1. Jehovä kamanqankunata rikarninqa, ¿imatataq itsapis tapukushwan?

 CIËLUCHÖ y Patsachö imëkata kamashqanta rikarmi, Jehoväta mañakunqanchö David kënö nirqan: “Ciëlutapis dëdïkiwanmi rurarqunki. Killatapis qoyllurkunatapis makikiwanmi kamarqunki. [...] ‘¿Imanataq nunaqa këkan alläpa pëpaq yarpakachänëkipaq? ¿Pinataq nunaqa këkan alläpa kuyanëkipaq?’” (Sal. 8:3, 4). Itsachi mëtsikan estrëllakunata rikarnin, mana kaqlla kanqantsikta pensantsik y Jehovä cuentapaq churamanqantsikpita espantakuntsik. Adantawan Ëvataqa Jehoväqa manam väleqllapaqtsu churarqan, sinöqa familian kayänampaqmi kamarqan. Tsëtam kanan yachakurishun.

2. ¿Adanwan Ëva imata rurayänantataq Jehoväqa munarqan?

² Adanwan Ëvaqa Jehoväpa Patsachö punta kaq wamrankunam kayarqan. Jehoväqa mëtsikaq mirayänantam munarqan. Pëkunatam kënö nirqan: “Mëtsika tikrayänëkipaq y patsachö junta kayänëkipaq wamrëkikuna atska katsun. Qamkunapa makikikunachömi kanqa, [...] entëru patsapis” (Gen. 1:28). Wamrayoq kayänanta y Patsata cuidayänantam munarqan. Adanwan Ëva wiyakoq kashqa kar y Jehovä ninqanta rurashqa karninqa, familianmi imëyaqpis kayanman karqan.

3. ¿Imanirtan nintsik Adantawan Ëvata familianchö Jehovä väleqpaq churanqanta?

³ Jehoväqa Adanwan Ëvata väleqpaq churarmi, familianchö yanapakuyänampaq nirqan. Nunakunata kamashqa kanqampaq parlarmi, Jehoväta David kënö nirqan: “Nunataqa kamarqunki angelpita ichiklla mënus poderyuq kananpaqmi. Reytanömi churarqunki puëdiq y respetashqa kananpaq”  (Sal. 8:5). Rasumpa kaqchöqa, Diosqa manam angelkunatanötsu poderyoqta, alläpa yachaqta y imëka rurë puëdeqta nunakunata kamashqa (Sal. 103:20). Peru alläpa puëdeq angelkunapitaqa, “ichiklla mënus” puëdeqtam nunakunata kamashqa. ¡Manaku tsëqa alläpa kushikuypaq! Jehoväqa Adantawan Ëvata kamarqan kushishqa kawakuyänampaqmi.

4. ¿Imatan Adantawan Ëvata pasarqan, y imatataq këchö yachakushun?

 ⁴ Peru Adanwan Ëvaqa, Jehoväpa familian këtam dejariyarqan. Tsëta rurayanqampita mirëninkuna alläpa mana allichö ushayanqampitam, qateqnin kaqchö yachakushun. Peru Jehoväqa qallananchönöllam, wiyakoq nunakuna wamrankuna imëyaqpis kayänanta munan. Puntataqa, imakunata rurar väleqpaq churamanqantsikta yachakurishun. Tsëpitanam, Jehoväpa familian këta munanqantsikta imanö rikätsikunapaq kaqta yachakushun. Y ushanapaqnam, Jehoväpa kë Patsachö wamrankuna ima bendicionkunata chaskiyänampaq kaqta rikärishun.

5. ¿Imanötan Diosta agradecikuntsik pë niraqta kamamanqantsikpita?

⁵ Jehoväqa pë niraqta kamamanqantsikchömi välinqantsikta rikätsimarquntsik (Gen. 1:26, 27). Pë niraqta kamamanqantsik kaptinmi, kuyakoq, llakipäkoq, mana jaqikoq y allita ruraq këta puëdintsik (Sal. 86:15; 145:17). Tsëta ruranapaq kallpachakushqaqa, Jehoväta respetanqantsikta y kuyanqantsiktam rikätsikuntsik (1 Pëd. 1:14-16). Teytantsik Jehovä munanqanta rurashqaqa, alli y kushishqam kantsik. Jina kikin niraqta kamamanqantsikpitam, familianchö kanapaqnö nunakuna këta puëdintsik.

6. ¿Imanötan nunakuna alläpa väliyanqanta Patsata kamanqanchö Jehovä rikätsikurqan?

