1. (1) ¿Imatam Jeftey hinaspa Ana ruwarqaku? (Qaway kay paginapi kaq dibujota). (2) ¿Ima tapukuykunamantam kay yachachikuypi yachasunchik?

JEFTEYQA mana manchakuq hinaspa tropakunapa kamachiqninmi karqa. Anañataqmi mana hatun tukuq hinaspa qusanta yanapaq warmi karqa. Paykunaqa Jehova Diostam yupaycharqaku hinaspapas payman prometekusqankuman hinam ruwarqaku. Paykunapa ruwasqanmi yanapan kunan tiempopi Jehova Diosta yupaychanankupaq prometekuqkunatapas. Ichaqa, ¿imatam pipas ruwanan prometekuspanqa? ¿Imanasqataq ancha chaninniyuq Jehova Diosman prometekuyqa? ¿Imatataq yachachiwanchik Jefteypa hinaspa Anapa ruwasqanku? Kay yachachikuypim chay tapukuykunamanta yachasunchik.

2, 3. ¿Imatam biblia nin Diosman prometekuymanta?

² Bibliapa nisqanman hinaqa pipas Diosman imatapas prometekuspanqa, rimasqanman hinam ruwanan. Wakinpim Diosman prometekuchwan paypaq imatapas ruwanapaq, imatapas qunapaq, tukuy kallpanchikwan yupaychanapaq utaq mana allinkunata saqinanchikpaqpas. Tukuy  chaykunataqa kikinchikmantam prometekunchik, manam hukkuna niwaptinchikchu. Ichaqa imatapas Diosman prometekuspaqa, nisqanchikman hinam ruwananchik. Payqa manam munanchu yanqakunata rimananchiktaqa. Bibliapa nisqanman hinaqa prometekuyqa, imatapas ruwanapaq utaq mana ruwanapaq rimaymi (Gen. 14:22, 23; Heb. 6:16, 17). Bibliapa nisqanman hinaqa, ¿imaynatataq qawananchik Diosman prometekusqanchikta?

³ Moisespa qillqasqan kamachikuypim nirqa: ‘Diosman pipas prometekuspanqa utaq juraspan kikinmanta imatapas quyta munaspanqa, chay rimasqantam cumplinqapuni. Tukuy imatapas rimasqanman hinam ruwanqa’, nispa (Num. 30:2, Chuya Qellqa 2012). Kamachiq Salomonpas kaynatam qillqarqa: “Diosman prometekuspaykiqa ama unaspayá cumpliypuni. Sonso runakunaqa manam payta agradanchu. Chaynaqa cumpliypuniyá prometekusqaykita”, nispa (Ecl. 5:4). Diosman prometekuyqa manam pukllay hinallachu, Jesusmi nirqa: ‘Amam jurankichu mana cumplinaykipaqqa, aswanqa Jehova Diosman prometesqaykitam cumplinayki’, nispa (Mat. 5:33).

4. (1) ¿Imanasqam mana pukllay hinallachu Diosman prometekuyqa? (2) ¿Imatam Jefteymantawan Anamanta yachasunchik?

⁴ Jehova Diosman imatapas prometekuyqa manam pukllay hinallachu. Nisqanchikman hina mana ruwaspanchikqa Dioswan kuyachikusqanchiktam yanqacharuchwan. Chayna kasqantam David sutillata qawachirqa kayna tapukuyta ruwaspan: ‘¿Pitaq siqanman Diospa yachanan muqumanqa? ¿Pitaq sayanman Diospa sapaqchasqan sitiopiqa?’, nispa. Chaymantam nirqa ‘yanqakunamanta mana juraq runallata’ Jehova Dios chaskisqanmanta (Sal. 24:3, 4). ¿Imatam Jefteywan Ana Diosman prometekurqaku? ¿Mana sasachakuspallachu prometekusqankuta ruwarqaku?

5. ¿Imatam Jefteyqa Diosman prometekurqa, hinaspa imapim tukurqa?

⁵ Jefteyqa Diosmanmi prometekurqa Amon runakunawan peleananpaq kachkaspan, paykunaqa Diospa llaqtanta chiqniqmi karqaku (Juec. 10:7-9). Guerrapi yanapananpaq Jehova Diosta mañakuspanmi Jefteyqa kaynata nirqa: ‘Sichum Amonpa mirayninkunata makiyman churaykuptikiqa, vencesqaymanta kutimuptiy tupanaypaq wasiymanta lluqsimuqmi qampaq kanqa’, nispa. Diosqa mañakusqanman hinam Jefteytaqa yanapaykurqa. Wasinman Jeftey kutiptinmi kuyasqan warmi churin lluqsiykamurqa. Paymi Jehova Diospaq kanan karqa (Juec. 11:30-34). ¿Imatam Jefteypa warmi churinqa ruwanan karqa?

