1-3. a) ¿Imaynam Esterqa sientekurqa qosanpa kasqanman asuykuspan? b) ¿Imatam reyqa ruwarqa Esterta rikuruspan?

ESTERMI allillamanta reyman asuykurqa sonqonpas pakpakyastin. Palaciopi kaqkuna payta rikuruspanku upallaruptinkum Esterqa sapa ichisqanta chaynataq pachanpa saqsaqyaynintapas sutillata uyarirqa. Palaciopa admirakuypaq columnankunata chaynataq tukuy adornonkunata mana qawarispanmi reypa kasqanman rirqa. Reyñam tanteanan karqa Ester wañunanpaq otaq mana wañunanpaq kasqanmanta.

² Reyqa qawarispanmi qorimanta tawnanta haywarirqa. Chaynata ruwasqanwanmi qawachirqa mana qayachichkaptin Esterqa payman asuykusqanmanta pampachaykusqanta. Reypa tiyananman asuykuspanmi Esterqa kuyapayaykusqanmanta agradecekuspan tawnanta llachpaykurqa (Est. 5:1, 2).

³ Rey Asuero kapuqniyoq chaynataq autoridadniyoq kasqanqa sutillam karqa. Chay tiempopi reykunapa pachankuqa wara-waranqantin qollqepa chaninmi karqa. Admirakuypaq pachasqa kaspanpas Estertam qawarirqa, chaywanmi Esterqa cuentata qokurqa reypa kuyasqan kasqanmanta. Payman asuykuptinmi reyqa tapurqa: “Reina Ester ¿imataq pasasunki? ¿Imataq qampa mañakuynikiqa?”, nispa. Reyqa gobiernasqan nacionpa partentapas qoytam munarqa (Est. 5:3).

4. ¿Ima ruwaytaq sasa kanman karqa Esterpaq?

⁴ Esterqa reypa qayllanman rispanmi qawachirqa iñiyniyoq chaynataq valorchakuq kasqanta, payqa reypa qayllanmanmi rirqa wañuchisqa kanankumanta Diospa llaqtanta librananrayku. Chaykamaqa Esterqa manam llumpaytachu sasachakurqa, reyqa allinllatam chaskiykurqa. Aswan sasaqa karqa Aman sutiyoq runa traicionero chaynataq engañakuq kasqanmanta reyta convencechiyninmi, chay runam decretota horqorqa lliw judiokunata wañuchinankupaq. ¿Imaynatataq convencechinman karqa? ¿Imaynatam qatipakuchwan Esterpa iñiyninta?

5, 6. a) ¿Imaynatam Esterqa ruwarqa Eclesiastes 3:1, 7 nisqanman hina? b) ¿Imaynatam Esterqa qosanta rimapayarqa?

⁵ ¿Allinchu kanman karqa palaciopi kaq runakunapa qayllanpi ima pasasqanmanta Esterpa chaylla willakuyninqa? Chaynata ruwaptinqa yaqapaschá Amanqa Esterpa rimasqanta yanqachanman karqa. ¿Imata ruwananpaqmi Esterqa tantearqa? Unay wata ñawpaqkunataraqmi rey Salomon kaynata nirqa: ‘Kay pachapiqa tukuy imapaqmi tiempo kan. [...] Kanmi upallakuna tiempo, rimana tiempopas’, nispa (Ecl. 3:1, 7). Chayna yachachikuykunamantachá Diosman sonqo Mardoqueoqa Esterman yachachirqa wiñasqanman hina. Chaywanmi Esterqa allinta tantearqa haykapi rimananpaq.

⁶ Chaymi Esterqa nirqa: “Reynilláy, agradoykipaq kaptinqa kunanyá Amanwan kuska hamuychik convido rurasqayman”, nispa (Est. 5:4). Chaynata niptinmi reyqa tantearurqa chay convidoman Amanwan rinanpaq. Chayna ruwasqanwanmi Esterqa allin tanteoyoq karqa. Qosan respetasqanta qawachispanpas tantearqataqmi llakinmanta haykapi willananpaq (leey Proverbios 10:19).

7, 8. ¿Imanasqataq Esterpa convido ruwasqanqa ancha allin karqa? ¿Imanasqataq chay convidopiqa Esterqa mana willakurqachu ima pasasqanmanta?

