1, 2. (1) ¿Imata yachayta munaspankum judio religionpi punta apaqkunaqa Pedrota tapupayachkarqaku? (2) ¿Imatam Pedroqa nirqa? (Qaway kay paginapi dibujota.) (3) ¿Imanasqam Pedroqa mana manchakuspan tapusqankuta kutichirqa?

JESUSPA wañukusqan qepallatam, judio religionpi punta apaqkuna apostol Pedrota piñasqallaña tapupayachkarqaku. Chay judiokunaqa Jesusta wañuchinankupaq runakunata umachaqmi karqaku. Apostol Pedrom onqoq runata sanoyarachirqa, hinaptinmi chay judiokunaqa pi atiy qosqanmanta yachayta munaspanku tapupayachkarqaku. Chaymi payqa mana manchakuspan nirqa: “Nazaretmanta kaq Jesucristopa sutinpim kay runaqa allinyarun hinaspam sanoña ladoykichikpi sayachkan. Chay kikin Jesustam qamkuna chakatarurqankichik [‘qerupi warkururqankichik’, NM]: aswanqa Diosmi wañusqanmanta kawsarirachimurqa”, nispa (Hech. 4:5-10).

² Ñawpaqtam Pedroqa manchakuspan kimsa kutikama Jesusta qepancharurqa (Mar. 14:66-72). ¿Imaynamá kunanqa mana manchakuspanqa rimachkarqa? Chaynataqa rimachkarqa Diospa chuya espiritun yanapasqanraykum hinaspa Jesuspa kawsarimusqanmanta mana iskayrayasqanraykum.  Ichaqa, ¿imanasqataq kawsarimusqanmanta mana iskayrayarqachu? ¿Imataq yanapawachwan ñoqanchikpas mana iskayrayanapaq?

3, 4. (1) ¿Pipas kawsarichisqachu karqa apostolkunapa tiemponmanta ñawpaqta? (2) ¿Pikunatam Jesusqa kawsarirachirqa?

³ Apostolkunapa tiemponmanta ñawpaqtapas wakin runakunaqa kawsarichisqam karqaku. Chaymi paykunapaqqa mana wamaqchu karqa runapa kawsarimusqanqa. Paykunaqa yacharqakum Eliaspas chaynataq Eliseopas Diospa yanapakuyninwan wañukuq runata kawsarichisqankumanta (1 Rey. 17:17-24; 2 Rey. 4:32-37). Huk kutipipas runakuna Eliseopa sepulturanman apasqanku ayata wischuykuptinkum kawsariramurqa (2 Rey. 13:20, 21). Punta tiempopi cristianokunapaqqa, cheqapmi karqa tukuy chaykuna pasakusqanqa. Ñoqanchikpaqpas Diospa Palabranpi kawsarimuymanta nisqanqa cheqapmi.

⁴ Anchatamá kusichiwanchik wañukuqkunata Jesuspa kawsarichisqanpas. Huk kutipim viuda warmipa qari wawanta kawsarirachirqa. ¡Maynatachá chay warmiqa kusikurqa! (Luc. 7:11-15.) Jesusqa 12 watanpi kaq warmi warmachatapas kawsarirachirqam. ¡Maynatachá tayta-mamanqa kusikurqaku kuyasqanku warmachan kawsariramusqanmantaqa! (Luc. 8:49-56.) Chaymantapas, ¡maynatachá kusikurqaku sepulturamanta Lazaro kawsariramuptin qawaqnin runakunapas! (Juan 11:38-44.)

5. ¿Imanasqam mana chaynallachu hukkunapa kawsarimusqanwan Jesuspa kawsarimusqanqa?

