa kasukunamanta. Huk ruwaypiña yanapakunanchikpaq niwaptinchikpas kusisqa ruwanapaqyá kallpanchakusun, amayá  qunqasunchu Jehova Diosninchikpaqqa ima ruwayniyuqña kaspapas hina chaynalla kasqanchiktaqa. Diosta kasukuymi aswan allinqa ima ruwayniyuqña kaymantapas (1 Sam. 15:22).

12. ¿Imataq Zairata yanaparqa mana hukmanyaspan hawkalla kananpaq?

¹² Zaira sutiyuq iñiqmasinchikmantayá rimaykusun. Paymi 23 wata masnin betel wasipi yanapakurqa, chaymantam precursora especial kananpaqña niykurqaku. Paymi nin: “Chaywanmi anchata llakikurqani, mana valeqpaqmi hapikurqani. Nikurqanim: ‘Ima mana allintataq ruwarullani’, nispay. Wakin iñiqmasinchikkunapas astawanraqmi llakichiwaqku ‘allinta tukuy imata ruwaspaykiqa hinallam betel wasipi yanapakuchkawaq karqa’”, nispa. Chaymi Zairaqa achka punchaw hukmanyaspan sapa tuta waqaq. Chaywanpas ninmi: “Manam iskayrayanichu Jehova Dios kuyawasqanmantaqa, manataqmi iñiqmasinchikkunamantaqa karunchakurqanichu”, nispa.

13. ¿Imatam Zairaqa ruwarqa manaña llakisqa kananpaq?

¹³ Llakisqa kasqanmanta sunqunta tiyaykachinanpaqmi Zairaqa qillqanchikkunapi maskaq pay hina iñiqmasinchikkunapa willakusqankuta. Anchatam yanaparqa 2001 wata 1 febrero killapi La Atalaya qillqapi “Usted puede afrontar el desánimo” niq yachachikuy. Chay yachachikuypim biblia qillqaq Marcosmanta riman. Paymanta yachasqanqa anchatam Zairataqa yanaparqa, Marcospas Zaira hinachá huktaña ruwananpaq niykuptinkuqa llakikurqa. Chaymantapas Zairaqa amistadninkunapa yanapakuynintam maskarqa, manam iñiqmasinchikkunamantaqa karunchakurqachu, manataqmi llakisqallañachu karqa. Chaywanmi yacharurqa Jehova Diosqa punta apaqkunata atiyninwan imatapas tantianankupaq yanapasqanmanta, yacharurqataqmi punta apaqkunaqa payta kuyasqanmantapas. Chaymantapas yacharurqam imamantapas puntataqa Diospa munayninta ruway aswan allin kasqanmanta.

14. ¿Imawanmi sasachakurqa Vlado sutiyuq iñiqmasinchik hinaspa imam yanaparqa?

¹⁴ Eslovenia nacionmanta Vlado sutiyuq iñiqmasinchikmantapas rimariykusunyá. Payqa 73 watanpiñam kachkan, payqa anchallatañam llakikurqa huklawpiña huñunakunanpaq  niykuptinku. Vladom nin: “Piñakururqanim huñunakunayku sumaq wasipi manaña huñunakunaykupaq niwaptinku. Carpintero kaspaymi imachankunatapas suma-sumaqta allicharqani. Chaymantapas tukuy chaykunaqa wakin yuyaqkunatam anchata sasachawarqaku”, nispa. ¿Imataq Vladotaqa kasukunanpaq yanaparqa? Paymi nin: “Punta apaq iñiqmasinchikkunapa musuq kamachikuykuna quwasqanchikqa allinninchikpaqmi, chayna kasukuyqa yanapawanchiktaqmi qipa punchawkunapi kasukunapaqpas”, nispa. ¿Ñuqanchikpas llakikunchikchu hukpiña yanapakunapaq niwaptinchik utaq huklawpiña huñunakunapaq niwaptinchik? Amayá hukmanyasunchu, Jehova Diosqa yachanmi llakikusqanchiktaqa. Hinalla Diostawan akllasqan runankunata tukuypi kasukuspaqa kusisqam kawsakusun (Sal. 18:25).

15. ¿Imatam ruwananchik iñiqkuna ukupipas sasachakuykuna kaptinqa?

¹⁵ Mana allinkunapa tukunan punchaw chayamunankamaqa tukuymi iñiqkuna ukupipas sasachakuykunaqa kanman. Chaymi yuyayniyuq kananchik Diosman sunqu hinalla kananchikpaq. Iñiqmasinchik sientirachiwasqanchikta piensaspaqa amayá piñakurusunchu, allinninchikpaq rimapayawaptinchikpas chaylla kasukunapaqyá kallpanchakusun. Musuq kamachikuykuna kaptinpas tukuy sunqumantayá kasukusun.

16. ¿Imatam ruwananchik Diosmanta hinaspa punta apaqkunamanta mana iskayrayanapaq?

¹⁶ Sasachakuypiña kaspapas amayá Diosmantaqa nitaq punta apaq iñiqmasinchikkunamantaqa iskayrayasunchu, chaypaqqa allin yuyayniyuqmi kananchik. Allin yuyayniyuq kaspaqa hawkallam kasun, imatapas allintam tantiasun hinaspa Jehova Diospa munasqanman hinam ruwasun. Diosta serviq ñawpaq runakunamantayá astawan yachasun, chaynapi ñuqanchik hina sasachakuypi kaspapas ima ruwasqankumanta yachanapaq. Diostayá sunqumanta mañakusun yanapawananchikpaq, amataqyá haykapipas iñiqmasinchikkunamantaqa karunchakusunchu. Chayta ruwaptinchikqa imaña-haykaña kaptinpas satanasqa manam Diosmantaqa karunchawasunchu (Sant. 4:7).