1. ¿Ima precisaq asuntupitataq Jesusqa qateqninkunawan parlarqan?

 WANUTSIYÄNAMPAQ tsariyanqan paqas qateqninkunawan këkarmi, Jesusqa cäsi 30 kuti kuyakïpaq parlarqan. Pëkunatam cläru nirqan, jukninkuna jukninkuna kuyanakuyänan precisanqanta (Juan 15:12, 17). Tsënö kuyanakoq kayanqanmi, Jesuspa qateqninkuna kayanqanta cläru rikätsikunan karqan (Juan 13:34, 35). Jesus parlanqan kuyakïtaqa, manam “kuyämi” nirllatsu rikätsikuntsik, sinöqa kutitsimänata mana shuyarashpa tukïnöpa pitapis yanaparninmi. Tsëmi Jesusqa kënö nirqan: “Manam ni pipis këpita mas kuyakoqqa kantsu: pipis amïgunkunarëkur kawëninta qoqpitaqa. Sitsun mandayanqaqkunata rurayanki, tsëqa amïgükunam kayanki” (Juan 15:13, 14).

2. (1) Wakin nunakunapita jukläya kanqantsikqa, ¿imachötaq cläru rikakun? (2) ¿Ima tapukïkunapitataq kë yachatsikïchö yachakushun?

² Kanampis Diospa sirweqninkunaqa, rasumpa kuyanakuyanqampita y juknölla kayanqampitam wakin nunakunapita jukläya kayanqanqa cläru rikakun (1 Juan 3:10, 11). Ima kastapita, ima idiömapita o imanö familiachö winashqa karnimpis, kuyakoq këtam kallpachakuntsik. Tsënö kaptimpis, itsa kënö tapukuntsik: “¿Imanirtaq kanan witsanqa alläpa precisan kuyanakunantsik? ¿Imanötaq Jehoväwan  Jesusqa yanapamantsik? ¿Imanötaq Jesus ruranqannölla mas kallpayoq kayänampaq kuyakïwan yanapakushwan?” (1 Cor. 8:1).

3. Kanan witsanqa, ¿imanötaq nunakuna sientikuyan?

³ Kanan witsanqa ‘mana alli tiempukunachömi’ kawantsik, tsëmi imëka sufrimientukuna kan. Mëtsikaq nunakunam, alläpa yarpachakurnin llakishqa sientikuyan (2 Tim. 3:1-5; Sal. 90:10). Mëtsikaqmi kawëta munayannatsu. Tsëmi cada wata 800 milpitapis mas nunakuna kikinkuna wanutsikuriyan, juk parlakïchöqa, cäsi juk minütuchömi juk nuna wanun. Peru llakinëpaqqa, hasta wakin cristiänu mayintsikpis alläpa llakishqa sientikuyanqanrëkur kikinkuna wanutsikuriyanqanmi.

4. Diospa unë sirweqninkunapitaqa, ¿pikunataq wanïta munayarqan?

⁴ Diospa unë sirweqninkunapis, imëka mana allikunapa pasarninmi alläpa llakishqa sientikuyarqan, tsëmi hasta wanukïta munayarqan. Kë nunakunallaman pensarishun. Alläpa sufrimientukunapa pasarninmi, Jobqa imatapis rurëta mana puëdirnin wanukïta munarqan (Job 7:16; 14:13). Jonaspis, Jehovä mandanqanta ruranqanchö kikin pensanqannö mana yarquptinmi alläpa llakikurqan. Tsëmi kënö nirqan: “Y kananqa, Jehovä Diosllä, kawënïta qochiramänëkipaqmi rogakallämü, porqui kawëkanqäpitaqa wanïmi mas alliqa kanman” (Jon. 4:3). Y Diospa willakoqnin Elïaspis alläpa mana alli sientikurninmi, juk kutichöqa Diosman kënö mañakurqan: “Jehovällä, noqaqa manam unë kastäkunapita mas allitsu kä, kanantä jukllana wanuratsillämë” (1 Rëy. 19:4). Kë sirweqninkuna tsënö sientikuyanqampitaqa Jehoväqa manam piñaparqantsu. Tsëpa rantinqa alläpam valorarqan, kuyëpa shoqarqan y kawarnin sïguita munayänampaq yanaparqan. Jina sirwirnin sïguiyänampaqmi yanaparqan.