6. (1) ¿Imanasqam sasa karqa Jefteypaq hinaspa warmi churinpaq Diosman prometekusqankuta ruwayninku? (2) ¿Imatam yachachiwanchik Deuteronomio 23:21, 23 hinaspa Salmo 15:4 Diosman prometekuymanta?

⁶ Taytanpa prometekusqanta cumplinanpaqmi Jefteypa warmi churinqa Diospa karpanman rirqa, chaypi Jehova Diospa munayninta tukuy tiempo ruwananpaq. ¿Jefteyqa mana yuyaymanaspanchu prometekurqa? Manam. Payqa yaqapaschá yuyaymanarqa kuyasqa  warmi churin wasinmanta puntata lluqsiykamunanmanta. Chaywanpas rimasqanman hina ruwayqa sasam karqa Jefteypaq hinaspa churinpaqpas. Jefteyqa churinta rikuruspanmi anchata llakikurqa. Churinñataqmi waqarqa, ¿imanasqa? Payqa manam haykapipas casarakunanchu karqa nitaq wawanpas kananchu karqa. Jefteypaqqa manam huk churinkunaqa karqachu ayllunpa sutinta apananpaqqa. Ichaqa Jefteywan churinqa yacharqakum Diosman prometekusqankuta ruway aswan allin kasqanta. Chaymi Jefteyqa nirqa: “[Jehova] Diosmanmi prometekurqani, chay prometekusqaytaqa cumplisaqchá”, nispa. Churinñataqmi nirqa: ‘Diosman prometekuspaqa ñuqawanyá ruway prometekusqaykiman hina’, nispa (Juec. 11:35-39). Jefteywan churinqa Diosman sunqum karqaku. Chaymi Diosman prometekusqankuta ruwarqaku sasa kaptinpas (qaway Deuteronomio 23:21, 23; Salmo 15:4).

7. (1) ¿Imatam Ana prometekurqa hinaspa imanasqa? (2) ¿Uyarirqachu Diosqa Anapa mañakusqanta? (3) ¿Imatam Samuelqa ruwanan karqa? (Willakuyta qaway).

⁷ Sasachakuypi tarikuspanmi Anapas Jehova Diosman prometekurqa. Anaqa qulluq warmim karqa, chayraykum paymanta asikuqku hinaspa mana allinta qawaqku (1 Sam. 1:4-7, 10, 16). Anaqa Jehova Diosmanmi willakurqa llakisqa kasqanmanta, hinaspanmi kaynata nirqa: ‘Llapallan kamachiq [Jehova] Dios, kay sirvientaykipa ñakarisqayta qawaykuspaykiyá ama qunqaruwaychu. Qari wawata quykuwaptikiqa ñuqam qampaq sapaqchapusqayki kawsanankama. Chayraykum chukchanpas kanqa mana rutuna’, nispa * (1 Sam. 1:11). Jehova Diosqa uyariykurqam Anapa mañakusqantaqa, hinaptinmi Anaqa qatiqnin watapi qari wawata wachakururqa, paypa sutinmi karqa Samuel. Anaqa ancha kusisqam tarikurqa, ichaqa manam qunqarqachu Diosman prometekusqantaqa. Chaymi wawan naceruptin nirqa: “[Jehova] Diosmanta mañakusqay wawam”, nispa (1 Sam. 1:20, CQ12).

8. (1) ¿Imanasqam sasa karqa Anapaq prometekusqanta ruwaynin? (2) ¿Imatam yachachiwanchik Salmo 61 Anamanta?