⁵ Apostolkunaqa yacharqakum Jesuspa kawsarimusqanqa hukkunapa kawsarimusqanwan mana chaynalla kasqanta. Chay tiempokama kawsarimuq runakunaqa aycha cuerpopim kawsarimurqaku hinaspam kaqlla wañukurqaku. Jesusmi ichaqa kawsariramurqa espiritu cuerpoyoq manaña haykapipas wañunanpaq (leey Hechos 13:34). Jesusmantam Pedropas nirqa ‘aycha’ cuerpopi wañukusqanmanta hinaspa ‘espiritu’ cuerpopiña kawsarimusqanmanta. Nirqataqmi “Diospa alleqninpi” kasqanmanta, hinaspa “angelkunapas, autoridadkunapas chaynataq atiyniyoqkunapas” payta kasukusqankumanta (1 Ped. 3:18-22). Wakin runakunapa kawsarimusqanku admirakuypaq kaptinpas, Jesuspa kawsarimusqanmi pipamantapas aswan admirakuypaq karqa.

6. ¿Imakunapim Jesuspa kawsarisqanqa allintapuni yanaparqa qatiqninkunata?

⁶ Jesuspa kawsarimusqanqa ancha allinmi karqa qatiqninkunapaq. Jesusqa manam cheqniqninkunapa piensasqanman hinachu wañusqalla kachkarqa, aswanqa atiyniyoq espirituñam rikurirurqa. Chaymantapas, kawsarimusqanqa sutillatam qawachirqa Diospa Churin kasqanta. Chaymi qatiqninkunaqa kallpanchakuspanku  mana iskayrayaspa kusikuywan Diosmanta willakuyta qallaykurqaku. Arí, Jesusqa kawsarirurqamá, chaymi Diospa munayninpas hinalla ruwakunan karqa.

7. (1) ¿Imamantam Jesusqa kunan tiempopi nanachikuchkan? (2) ¿Ima tapukuykunatam qatiqninpi kutichisun?

⁷ Ñoqanchikpaqqa Jesusqa manamá admirakuypaq ruwaq runallachu. Payqa tukuy hinastinpi Diosmanta willakuy apakunanpaqmi kunanqa nanachikuchkan. Chaymantapas, Diospa Gobiernonpi Kamachiq kaspanmi kay Pachapi tukuy mana allinkunata chinkachinqa, hinaspam suma-sumaq huertaman kay Pachata tikranqa runakuna chaypi wiñaypaq kawsanankupaq (Luc. 23:43). Jesucristo mana kawsariruptinqa, manachá chay suyakuyniyoqqa kachwanchu. Ichaqa, ¿imaraykutaq nichwan Jesusqa kawsarirusqanmanta? ¿Imanasqataq kawsarirusqanqa ñoqanchikpaq ancha allin?

8, 9. (1) ¿Imanasqam sacerdotekunawan fariseokunaqa Jesuspa sepulturanta soldadokuna cuidanankuta munarqaku? (2) ¿Imakunatam qawarqaku sepultura qawaq riq warmikuna?

⁸ Jesuspa wañukusqan qepallatam sacerdotekunawan fariseokuna Pilatopa qayllanman rispanku nirqaku: “Señor Prefecto, yuyachkanikum, chay llulla runaqa kawsachkasparaqmi nirqa: ‘Wañuspayqa kimsa punchawmantam kawsariramusaq’ nispa. Chaynaqa kamachiyá kimsa punchawkama sepultura seguranankupaq, yanqañataq discipulonkuna cuerponta tuta suwaruspanku runakunaman ninmanku: ‘Wañusqanmantam kawsarirun’ nispanku, hinaptinmi chay llullaqa ñawpaq llullakusqanmantapas aswanraq karunman”, nispa. Chaymi Pilatoqa kamachirqa soldadokuna Jesuspa sepulturanta cuidanankupaq (Mat. 27:62-66).

⁹ Jesuspa cuerponqa qaqapi toqosqa sepulturapi churasqa hinaspa hatun rumiwan wichqasqam karqa. Chaypi wichqasqalla kanantam cheqniqnin runakunaqa munarqaku. Jehova Diosmi ichaqa mana chaytachu munarqa. Jesuspa wañukusqan kimsa punchaw pasaytam, Magdala llaqtayoq Maria huknin Mariapiwan sepultura qawaq rirqaku. Hinaptinmi sepulturapa ruminqa asurichisqa kachkarqa, chaypitaqmi huk angelpas tiyachkarqa. Chay angelmi paykunaman nirqa: “Manam kaypiñachu, payqariki nisqanman hinam kawsarirunña”, nispa (Mat. 28:1-6). Arí, ¡Jesusqa kawsarirurqamá!

