1. (1) ¿Imanirtan pillapis consejaramashwan? (2) ¿Imanirtan consejamanqantsikta wiyakunantsik?

 HÖRAQA, llapantsikmi consejamänata wanantsik. Itsa höraqa, alli consejakunqanta musyar pillatapis consejaramänapaq kikintsik mañakuntsik. Y juk kutikunachöqa, ‘mana alliman ëwëkanqantsikta’ rikar y tsëta rurarnin llakikunantsikpaq kaqta pensarmi, juk wawqi o pani consejaramantsik (Gäl. 6:1). O pantanqantsikchö o jutsallakunqantsikchönam, pillapis consejaramashwan. Imanö kaptimpis, biennintsikpaq kaptin y salvakunapaq kaptinmi, consejamanqantsiktaqa wiyakunantsik (Prov. 6:23).

2. Proverbius 12:15 ninqannöpis, ¿imanirtan consejamanqantsikkunata wiyakushwan?

² Këchö yachakunantsikpaq kaq textuqa, ‘yachëyuq nunakuna käyitsimanqantsikta shumaq wiyakunapaqmi’ nimantsik (Prov. 22:17). Manam ni mëqan nunapis llapantaqa musyantsu; kanmi noqantsikpita mas yachaq y mas musyaqkuna (leyi Proverbius 12:15). Tsëmi consejamanqantsikta wiyakushqaqa, humildi kanqantsikta, llapanta rurëta mana puëdinqantsikta o mana musyanqantsikta y imatapis logranapaq yanapamänantsikta wananqantsikta rikätsikuntsik. Jehoväqa, rey Salomon kënö qellqanampaqmi yanaparqan: “Käyitsikuqkunata tapukïkur ruraptinqa llapanpis allim kanqa” (Prov. 15:22).

3. ¿Imanötan consëjukunata chaskintsik?

³ Juknöpaqa consëjukunata tarintsik, leyinqantsikchö y wiyanqantsikchömi. Tsëkunam, imakunata rurëkanqantsikman  yarpachakunapaq y cambianapaq yanapamantsik (Heb. 4:12). Höranam, imallachöpis alliyänantsik pishinqanta rikar, creikoqkunata rikaqkunapita juk wawqi o Diosta unëpana sirweq juk wawqi o juk pani consejaramashwan. Bibliachö ninqanwan pillapis consejamashqaqa, alläpa kuyamanqantsiktam rikätsimantsik. Tsëqa, consejamanqantsikta wiyakur y nimanqantsiknölla rurarnin, agradecikunqantsikta rikätsikushun.

4. Eclesiastes 7:9 ninqannö, ¿imatataq consejamashqa mana rurashwantsu?

⁴ Rasumpa kaqchöqa, pipis consejamanqantsikta chaskikuyqa manam fäciltsu y höraqa hasta cölerakushwanmi. Imallachöpis pantareq kanqantsiktaqa musyantsikmi. Peru imachöpis pishipëkanqantsikta pillapis nimashqaqa, itsapis wiyakuyta munashwantsu (leyi Eclesiastes 7:9). Itsa tsapäkuntsik, imarëkur consejamanqantsikman pensantsik o imanö parlapämanqantsikpita cölerakuntsik. O, “¿pitan pëqa noqata consejaramänampaq? ¿Manaku pëpis pantan?” nir pensashwan. O consejamanqantsik mana gustamashqaqa, wiyëtapis munashwantsu o wiyëta munanqantsikllata nimänapaq piwampis parlashwan.

5. ¿Imatataq këchö yachakushun?

⁵ Këchöqa, consejayaptin wiyakoq y mana wiyakoq nunakunapaq Biblia willakunqampitam yachakushun. Jina consejamanqantsikta wiyakunapaq y consejamanqantsiknölla ruranapaq, ima yanapamänapaq kaqtam yachakushun.

6. ¿Imatataq Rehoboam ruranqampita yachakuntsik?