5. ¿Imanirtaq cristiänu mayintsikkunataqa kuyakïwan tratashwan?

⁵ Mëtsikaq cristiänu mayintsikkunam alleq tsarakuyan. Tsënö kaptimpis, wakin cristiänu mayintsikkunaqa tukï problëmakunapam pasayan. Tsëmi wanayan shoqanantsikta y kuyakïpa tratanantsikta. Wakinkunataqa Diosta sirwiyanqanrëkurmi, alläpa chikiyan y pëkunapita alläpa burlakuyan. Y wakinkunapaqqa, trabajaq mayinkunam wasankuna rimayan. Wakinkunaqa itsa utishqa sientikuyan mas hörakuna trabajayänampaq patronninkuna exigiyaptin. Y wakinkunaqa, familiankunachömi mëtsika problëmakunayoq kayan o itsa Diosta sirwiyanqanrëkur mana creikoq majankuna mana allipa tratayan. Tsëkunapa y mas problëmakunapa pasarninmi, pëkunaqa kallpannaq y alläpa llakishqa sientikuyan. Peru ¿piraq tsarakur sïguiyänampaq yanapanman?

6. ¿Imanötaq Jehoväqa sirweqninkunata yanapan?

⁶ ¿Imanötaq Jehoväqa sirweqninkunata yanapan? Juknöpaqa, imëpis kuyëta mana jaqinampaq kaqta cläru rikätsirninmi. Israelïtakunataqa alläpachi yanaparqan, Jehovä kënö ninqanta wiyayanqan: “Rikënïchö alläpa alli nuna kashqa kaptikim, alläpa väleq nunatanö rikarqoq, y noqam kuyarqoq. Ama imatapis mantsapakïtsu, porqui noqam qamwan këkä” (Is. 43:4, 5). Noqantsiktapis Jehoväqa alläpam kuyamantsik y valoramantsik. a Y Palabranmi kënö nimantsik: “[Jehoväqa] alläpa kallpayoq këninwanmi salvashunki. Y qamrëkurmi pasëpa kushikunqa” (Sof. 3:16, 17).

7. ¿Imanötaq Jehoväqa kuyamanqantsikta entienditsimantsik? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta).

⁷ Imëka problëmakunapa pasayaptimpis,  sirweqninkunata yanapanampaq y shoqanampaqmi Jehoväqa änikun. Isaïas libruchömi kënö nin: “Qamkunaqa imëka juk wamrata maman chicheqnömi kayanki. Mellqarkurmi apayäshunki, y qonqunman churarkurmi kuyapäshunki. Imanömi juk mama wamranta shoqëkanlla, tsënöllam noqapis qamkunata shoqëkäyashqëkilla” (Is. 66:12, 13). Kë textuqa, juk kuyakoq mama llullu wamranta mellqanchö pukllatsinqanta y alläpa kuyanqantam rikätsimantsik. Tsë textuchö ninqanwanmi entienditsimantsik, Jehoväqa sirweqninkunata alläpa kuyamanqantsikta. Ama imëpis qonqashuntsu Jehoväpaq alläpa valoryoq kanqantsiktaqa (Jer. 31:3).

8, 9. ¿Imanötaq yanapamantsik Jesus kuyamanqantsik?