 ⁷ Allinta tanteaspanmi Esterqa qosanpa agradonpaq hina convidota ruwarqa. Kusirikunankupaqmi vinotapas allinnin kaqta churarqa (Sal. 104:15). Rey Asueroqa chay convidopi kusirikusqanwanmi Esterta kaqmanta tapurqa ima mañakuy munasqanmanta. ¿Tanteanmanñachu karqa chaypi rimananpaq?

⁸ Manam. Chaymi kaqmanta reyta chaynataq Amanta invitarqa paqarinnintapas convidoman kutimunankupaq (Est. 5:7, 8). ¿Imanasqataq manaraq rimarqachu? Judiokunata wañuchinankupaq Amanpa decreto horqosqanwanmi paykunaqa wañuypa patanpi tarikurqaku. Chayna tarikusqankuwanmi Esterqa haykapi rimananpaq allinta tanteanan karqa. Chaymi huktawan convidota ruwarqa qosanpa agradonpaq hina.

9. ¿Imanasqam ancha allinpuni pacienciakuyqa? ¿Imaynatam Esterta qatipakuchwan?

⁹ Manam lliwchu pacienciakuyta yachanku. Estermi ichaqa iñiqmasinkunamanta preocupakuspanpas pacienciakuspan allinta  tantearqa haykapi rimananpaq. Allinmi kanman payta qatipakuyninchikqa, llapanchikmi munanchik mana allin ruwaq runaqa corregisqa kananta. Autoridadniyoq kaqta ima sasachakuytapas allichananpaq convencechiyta otaq valekuyta munaspaqa yaqapaschá Ester hina pacienciakuna kanqa. Proverbios 25:15 nin: ‘Pacienciawanmi munaychakuq runataqa convencechina. Llampu simiwanmi contrakuqtaqa upallachina’, nispa. Ester hina haykapi chaynataq sumaqllata rimanapaq allinta tanteaspaqa rumi sonqo runakunawanpas uyarichikusunmi. Pacienciawan allinta tanteaspa Esterpa rimasqantaqa, ¿bendecirqachu Jehova Diosqa?

10, 11. ¿Imanasqataq Amanqa llumpayta rabiakurqa convidomanta lloqsimuspan? ¿Imapaqmi señoranwan amistadninkunaqa consejarqaku?

¹⁰ Esterpa pacienciakusqanqa manam yanqapaqchu karqa. Reinawan rey invitaspa honrasqankuwanmi Amanqa convidomanta “kusisqallaña” hinaspa kallpanchasqa lloqsirqa. Ichaqa palaciopa  punkunpim Mardoqueota rikururqa, payqa hinallam mana qonqorakurqachu Amanpa ñawpaqninpiqa. Chaywanmi Amanqa ‘anchallataña rabiakururqa’. Mardoqueoqa chaynatam ruwarqa Jehova Diosta kasukusqanrayku 15 kaq yachachikuypi yachamusqanchikman hina (Est. 5:9).

¹¹ Chayna pasasqanmantam Amanqa warminman chaynataq amistadninkunaman willarqa hinaptinmi paykunaqa consejarqaku 22 metro qerupi Mardoqueota warkuchinanpaq. Chaynata nisqankuwanmi Amanqa anchata kusikuspan chaynata ruwananpaq chaylla tantearqa (Est. 5:12-14).

12. ¿Imanasqataq reyqa leechirqa pasaq tiempokunapi sucedekusqanmanta? ¿Imamantam chaywanqa cuentata qokururqa?

¹² Rey Asueroñataqmi convidomanta kutiruspan puñuyta mana atirqachu. Chaymi kamachirqa pasaq tiempokunapi sucedekusqanmanta qellqasqankuta leepunankupaq. Chay qellqapim tarirurqaku reypa contranpi churakuqkunata Mardoqueo denunciasqanmanta, chaynataq chay runakunata hapispa wañuchisqankumantapas. Hinaptinmi reyqa chaylla tapurqa: ‘¿Yaqachu Mardoqueotaqa imallawanpas favorecerqaku? ¿Yaqachu ima cargollatapas qorqaku?’, nispa. Chaymi imallawanpas mana favorecesqankumanta nirqaku (leey Ester 6:1-3).

13, 14. a) ¿Imataq pasarqa Mardoqueota wañuchinanpaq Amanpa tanteasqanwan? b) ¿Ima nirqakutaq Amanpa warminwan amistadninkunaqa?

