1, 2. Imëka desgraciakuna pasakoqta rikarnin, ¿imanö nishpataq pï më nunakuna yarpachakuyan?

 KANAN tiempuqa imëka desgraciakunam pasakun. Lamar yaku yarqurmi juk markata ushakäratsin. Juk nunam iglesiaman illaqpita yëkïkur llapan nunakunata illapakacharkun, tsëmi mëtsikaq wanuyan y wakinqa alläpa grävim quedariyan. Juk warmim cancer qeshyawan wanurin, y pitsqaq wamrankunam japallankuna quedakuyan.

² Tsënö desgraciakuna pasakoqta rikarmi, “¿imanirtaq alläpa chikinakï kan y imëka desgraciakuna pasakun?” nishpa pï më nunakuna yarpachakuyan. ¿Qampis imëllaqa tsënö yarpachakurqunkiku?

3, 4. (1) Habacucqa, ¿ima nirqantaq Jehovä Diosta? (2) Jehoväqa, ¿imatataq Habacucta änirqan?

³ Unë witsanchöpis Diosta sirweqkuna tsënö yarpachakuyanqantam Bibliaqa willakun. Jukqa karqan Habacucmi. Pëmi Jehovä Diosta kënö nirqan: “¿Imanirtaq permitinki imëka mana allikunata rikänäta? ¿Imanirtaq permitinki nuna mayinta sufritseq nunakuna kananta? ¿Imanirtaq nuna mayimpa cösasninkunata mälas apakuyaqta y maqanakuyaqta më tsëchö rikä? ¿Imanirtaq më tsëchöpis pelyar y pleytur kakuyan?” (Habacuc 1:3).

⁴ Jehoväqa tsë llapan mana allikunata ushakätsinampaqmi  Habacucta änirqan (Habacuc 2:2, 3). Awmi, Jehoväqa nunakunata alläpam kuyan. Tsëmi Bibliachöqa nin, “pëqa alläpam qamkunapaq yarpachakun” nishpa (1 Pëdru 5:7). Nunakunata sufreqta rikarqa noqantsikpitapis masmi Jehovä Diosqa llakikun (Isaïas 55:8, 9). Tsëqa, ¿imanirtaq Jehoväqa permitin nunakuna sufriyänanta? Tsëta rikärishun.

5. (1) Imëka sufrimientukunapa pasëkanqantsikpaq, ¿ima niyantaq wakin cürakuna y pastorkuna? (2) Peru ¿Bibliaqa imatataq yachatsimantsik?

⁵ Wakin cürakuna y pastorkunaqa niyan, imëka sufrimientukunapa pasanqantsikqa Diospa voluntänin kanqantam. Pëkunaqa niyan, imakunapa pasanapaq kaqtaqa Diosnintsik dispuninqantam, hasta desgraciakunapa pasanapaq kaqtapis. Jina imanir sufrinqantsiktaqa musyëta mana puëdinqantsiktam niyan. Jinamampis, wanushqakunaqa Dioswan ciëluchö këkäyanqantam niyan. Y juk wamra wanuriptimpis, Diosnintsik ciëluta apakunqantam niyan. Peru tsëqa manam rasumpatsu. Jehoväqa manam tsënö mana allikunata rurantsu. Tsëmi Bibliachöqa kënö nin: “¡Rasumpa kaq Diosqa manam ni imanöpapis mana allikunata rurantsu! ¡Llapanta Puëdeq Diosqa manam ni imanöpapis mana allita rurantsu!” (Job 34:10).

6. ¿Imanirtaq mëtsikaq nunakuna pensayan llapan sufrimientukunapita Dios culpayoq kanqanta?

⁶ Mëtsikaq nunakunam creiyan kë Patsataqa Diosnintsik gobernëkanqanta, tsëmi pensayan llapan sufrimientukunapita Dios culpayoq kanqanta. Peru  3 kaq capïtuluchö yachakunqantsiknöpis, kë Patsataqa Diablum gobernëkan.

7, 8. ¿Imanirtaq imëka sufrimientukuna kan?

