Daniëleqa imapitapis altantullam këkaq, tsëmi rinrëllachö kënö nimarqan: “Ama yarpachakïtsu këchönam këkäyan”. Tsë höram policïakunaqa cärrunkunawan chäramurnin prësu apakayämarqan. Peru warmï raslla willaramanqampitam katsinqa documentukunata juk wawqita entreguëta puëdirqä.

Comisariaman policïakuna apëkäyämaptinmi kënö pensarqä: “¡Valienti y Diosta alläpa kuyaq warmiyoq këqa juk shumaq qarëmi!”. Tsënömi Daniëlewanqa ima problëmakunapa pasarninqa imëpis yanapanakurnin këkäyarqä. Peru kananqa willariyashqëki, tsënö michäkuyanqan nacionkunachö këkaq Betel wayikunata watukaq ëwayanqäta.

Francia nacionpa Croix nishqan markanchömi 1930 wata yurikurqä. Familiäkunaqa alläpa catölicum kayarqan. Cada semänam misaman ëwayaq kayä, y papänïqa tsë parroquiachömi imëkata rurar yanapakoq. Y 14 watayoqna këkaptïmi tsë iglesiachö dirigeqkunaqa mana allita rurayarqan.

Segunda Guërra Mundial kanqan witsanmi, Alemania nacionpa soldädunkuna Francia nacionta atacayarqan. Tsëmi näzikunapa favornin këkaq Vichy nishqan grüputa yanapayänampaq, cada misachö cüraqa parlakamoq. Tsëta wiyarirqä alläpam espantakuyarqä. Familiäkunaqa Francia nacionchö wakin nunakuna rurayanqannöllam pakëllapa BBC nishqan radiuta wiyayaq, tsëchömi juk nacion tröpakuna imanö juntakëkäyanqanta willakayämoq. Peru 1944 wata septiembri killam, juk kaq tröpakunapa favorninnam cüraqa churakärirqan, tsëmi tsë tröpakuna guërrachö ganëkäyanqampita juk misachö Diosta agradecikurqan. ¡Tsëmi cürakunamanqa confiakurqänatsu!

Papänïqa guërra pasarinqanllachömi wanukïkurqan, y mayor kaq pani Simönipis casakushqanam karqan y Belgica nacionchönam täraq. Tsëmi mamänïta cuidanäpaqqa trabajanä karqan. Tëlakunata y röpakunata rurayanqan fabricachömi trabäjuta tarirqä y tsë trabäjüchöqa allim pagayämaq. Peru patronnï y wamrankunaqa catölicum kayarqan, tsëmi juk pruëbapa pasanä karqan.

1953 watachömi panï Simöne watukayämaqnï shamurqan, pëqa Jehoväpa testïgunnam karqan. Tsëmi infiernupita yachatsikï, trinidad o kima Dios jukllëlla kanqan yachatsikï y alma mana wanunqan  yachatsikï mana rasumpa kanqanta Bibliawan yachatsiyämarqan. Tsënam noqaqa nirqä, “Bibliëkiqa manam catölicu Bibliatsu”. Peru tsëpitam cuentata qokurirqä panï nimanqanqa rasumpa kanqanta. Y Atalaya revistakunatam atskata qomarqan, tsëkunatam cada paqas leyeq kä. Cuentatam qokurirqä rasumpa kaq yachatsikïta tarinqäta. Peru tsënö kaptimpis, yarpachakurqämi Testïgu kanäpaq decidirqa trabäjupita qarqayämänampaq kaqman.

Juk ishkë killakunapam kikïlla Bibliata y Atalaya revistakunata yachakïkarqä, y tsëpitanam reunionta ëwanäpaq decidirqä. Tsëchö Testïgukuna alläpa kuyakoq kayanqantam rikarqä. Unëna Jehoväta sirweq juk wawqim joqta killapa Bibliapita yachatsimarqan, y 1954 wata septiembri killachömi bautizakurirqä. Tsëpita ichik tiempullatam mamänï y menor kaq panï bautizakuriyarqan. Tsëqa alläpam kushitsimarqan.