⁶ Rehoboam imata ruranqanta rikärishun. Israel nacionpa reynin këman chäriptinmi, teytan Salomon alläpa trabajatsinqannö mana trabajatsiyänampaq nunakuna mañakuyarqan. Tsëmi Rehoboamqa Israelchö respetashqa nunakunata tapukurqan y tsëta ruranqanqa allim karqan. Pëkunaqa, nunakuna mañakuyanqannö ruraptin pëta imëpis sirwiyänampaq kaqtam niyarqan (1 Rëy. 12:3-7). Rehoboamqa manatsun consejayanqanta gustarqantsu, tsëmi pëwan winashqa edä mayin nunakunata tapoq ëwarqan. Tsë nunakunaqa 40 watapitapis masyoqnam kayarqan, tsëchi imallatapis alli musyayarqanna (2 Crön. 12:13). Peru tsë kutiqa, llutantam Rehoboamta consejayarqan. Teytampita mas exigikunampaq kaqta ninampaqmi consejayarqan (1 Rëy. 12:8-11). Rehoboamqa manam Jehoväta mañakurqantsu mëqan consëjuta chaskikunampaq kaqta musyatsinampaq. Pëpaqqa, winë mayinkuna consejayanqanmi mas alli karqan. Tsëta wiyakunqanmi, kikinta y Israel nacionta mana alliman chätsirqan. Itsa noqantsikta consejamanqantsikqa, höraqa munanqantsikmannötsu kanman. Peru Bibliachö ninqanwan consejamashqaqa, wiyakunantsikmi.

7. ¿Imatataq rey Uzïasta pasanqampita yachakuntsik?

⁷ Rey Uzïaspis manam consejayanqanta wiyakurqantsu. Inciensuta sawmatsita munarmi, templuchö sacerdötikunalla yëkuyänan sitiuman yëkurqan. Pëkunam kënö niyarqan: “Tëta Uzías, TEYTA DIOSTA inciensuwan sawmanëkipaqqa manam qamtatsu churashurqunki. Tsëta rurayänanpaqqa Aarónpita miraq sacerdötikunallatam TEYTA DIOS churashqa”. Tsënö niyaptinmi, Uzïasqa “alläpa piñakurkurqan”. ¿Y imanirtan consejayanqanta wiyakuyta munarqantsu? Itsa rey karnin imatapis rurëta puëdinqanta pensarqan. Peru Jehoväqa manam tsënötsu pensarqan. Uzïas humildi kashqa kaptin, niyanqanta wiyakushqa kaptin y templupita jinan  höra yarqushqa kaptinqa, itsapis Jehoväqa perdonanman karqan. Peru munëninta rurakuyta munaptinmi, Jehoväqa leprawan qeshyatsirqan, y tsë qeshyawanmi wanukunqanyaq o wañukunqanyaq karqan (2 Crön. 26:16-21). ¿Imatataq Uzïasta pasanqampita yachakuntsik? Bibliachö këkaq consëjukunata mana wiyakushqaqa, Jehoväqa pï kashqapis mana allita ruraqtanömi rikämäshun.

8. ¿Imatataq consejayaptin Job rurarqan?

⁸ Bibliachöqa, consëjukunata wiyakoq nunakuna y wiyakuyanqampita Dios bendicinqampaqpis parlanmi. Jobta ima pasanqanta rikärishun. Pëqa, Diospa voluntäninta rurëta munaq karpis pantareq nunam karqan. Imëka mana allikunapa pasarmi, mana kaqkunata parlarqan. Tsëmi Elihü y Jehovä alli consejayarqan. ¿Imatataq Job rurarqan? Humildim karqan y consejayanqantam wiyakurqan. Kënömi nirqan: “Teyta, mana käyirishpam upa kënïchö llutanta nirqü”. Y kënöpis nirqanmi: “Nishqäpita alläpa penqakurmi allpaman y uchpaman tëkur perdonta mañakuq”. Jehoväqa, tsënö humildi kanqampitam bendicirqan (Job 42:3-6, 12-17).

9. ¿Imatataq Moises rurarqan Jehovä corregiptin y imatataq pëpita yachakuntsik?

⁹ Moisespis, pantëkuptin Jehovä consejanqantaqa wiyarqanmi. Juk kutichömi, alläpa cölerakurqan y Jehoväta alabarqantsu. Tsëmi, Dios Änikunqan Patsaman yëkurqantsu (Nüm. 20:1-13). Jehovä decidinqanwan acuerdu mana këkanqanta Moises niptinmi, Jehoväqa, “amana mañakamënatsu” nirqan (Deut. 3:23-27). Cölerakunampa rantinmi, Moisesqa ninqanta wiyakurqan, y Jehoväqa Israel nacionta dirigir sïguinampaqmi yanaparqan (Deut. 4:1). Jobwan Moisesqa, niyanqanta wiyakuyarqanmi. Jobqa, juknöpanam pensar qallëkurqan y manam tsapakuyta procurarqantsu. Y Moisesqa, Jehovä Änikunqan Patsaman manana yëkunan kaptimpis, pëta sirwir sïguirninmi, Jehovä decidinqanwan acuerdu këkanqanta rikätsikurqan.