⁷ ¿Imanirtaq imëka sufrimientukuna kan? Juk kaq: kë Patsata Diablu gobernaptinmi. Porqui Bibliaqa clärum nin ‘mana cäsukoq nunakunaqa Satanaspa makinchö këkäyanqanta’ (1 Juan 5:19). Satanasqa alläpa mana allim, y mana ankupäkoqmi (llakipäkoqmi). Pëmi ‘entëru patsata engañëkan’ (Revelacion [Apocalipsis] 12:9). Tsëmi cäsi llapan nunakuna pënö ulikoq (llullakoq), chikikoq y alläpa mana alli kayan.

⁸ Ishkë kaq: jina jutsapa culpanrëkurmi imëka sufrimientukuna kan. Musyanqantsiknöpis, Adanwan Ëvaqa jutsamanmi ishkiyarqan, y llapan tsurinkunam jutsayoqllana yuriyarqan. Tsëmi llapan nunakuna jutsa ruraq kayan. Tsënö jutsa ruraq karmi wakinkunaqa nuna mayinkunata sufritsiyan, y wakinkunapita mas precisaq këta munarmi chikinakuyan, guërraman ëwayan y nuna mayinkunawan wanutsinakuyan (Eclesiastes 4:1; 8:9). Kima kaq: jina ima desgraciapis illaqpita pasakuriptinmi sufrimientukunapa pasantsik, porqui Bibliachö ninqannöpis, ‘llapan nunakunatam imapis pasarin mana pensayanqan hörachö’ (Eclesiastes 9:11). Awmi, mana pensanqantsik hörachömi juk accidenti o ima desgraciapis pasaramashwan.

9. ¿Imanötaq musyantsik Jehoväqa sufrinantsikta mana munanqanta?

⁹ Imëka sufrimientukunapa pasanqantsikqa manam Diospa voluntänintsu. Manam pëpa culpanrëkurtsu  kan guërrakuna, maqanakïkuna, wanutsinakïkuna, injusticiakuna y imëka mana alli rurëkuna. Jina manam pëtsu causan terremötukunata, huaicukunata, shukukï vientukunata y tsënö desgraciakunata. Peru itsapis kënö pensanki: “Alläpa poderyoq këkarqa, ¿imanirtaq imëka desgraciakuna pasakunanta permitin?”. Jehoväqa alläpam kuyamantsik, y manam sufrinantsikta munantsu. Peru juk asunturëkurmi sufrimientukuna kananta permitin (1 Juan 4:8).

10. ¿Imatataq Diabluqa yachëllapa Jehoväpaq nirqan?

¹⁰ Adantawan Ëvataqa Eden huertachömi Satanasqa engañarirqan. Bienninkunapaq kaqta Jehovä michëkanqantam creitsirqan, y yachëllapam nirqan Jehoväqa gobernëta mana yachanqanta. Y Jehoväpitapis mas alli gobernanti kanampaq kaqtam creitsita munarqan. Y Jehoväta mana necesitäyanqanta pensayänantam munarqan (Genesis 3:2-5; rikäri 27 kaq nötata).

11. ¿Ima tapukïkunapitataq qateqnin kaq pärrafukunachö yachakushun?

¹¹ Adanwan Ëvaqa Diosnintsik michanqantam rurayarqan, y tsënömi Diospa contran churakäriyarqan. Pëkunaqa pensayarqan ima alli o ima mana alli kanqantaqa kikinkunalla decidita puëdiyanqantam. Y, ¿imanötaq Jehoväqa rikätsikunan karqan Adanwan Ëvaqa mana allita pensayanqanta? Jina, ¿imanötaq Jehoväqa rikätsikunan karqan pëta cäsukurlla kushishqa kawakunapaq kaqta? Kë tapukïkunapitam qateqnin kaq pärrafukunachö yachakushun.

12, 13. (1) ¿Imanirtaq Jehoväqa Adantawan Ëvata tsë höra ushakäratsirqantsu? (2) ¿Imanirtaq Jehoväqa permitishqa Diablu gobernananta y nunakuna kikinkunapura gobernanakuyänanta?