⁸ Kimsa watachanpi Samuel kachkaptinmi, Anaqa Jehova Diosman prometekusqanta ruwarqa. Samueltam Silo llaqtaman aparqa Diosta yupaychananpaq. Chaypim Eliy sutiyuq sacerdoteman quspan kaynata nirqa: ‘Kay wawata quwananpaqmi mañakurqani, kayqaya mañakusqaytaqa [Jehova] Dios quykuwan. Chaymi ñuqapas payman quchkani wañukunankama Diosta servinanpaq’, nispa (1 Sam. 1:24-28). Chaymantapacham Samuelqa Diospa karpanpi yacharqa. Bibliam nin: “Samuelñataqmi wiñarqa [Jehova] Diospa ñawpaqninpi”, nispa (1 Sam. 2:21). Sasachá karqa prometekusqanta Anapa ruwayninqa. ¿Imanasqa? Manañam wawanwanchu yachanan karqa nitaq wiñasqantapas qawananñachu karqa. Chayna kaptinpas, tukuy sunqunwanmi Anaqa Jehova Diosman prometekusqanta ruwarqa (1 Sam. 2:1, 2; qaway Salmo 61:1, 5, 8).

9. ¿Imamantam qatiqninpi yachasunchik?

 ⁹ Yachamusqanchikman hinaqa manam pukllay hinallachu Jehova Diosman prometekuyqa. Qatiqninpim yachasunchik imakunapaq prometekuymanta hinaspa rimasqanchikman hina ruwanapaq kallpanchakunamanta.

10. ¿Ima prometekusqanchikmi imamantapas aswan allin ñuqanchikpaq karqa?

¹⁰ Manaraq bautizakuchkaspanchikmi Jehova Diosta mañakuspanchik payllata yupaychanapaq prometekurqanchik hinaspam nirqanchik imaña kaptinpas wiñaypaq payllata yupaychananchikpaq. Chay prometekusqanchikmi imamantapas aswan allin ñuqanchikpaq karqa. Jesuspa nisqanman hinaqa manañam kikillanchikpaqchu kawsanchik, aswanqa Jehova Diospaqñam (Mat. 16:24). Jehova Diosllataña yupaychananchikpaq prometekusqanchikmantam payllapaqña kawsanchik (Rom. 14:8). Kayqa manam pukllay hinallachu ñuqanchikpaqqa. Salmo qillqaq hinam tarikunchik, paymi nirqa: ‘Ñuqallayqa  ¿imatataq [Jehova] Diosmanqa kutichisaq? [...] Diosman prometekusqaykunataqa cumplisaqmi. Llapallan runakunapa qayllanpim cumplisaq’, nispa (Sal. 116:12, 14).

11. ¿Imatam lliw yacharqaku bautizakusqayki punchawpi?

¹¹ ¿Ñachu Jehova Diosta yupaychanaykipaq tanteakurunkiña hinaspa bautizakurunkiña? Chayna kaptinqa allintam tanteakurunki. ¿Yuyachkankichu bautizakusqayki punchawpi yachachikuyta? Ñawpaqmanta yachachimuq iñiqmasinchikmi tapusurqanki: “¿Tanteakurunkiñachu Diosllapaqña kawsanaykimanta? ¿Allintachu entiendenki Diosllapaqña kawsanaykipaq tanteakusqaykita hinaspa bautizakuruspaykiqa Jehova Diospa testigonña kasqaykita?”, nispa. Chay tapukuykunata “arí” nisqaykiwanmi, chaypi lliw uyariqkunaqa yacharqaku Diosllapaqña kawsanaykipaq tanteakusqaykita hinaspa Jehova Diospa testigonña kasqaykitapas. Chayta ruwasqaykiwanqa anchatachá Jehova Diosta kusichirqanki.

12. (1) ¿Imakunatam tapukunanchik? (2) ¿Imayna kanapaqmi Pedro kallpanchawarqanchik?

¹² Jehova Diostam nirqanchik payllapaqña kawsananchikpaq hinaspa kasukunanchikpaq, chaymi bautizakurqanchik. Ichaqa bautizakuruspanchikpas hinallam kallpanchakunanchik, chaymi tapukunanchik: “¿Astawanchu Jehova Dioswan kuyachikuni bautizakusqaymantapacha? ¿Hinallachu tukuy sunquywan Diospa munayninta ruwachkani? (Col. 3:23). ¿Sapa kutichu Jehova Diosta mañakuni? ¿Sapa punchawchu bibliata ñawinchani? ¿Llapan huñunakuykunamanchu rini? ¿Kallpanchakunichu Diosmanta willakuq lluqsinaypaq? Icha, ¿qillapakuspaychu tukuy kaykunata ruwani?”, nispa. Apostol Pedroqa nirqam Jehova Diospa munayninta ruwaspanchik mana qillapakunanchikpaq. Chaymi kallpanchakunanchik aswan iñiyniyuq, yachayniyuq, sasachakuypi allin takyaq hinaspa Diosta kuyaq kananchikpaq (qaway 2 Pedro 1:5-8).

