Génesis 31:1-55
31 Tsaypitami Jacob mayarqan Labánpa tsurinkuna wasanta rimar kayno niykashqanta: “Jacobqa papänintsipa kaqta duëñu tukurmi rïcuyashqa”.
2 Tsaynöpis Jacob tantiyarqan suedrun Labán paypita jukaqyashqa puriykashqanta. Tsaymi nawpata kashqannönatsu karqan.
3 Tsaypitami Jacobta TAYTA DIOS kayno nirqan: “Papäniki y ayluykikuna tashqanman kutikuy. Qamwanmi imaypis kaykäshaq”.
4 Tayta Dios tsayno niptinmi mitsikuykashqan jirkaman Jacob qayatsirqan Raquelta y Leata.
5 Paykuna chayaykuptinmi kayno nirqan: “Papäniki jukaqyashqa puriykashqantami tantiyashqä. Tsayno kaptinpis papänï yärakushqan Dios manami kachaykamashqatsu.
6 Qamkuna musyashqaykinöpis papänikita lapan voluntänïwanmi arupashqä.
7 Tsayno arupaykaptïpis atska kutimi engañamashpan parlashqänöqa mana arreglamashqatsu. Tsayno ruraykämaptinpis Tayta Diosqa yanapamashqami.
8 Tsaymi ‘arupämashqaykipita kananqa pägashayki yana muru uyshakunata’ nimaptinqa lapan malwakunapis yana murulami yuriq. Tsaynöpis ‘alqa kaq yuriqkunata pägashayki’ nimaptinqa lapan malwakunapis alqalantaqmi yuriq.
9 Tsaynöpami Tayta Dios papänikipa uyshankunata qoykamashqa.
10 “Uywakuna tsarikunan* witsanmi sueñuynïcho rikashqä alqa chïvukuna, yana muru chïvukuna y yoraqniyuq chïvukuna cabrakunata tsariykaqta.
11 Tsay sueñuynïchömi Tayta Diospa *angilnin ‘¡Jacob!’ nir qayamarqan. Qayamaptinmi ‘¿Tayta, ima?’ nirqä.
12 “Tsaymi Diospa angilnin kayno nimarqan: ‘Noqa rikaykämi Labán imano nakatsishushqaykitapis. Tsaymi kamakätsishqä lapan yayankuna alqala, yana murula y yoraqniyuqla kananpaq. Tsayta rikar shumaq tantiyakuy.
13 Noqami kaykä aywaykämuptiki Bet-elcho yuripaq Dios. Tsaychömi rumita jawiykur aceitita winapar promitimarqayki sirvimänaykipaq.* Kananqa yurishqayki *Canaánman kutikuy’ ”.
14 Tsayno wilapaptinmi Raquel y Lea kayno nirqan: “Noqakunataqa papänï ima herenciatapis manami rakipämanqatsu.
15 Tsaynöpis jäpatano rikapäkamashpanmi rantikamashqa. Noqakuna rayku arupashqaykitapis mana rakipämaylapami ushashqa.
16 Papänïpa uyshankunata Tayta Dios makikiman churamushqanqa noqantsipa y wamrantsikunapami kaykan. Kananqa Tayta Dios nishushqaykinöla lapantapis ruray”.
17 Tsaymi Jacob kamarikurqan papänin Isaac tashqan Canaánman kutikunanpaq. Nirkurmi tsurinkunata y warminkunata *camëlluman muntarkatsir imaykantapis cargakurqan. Tsaynölami Padan-aramcho arushqanpita tarishqan uywakunatapis qatikurkur kutikurqan.
18 -
19 Tsayno kutikurqan milwa rutuq Labán aywashqanyaqmi. Raquelnami papäninpa ïdulunkunata suwaypa apakurqan.
20 Tsaynömi Labánta mana wilapaylapa Arampita Jacob kutikurqan.
21 Kikinpa kaqtaqa lapanta apakurkurmi qeshpikurqan. Tsayno aywaykurmi Éufrates mayuta pasar Galaad jalqakuna lädupa aywarqan.