 ¹² Jehoväqa munarqan entëru Patsa juk shumaq huertaman tikranantam, y Adanpawan Ëvapa wamrankuna mirarnin entëru Patsachö junta kayänantam. Y Diablu tukïnöpa michäkïta tïraptimpis Jehoväqa munanqanta cumplinqam (Genesis 1:28; Isaïas 55:10, 11). Tsëmi Jehoväqa Adantawan Ëvata tsë höraqa ushakäratsirqantsu, sinöqa wamrankuna kayäpunantam permitirqan. Y wamrankunanam decidiyänan karqan gobernaqninkuna pï kanampaq kaqta.

¹³ Millonyëpayan angelkunapa nöpanchömi Diabluqa creitsikïta munarqan Jehovä gobernëta mana yachanqanta (Job 38:7; Daniel 7:10). Y, ¿imatataq Jehoväqa rurashqa Diablu ulikoq (llullakoq) kanqan musyakänampaq? Juk tiempupa Diablu gobernanantam permitishqa. Jinamampis, Diablupa makinchö këkaq nunakunatam kikinkunapura gobernanakuyänanta permitishqa. Porqui tsënöpam musyakänan karqan nunakunaqa kikinkunapura gobernanakïta mana puëdiyanqanta, sinöqa kikin Diosnintsik gobernamänata wananqantsikta.

14. ¿Imataq tiempuwanqa alli cläru rikakärishqa?

¹⁴ Mëtsika watakunapanam nunakunaqa kikinkunapura gobernanakuyashqa, peru manam ni mëqan gobiernupis alliqa kashqatsu. Tsëmi rikätsikushqa Satanasqa ulikoq kanqanta y nunakunaqa Diospa yanapakïnintaraq wanayanqanta. Tsëchi Diospa willakoqnin Jeremïasqa kënö nirqan: “Alleqmi musyä  Teyta Jehovä, nunaqa kikinllapita shumaq kawakïta mana puëdinqanta. Manam kikinllapitaqa kawëninta dirigillatapis puëdintsu” (Jeremïas 10:23).

15, 16. (1) ¿Imanirtaq Jehoväqa permitishqa mëtsika tiempupa sufrimientukuna kananta? (2) ¿Imanirtaq Jehoväqa kanan witsan pasakïkanqan problëmakunata altsamuntsu?

¹⁵ ¿Imanirtaq Jehoväqa permitishqa mëtsika tiempupa nunakuna sufriyänanta? ¿Imanirtaq sufrimientukunata ushakäratsintsu? Porqui Satanas gobernëta mana yachanqan rikakänampaqqa, atska tiempuraq pasananmi precisashqa. Nunakunaqa tukïnöpam alli gobernëta tïrayashqa, peru manam puëdiyashqatsu. Jinamampis cientïficukuna imëka cösaskunata inventayämushqa kaptimpis, kanan tiempuqa imëpitapis masmi mirashqa injusticia, waktsayë, guërrakuna y imëka mana alli rurëkuna. Clärum këkan, nunakunaqa manam kikinkunapura gobernanakïta puëdiyantsu, tsëmi Diosnintsik gobernamänata wanantsik.

¹⁶ Y, ¿imanirtaq Jehoväqa altsamuntsu kanan witsan pasakïkanqan problëmakunata? Tsëta rurarqa Diablupa gobiernuntachi yanapëkanman. Jinamampis Diablu ninqannöchi llapan nunakuna creiyanman kikinkunapura alli gobernanakïta puëdiyanqanta. Peru Diablu ninqanqa juk ulikïmi kashqa, tsëmi Jehoväqa tsë ulikïta nunakuna creiyänanta mana munar kanan witsan pasakïkanqan problëmakunata altsamuntsu, porqui pëqa manam ulikuntsu (Hebrëus 6:18).

17, 18. ¿Imanötaq Jehoväqa ushakätsinqa Diablupa rurëninkunata?