⁸ Kuyamanqantsiktaqa, Jehoväqa juknöpapis rikätsikushqam. Juan 3:16 textum kënö nimantsik: “Nunakunata alläpa kuyarninmi Diosqa japallan Tsurinta pëkunarëkur qorqan, tsënöpa pëman markäkuyanqanta rikätsikoqkuna mana ushakätsishqa kayänampaq, sinöqa imëyaqpis kawëyoq kayänampaq”. Jesuspis noqantsikrëkur wanurninmi, alläpa kuyamanqantsikta rikätsimarquntsik. Diospa Palabranmi nimantsik, ‘Cristupa kuyakïnimpitaqa’ ni sufrimientu ni llakikïpis mana rakimänapaq kaqta (Rom. 8:35, 38, 39). ¿Manaku tsënö kuyamanqantsikqa yanapamantsik alleq tsarakurnin sïguinapaq?

⁹ Imëka sufrimientukunapa pasarninqa, itsa utishqa (pishipashqa) y llakishqa sientikushun y Diosta sirwinapaqpis itsa gänasnintsik kanqanatsu. ¿Imatataq tsë hörakuna yarpänantsik? Jesus kuyamanqantsiktam, tsëmi yanapamäshun alleq tsarakunapaq (leyi 2 Corintius 5:14, 15). Jesus kuyamanqantsikmi yanapamantsik kawarnin sïguita munanapaq y Jehoväta sirwirnin sïguinapaq. Jina tukï desgraciakunapa pasashqa, shuyaranqantsiknö imapis mana yarquptin, alläpa yarpachakushqa y nunakuna chikimashqapis alleq tsarakunapaqmi yanapamäshun.

10, 11. Llakishqa këkaq cristiänu mayintsikkunataqa, ¿pikunataq yanapëta puëdiyan? Willakaramï.

¹⁰ Jehoväqa, cristiänu mayintsikkunatapis utilizanmi yanapamänantsikpaq. ¿Imanötaq Diosnintsikta kuyanqantsikta rikätsikuntsik? Cristiänu mayintsikkunata kuyarninmi. Y pëkunata Jehovä alläpa valoranqanta y kuyanqantam tukïnöpa rikätsita procurantsik (1 Juan 4: 19-21). Apostol Pablum cristiänukunata nirqan imëpis rurëkäyanqannölla, mas kallpayoq tikrayänampaq ‘jukninkuna jukninkuna’ yanapanakuyänampaq y ‘sharkatsinakurnin këkäyänampaq’ (1 Tes. 5:11). Tsëmi Jehoväwan Jesus rurayanqannölla, cristiänu mayintsikkunataqa llapantsik shoqarita y shumaq parlapärita puëdintsik. Y anciänukunalla tsëta rurayänantaqa manam shuyaränantsiktsu (leyi Romänus 15:1, 2).

¹¹ Alläpa yarpachakurnin llakikoq cristiänu mayintsikkunapitaqa, wakinkunaqa itsa wanayanqa doctorkunapa yanapakïnintaraq y jampikunataraq (Lüc. 5:31). Anciänukuna y wakin cristiänukunaqa musyayanmi, wakinkunata jampiyänampaq estudiashqa mana kayanqanta. Tsënö karpis, Diosnintsikpa Palabran kënö ninqan alläpa yanapakunqantaqa musyayanmi: “Alläpa llakishqa këkaqkunata shoqar parlapäyë, pishipëkaqkunata yanapayë, llapankunapaq pacienciayoq kayë” (1 Tes. 5:14). Alläpam precisan llakishqa këkaq cristiänu mayintsikkuna, imanö sientikuyanqanta entiendita procuranantsikqa. Pëkunawanqa pacienciakoqmi kanantsik y kuyëpam parlapänantsik. Kënömi tapukunantsik: “¿Kuyëpa tratakoq y pacienciakoq nunaku kä? ¿Imaraq yanapamanqa cristiänu mayïkunata shumaq yanapanäpaq?”.