10. (1) Proverbius 4:10 a 13 ninqannö, ¿imanötan yanapamantsik consejamanqantsiknölla ruranqantsik? (2) ¿Imatataq niyan consëjuta chaskikoq wakin wawqi panikunaqa?

¹⁰ Jobwan Moises rurayanqannölla ruraq nunakunanö rurashqaqa, allitam rurashun (leyi Proverbius 4:10-13). Y tsëtam, mëtsikaq wawqi panikuna rurayashqa. Republica Democrätica del Congo nacionchö täraq Emmanuel, * jutiyoq wawqitam, wakin wawqikuna consejayarqan. Pëmi kënö willakun: “Mana alliman chänäpaq këkanqäta rikarmi, Diosta mëtsika watapana sirweq wawqikuna yanapayämarqan. Consejayämanqannö ruranqäpitam, ima problëmamampis ishkirqätsu”. Canadä nacionchö Melinda jutiyoq precursöram kënö nin: “Consejayämanqankunaqa, manam llapantsu wiyëta munanqäkuna kashqa. Tsënö kaptimpis, wiyëta wanëkanqäkunam kashqa”. Y Croacia nacionchö täraq wawqi Markunam kënö nin: “Diosta sirwinqächö carguyoq kanqätam perdirirqä. Peru tsëpin consejayämanqanqa, Jehoväta sirwir sïguinäpaqmi yanapamarqan”.

11. Wawqi Karl Kleinqa, ¿imapitataq cuentata qokurqan?

¹¹ Jina consëjukunata wiyakoq juk wawqiqa, Karl Klein jutiyoqmi karqan. Tsëpita tiempuwanqa, Testïgukunata Pushaqkunapitam karqan. Pasanqankunata cuentakunqanchömi willakun, kuyë amïgun wawqi Joseph Rutherford juk kutichö alli cläru consejanqanta. Qallananllachöqa, consejanqan mana gustanqantam nirqan. Wawqi Karlmi  kënö willakurqan: “Consejamanqampita yapë tinkuyanqächöqa, kushishqam ‘¿imanöllatan këkanki Karl?’ nimarqan. Peru consejamanqampita cölerashqallaraq këkarmi, mana munëkarlla saludarqä. Tsënam pëqa kënö nimarqan: ‘¡Karl, cuidakuy! ¡Diablum ishkitsishuynikita munëkan!’. Penqakurmi kënö nirqä: ‘Manam wawqi Rutherford, manam imanantsu’. Pëqa musyarqanmi mana rasumpa kanqanta. Tsëmi kënö yapë nimarqan: ‘Allim, peru cuidakuy. Diablum ishkitsishuynikita munëkan’. ¡Rasun kaqllatam nikämarqan! Consejamanqantsikpita juk wawqita chikiparqa, Diablupa trampanman ishkinapaqmi këkantsik” * (Efes. 4:25-27). Wawqi Kleinqa, wawqi Rutherford consejanqantam wiyakurqan, y amïgu karninmi sïguiyarqan.

12. ¿Imanötan humildi kanqantsikqa consëjukunata wiyakunapaq yanapamantsik? (Salmus 141:5).

¹² Consejamanqantsikta wiyakunapaqqa, humildi kanqantsikmi yanapamäshun. Tsënö kanqantsikmi, imachöpis pantareq kanqantsikta, y höraqa mana yarpachakurishpa imatapis ruranqantsikta yarpätsimantsik. Yachakunqantsiknömi, Jobqa imanö pensanqanchömi pantashqa këkarqan, peru tsëpitaqa juknöpanam pensar qallëkurqan. Pëpita mas jövin këkaptimpis, humildi karninmi Elihü ninqanta wiyakurqan (Job 32:6, 7). Tsënö humildi kanqampitam, Jehoväqa Jobta bendicirqan. Jina consejamänantsikta mana wananqantsikta pensashqa o noqantsikpitapis mas jövin pillapis consejamanqantsikta wiyakunapaqmi, humildi kanqantsikqa yanapamantsik. Canadä nacionchö creikoqkunata rikaqkunapita juk wawqim kënö nin: “Noqantsikqa, manam wakinkuna rikämanqantsiknötsu rikäkuntsik. Tsëqa, ¿imanötan imachöpis alliyäshun pipis mana consejamashqaqa?”. ¿Manaku llapantsikpis alli nuna kanapaq y Diospita mas alli yachatsikoq kanapaqqa kallpachakur sïguinantsik? (Leyi Salmus 141:5).