 ¹⁷ Satanaswan nunakunaqa Diospa contran churakarmi imëka mana allikunata causayashqa, peru Jehoväqa tsë llapantam altsëta puëdin, porqui pëpaqqa manam imapis sasatsu. Jehoväqa musyanmi Satanas ulikunqanqa (llullakunqanqa) imë cläru quedanampaq kaqta. Tsëpitaqa imëpis munanqannö kanampaqmi kë Patsata juk shumaq huertaman tikraratsinqa. Y “sepultürakunachö llapan këkaqkunam” kawariyämunqa (Juan 5:28, 29). Mananam ni pipis qeshyanqanatsu ni wanunqanatsu. Jehoväqa Jesustam carguta qoshqa “Diablupa rurëninkunata chipyëpa ushakätsinampaq” (1 Juan 3:8). Peru tsë tiempu chämunqanyaqqa, alläpam agradecikuntsik noqantsikwan Jehovä pacienciakoq kanqampita. Tsënöpam puëdintsik pëta reqita, y gobernamänata munanqantsikta o mana munanqantsikta decidita (leyi 2 Pëdru 3:9, 10). Jinamampis, imëka mana allikunapa pasashqapis Jehoväqa yanapamantsikmi alli tsarakunantsikpaq (Juan 4:23; leyi 1 Corintius 10:13).

¹⁸ Jehoväqa manam obligamantsiktsu gobernamänapaq pëta akranantsikpaq. Imatapis kikintsik decidinapaqmi Jehoväqa kamamarquntsik, y tsëqa juk alläpa väleq qarëninmi. Tsë qarëta imanö utilizänapaq kaqta rikärishun.

19. (1) ¿Ima shumaq qarëtataq Jehovä qaramarquntsik? (2) ¿Imanirtaq tsë qarënimpita agradecikushwan?

¹⁹ Jehoväqa juk alläpa shumaq qarëtam qaramarquntsik; tsë qarëninqa imatapis kikintsik decidita  puëdinqantsikmi. Tsëmi imanö kawanapaq kaqta y Jehoväta sirwinapaq o mana sirwinapaq kaqtaqa kikintsik decidita puëdintsik. Manam animalkunanötsu juiciunnaq kantsik (Proverbius 30:24-28). Ni manam mäquinakunanötsu kantsik, porqui mäquinakunaqa imapaqpis rurashqa kayanqanllapaqmi sirwiyan. Peru noqantsikqa kikintsikmi decidita puëdintsik imanö portakunapaq kaqta, pikuna amïguntsik kayänampaq kaqta y imanö kawanapaq kaqta. Jehoväqa kushishqa kanantsikta munarmi tsë qarëta qomarquntsik.

20, 21. ¿Imata decidinqëkitaq alläpa alli kanqa?

²⁰ Jehovä Diosqa shonqupita patsë kuyanantsiktam munan, peru manam obligamantsiktsu (Mateu 22:37, 38). Këman pensarishun: juk teytaqa alläpam kushikun wamran kikinllapita “kuyaqmi” niptin. Tsënöllam Jehoväpis shonqupita patsë kuyashqaqa alläpa kushikun. Pëqa sirwinapaq o mana sirwinapaqpis kikintsik decidinantsiktam munan. Satanaswan Adan y Ëvaqa Jehoväpa contran churakëtam decidiyarqan. Y qamqa, ¿imanöraq utilizanki imatapis kikiki decidita puëdinqëkita?

²¹ Jehoväta sirwinëkipaq decidirqa alläpa allitam decidinki. Millonyëpayan nunakunam decidiyashqa Jehovä Diosta sirwiyänampaq, y tsënömi Satanaspa contran churakäyashqa (Proverbius 27:11). Këyaq rikanqantsiknöpis, Jehovä Diosqa llapan sufrimientukunatam ushakäratsimunqa, y juk shumaq huertamanmi kë Patsata tikratsimunqa. ¿Imatataq ruranëki tsë bendicionkunata chaskinëkipaq? Qateqnin kaq capïtuluchömi tsëta yachakurishun.