13. ¿Imatam mana qunqananchikchu Diosta yupaychanapaq tanteakuspa bautizakuqkunaqa?

¹³ Jehova Diosta yupaychananchikpaq prometekuspanchikqa manañam qipamanqa kutichwanchu. Pipas Jehova Diospa munaynin ruwayta amiruspanqa manam ninmanchu mana haykapipas Diosta yupaychananpaq tanteakusqantaqa nitaq yanqalla bautizakusqantaqa *. Chay runa hatun huchata ruwaruspanqa Jehova Diosmanmi cuentata qunan hinaspa llaqtanmanpas (Rom. 14:12). Huk kutipim iñiqkunamanta rimaspan Jesus nirqa kuyakuyninku manaña ñawpaqpi hina kasqanmanta. Ñuqanchikqa manamá munanchikchu paykuna hina kaytaqa. Aswanmi munanchik kaynata Jesus niwananchikta: “Ñuqaqa yachanim ruwasqaykikunata, kuyakuynikita, iñiynikita, Dios servisqaykita hinaspa sasachakuykunapi mana hukmanyasqaykita. Yachanitaqmi qipa ruwasqaykikuna punta ruwasqaykikunamantaqa aswanraq kasqantapas”, nispa (Apoc. 2:4, 19).  Jehova Diostam kusichiyta munanchik prometekusqanchikman hina ruwaspanchik.

14. ¿Imatawanmi Diospa qayllanpi prometekunchik?

¹⁴ Casarakuytaqa Diosmi qallarichirqa, chaymi casarakusqanku punchawpi prometenakusqankuqa mana pukllay hinallachu Jehova Diospaqqa. Casarakuqkunaqa Jehova Diospa hinaspa runakunapa qayllanpim prometenakunku. Prometenakunkum Diospa palabranpa nisqanman hina, kay pachapi kuska kawsanankukama kuyanakunankupaq hinaspa respetanakunankupaq. Wakin casarakuqkunaqa ichapas mana kaynatapunichu rimanqaku, ichaqa Diospa qayllanpim prometenakuchkanku. Chaymantapacham hukllaña kanku, chaymi casado vidaqa wañukunankukama kanan (Gen. 2:24; 1 Cor. 7:39). Jesuspas nirqam: “Diospa kuskanchasqantaqa amayá pipas rakichunchu”, nispa. Casarakuyta munaqkunaqa manam piensanankuchu imapas sasachakuy kaptin rakinakuytaqa (Mar. 10:9).

15. ¿Imanasqam Diosta yupaychaqkunaqa mana wakin runakuna hinachu casado vidataqa qawanchik?

¹⁵ Pantaq runakuna kasqanchikraykum, casado vidapipas sasachakuykuna kanqa. Chaymi bibliapas nin: “Casarakuqkunam ichaqa aychankupi ñakarinqaku [utaq sasachakuyniyuq kanqaku]”, nispa (1 Cor. 7:28). Kunan tiempopi runakunaqa manam chaninchankuchu casado vidataqa. Chaymi imapas sasachakuy kaptinqa rakinakuytaña piensanku. Diosta yupaychaqkunam ichaqa mana chaynatachu casado vidataqa qawanchik. Casarasqakunaqa yachanchikmi Diospa qayllanpi prometekusqanchikta. Rimasqanchikman hina mana ruwaspanchikqa Diostam llullakuchkachwan, payqa chiqninmi llullakuytaqa (Lev. 19:12; Prov. 6:16-19). Casarasqakunaqa apostol Pablopa kayna nisqantam yuyarinanku: “¿Warmiyuqchu kachkanki? Chaynaqa amayá rakikuytaqa munaychu”, nispa (1 Cor. 7:27). Pabloqa yacharqam warminmanta utaq qusanmanta rakikuqkunata Jehova Dios chiqnisqanta (Mal. 2:13-16).

16. ¿Imatam biblia nin divorciakuymanta hinaspa rakinakuymanta?