⁶ Jehoväqa Shumaq Patsatam noqantsikpaq ruramushqa. Adantawan Ëvata manaraq kamarmi, Jehoväqa nunakunapaq juk Shumaq Patsata rurarqan (Job 38:4-6; Jer. 10:12). Alläpa alli y kuyakoq karmi, kushishqa kawakunapaq imëkata kamarqan (Sal. 104:14, 15, 24). Jehoväqa, kamanqankunaman höra höra pensarmi “alli kanqanta” rikarqan (Gen. 1:10, 12, 31). Nunakuna alläpa väliyanqantaqa rikätsikurqan, kamanqankunata rikäyänampaq churarmi (Sal. 8:6). Diosqa, nunakuna jutsannaq këman chärir llapan kamanqankunata cuidarnin imëyaqpis kushishqa kayänantam munan. ¿Jehovä tsëta änimanqantsikpita mana qonqëtaku agradecikuntsik?

7. ¿Imanötan Josuë 24:15 ninqanqa, imatapis akrëta puëdinqantsikta rikätsikun?

⁷ Jehoväqa imatapis kikintsik akranapaqmi kamamarquntsik. Tsëmi imanö kawanapaq kaqta kikintsik akrëta puëdintsik (leyi Josuë 24:15). Kuyakoq Diosnintsikqa, kushikunmi pëta sirwinapaq churapakashqa (Sal. 84:11; Prov. 27:11). Imëkata ruranqantsikchömi, alli akrëta puëdintsik. Jesus imata ruranqanta rikärishun.

8. ¿Imanötan Jesusqa juk kutichö alli akranqanta rikätsikurqan?

⁸ Jesusqa wakinkunatam puntaman churarqan y noqantsikpis tsënöllam rurashwan. Juk kutichömi, Jesuswan apostolninkunaqa alläpa utishqa o pishipashqa këkäyarqan. Tsëmi juk sitiuta ëwayarqan jamariyänampaq. Peru jamëta munëkäyaptinmi, Jesus yachatsinanta munar, mëtsikaq nunakuna chäriyarqan. Y Jesusqa piñakunampa rantinmi, ‘imëkata yachatsirnin qallëkurqan’ (Mar. 6:30-34). Jesus ruranqannölla tiempuntsikwan y rurëta puëdinqantsikwan wakinkunata yanaparqa, Teytantsik  Jehovätam alabantsik (Mat. 5:14-16). Tsëta rurarmi, Jehoväpa familian këta munanqantsikta rikätsikuntsik.

9. ¿Imatataq teytakuna yarpäyänan?

⁹ Jehoväqa nunakunata kamashqa wamrayoq kayänampaq, Diosta kuyayänampaq y sirwiyänampaq yachatsiyänampaqmi. Wamrayoq karqa, ¿Diosta agradecikunkiku? Angelkunata imëkata rurayänampaq kamashqa karpis, manam wamrayoq kayänampaqtsu Jehoväqa kamashqa. Tsëmi teytakunaqa wamrayoq këta puëdiyanqampita Diosta agradecikuyanman. Wamrankunata shumaq watayänampaq, y “Jehovä munanqannö” alli portakuyta yachatsiyänampaqmi churashqa (Efes. 6:4; Deut. 6:5-7; Sal. 127:3). Y tsë rurëchö yanapayänampaqmi, Diosta sirweqkunata pushaqkunaqa Biblia ninqampita, publicacionkunata, videukunata, cancionkunata y jw.org päginachö këkaqta rurayämushqa. Clärum këkan, Teytantsik Jehovä y wamran Jesucristuqa alläpam wamrantsikkunata kuyayan (Lüc. 18:15-17). Jehoväqa teytakuna pëman markäkuyanqanta rikar y wamrankunata shumaq cuidayänampaq kallpachakuyanqanta rikarmi, alläpa kushikun. Tsëta ruraq teytakunaqa, wamrankunatam yanapayan Jehoväpa familian imëpis kayänampaq.

10, 11. Tsurin wanunqanwanqa, ¿imatataq Jehovä lograshqa?

¹⁰ Jehoväqa familianchö yapë kanapaqmi, mas kuyë tsurin wanunanta permitirqan.  Chusku kaq pärrafuchö yachakunqantsiknöpis, Adanwan Ëva jutsallakuriyaptinqa mananam pëkuna ni wamrankuna Jehoväpa familian këta puëdiyarqannatsu (Rom. 5:12). Adanwan Ëva mana wiyakoq kayanqampitam, Diospa familiampita qarqushqa kayarqan. Y mirëninkunawanqa, ¿imataq pasanman karqan? Kuyakoq karmi, wiyakoqkunataqa familianchö kayänampaq Jehovä akrarqan. ¿Imanötan tsëtaqa rurarqan? Japallan tsurin Jesucristu wanunqampitam (Juan 3:16; Rom. 5:19). Jesus wanunqanrëkurmi, Diosqa 144 mil nunakunata akrarqan wamrankuna kayänampaq (Rom. 8:15-17; Rev. 14:1).