10. ¿Ima nispanmi Pabloqa Jesuspa kawsarimusqan cheqap kasqanta qawachirqa?

¹⁰ Jesuspa kawsarimusqan 40 punchaw qepatam tukuy ruwasqankuna sutillata qawachirqa kawsarimusqanqa cheqap kasqanta. Chayna kasqanmantam apostol Pablopas qawachirqa Corinto cristianokunaman carta qellqasqanpi. Nirqam: “Llapallanmanta llalliqtaqa chaskisqayman hinam yachachirqaykichik, Bibliapa nisqanman hinapas Cristoqa wañurqa huchanchikkunaraykum. Bibliapa nisqanman hinam pampasqa kaspan kawsarimurqa kimsa punchawninman. Hinaspam rikuriykurqa Pedroman, chaymantañataqmi rikuriykurqa apostolninkunaman, chaymantañataq pichqa pachak masnin huñunasqa wawqe-panikunaman. Wakinkunaqa kawsakuchkanraqmi, wakinkunam ichaqa wañukunña. Chaymantañataqmi rikuriykurqa Jacoboman, chaymantañataq llapallan apostolkunaman. Qepatañataqmi ñoqaman rikuriykuwarqa mana tiemponpi nacekuqman hina”, nispa (1 Cor. 15:3-8).

11. ¿Imaynanpitaq nichwan Jesuspa kawsarimusqanqa ‘Bibliapa nisqanman hina’ kasqanta?

¹¹ Jesuspa kawsarimusqanqa ‘Bibliapa nisqanman hinam’ karqa. Bibliaqa ñam willakurqaña Jesus kawsarimunanmantaqa. Davidmi qellqarqa Diosqa ‘sapaqchasqan’ runapa cuerponta ‘sepulturapi’ mana saqenanmanta (leey Salmo 16:10). ¿Pimantam rimachkarqa? Apostol Pedrom Pentecostes 33 watapi willakurqa Davidpa rimasqanqa Jesuswan tupasqanta. Nirqam: “Chaynapim Davidqa qawachkanmanpas hina ñawpaqmantaraq rimarqaña Jesucristopa kawsarimunanmanta. Paymi nirqa: ‘Sepulturapiqa manam Diosqa saqenmanchu karqa nitaqmi cuerpon ismunantapas dejanmanchu karqa’”, nispa (Hech. 2:23-27, 31).

12. ¿Pikunataq kawsarimusqan qepata Jesusta qawarqaku?

¹² Jesustaqa achka runakunam rikurqaku kawsarimusqan qepataqa. Kawsariramusqan 40 punchaw qepatam Jesusqa qatiqninkunaman rikuriykurqa pampakusqan huertapi, Emaus llaqtaman rina ñanpi hinaspa huk lawkunapipas (Luc. 24:13-15). Rikuriykurqataqmi Pedroman hinaspa achka runakunamanpas. Huk kutipipas 500 masnin runakunamanmi rikuriykurqa. Hinaptinqa, achka runakuna qawachkaptinkuqa manamá iskayrayachwanchu Jesuspa kawsarimusqanmantaqa.

13. ¿Imaynatam Jesuspa qatiqninkunaqa paypa kawsarimusqanmanta mana iskayrayasqankuta qawachirqaku?

