Jesuspaq parlaq apócrifo librokuna ¿Jesuspaq rasun kaq willakïkunaku pakaran?

“KËTA jorqayämunqanqa itsa pï mëtapis piñatsinqa” nirqanmi juk yachaq nuna. “Cristiänokuna creiyanqantam paqwë tumakäratsin” nirqanmi juk profesörapis. Tsënömi kë ishkan niyarqan Evangelio de Judas nishqan librota leirirnin. Kë libroqa 1600 watakunapitapis masmi mëchö kanqampis musyakëtsu kashqa.

Jesuspaq parlaq apócrifo librokunataqa, kë qepa watakunachö mëtsikaq nunakunam leita munëkuyan. Wakinkunaqa creiyan kë librokunachö Jesuspa mana alli rurënimpita y kawënimpita yachatsikïkuna atska watakunapa pakaräkunqantam. Pero rasun kaqchöqa, ¿imataq Jesuspaq parlaq apócrifo librokuna? ¿Rasun kaqtaku willakun Jesuspaq? ¿Bibliachö mana yurinqan alli yachatsikïkunataku willakun?

Dios qellqatsinqan kaq y apócrifo kaq

Jesus shamunqanchöna 41-48 watakunamampam Mateo, Marcos, Lucas y Juan ‘Jesucristupa’ kawënimpita qellqayarqan (Mateo 1:1). Kë willakïkunatam evangeliokuna nir reqiyan, tsëqa “Jesucristupa alli willaquinin” ninanmi (Marcos 1:1).

Itsa Jesuspaqqa tukï costumbrekunatachi parlayaq y qellqayaqpis. Pero Mateo, Marcos, Lucas y Juan librokunata qellqayänamllapaqmi Dios yanapakurqan, tsëmi qellqatsinqan wakin librokunawan junto kë chuskunlla këkäyan. Juk parlakïchöqa, tsë chuskun librokunallam kë Patsachö Jesus kawanqanta y yachatsikunqankunata ‘rason caqta’ willamantsik (Lucas 1:1-4; Hechos 1:1, 2; 2 Timoteu 3:16, 17). Escrituras Griegas Cristianas nishqan librokunapa unë listankunachöqa Jesuspaq willakoq tsë chuskun librokunallam yurin. Tsëmi mana rasun kaqtanöqa rikänantsiktsu, porque tsë librokunaqa Dios qellqatsinqan llapan librokunawanmi junto këkan.

Watakuna pasanqanmannömi Jesuspaq juknöpa willakoq más librokuna yuriyämushqa. Tsëtam kananqa Jesuspaq parlaq Apócrifo librokuna nir reqiyan. *

Jesus shamunqampita 200 watakuna ushëkaptinnam Ireneo de Lyon nishqan nuna qellqarqan, Diospa contran churakashqa nunakuna “mana musyaqkunata creitsiyänanrëkur, kikinkuna rurayanqan atska apócrifo librokunata” katsiyanqanta. Tsëmi alläpa mantsëpaq karqan Jesuspaq parlaq apócrifo librokunata leinan y katsinampis.

Tsënö këkaptimpis, Jesus shamunqanchöna 500 watapita hasta 1500 wata witsankunachö religiösokuna y copiaq nunakunam tsë librokunata guardarätsiyarqan. Y 1800 watakuna witsanqa tsëkunapita mastanam musyëta munayarqan. Tsënöpanam jorqamur qallëkuyarqan Jesuspaq  willakoq apócrifo librokunata. Kanan witsanqa atska reqishqa idiömakunachömi jorqayämun.

Mana creipaqnö kaq willakïkuna

Mateo, Marcos, Lucas y Juan librokuna parlanqan nunakunapaqqa, tsë apócrifo librokunaqa ichikllam parlan o manapis. Y höraqa, Jesus wamra këkar pasanqankunapaqmi mana rasun kaqkunata willakun. Wakinllata rikärishun.

▪ Protoevangelio de Santiago o “Natividad de María” nir reqiyanqan libron willakun Maria yurikunqampaq, wamra kanqampaq y tsëpita Josëwan casakunqampaq. Kë libro willakunqankunapaqqa atskaq nunakunam niyan, kikinkunapa pensënikunallapita qellqayanqan cuento libro kanqanta, tsëtaqa rasun kaqtam niyan. Tsëtaqa qellqayashqa Mariata alabayänampaq y imëpis mana ollquwan kanqanta defendiyänanrëkurmi (Mateo 1:24, 25; 13:55, 56).