¹⁶ Jesuspa yachachisqanman hinaqa qusan utaq warmin piwanpas huchapakuruptillanmi hinaspa hukninku mana pampachayta munaptillanmi pipas divorciakuytaqa atinman (Mat. 19:9; Heb. 13:4). ¿Ima nichwantaq rakinakuymanta? Bibliaqa sutillatam chaymantapas yachachin (qaway 1 Corintios 7:10, 11). Ichaqa manam ninchu imanasqa pipas rakikunanmantaqa. Wakin iñiqmasinchikkunam qusan utaq warmin llumpayta maqaptin utaq Diosta yupaychananpaq llumpayta harkakuptin tantearqaku rakikunankupaq *.

17. ¿Imatam casarasqakunaqa ruwananku casado vidankupi kusisqa kawsakunankupaq?

¹⁷ ¿Imatam iñiqkunapi punta apaqkunaqa ruwanmanku casarasqa iñiqmasinchikkuna yanapakuyta maskaptinku?  Iñiqkunapi punta apaqkunaqa paykunatam kallpanchanmanku ¿Cómo sabes si es amor? niq videota qawanankupaq hinaspa Familiaykiwan kusisqa kawsakuytaqa atiwaqmi sutiyuq qillqata estudianankupaq. Kay yanapakuykunam casarasqakunata yanapanqa huk sunqulla kanankupaq. Casarasqa iñiqmasinchikkunam nirqaku: “Kay qillqata estudiasqaykumantam aswan kusisqa karqaniku”, nispa. 22 wataña casarasqa iñiqmasinchikmi qusanmanta rakikunanpaqña kachkarqa. Ichaqa ¿Cómo sabes si es amor? niq videota qawaruspanmi nirqa: “Iskayniyku bautizasqa kaspaykupas manam allinchu kawsarqaniku. Kay videota qawarusqaykumantam, kunanqa allinña kawsakuniku”, nispa. Casarasqakuna bibliapa yachachisqanta kasukuspankuqa aswan huk sunqullam kanqaku hinaspapas iskayninkum kusisqa kanqaku.

18, 19. (1) ¿Imatam achka tayta-mamakuna ruwanku? (2) ¿Imapaqmi tukuy tiemponkuwan Diospaq llamkaqkunaqa prometekurqaku?

¹⁸ Yachamusqanchikman hinam Jefteywan Anaqa Diosman prometekurqaku. Chayraykum Jefteypa warmi churinqa hinaspa Anapa wawanqa Jehova Diosllata wañukunankukama yupaycharqaku. Kunanpas achka tayta-mamakunam warmankuta kallpanchanku tukuy tiemponkuwan Diospa munayninta ruwanankupaq. Chayta ruwaq mozo-sipaskunataqa llapanchikmi kallpanchachwan hinalla chayta ruwanankupaq (Juec. 11:40; Sal. 110:3).

¹⁹ Kunanqa 67.000 iñiqmasinchikkunam tukuy tiemponkuwan Diospaq llamkanku. Wakinkum llamkanku betel wasipi, huñunakuna wasikuna hatarichiypi utaq iñiqmasinchikkunata llaqtan-llaqtan watukuspanku. Wakinkuñataqmi Diospa llaqtanpi escuelakunapi yachachinku, tukuy tiemponkuwan Diosmanta willakunku, misionerokuna kanku, hatun huñunakuna wasikunapi yanapakunku utaq escuelakuna apakunan wasipi yanapakunku. Paykunaqa llapankum prometekunku Diospa llaqtanpi ima llamkaytapas chaskispanku chayta tukuy sunqunkuwan ruwanankupaq. Prometekunkutaqmi kapuqllankuwan kusisqa kawsakunankupaq hinaspa mana llamkapakunankupaqpas. Paykunaqa mana hatun tukuspankum tukuy tiemponkuwan Diospa munayninta ruwanku prometekusqankuman hina.

20. ¿Imaynatam Diosman prometekusqanchikta qawananchik hinaspa imanasqa?

²⁰ Kay yachachikuypim yacharunchik Diosman prometekuymanta. Yaqapaschá kimsanmantaqa huk kaqllantapas ruwarunchikña. Prometekusqanchikqa manam pukllay hinallachu hinaspapas tukuy sunqunchikwan chayta ruwananchikpaqmi kallpanchakunanchik (Prov. 20:25). Jehova Diosman prometekusqanchikta mana ruwaspanchikqa sasachakuypim tarikuchwan (Ecl. 5:6). Salmo qillqaq hinam Jehova Diosta ninanchik: ‘Sutillaykimantam siemprepuni takillasaq. Sapa punchawmi prometekusqaykunata cumplillasaq’, nispa (Sal. 61:8).