¹³ Jesuspa qatiqninkunaqa mana iskayrayaspam willakurqaku pay kawsarimusqanmantaqa. Jesuspa kawsarimusqanmanta achka willakuqkunam qatikachasqa, ñakarichisqa hinaspa wakinpiqa wañuchisqa karqaku. Qallariypi yachamusqanchikman hinam, Pedropas sacerdotekunapa hinaspa fariseokunapa qayllanpi mana manchakuspan Jesuspa kawsarimusqanmanta rimarqa. Yanqa kaptinqa, ¿yaqachu wañuytapas mana manchakuspan rimanman karqa? Pedrowan Jesuspa wakin qatiqninkunaqa manamá iskayrayarqakuchu Jesuspa kawsarimusqanmantaqa nitaq Diosmanta willakuy apakunanpaq pay nanachikusqanmantapas. Jesuspa kawsarimuyninqa qawachirqataqmi paykunapas kawsarichisqa kanankumanta. Chaynam Estebanpas wañuchisqa kaspan kawsarimunanmantaqa mana iskayrayarqachu (Hech. 7:55-60).

14. ¿Imanasqam niwaq Jesusqa kawsachkanmi nispa?

¹⁴ Sutillatam musyakunchik Jesusqa hanaq pachapi Kamachiq chaynataq congregacionpa Uman kasqanta. Diospa llaqtanqa astawanmi kunan tiempopiqa wiñachkan. Manachá chaynataqa wiñanmanchu Jesus mana kawsaptinqa. Chaymantapas, mana kawsariptinqa hukchu paymantaqa pipas yachachiwachwan karqa. Ichaqa, sutillatamá ñoqanchikqa musyakunchik pay kawsasqantaqa hinaspa tukuy hinastinpi Diosmanta willakuy apakunanpaq pay nanachikusqanmantaqa.

15. ¿Imanasqataq Jesuspa kawsarimusqanqa kallpanchawanchik Diosmanta willakunapaq?

¹⁵ Kallpanchawanchikmi mana manchakuspa Diosmanta willakunapaq. Jesuspa tiemponmantapacham Diospa enemigonkunaqa paymanta mana willakunanchikpaq kaykunawan sasachawanchik: Diospa contranpi yachachikuykunawan, burlakuykunawan, cheqnikuykunawan, gobiernokunapa harkakuyninkuwan, ñakarichiykunawan hinaspa wañuchiykunawanpas.  Chayna kaptinpas, Bibliaqa kaynatam willakurqaña: “Contraykipi [imakuna] ruwasqankupas manam imanasunkichu”, nispa (Is. 54:17, Chuya Qellqa, revisión 2012). Chaynaqa, Satanaspa servichikusqan runakunaqa manam manchakunapaqchu. Willakusqanman hinam Jesusqa yanapawachkanchik (Mat. 28:20). Cheqniwaqninchikkunaqa manamá upallachiwasunchu imataña ruwaspankupas.

16, 17. (1) ¿Imaynatam Jesuspa kawsarirusqanqa qawachin lliw yachachisqankuna cheqap kasqanta? (2) Juan 11:25 nisqanman hinaqa, ¿ima atiytam Jesusqa taytanmanta chaskirqa?

¹⁶ Qawachinmi lliw yachachisqankuna cheqap kasqanta. Apostol Pablopa nisqanman hinaqa, cristianokunapa iñiyninqa hinaspa Diosmanta willakuyninqa yanqapaqmi kanman Jesucristo mana kawsariruptinqa. Bibliamanta rimaq huk runam nin: “Jesus mana kawsariruptinqa, [. . .] cristianokunaqa upa runakuna hinachá yanqa willakuyta creerunku”, nispa. Arí, Mateo, Marcos, Lucas hinaspa Juan librokunapi willakuykunaqa, yachayniyoq allin runapa llakikuypaq wañuypi tukurusqanmanta yanqa willakuyllach kanman. Ichaqa, Jesusqa kawsarirurqam. Chaymi qawachin chay tiempopi yachachisqankuna hinaspa hamuq tiempopaq willakusqankunapas cheqappuni kasqanmanta (leey 1 Corintios 15:14, 15, 20).