¹³ Chaywanmi Mardoqueota imaynata favorecenanpaq yachayta munaspan rey Asueroqa tapurqa consejaqninkunamanta palaciopi mayqenku kasqanmanta. Ichaqa mana creenapaq hinam Amanqa reypa pationpi kachkarqa. Payqa yaqapaschá tutapayllaraq chayarurqa reypa palacioman Mardoqueota wañuchinanpaq rey permisananta munaspan. Ichaqa manaraq rimachkaptinmi reyqa tapuyta qallaykurqa, ¿imayna honrasqataq kanman reypa favorecesqan runaqa?, nispa. Amanqa piensarqam reyqa payta hatunchay munasqanta. Chaymi consejarqa chay runataqa reypa churakunan pachawan churachispa reypa caballonpi palaciopi reqsisqa serviqnin enteron Susa llaqtapi purichimuspa chaynataq qayaykachakuspa reqsichinanpaq. ¿Pitataq reyqa kamachirqa runakunapa qayllanpi Mardoqueota honrananpaq? Kikin Amantam. ¡Imaynaraq Amanqa tarikurqa Mardoqueota reyqa honray munasqanmanta yacharuspan! (Est. 6:4-10.)

¹⁴ Mardoqueota llumpayta cheqnispanpas Amanqa reypa kamachisqantam ruwarqa. Chaymantam Amanqa wasinman llumpay hukmanyasqa kutirqa. Chaymi warminwan amistadninkuna nirqaku chayna pasamususqaykiqa manam allinpaqchu, manachusmi Mardoqueo venceytaqa atinkichu nispa (Est. 6:12, 13).

15. a) ¿Imataq pasarqa Esterpa pacienciakusqanwan? b) ¿Imaynatam qawachichwan Diospi confiasqanchikta?

 ¹⁵ Imawan preocupakusqanmanta reyman willakunanpaq Esterpa huk punchawtaraq suyasqanwanmi Amanqa tantearqa Mardoqueota wañuchinanpaq, ichaqa manam musyakurqachu chay tanteasqankunaqa kikinpaq kasqanta. Rey Asuerotapas puñuy mana hapinanpaqqa yaqachusmi Jehova Dios tantearqa (Prov. 21:1). Ñoqanchikpas Ester hinam Jehova Diospi ‘confianzawan suyananchik’ (leey Miqueas 7:7). Ima sasachakuyninchiktapas tanteasqanchikman hina allichanamantaqa Jehova Diospa makinpim saqenanchik.

16, 17. a) ¿Haykapitaq Esterqa rimarqa? b) ¿Imapitaq Esterqa mana Vasti hinachu karqa?

¹⁶ Kaqmanta convidota ruwasqanpim Esterqa imam pasasqanmanta qosan Asueroman willakurqa. Ichaqa, ¿imaynatam willakurqa? Kikin reymi yapamanta tapurqa: “¿Imataq qampa mañakuynikiqa?”, nispa (Est. 7:2). Chaymi Esterqa willakurqa.

¹⁷ Yaqapaschá Esterqa Jehova Diosta sonqollanpi mañakurqa kaynata manaraq rimachkaspan: “Reynilláy, qampa favorecesqan kaptiyqa mañakusqaytayá uyariykullaway. Qamqa vidaytayá qoykullaway, chaynataqyá salvaykuytaq castaykunapa vidantapas”, nispa (Est. 7:3). Payqa chaynata rimasqanwanmi qawachirqa qosanpa tanteasqanman hina kananta. Esterqa manam Vasti sutiyoq reina hinachu reytaqa penqaypi churarqa (Est. 1:10-12). Amanpi qosan confiasqanmantaqa manam imatapas contranpiqa rimarqachu. Aswanqa wañuymanta libraykunanpaqmi ruegakurqa.

18. ¿Imaynatam Esterqa preocupakusqanmanta reyman willakurqa?

 ¹⁸ Chayna rimasqanta uyarispanmi reyqa hukmanyaspanraq tapurqa, ¿pitaq chayqa? ¿Pitaq wañuchisunaykipaq amenazasuchkanki?, nispa. Chaymi Esterqa kaynata nirqa: ‘Ñoqaqa castaykunapiwan kuskam rantikusqaña kachkaniku, ñoqaykuqa ñakarichisqa, wañuchisqa, chinkachisqa kanaykupaqñam citasqa kachkaniku. Sirvientekuna kanaykupaq rantikusqa kaspachiki ñoqaqa upallakuykuyman, chayna kaptinqa manach qampa umayki nanachiqqa hamuymanchu karqa’, nispa (Est. 7:4). Esterqa confianzawanmi willakurqa imamanta preocupakusqanmanta. Judiokunata wañuchinankupaq tanteasqankuqa reytapas sasachanmanmi karqa, chaymi qosanman willakunanpaq kallpanchakurqa.