Nueva York markachömi 1958 wata atska nacionkunapaq asamblëa karqan, y noqapis tsëmanqa ëwarqämi. Peru juk ishkë semänakuna tsë asamblëapaq pishïkaptinmi mamänïqa wanukïkurqan. Pitapis cuidanäpaq carguyoq manana karmi, precursor kanäpaq trabäjüpita yarqukurirqä. Tsë tiempuchömi Daniële Delie jutiyoq precursörata reqirirqä. Tiempuwanmi casakuyänäpaq nirirqä, y 1959 wata mäyu killachömi casakuyarqä.

Daniëleqa Jehoväta llapan tiempunwan sirwir qallarqan, chakrakuna kanqan Bretäña markachömi y tsë markaqa wayimpita alläpa karuchömi karqan. Tsë markachö Diospita yachatsikunampaqqa manachi fäciltsu karqan. Nunakunaqa alläpa catölicum kayaq, jina tsë sitiukunachö yachatsikunampaqqa biciclëtawanraqmi ëwaq. Ishkäkunam ushanan junaqkuna këllachöna këkanqanta musyar puëdiyanqämannö yachatsikuyaq kayä (Mat. 25:13). Tsënö pï mëta warmï yanapëta munanqanmi yanapayämarqan llapan tiempükunawan Diosta sirwir sïguiyänäpaq.

Casakuriyanqäpita juk ishkë junaq pasariptinllam congregacionkunata watukayänäpaq nirayämarqan. Tsëmi kapayämanqanllawan kawëta yachakuyarqä. Punta watukayanqä congregacionchöqa 14 Testïgullam kayarqan. Mëchö mana posadatsiyämänampaq kaptinmi salonllachö punuyarqä. Cäma chukru kaptimpis allim punuyarqä.

Imëka rurëyoq kayaptïpis Daniëleqa rasllam yachakäreq. Y anciänukunawan reunionchö kanqäyaqmi pëqa cärrükunallachö shuyarämaq. Ishkë watapam congregacionkunata watukar yanapakuyarqä. Casädu vïdäkunachö imatapis cläru parlakï y juntu imatapis rurayanqä alläpa yanapakunqantam yachakuyarqä (Ecl. 4:9).

Tsëpitanam 1962 wata Brooklyn (Nueva York) markachö Galaad Escuëlaman ëwayänäpaq invitayämarqan y chunka killam tsë escuëlachö kayarqä. Tsë escuëlamanqa juk pachakmi (100) ëwayarqä, peru manam llapan casädukunatsu warminkunawan ëwayarqan, sinöqa chunka kimaqllam warmïkunawan ëwëta puëdiyarqä. Tsëqa alläpa kushikïpaqmi karqan. Frederick Franz, Ulysses Glass y Alexander Macmillan wawqikunawan juntu kayanqätaqa  kananyaqmi yarpëkä. Pëkunaqa alli fuertim Diospa kaqchö kayarqan.

Tsë escuëlachöqa yachatsiyämarqan, imatapis rikarqa alli rikäyänäpaqmi. Säbadukunapam cläsita usharirlla wakin sitiukunata rikapakuyänäpaq Nueva York markaman ëwayaq kayä. Y lünisnam tsëchö rikapakuyanqäpita pruëbata qoyaq kayä. Tsë sitiukunapa puriqa alläpam utitsikoq o pishipätsikoq, peru reqitsiyämänampaq encargädu wawqim yarpäyänäpaq tapupäyämaq. Juk säbadu tardim mäquinakunawan estrëllakunata rikäyänäpaq sitiuman ëwayarqä. Tsëchömi yachakuyarqä meteoros y meteoritos nishqan jukläya kayanqanta. Y museuchönam yachatsiyämarqan tukï cläsi cocodrïlu kanqampita. Y Betelchö këkäyaptïnam kënö tapuyämarqan: “¿Yarpäyankiku juk meteoro y meteoritu imachö jukläya kayanqanta?”. Daniëleqa alläpa utishqa karmi kënö nirqan: “Awmi, meteoritukunaqa jatusaq kiruyoqmi kayan”.