¹⁷ Jesusmi nirqa: “Ñoqam kani kawsarichiqpas chaynataq kawsay qokuqpas. Pipas ñoqaman iñiqqa wañuspapas kawsarimunqam”, nispa (Juan 11:25). Kay suma-sumaq willakusqanqa ruwasqamá kanqa.  Jesusqa atiytam chaskirqa hanaq pachapaq suyakuyniyoqkunata kawsarichinanpaq, hinaspa kay Pachapi kawsanankupaq suyakuyniyoq waranqantin runakunata kawsarichinanpaqpas. Jesuspa wañukusqanmi hinaspa kawsarimusqanmi qawachiwanchik wañuyqa chinkachisqa kananmanta. Kaymi kallpanchawanchik ima sasachakuytapas atipanapaq hinaspa wañuytapas mana manchakunapaq.

18. ¿Imatam qawachiwanchik Jesuspa kawsarimusqanqa?

¹⁸ Jesuspa kawsarimusqanqa qawachiwanchikmi Taytanpa munasqanman hina Jesus juzgawananchikmanta. Atenas llaqtapi wakin runakunamanmi Pablo nirqa: “Diosmi akllarun huk runata, paymi akllasqan punchawpi allin arregloman hina kay pachata juzganqa. Chayta llapa runakuna creenankupaqmi chay akllasqan Jesusta Dios kawsarichimurqa”, nispa (Hech. 17:31). Chaynaqa, Taytanpa churasqan juez kasqanraykum, Jesusqa juzgawasun kuyakuywan hinaspa allin arregloman hina (leey Isaias 11:2-4).

19. ¿Imapaqmi kallpanchawanchik Jesuspa kawsarimusqanqa?

¹⁹ Jesuspa kawsarimusqanqa kallpanchawanchikmi Diospa munayninta ruwanapaq. Ñoqanchikrayku Jesus mana wañukuptinqa hinaspa mana kawsarimuptinqa, manam wañuymantawan huchamantaqa librakuyta atichwanchu (Rom. 5:12; 6:23). Wakin runakuna hinachá nichwan: “Mikukusun, tomakusun, ichapas paqarin wañukusun”, nispa (1 Cor. 15:32). Ichaqa, manam kay Pachapi kusirikuykunaman hinachu ñoqanchikqa kawsakunchik. Aswanqa kawsarimuymanta yachasqanchikraykum Jehova Diosta tukuy imapi kasukunchik.

20. ¿Imaynatam Jesuspa kawsarirusqanqa qawachin Diospa ancha atiyninta?

²⁰ Jesuspa kawsarimusqanqa qawachinmi Diospa ancha atiyninta, payqa maskaqninta favoreceqmi (Heb. 11:6). ¿Haykallapipas yuyaymanarqanchikchu mana wañuq espiritupi Jesusta kawsarichispan Jehova Dios ancha atiynintawan yachayninta qawachisqanpi? Jesuspa kawsarirusqanqa qawachirqamá Jehova Diosqa tukuy ima nisqankunata ruwaq kasqanta. Eden huertapi willakusqanman hinam, Jehova Diosqa nirqaña warmipa ‘miraynin’ hamuspan Diospa Llapallan Kamachiq kasqanta qawachinanmanta. Kay willakuy cumplikunanpaqmi chay Miraymanta hamuq Jesusqa wañukuspan kawsarimunan karqa (Gen. 3:15).

21. Qampaqa, ¿imanasqataq kusikunapaq kawsarimuymanta suyakuyqa?

²¹ ¡Mayna kusikunapaqmi kawsarimunapaq Diosninchikpa qowasqanchik suyakuyqa! Apostol Juanmi kay willakuyta uyarirqa: “Diosqa runakunawanñam yachachkan. Paykunam kanqa runankuna, Diosñataqmi kanqa paykunapa Diosnin. Diosmi pichanqa paykunapa weqenta, manañam kanqachu wañuypas, lutokuypas, waqaypas nitaq nanaypas. Ñawpaq kaqkunaqa pasarunñam, nispa. Hatun tiyanapi tiyaqñataqmi niwarqa: [. . .] Qellqay: ‘Kay nisqaykunaqa confiakunapaqmi hinaspa cheqapmi’”, nispa. Chaynaqa, ¿pitaq apostol Juanman chayta willarqa? ¡Kawsariramuq Jesusmi! (Apoc. 1:1; 21:3-5.)