Ir al contenido

Ir al índice

¿Imatá ruwasunman kaymanta jinalla onqoykojtinchej?

¿Imatá ruwasunman kaymanta jinalla onqoykojtinchej?

 ¿Maykʼajllapis kaymanta jinalla onqoykorqankichu? Ajina chayqa, yachankiña onqosqa kaspa may saykʼusqa sientekusqanchejta, llakisqalla kasqanchejta, ashkha qolqetataj gastasqanchejta. ¿Imatataj ruwasunman ajinapi rikukuspa? Ujnin familiarninchej chayri ujnin amigonchej onqoykojtin, ¿imaynatataj yanapasunman? Biblia mana medicinamanta parlaj librochu kajtinpis, yanapayta atiwasunman ima clase onqoyniyoj kajtinchejpis.

Onqosqa kanki chay, ¿imatá ruwawaj?

  •   Doctorman riy.

     Biblia nin: “Sano runasqa mana doctorta necesitankuchu, onqosqaslla necesitanku”, nispa (Mateo 9:12).

     ¿Ima niytá munan? Onqosqa kashanki chayqa doctorman rinayki kasqanta.

     Kayta ruwawaj: Onqoyniykipaj jina sumaj tratamientota maskʼay. Wakin kutisqa aswan allin mana uj doctorllawanchu qhawachikunayki, manaqa waj doctoreswanpis qhawachikullawajtaj (Proverbios 14:15). Kallpachakuy sumajta doctoreswan parlarinaykipaj. Imatachus doctores nisusqankuta mana entiendenkichu chayqa, entiendenaykikama tapuriy. Chantapis doctores sumajta yachananku tiyan imaynachus sientekusqaykita, imaschus nanasusqantapis (Proverbios 15:22). Sumajta yachay imamantachus onqosqa kashanki chayta, ima tratamientoschus chay onqoyniykipaj kasqantapis. Chaykunata ñaupajmantaña yachanki chayqa, wakichisqa kanki imapis kajtin mana llakiywan atipachikunaykipaj, sumajtataj imatapis ajllanaykipaj.

  •   Cuidakunaykipaj kallpachakuy.

     Biblia nin: “Aswan allin uj chhikallantapis samarikoyqa, sinchʼita trabajaspa wayrallata japʼiyta munanamantaqa”, nispa (Eclesiastés 4:6).

     ¿Ima niytá munan? Ama astawan onqonaykipajqa sumajta samarikunayki kasqanta.

     Kayta ruwawaj: Sapa semana ejerciciosta ruwaypuni, amataj imatapis mikhuykullaychu, nitaj pisita puñuychu. Doctoresqa ninku onqosqa kaspapis chay imasta ruwayqa may sumaj kasqanta. Jinapis sumajta qhawarikuy imatachus ruwashasqayki allinniykipajchus manachus kasqanta, chayri ruwashanki chay tratamientota perjudicanantachus manachus.

  •   Amigosniykiwan yanapachikuy.

     Biblia nin: “Sumaj amigoqa tukuy tiempo munakuyniyoj, llakiy kajtintaj uj hermanopis kanman jina yanapakun”, nispa (Proverbios 17:17).

     ¿Ima niytá munan? Onqosqa kashajtiyki amigosniyki yanapayta atisusqankuta.

     Kayta ruwawaj: De confianza amigoykiman imaynachus kashasqaykita willariy, chaytaj yanapasonqa mana anchata preocupakunaykipaj, aswan sumajtaj sientekunaykipaj. Familiaresniyki, amigosniykipis maytachá yanapariyta munashasunku, jinapis ichá mana yachankuchu imaynatachus chayta ruwanankuta. Chayrayku sutʼita paykunaman niy imaynatachus yanaparisunankuta. Ama anchata paykunamanta suyaychu, yanapasusqankumantataj agradecekuy. Jinapis ichá amigosniykeqa yanapariyta munaspapis saykʼuykuchillasunkuman, chayrayku paykunaman niwaj ima horastachus visitaj jamusunankuta, mashkha tiempotachus qhepakunankutapis.

  •   Allin imaspi yuyanaykipaj kallpachakuy.

     Biblia nin: “Kusisqa sonqoqa sumaj jampi. Llakisqa sonqotaj kallpata tukuchin”, nispa (Proverbios 17:22).

     ¿Ima niytá munan? Mana anchata onqoyniykimanta llakikunaykipajqa, tukuy imapis allinyananpi yuyanayki kasqanta.

     Kayta ruwawaj: Kausayniyki cambiasqanrayku imatachus ruwayta atisqallaykipi yuyay, nitaj imatachus mana ruwayta atisqaykipeqa. Ama wajkunawan kikinchakuychu, amataj niraj onqoshajtiyki imaynachus kausayniyki karqa chay yuyarisqallachu kay (Gálatas 6:4). Sumaj kanman wakin imasta ruwanaykipaj tiempota tʼaqanayki, chayqa yanapasonqa mana onqoynillaykipi yuyanaykipaj (Proverbios 24:10). Atisqaykiman jina imitallatapis wajkunapaj ruway. Ama qonqaychu, wajkunaman qorispaqa aswan kusisqa kanki, nitaj onqoynillaykipichu yuyanki (Hechos 20:35).

¿Onqoyninchejta aguantananchejpaj Dios yanapawasunmanchu?

 Mana suyasunmanchu Dios milagronejta sanoyachinawanchejta. Jinapis Bibliaqa sutʼita reparachiwanchej Jehová Dios a onqoyninchejta aguantanapaj yanapayta atiwasqanchejta. Chanta, ¿imaynasmantá Dios yanapan payta yupaychajkunata?

 Mana anchata phutikunapaj yanapawanchej. Biblia nin: “[Diosqa] sonqo tiyaykuyta qosonqachej, mayqentachus runas mana entiendeyta atinkuchu chayta”, nispa (Filipenses 4:6, 7). Sonqonchejta Dios tiyaykuchejtenqa mana anchata llakikunchejchu. Diostaj piskunachus orakuspa llakiyninkuta willakunku chaykunaj sonqonkuta tiyaykuchin (1 Pedro 5:7).

 Yachayta qowanchej. Jehová Dios yanapayta atiwanchej imatapis sumajta ajllanapaj (Santiago 1:5). Bibliata estudiajtinchej, chayman jinataj ruwajtinchejqa yachayniyoj runasman tukunchej.

 Sumaj kausay kananta niwanchej. Jehová Diosqa niwanchej tumpamantawan ni mayqen runapis nenqachu “onqosqa kani” nispaqa (Isaías 33:24). Chay sumaj kausay kananta yachayqa, ashkha runasta yanapan sinchʼi onqosqas kajtinku mana anchata llakikunankupaj, allin kausay kananpitaj yuyanankupaj (Jeremías 29:11, 12).

a Bibliaqa nin Diospa sutin Jehová kasqanta (Salmo 83:18).