¹¹ Jina mëtsikaq millon wiyakoq nunakunam Diospa munëninta rurëkäyan. Pëkunaqa Shumaq Patsachö waranqa wata pasariptin, ushanan pruëbachö alli tsarakuyanqampitam Jehoväpa familianchö imëyaqpis këta puëdiyanqa (Sal. 25:14; Rom. 8:20, 21). Tsëta shuyararmi, pëkunaqa Teytankunatanöna Jehoväta rikäyan (Mat. 6:9). Y manam tsëllatsu, kawarimoq nunakunapis pëkunapita Dios imata shuyaranqantam yachakuyanqa. Y pëkunapita wiyakoq kaqkunaqa, tiempuwanmi Jehoväpa familian kayanqa.

12. ¿Ima tapukuypitataq yachakushun?

¹² Rikanqantsiknömi Jehoväqa imëkata rurashqa, nunakuna alläpa väleq kayanqanta rikätsikunampaq. Ciëluta ëwayänampaq akrashqakunataqa, wamrankunatanönam rikan. Y ‘mëtsikaq nunakunanam’ Shumaq Patsachö wamrankuna këta shuyaräyan (Rev. 7:9). Jehoväpa familianchö këta munanqantsikta rikätsikunapaqqa, ¿imatataq ruranantsik?

13. Jehoväpa familian imëyaqpis këta munarqa, ¿imatataq ruranantsik? (Marcus 12:30).

¹³ Jehoväta kuyanqantsikta llapan shonquntsikwan sirwirnin rikätsikushun (leyi Marcus 12:30). Jehoväqa qarë cuentatam imëkata noqantsikpaq ruramushqa. Peru tsëkunapitapis mas alliqa, pëta adoranantsikpaq permitimanqantsikmi. Mandakunqankunata wiyakurmi,  kuyanqantsikta rikätsikuntsik (1 Juan 5:3). Juk kaq mandamientuqa, nunakunata Diospita yachatsinapaq y bautizakuyänampaq yanapanapaq Jesus mandamanqantsikmi (Mat. 28:19). Jina Jesusqa juknintsik juknintsik kuyanakunapaqmi mandamarquntsik (Juan 13:35). Jehoväqa wiyakoq kaqkunallatam familiam kayänampaq chaskinqa (Sal. 15:1, 2).

14. ¿Imanötan wakinkunata kuyanqantsikta rikätsikuntsik? (Mateu 9:36-38; Romänus 12:10).

¹⁴ Wakinkunata kuyashun. Jehovätaqa kuyakoq kanqampitam mas reqintsik (1 Juan 4:8). Pëqa manaraq reqishqapis kuyamarqantsiknam (1 Juan 4:9, 10). Tsëmi wakinkunata kuyarninqa, Jehovänö kanqantsikta rikätsikuntsik (Efes. 5:1). Ushakë junaq manaraq chämuptin, Jehoväta reqiyänampaq nunakunata yanapanqantsikchömi kuyakoq kanqantsikta rikätsikuntsik (leyi Mateu 9:36-38). Tsëta rurarmi, Diospa familian shamoq tiempuchö kayänampaq yanapantsik. Pipis bautizakuriptinqa, kuyar y respetarninmi sïguinantsik (1 Juan 4:20, 21). Këllaman pensarishun: imatapis ruraptinqa, ama ardëpa o kikimpa munëninllaman yarpar rurashqa kanqanta pensashuntsu. Tsëpa rantinqa, respetashun y noqantsikpitapis mas alli kanqanta yarpäshun (leyi Romänus 12:10; Filip. 2:3).

15. ¿Pikunatataq llakipänantsik y alli tratanantsik?

¹⁵ Llapan nunakunata llakipäshun y shumaq tratashun. Diospa familianchö imëyaqpis këta munarqa, Bibliapita yachakunqantsikmannömi kawanantsik. Këllaman yarpärishun: Jesusqa llapan nunakunata y hasta chikimaqnintsikkunatapis llakipänapaq y shumaq tratanapaqmi yachatsimarqantsik (Lüc. 6:32-36). Itsa tsëta rurëqa, höra höraqa fäciltsu kanman. Tsënö pasamashqaqa, Jesusnö pensanapaq y ruranapaqmi yachakunantsik. Jehoväta wiyakunapaq y Jesusnö kanapaq kallpachakushqaqa, Jehoväpa familianchö imëyaqpis këta munanqantsiktam rikätsikuntsik.