12. Juk panita cristiänu mayinkuna imanö yanapayanqanta willakaramï.

¹² Yarpachakur llakikoqkunataqa, ¿imanötaq yanapan kuyakoq kanqantsik? Euröpapita juk panim kënö nin: “Höraqa kikï wanutsikuritam pensarï. Peru cristiänu mayïkunam tsëta mana ruranäpaq yanapayämashqa. Pëkunaqa imëpis shumaqmi parlapäyäman y kuyayämanqantam rikätsiyäman. Wallkaqllam musyayan tsënö sufrinqäta, peru llapankunam listu këkäyan imë hörapis yanapayämänampaq. Juk casädu cristiänukunam imëka wamrantanö cuidayäman. Y paqaspa kar o junaqpa karpis yanapayämänampaqmi listu këkäyan”. Itsa llapantsiktsu wakinkuna rurayanqannö yanapakïta puëdishun. Tsënö kaptimpis, shonqunkunachö llakishqa këkaqkunata kuyëllapa parlapärinqantsikqa alläpam yanaparinman. b

13. ¿Imataq yanapamäshun cristiänu mayintsikkunata shumaq yanaparinapaq?

¹³ Parlapämashqa pacienciawan wiyashun (Sant. 1:19). Kuyakoq kanqantsiktaqa rikätsikuntsik, imanö sientikuyanqanman pensarnin y parlapämanqantsikta shumaq wiyarninmi. Tsëmi alläpa precisan pëkuna imanö sientikuyanqanta entiendita procuranantsik. Tsëpaqqa alleq pensëkurmi respëtuwan shumaq tapurinantsik. Y kuyakoq kanqantsikta y pëkunapaq yarpachakunqantsiktam qaqllantsikchö rikätsikunantsik. Juk cristiänu imapa pasëkanqanta llapantaraq willamënintsikta munaptinqa, parlakaramunantam jaqinantsik y pacienciawanmi wiyanantsik. Tsënö wiyarninqa, itsa imanö sientikunqantaqa entiendirishun. Jina noqantsikmanmi mas confiakamunqa y ninqantsiktapis shumaqmi chaskikunqa. Tsënöpam llakikunqan hörakunachö yanapëta puëdishun.

14. Pitapis parlaparninqa, ¿imanirtaq mana allipa parlapänantsiktsu?

¹⁴ Ama mana allipa parlapäshuntsu. Pipis depresion qeshyawan qeshyëkarninqa, imatapis parlarishqa itsa mana allita pëpaq parlëkanqantsikta pensanqa, y masmi llakikunqa. Tsënö sientikuptinqa, yanapëta munarpis manam puëdishuntsu. Tsëmi Biblia kënö ninqanta cuentachö katsinantsik: “Wakinkunaqa parlayan espädawan tuksikoqnömi, peru yachaqkunapa parlakïninqa jampinömi” (Prov. 12:18).  Parlakïnintsikwan pitapis llakitsita mana munarnimpis, alleq mana pensarnin imatapis parlarninqa llakitsishunmi. Tsëmi kuyëpa yanaparinapaqqa, pëkuna imanö sientikuyanqanta entiendita procuranantsik (Mat. 7:12).

15. Cristiänu mayintsikkunata yanapanapaqqa, ¿mëchötaq yanapakïkunata tarita puëdintsik?

¹⁵ Diospa Palabranwan yanapashun (leyi Romänus 15:4, 5). Bibliaqa, ‘kallpayoqta’ tikratsimaqnintsik y “shoqamaqnintsik” Diosnintsikpa Palabranmi. Tsëchömi llakishqa këkaqkunata yanaparinapaq mëtsika shoqakoq palabrakunata tarita puëdintsik. Bibliata alli utilizänapaqqa, Índice de las publicaciones Watch Tower y la Guía de estudio para los testigos de Jehová nishqan librukunam yanapakun. Tsëkunachömi ashita puëdintsik llakishqa këkaqkunata shoqanapaq wananqantsik textukunata y publicacionkunata.