Jacobta Labán qatipashqan
22 Tsaypita kimsa junaqtaraqmi Labán mayarqan Jacob qeshpir aywakushqanta.
23 Tsaymi aylunkunata minkakurir Jacobpa qepanta aywapäkurqan. Qanchis junaqtaraqmi tariparqan Galaad jalqakunacho.
24 Taripananpaq kaq tsakaymi sueñuynincho Labánta Tayta Dios kayno nirqan: “Cuidädu Jacobta toscu shimikipa imatapis niykankiman”.
25 Galaad jalqakunacho Jacob patsaraykaptinmi Labán tariparqan. Tsaychömi Labánpis aylunkunawan patsakurqan.
26 Taripaykurnami Jacobta Labánqa kayno nirqan: “¿Imatataq rurashqanki? ¿Imanirtaq mana wilamaylapa shakamushqanki? ¿Imanirtaq guërrapita prësu apaqno tsurïkunata apakamushqanki?
27 ¿Imanirtaq upälala qeshpir shakamushqanki? Shakamunaykipaq wilamaptikiqa fiestata rurar panderëtakunata y arpakunatapis tukar kushishqami despachamüman karqan.
28 Tsurïkunata ni wilkäkunata mutsar despidikunaläpaqpis manami wilamashqankitsu. ¡Tsayno rurarqa upanömi ruraykushqanki!
29 Tsayno rabyanätsimashqaykipita imatapis ruraykümanmi karqan. Tsayno kaptinpis papäniki yärakushqan Diosmi kayno nimashqa: ‘Cuidädu Jacobta toscu shimikipa imatapis niykankiman’.
30 Papänikipa wayinman kutikurpis ¿imapaqtaq diosnïkunata suwapämashqanki?”
31 Tsayno niptinmi Jacobqa kayno nirqan: “Tsurikikunata qechumänaykipaq kashqanta yarparmi upälala qeshpir shakamushqä.
32 Diosnikikunataqa manami suwakamushqätsu. Mayqanpis diosnikita tsararaq kaqqa wanutsishqa katsun. Ayluntsikuna rikaykaptin ashikuy. Qampa kaqta imatapis tarirqa lapanta kutitsikuy”.
Jacobqa manami musyarqantsu diosninkunata Raquel suwamushqanta.
33 Tsayno niptinmi Jacobpa toldun rurinman Labán yaykurqan diosninkunata ashinanpaq. Tsaycho mana tariykurmi yaykurqan tsurin Leapa toldunmanpis. Nirkur yaykurqan ishkay ashmay kaq warmikunapa toldunkunamanpis. Mayqanchöpis diosninkunata mana tarirmi Raquelpa toldunmanna yaykurqan diosninkunata ashinanpaq.
34 Raquelnami tsay dioskunata *camëllupa sillan rurinman pakaykur tsay jananman jamakuykurqan. Tsaymi Labánqa toldu rurinta kuchun kuchun ashirpis mana tarirqantsu.
35 Tsawraqa taytanta Raquel kayno nirqan: “Papä, ama rabyakuykulaytsu kay jamaraykashqäpita mana sharkuptï. Killa qeshyäwanmi kaykä”.
Tsaymi mayjina ashirpis ïdulunkunata Labán mana tarirqantsu.
36 Tsayno ashirpis mana tariptinmi Jacob rabyakushpan Labánta kayno nirqan: “¿Imatataq mana alita rurashqä? ¿Ima jutsatataq rurashqä tsayjinanpa rabyashqa qatipaykamänaykipaqqa?
37 Lapan imaykätapis tikwaypa tikwarmi ashishqanki. Tsayno ashirpis ¿imatataq qampa kaqta tarishqanki? Tarishqa karqa kayman churamuy ayluntsikuna rikananpaq. Paykunami nimäshun mayqantsipis rasun kaqta niykashqantsita.