13. ¿Consëjukuna pipita shamunqantataq yarpänantsik?

¹³ Consëjukunaqa Dios kuyamanqantsiktam rikätsimantsik. Jehoväqa alli kawakunatam munan (Prov. 4:20-22). Palabran Bibliachö ninqanwan, publicacionkunawan y Pëta unëna sirweq juk wawqiwan o paniwan consejamarnintsikmi, kuyamanqantsikta rikätsimantsik. Y Hebrëus 12:9 y 10 ninqannömi, ‘pëqa biennintsikpaqmi tsëta ruran’.

14. Consejamashqaqa, ¿imamantan yarpachakunantsik?

¹⁴ Imata nimanqantsikman pensashun, y ama imanö nimanqantsikmanqa. Itsa  höraqa, consejamaqnintsik shumaq mana parlapämashqantsik kanqanta pensashwan. Peru consejakoqpis, wiyakunampaqnömi shumaq parlapëta procuranman (Gäl. 6:1). * Y noqantsikta consejamashqaqa, imanö nimashqapis, imata consejamanqantsikmanmi yarpänantsik. Kënömi pensashwan: “Imanö consejamanqanta mana gustamaptimpis, ¿rasun kaqllataku nimashqa? ¿Imachöpis pantaq kanqanta qonqëkurku nimanqanta wiyaküman?”. Biennintsikpaq imatapis consejamashqaqa, wiyakunapaqmi kallpachakunantsik (Prov. 15:31).

15. ¿Imanirtan consejamänantsikta mañakunqantsikqa alli?

¹⁵ Bibliachöqa, consëjuta mañakunapaqmi nimantsik. Proverbius 13:10 versïculuchömi kënö nin: “Willapashqanta cäsukuq nunaqa yachëyuqmi këkan”. Awmi, consejayänanta shuyaränampa rantin consëjuta mañakoqqa, Diosta sirwinqanchömi mas yachaq tikran. Tsëqa, consejamänantsikpaq kikintsik mañakushun.

16. ¿Imakunachö consejamänapaq kaqtataq mañakushwan?

¹⁶ ¿Imëtan juk wawqita o panita consejaramänapaq mañakushwan? Wakinllata rikärishun. 1) Juk panim, Diospita unëpana yachatsikoq juk panita, juk warmita yachatsinqanchö yanaqänampaq mañakun, tsëpitanam imachö alliyänampaq kaqta ninampaq mañan. 2) Juk soltëra panim, Diosta unëpana sirweq juk panita, rantinampaq akranqan pantalukunapaq imata pensanqanta tapukun. 3) Juk wawqim, semäna ushë reunionchö discursuta ruranqa. Tsëmi, unëpana tsë discursukunata ruraq wawqita shumaq wiyanampaq mañakun, y tsëpita imachö alliyänan pishinqanta ninampaq nin. Mëtsika watapana discursukunawan yachatsikoq wawqikunapis, allim wakinkuna consejayänampaq mañakuyanman y niyanqannölla rurayanman.

17. Consejamanqantsik yanapamänapaqqa, ¿imatataq ruranantsik?

¹⁷ Shamoq semänakunachö o killakunachöqa, itsachi llapantsikpis, leyinqantsikchö y wiyanqantsikchö consëjukunata tarishun o pillapis consejaramäshun. Tsënö kaptinqa, këchö yachakunqantsiknöpis humildi kashun, nimanqantsikkunaman pensashun y ama imanö nimanqantsikmanqa y consejamanqantsiknölla rurashun. Llapanta musyëkarqa manam pipis yurikuntsu. Peru consejamanqantsikta y corregimanqantsikta wiyakushqaqa, mas yachaq kanapaq kaqtam Bibliachö nimantsik (Prov. 19:20).