16. Alläpa llakishqalla këkaqkunata yanapanapaqqa, ¿imanö nunataq kanantsik?

¹⁶ Yachanëpaq y kuyakoq kashun. Kikin Jehovämi sirweqninkunapaqqa, “shonqupita patsë ankupäkoq Teyta y tukïnöpa shoqakoq” Dios (leyi 2 Corintius 1:3-6; Lüc. 1:78; Rom. 15:13). Jehovä alläpa kuyakoq kanqannöllam, apostol Pablupis karqan, tsëmi kënö nirqan: “Alläpa kuyakoqmi qamkunachö kayarqä, imëka wamrankunata alläpa kuyar cuidaq mamanö. Tsënömi shonqupita patsë kuyayarniki listu këkäyarqä, manam Diospita alli willakïkunata musyatsiyänaqllapaqtsu, sinöqa jina kawënïkunatapis qamkunarëkur qoyänäpaqmi, porqui noqakunapaqqa qamkunaqa alläpa kuyashqa këmanmi chäyarqëki” (1 Tes. 2:7, 8). Kuyakoq kashqaqa, Jehovämi utilizämäshun llakishqa nunakunapa mañakïninkunata contestanampaq.

17. Cristiänu mayintsikkunata yanapëta munarqa, ¿imatataq pëkunapita shuyaränantsiktsu?

¹⁷ Imatapis allillata rurayänantaqa ama shuyaräshuntsu. Imatapis allillata rurayänanta shuyarëqa manam allitsu, porqui pantariyaptinqa mana allim sientikushun (Ecl. 7:21, 22). Jehoväpis manam shuyarantsu imatapis allillata ruranantsiktaqa. Tsëta cuentachö katsirninqa, wakinkuna pantariyaptin manam piñakushuntsu (Efes. 4:2, 32). Ama wakinkunatawan igualatsishuntsu, ni alliyäyänampaq imatapis mana rurëkaqtanöqa sientikatsishuntsu. Porqui tsënö rurashqaqa masmi llakikuyanqa. Tsëqa, ¿imatataq rurashwan? Allita rurëkäyanqampitam felicitärinantsik. Tsënöpam mas kallpayoq tikrariyanqa, y Jehovätam kushishqa sirwirnin sïguiyanqa (Gäl. 6:4).

18. ¿Imanirtaq cristiänu mayintsikkunata yanapëta procurantsik?

¹⁸ Jehoväpaqqa llapan sirweqninkunam alläpa valoryoq kayan. Jina tsënöllam Jesuspaqpis, tsëmi pëkunarëkur wanurqan (Gäl. 2:20). Cristiänu mayintsikkunataqa alläpam kuyantsik, tsëmi kuyëpa cuidëta procurantsik. Tsëmi alläpa precisan, “yamë këman chätsikoq kaqta y juknintsik juknintsik sinchiyätsinakunapaq yanapakoq kaq cösaskunata rurar” sïguinantsik. Porqui tsënöpam cristiänu mayintsikkunata kuyëpa yanapëkäshun (Rom. 14:19). ¡Alläpam shuyarantsik Shumaq Patsa chäramunantaqa! Porqui tsëchöqa manam ni imapitapis llakikushunnatsu. Y manam qeshya, guërra y jutsasapa kanqantsikrëkur wanïpis kanqanatsu. Mananam pipis chikimäshunnatsu, familiantsikchöpis manam problëmakuna kanqanatsu ni munanqantsiknö imapis mana yarquptin manam llakikushunnatsu. Jesus gobernanqan waranqa wata cumpliriptinqa jutsannaqnam tikrarishun. Y tsënam ushanan pruëbata pasaqkunaqa ‘Diospa tsurinkunapa alläpa shumaq libri këninta’ chaskiyanqa, juk parlakïchöqa, Jehoväpa tsurinkuna këmanmi chäyanqa (Rom. 8:21). Tsënö këkaptinqa, kuyakoq kanqantsikwan wakinkunata yanapar sïguishun y Dios änimanqantsik Shumaq Patsaman yëkunapaq llapantsik yanapanakushun.