16. ¿Imatataq ruranantsik Jehoväpa familiampita mana allita mana parlayänampaq?

¹⁶ Jehoväpa familiampita alli parlayänampaq kallpachakushun. Juk familiachöqa, menor kaq wamrakunam mayor kaqkunanö këta munayan. Mayor kaqkuna Biblia ninqannö kawakuyaptinqa, menor kaqkunatam alli kaqkunata yachatsiyanqa. Peru mana alli kaqta rurayaptinqa, menor kaqkunapis tsënöllam rurayanqa. Jehoväpa familianchöpis tsënöllam pasakun. Sitsun juk wawqi o juk pani Jehoväta sirwita dejarir, pëpa contranchö këkaqkunanö pensar qallëkunqa o mana alli kawakunqa, tsëqa itsapis wakinkunapis pë ruranqanta qatiyanqa. Tsëta ruraqkunaqa, Jehoväpa sirweqninkunatam mana allichö quedatsiyan (1 Tes. 4:3-8). Ama mana allikunanö kashuntsu, ni alläpa kuyamaqnintsik Teytantsik Jehoväpita imapis rakimänantsikta dejashuntsu.

17. ¿Imatataq mana pensashwantsu, y imanir?

¹⁷ Jehoväman markäkushun y ama kapamanqantsikmanqa. Jehoväqa pëpa Gobiernunta puntaman churashqa y mandamanqantsikkunata wiyakushqaqa, manam imantsikpis pishitsimunqatsu (Sal. 55:22; Mat. 6:33). Tsëmi kë munduchö imëkayoqpis kë, tsapämänantsikpaq kaqta y kushishqa kanapaq yanapamänapaq kaqtaqa pensantsiktsu. Jehoväpa voluntäninta rurarninlla yamë kawakunapaq kaqtam cläru musyantsik (Filip. 4:6, 7). Mëtsika cösaskunata rantinapaq qellënintsik kapamashqapis, utilizänapaq o cuidanapaq tiempuntsik kanampaq kaqmanmi yarpachakunantsik.  Kënö tapukushun: “¿Kapamanqan cösaskunata alläpaku kuyä?”. Yarpäshun, Jehoväqa familianchö imëka rurëyoq kanantsiktam shuyaran. Tsëmi rurënintsikkunapita imapis pantatsimänantsiktaqa jaqishwantsu. Patsachö Jesus kawanqan witsan kapoqyoq jövinnöqa manam ni imanöpa kashwantsu. Pëqa manam Jehoväta sirwita y shamoq tiempuchö wamran këta munarqantsu. ¿Imanir? Kapunqankunata alläpa kuyarmi (Mar. 10:17-22).

18. Patsachö mana wanushpa täraq nunakunaqa, ¿imatataq rurayanqa y ima bendicionkunatataq chaskiyanqa?

¹⁸ Wiyakoq nunakunaqa, Jehoväta kuyarnin y adorarninmi imëyaqpis kawakuyanqa. Patsachö kawëta shuyaraqkunaqa, qallananchönö Patsa shumaq tikrariptinmi, tsëta cuidarnin kushishqa kawakuyanqa. Diospa Gobiernun imëkata altsamuptinmi, qallananchö Diosnintsik kamanqannölla imëkapis kanqa. Adanwan Ëva Diospa familiampita rakikäkurirnin, imëka mana allikunaman chäyanqantam Jesusqa altsanqa. Y Jehoväqa mëtsika millon nunakunatam kawaritsimunqa y mana qeshyashpa Shumaq Patsachö imëyaqpis kawakuyänampaqmi permitinqa (Lüc. 23:42, 43). Jehoväta Patsachö sirweqkuna jutsannaq këman chäriyaptinqa, llapankunam rey David ninqannö kawakuyanqa (Sal. 8:5).

19. ¿Imatataq yarpänantsik?

¹⁹ ‘Mëtsikaq nunakunapita’ kaptikiqa, Shumaq Patsachö kawanëkipaqmi Diosqa änishunki. Pëqa kuyashunkim y familianchö kanëkitam munan. Tsëqa, Pëpita yachakunqëkimannö kawanëkipaq kallpachakuy. Diosnintsik änimanqantsikman cada junaq yarparë. Adoranantsikta Teytantsik Jehovä permitimanqantsikta y imëyaqpis alabanantsik kaqpita kushikuy.