Galaad escuëlata usharirllam Francia nacionchö këkaq Betelman mandayämarqan, tsëchömi 53 watapitapis mas sirwiyarqä. Y 1976 watachömi Sucursalta Rikaqkuna rurayänanta rikaq kanäpaq nombrayämarqan, höraqa Africachö y Asiachö këkaq nacionkunachö Betel wayikunata watukanäpaqmi niyämarqan. Tsë nacionkunachöqa, manam libri yachatsikïta puëdeqtsu kantsik. Betel wayikunata tsënö watukëkarmi Gabon nacionman chäriyarqä, tsëchömi qallananchö willakuyanqä pasakurqan. Höraqa qoyämanqan cargükunata cumplita mana puëdinäpaq kaqtam pensaq kä, peru warmï Daniëlem cumplinäpaq yanapamarqan.

Betel wayichö yanapakïqa alläpam gustayämarqan. Galaad escuëlaman manaraq ëwarmi Daniëleqa pitsqa killallachö ingles idiömata parlëta yachakurqan. Y tiempuwanqa publicacionnintsikkunata traducirmi yanapakoq. Betelchö trabajëqa alläpam kushitsiyämaq, masran congregacionchö yanapakuyanqäqa. Estudiuta qoyänäpaqqa trenwanraqmi ëwayaq kayä, y paqasyëkaptinnam utishqa kutikuyaq kayä, peru tsënö kaptimpis nunakunata Jehoväta reqiyänampaq yanapayanqäpitam alläpa kushikuyaq kayä. Peru illaqpitam Daniëleqa qeshyakurkurqan, tsëmi unënöna yachatsikïta puëdirqannatsu.

1943 watachömi, cancer de mama nishqan qeshyawan këkanqanta doctorkuna nirayämarqan. Tsëmi operayarqan y alläpa nanatsikoq quimioterapia nishqan tratamientutam rurayarqan. Y tsëpita 15 watakuna pasariptinnam cancer qeshya yapë tsaririrqan, y kë kutichöqa mas fuertim karqan. Jehoväpaq trabajë alläpa gustaptinmi qeshyëkarnimpis puëdinqanmannö traduccionchö yanapakurqan.

Cancer qeshyaqa alläpam Daniëleta sufritsirqan, tsënö kaptimpis manam Betelta dejëtaqa pensayarqätsu. Qeshyëkarnin Betelchö yanapakïqa manam fäciltsu, y masran wakinkuna mana musyayaptinnäqa (Prov. 14:13). Cancerwan qeshyëkar y 80 watayoqnöna këkarpis kushishqallam këkaq, tsëmi notakaqtsu alläpa qeshyanqanqa. Qeshyanqampita llakikunampa rantinmi, wakinkunata yanaparnin ocupädu këkaq. Porqui musyaqmi pipis shumaq wiyashuptikiqa shoqashqa sientikunqëkita (Prov. 17:17). Pë pasashqa karninmi  yanapëta munaq, cancerwan qeshyëkaq panikuna alläpa mana llakikuyänampaq.

Jina mas cambiukunapapis pasayarqämi. Daniëleqa manam puëdirqannatsu llapan tiempunwan trabajëta. Peru puëdinqanmannömi noqata yanapamarqan, tsëmi Sucursalta rikänäpaq chaskinqä carguta cumplinäpaq yanapamaq. 37 watapam tsë carguchö karqä y ishkäkuna shumaq almorzakuyänapaq y descansariyänäpaqmi altantu këkaq (Prov. 18:22).