▪ El Evangelio de la Infancia del Pseudo Tomás nishqan libronam willakun 5-12 watayoq Jesus kanqampaq y mana creipaq milagrokunata ruranqanta (igualaratsi Juan 2:11 ninqanwan). Tsëchömi Jesuspaq parlan mana alli genioyoq y mal criado wamra kanqanta, poderyoq karnin maestrokunapita, vecïnonkunapita y wamrakunapita vengakur mana allita ruranqanta, hasta wiskuyätsinqanta, invälidota jaqirinqanta o wanuratsinqantapis.

▪ Evangelio de Pedro nishqan libropis willakun Jesusta juzgayanqampaq, wanutsiyanqampaq y kawarimunqampaqmi. Evangelio de Nicodemo nishqan librochö këkaq Actas de Pilato nishqampis tsënöllam willakun. Pero mana rasun kaqkunata y mana musyayanqan nunakunapaq parlaptinmi creiyannatsu. Y Evangelio de Pedro nir reqiyanqan libronam Poncio Pilätupa biennin parlan, y Jesus kawarimunqanta paqwë mana creipaqtanö willakun.

Apócrifo kaq y Diospa contran kaqkuna

Diciembre killa 1945 watachömi Alto Egiptochö Nag Hammadi markamampa, nunakuna tarïkuyarqan papïropita rurashqa 13 librokunata y tsëchöqa 52 textokunam karqan. Atskaqmi niyan tsë librokunaqa 300 wata witsankunachö nunakunapa pensënintawan Diospa yachatsikïninta talloq nunakunapa kanqanta. Tsë nunakunaqa talluyarqan Dioswanmi parlä neq nunakunapa, griëgokunapa, Judïokunapa y cristiänokunapa creenciakunatam, tsënöpam rasun kaq cristiänokunata ulikïwan o llullakuywan pantatsiyarqan (1 Timoteu 6:20, 21).

Nag Hammadi nishqan bibliotëcachö këkaq Evangelio de Tomás, Evangelio de Felipe y Evangelio de la Verdad librokunaqa Jesuspita shamoq yachatsikïtanömi rikätsikuyan. Jina tsëllaraq tariyanqan Evangelio de Judas libropis nunakunapa pensënintawan Diospa yachatsikïninta talloq nunakuna qellqayanqanllam. Kë libroqa rikätsikun Jesus imakunata ruranampaq kaqta Judas Iscariötella más musyanqantam. Tsë librokuna imanö kanqantapis estudiaq nunam nin, tsë libroqa Jesusta “juk maestrotanö, yachëta y musyëta revelakoqtanö rikätsikunqanta, pero nunakunapa jutsankunarëkur wanunqanta mana rikätsikunqanta”. Pero Dios qellqatsinqan Mateo, Marcos, Lucas y Juan librokunaqa clärom rikätsikuyan nunakunapa jutsankunarëkur Jesus wanunqanta (Mateo 20:28; 26:28; 1 Juan 2:1, 2). Këchömi claro rikärintsik Jesuspaq willakoq apócrifo librokunataqa Bibliaman mana creinantsikta munar qellqayanqanta (Hechos 20:30).

Dios qellqatsinqan Jesuspaq parlaq librokuna

Jesuspaq parlaq apócrifo librokunata, Dios qellqatsinqan kaq librokunatawan alleq igualatsishqaqa cuentata qokurintsikmi apócrifo librokunata Dios mana qellqatsinqanta (2 Timoteu 1:13). Tsë apócrifo librokunata qellqaqkunaqa manam ni imëpis Jesusta ni apostolninkunata reqiyarqantsu, tsëmi Jesuspita ni cristiänokunapitapis rasun kaqtaqa willakïta puëdeyantsu. Tsëpa rantinqa willakuyan mana rasun kaqta, nunapa pensëninta y cuentokunallatam, tsëmi yanapakuyantsu Jesuspa yachatsikïninta musyanapaq (1 Timoteu 4:1, 2).

Pero Mateowan Juanqa Jesuspa apostolninkunam kayarqan, y Marcosnam apóstol Pëdrupa yanapaqnin karqan y Lucasnam apóstol Pablupa. Llapankunam santo espíritu yanapaptin Jesuspaq willakoq librokunata qellqayarqan (2 Timoteu 3:14-17). Tsëmi Mateo, Marcos, Lucas y Juan librokunaqa claro yachatsikuyan Diospa tsurin Jesus, Cristu kanqanman creinapaq (Juan 20:31).

[Päginapa ura kuchunchö willakï]

[18 kaq päginachö pikunapa kanqan]

Kenneth Garrett/National Geographic Stock