38 “Ishkay chunka (20) watantin uywaykikunata qatiraykaptï uyshaykikuna y cabraykikuna manami ni juklaylapis shulushqatsu. Tsaynöpis manami ni juk carnilatapis pishtakurkushqätsu.
39 Manami imaypis jirka uywakuna wanutsishqanta apapämushqätsu. Tsaypa trukanqa kikïpa kaqtami trukanta churaq kä. Uywaykikunata tsakaypa o junaqpa suwa apaptinpis lapantami qamqa cobramashqanki.
40 “Qampa uywaykikunata mitsir fiyupami nakashqä junaqpa shanaywan y tsakaypana qasaywan. Punuytapis manami tarishqätsu.
41 Chunka chusku watami ishkan tsurikikunapaq arupashqä. Uywaykipaq kashqami soqta wata mas arupashqä. Tsaymi chayamushqäpita patsaqa ishkay chunka (20) wata makikicho tashqä. Atska kutimi mitsipashqäpita pägamänaykipaq kashqantapis trukatsikushqanki.
42 Awkilü Abraham y papänï Isaac yärakushqan Tayta Dios mana yanapamaptinqa jinaylatami qarqamankiman karqan. Fiyupa nakar y lakikur aruptïmi Tayta Dios yanapamashqa. Tsaymi qanyan tsakaypis sueñuynikicho olqüpäshushqanki”.
Labán y Jacob promitinakushqan
43 Jacob tsayno niptinmi Labán kayno nirqan: “Kay warmikunaqa noqapa tsurïmi. Kay wamrakunaqa noqapa wilkämi. Lapan uywakunapis noqapa uywäkunapa wawanmi kaykan. Lapan kaycho rikashqaykiqa noqalapami kaykan. Kanan imanäshaqtaq tsurïkunata y lapan wilkäkunata.
44 *Pactuta kanan rurashun qampis y noqapis mana qonqaypa cumplinantsipaq”.
45 Tsayno niptinmi Jacobqa wanka rumita jawirqan señalpaq.
46 Nirkurmi lapan aylunkunata kayno nirqan: “Atska rumikunata shuntapäkamuy”.
Tsawraqa juk muntun rumita wanka kaqman qotupäkurqan. Nirkurnami muntunaraykaq rumi nawpancho mikupäkurqan.
47 Tsaypitami Labánqa kikinpa idiömancho tsay partipa jutinta churaparqan Jegar Sahaduta jutin kananpaq. Jacobnami kikinpa idiömancho jutinta churaparqan Galaad jutin kananpaq.*
48 Tsaymi Labán kayno nirqan: “Kanan kay muntunashqantsi rumikunami señal kanqa promitinakushqantsita imaypis yarpänantsipaq”.
Tsaypitami tsay partipa jutin karqan Galaad.
49 Tsaynömi jukaq jutintapis churaparqan Mizpa jutin kananpaq.* Tsay jutita churaparqan Labán kayno nishqanpitami: “Kananpita manana rikanakuptintsipis TAYTA DIOSMI rikamäshun imano kashqantsitapis.
50 Tsurïkunata maqaptiki o paykuna jananman juk warmita ashiptikiqa mana musyaptïpis Tayta Diosmi juzgashunkipaq”.
51 Nirkurmi Labán kayno nirqan: “Kaychömi kaykan rumikunata muntunashqantsi y jawishqantsi wanka rumipis.
52 Tsaykunami señal kanqa kanan promitinakushqantsita imaypis yarpänantsipaq. Kananpitaqa qampis ni noqapis ama pasapänakushuntsu ni imatapis ama yatapänakushuntsu.
53 Awkiluyki Abraham y awkilü Nacor yärakushqan Diosmi juzgamäshun promitinakushqantsita mana cumpliptintsiqa”.
Labán tsayno niptinmi Jacobpis papänin Isaac *mantsakushqan Tayta Diospa jutincho promitirqan imaypis cumplinanpaq.