Daniëleqa alliyänampaq kaqmanmi imëpis confiakoq. Peru yapëmi kima kutipa cancer qeshyë tsaririrqan, tsëqa alläpam llakitsiyämarqan. Quimioterapia y radioterapia nishqan tratamientukunaqa dëbiltam Daniëleta dejareq, jina manam puritapis puëdeqtsu. Y parlakunampaqpis manam valornin kaqnatsu. Tsënö sufreqta rikarmi alläpa llakishqa sientikoq kä.

Höraqa imatapis mana rurëta puëdeqnömi sientikuyaq kayä, peru Diosman mañakïtaqa manam imëpis dejayarqätsu. Jina segürum këkäyarqä aguantëta mana puëdiyanqäpita masta sufriyänäta Jehovä mana permitinampaq kaqta (1 Cor. 10:13). Palabran Bibliawan, Betelchö doctorkunawan y llapan cristiänu mayïkunawanmi Jehoväqa yanapayämarqan. Y tsëta imëpis alläpa valorayänäpaqmi kallpachakuyarqä.

Höraqa ima tratamientu mas alli kanqanta mana musyarmi, yanapayämänampaq Jehoväta mañakuyaq kayä. Jina quimioterapia nishqan tratamientuta rurayaptinmi Daniëleqa ichikllapa ichikllapa juiciunta oqrëkarqan. 23 watapa atiendeq doctorpis mana musyarqantsu imanir tsë pasakïkanqanta, y manam imatapis rurëta puëdirqantsu. Tsëmi alläpa llakishqa sientikuyarqä. Peru tsënö këkarmi cancer qeshyachö juk especialistata taririyarqä. Tsëtaqa Jehovä yanapëkäyämanqantanömi rikäyarqä.

Jina yachakuyarqämi warë warätin ima pasakunampaq kaqman mana yarpachakïta. Porqui Jesus kënö ninqanqa rasunllam: “Cada junaqpaqmi problëmakunaqa kan” (Mateu 6:34). Imëpis alli yarqunampaq kaqman pensë, y kushishqalla kanqantsikqa alläpam yanapakun. Ishkë killapam quimioterapia nishqan tratamientuta Daniëleta rurayarqantsu. Tsëmi kushishqa kënö nimarqan: “¡Mas allinam sientikü!” (Prov. 17:22). Jina qeshyëkarnimpis mushoq yarqamushqa cancionkunatam fuertipa cantëta gustaq.

Qeshyarnimpis Daniëleqa imatapis rurëkaqllam, tsëmi mas fuerti kanäpaq yanapamashqa. 57 watapa juntu kayanqächömi noqata cuidamashqa. Jina runtu ankëllatapis manam yachatsimëta munaqtsu. Tsëmi qeshyakurkuptinqa plätukunata paqëta, röpata taqshëta y cocinakïta yachakurqä. Väsukunata pakipakurirpis kushishqam sientikoq kä pëta cuidarnin. *

Salor asunturëkur y edäyërëkur problëmakunapa pasayanqäpitaqa atskatam yachakuyarqö. Manam alläpa ocupäduqa kanëkitsu, tiemputam jorqanëki warmikiwan pasanëkipaq y atiendinëkipaq. Awmi, alli saloryoq kanqantsik tiempukunatam alli provechanantsik kuyashqa familiantsikwan juntu kanapaq (Ecl. 9:9). Jina problëmakunaman alläpa yarpachakurninqa, chaskinqantsik bendicionkunatam qonqëkushwan (Prov. 15:15).

Daniëlewan juntu Jehoväta llapan tiempükunawan sirwiyanqächöqa Jehoväqa alläpam bendiciyämashqa. Tsëman yarparmi Salmus 116 capïtuluta escribeqnö sientikü, porqui Jehoväqa imëpis kuyakïnintam rikätsimashqa (Sal. 116:7).