19. ¿Imaynatam Ester hina ima asuntomantapas rimananchik?

¹⁹ Esterqa allinta tanteaspam llakichiqnin asuntomanta willakurqa. Ñoqanchikpas familianchikwan otaq piwanpas autoridadniyoq kaqwan rimaspaqa Ester hinam rimananchik pacienciakuspa, respetowan hinaspa tukuy sonqonchikwan (Prov. 16:21, 23).

20, 21. a) ¿Imaynatam Esterqa qawachirqa Amanqa mana allin runa kasqanta? ¿Imaynam chay willasqanwan reyqa sientekurqa? b) ¿Imatam Amanqa ruwarqa mana allin runa kasqanmanta yacharuptinku?

²⁰ Esterpa willakusqanta uyariruspanmi reyqa tapurqa: “¿Pitaq chayqa? ¿Maypitaq kachkan chayna ruray munaq runaqa?”, nispa. Chaymi Esterqa dedonwan tuqpispan nirqa: “Chay enemigoyku runaqa hinaspa contraykupi sayariq mana allin ruraq runaqa kay Amanmi”, nispa. Chayna nisqanwanmi Amanqa llumpayllataña mancharikurqa. Rey Asueroqa llumpaytam piñakururqa confianzapaq hapisqan consejaqnin señoranta wañuchinanpaq engañowan decretota horqochisqanmanta. Rabiamanta reypa pukayasqanta  qawaspanmi Amanqa ima ruwakuytapas mana atirqachu, reyñataqmi hawkayayta munaspan palaciopa huertanman chaylla lloqsirqa (Est. 7:5-7).

²¹ Sacre hinaspa llulla kasqanmanta rey cuentata qokuruptinmi Amanqa reinapa chakin lawman sawakuykuspan llakipayaykunanpaq ruegakurqa. Reyñataqmi huertamanta kutimuspan reinapa haytananpi hapipakusqanta rikuruspan nirqa: ‘¿Hina palaciopichu reinatapas abusaytaraq munachkanki?’, nispa. Amanqa manam librakuyta atirqañachu. Chaymantam Amantaqa pasachirqaku uyanta taparuspanku. Hinaptinmi reyta serviq huknin runa reyman willarqa Mardoqueota warkuchinanpaq Amanqa hatun qeruta sayachinankupaq kamachisqanmanta. Chaymi reyqa kamachirqa Amanta chaypi warkunankupaq (Est. 7:8-10).

22. ¿Imaynatam Jehova Diospi confiasqanchikta qawachichwan Ester hina?

²² Kay tiempopiqa yaqapaschá piensanchik justiciaqa manaña kasqanpi. ¿Yaqachu haykapipas chaynata piensarqanki? Esterqa pacienciakuspanmi Jehova Diospi suyarqa mana hukmanyaspan. Imawan preocupakusqanmanta valorwan willakuspanmi chay asuntotaqa Diospa makinpi saqerqa. Ñoqanchikpas chaynatam ruwananchik. Diosqa manam cambianchu. Hinallam sacre runakunataqa Amanta hina kikinkupa toqllankupi wichichichkan (leey Salmo 7:11-16).

23. a) ¿Imakunawanmi reyqa Mardoqueotawan Esterta favorecerqa? b) ¿Imaynatam cumplikurqa Benjaminmanta Jacobpa willakusqan? (Qawariytaq  “Huk willakuymi cumplikurqa” nisqan willakuytapas.)

²³ Reyqa yacharurqataqmi Mardoqueoqa Esterta churichakuspan uywasqanmanta chaynataq paypa contranpi kaq runakunamanta librasqantapas, chaymi nombrarqa Amanpa rantinpi consejaqnin kananpaq. Estermanñataqmi qorqa Amanpa wasinta chaynataq tukuy kapuqninta chaykunamantam Mardoqueoqa cuentallikurqa (Est. 8:1, 2).

24, 25. a) ¿Imanasqataq Esterqa mana hawkaraqchu karqa Aman mana allin runa kasqanmanta willakuruspanpas? b) ¿Imanasqataq Esterqa wañuytapas mana manchakuspan reypa kasqanman kaqmanta kutirqa?