54 Tsaypitanami Jacobqa uywakunata pishtarkur wiranta Tayta Diospaq rupatsirqan. Aytsata y tantatami lapan aylunkunawan mikupäkurqan. Nirkurmi tsay jalqalacho punupäkurqan.
55 (32.1) Patsa wararkuptinnami Labán sharkurkur lapan wilkankunata y tsurinkunata mutsarqan. Nirkur paykuna ali kawananpaq bendicionta qoykur markanpa kutikurqan.
Ichic wilacuycuna
^ 31.10 Wakin runakunaqa chulpakunan nipäkun.
^ ángel Kay patsata manaraq kamarmi angilkunata Tayta Dios kamarqan payta sirvinanpaq. Angilkunaqa manami imaypis wanuntsu. Tayta Diospa nawpancho karmi imaypis alabarkaykan (Isa. 6.1-3; Apoc. 5.11-12).
^ 31.13 Gén. 28.18-22.
^ Canaán Canaánchöqa atska markakunami karqan. Cada markachömi juk mandaq rey karqan. Tsaychömi tarqan ceneo runakuna, cenezeo runakuna, cadmoneo runakuna, heteo runakuna, ferezeo runakuna, refaíta runakuna, amorreo runakuna, cananeo runakuna, gergeseo runakuna y jebuseo runakunapis (Gén. 15.19-21). Abrahamtami Tayta Dios promitirqan paypita miraqkunata Canaánta qoykunanpaq (Gén. 17.8).
^ camëllu Camëlluqa jatunkaray uywami kaykan. Camëllukunataqa ashmapäkun maypapis aywar cargakunanpaq y muntakunanpaqmi. Tsaynöpis camëllupa milwanta putskarkurmi awapäkuq. Camëllupa milwanpitami Bautizaq Juanpa röpanpis karqan (Mat. 3.4; Mar. 10.25).
^ camëllu Camëlluqa jatunkaray uywami kaykan. Camëllukunataqa ashmapäkun maypapis aywar cargakunanpaq y muntakunanpaqmi. Tsaynöpis camëllupa milwanta putskarkurmi awapäkuq. Camëllupa milwanpitami Bautizaq Juanpa röpanpis karqan (Mat. 3.4; Mar. 10.25).
^ pactu Pactuqa promitinakushqanta cumplinanpaq nishqanmi kaykan. Unay Testamentuchöqa Israel runakunawanmi pactuta Tayta Dios rurarqan. Tsaymi Tayta Dios promitirqan Israel runakunapa Diosnin kar paykunata imaypis yanapananpaq. Israel runakunanami Tayta Diosta promitirqan mandamientunkunata y leyninkunata cumplipäkunanpaq (Éxo. 6.7; 19.5-6; Lev. 26.3-12). Pactuta rurarmi uywata pishtar shuntashqan yawarta Israel runakunaman Moisés tsaqtsuparqan (Éxo. 24.8). Tsaynölami Jesucristo noqantsi rayku wanur yawarninta jichashpan mushuq pactuta rurarqan payta chaskikuqkunata jutsankunapita perdonar salvananpaq (Luc. 22.20; Heb. 10.16-17).
^ 31.47 Tsay jutikunaqa testïgu qotu ninanmi.
^ 31.49 Mizpa ninanqa rikachakuna törri ninanmi.
^ mantsakuy, Diosta mantsakuy Tayta Diosta mantsakurqa tantiyantsi kuyakuq y perdonakuq karpis jutsa rurayta mana kachariqkunata castigashqantami (Éxo. 34.6; Heb. 10.31). Tayta Dios munayniyuq kashqanta rikar Israel runakunapis payta mantsakurqanmi (Éxo. 14.31; Jos. 4.24; 1Sam. 12.18). Tsaymi Tayta Diosta mantsakur payta adorar cäsukuntsi (Deut. 5.29; 10.12-13; Jos. 24.14) y runa mayintsiwan ali kawantsi (Lev. 25.17, 36, 43). Tayta Diosqa payta mantsakuqkunapa amïgunmi kaykan (Sal. 25.14).