²⁴ Mardoqueo librasqa kasqanwanchu ¿Esterqa hawkaña karqa?  Kikillanpaq munaq kaspanqa hawkañachá tarikunman karqa, ichaqa chay punchawkamaqa judiokunata wañuchinankupaq Amanpa decretasqantam reypa gobiernasqan lliw llaqtakunamanña chayarachirqaku. Amanqa layqakunapi hapipakuspanmi tantearqa ima punchawpi judiokunata wañuchinanpaq. Bibliam nin: “Amanqa ‘pur’ sutiyoq suertetam choqarqa”, nispa (Est. 9:24-26). Chay punchawpaqqa achka killakunaraqmi faltarqa, ichaqa chayllam tiempoqa pasarqa. ¿Atinmankuchu karqa judiokunaqa librakuyta?

²⁵ Esterqa wañuytapas mana manchakuspanmi rey mana qayachichkaptin paypa kasqanman kutirqa. Esterqa waqaspanmi qosanta mañakurqa Amanpa decretasqanta anulananpaq. Persia nacionpi reypa decretasqan leykunaqa mana cambiay atinam karqa (Dan. 6:12, 15). Chaymi rey Asueroqa Estertawan Mardoqueota permisarqa judiokunapa favorninpi huk decretota horqonankupaq. Hinaptinmi huk decretota judiokunaman apachirqaku defiendekunankupaq. Chay decretotam reypa kamachisqan lliw llaqtakunaman caballowan kallpaylla aparqaku, chaywanmi judiokunaqa kusikurqaku (Est. 8:3-16). Chaymi judiokunaqa tukuy hinastinpi alistakuyta qallaykurqaku Amanpa decretasqanmanta defiendekunankupaq. Ichaqa ‘llapallan tropakunata kamachiq’ Jehova Diosqa, ¿yanaparqachu llaqtanta? (1 Sam. 17:45.)

26, 27. a) ¿Imaynatam Jehova Diosqa llaqtanta yanaparqa enemigonta vencenankupaq? b) ¿Diospa ima willachisqantaq cumplikurqa Amanpa churinkunata wañurachiptinku?

 ²⁶ Wañuchisqa kanankupaq decretasqanku punchaw chayaramuptinqa defiendekunankupaqmi judiokunaqa listo karqaku. Autoridadniyoq kaq persa runakunapas judiokunatam yanaparqaku, yacharurqakum Mardoqueoña Amanpa rantinpi reypa consejaqnin kasqanmanta. Jehova Diosqa llaqtantam yanaparqa llapallan enemigonkuta wañuchinankupaq (Est. 9:1-6). *

²⁷ Chaymantapas Amanpa chunkantin churinkunatam wañuchirqaku paykunapa wasinkumanta Mardoqueo mana sasachakuspan cuentallikunanpaq (Est. 9:7-10). Chaywanmi Jehova Diosqa llaqtanpa enemigon Amalec castakunata qalaypaqta chinkachinanpaq willachimusqanta cumplirqa (Deut. 25:17-19). Yaqapaschá Amanwan churinkunallaña karqaku Amalecpa mirayninqa.

28, 29. a) ¿Imanasqataq Jehova Diosqa mana saqerqachu llaqtan chinkachisqa kananta? b) ¿Imaynatam ñoqanchikpas qatipakuchwan Esterta?

²⁸ Esterqa admirakuypaq kaqkunatam ruwarqa judiokuna defiendekunankupaq. Enemigonku wañuchisqa kanankupaqmi decretokunata horqorqa. Chaykunapaq tanteayninqa sasachá karqa. Jehova Diosqa manam munarqachu llaqtan chinkachisqa kanantaqa, chay llaqtanmantam prometesqan Mesiasqa otaq Cristoqa rikurimunan karqa, paynintakamam lliw runakuna suyakuyniyoq kanchik (Gen. 22:18). Ñoqanchikqa manam enemigonchiktaqa wañuchinchikchu, Jesusmi kay pachaman hamuspan qatiqninkunata kamachirqa enemigonkuta mana wañuchinankupaq, chayna kamachisqanmantam anchata agradecekunchik (Mat. 26:52).

²⁹ Ichaqa mana rikusqanchik espiritukunawanmi peleanchik, Satanasqa astawanmi kallpanchakuchkan Jehova Diospi iñiyninchikta yanqacharunanpaq (leey 2 Corintios 10:3, 4). ¡Mayna allinmi Esterpa iñiyninmanta yachasqanchikqa! Ester hinam ñoqanchikpas allinta tanteaspa, pacienciakuspa chaynataq valorchakuspa Diospa llaqtanta defiendenanchik.