KAY 1970 watapi, Estados Unidospi uj hospitalpi internasqa kasharqani. Uj doctor sapa media hora presionniyta mediwaj. Chay kutipajqa 20 watasniyojña karqani, chantapis soldado karqani, sinchʼi onqosqataj kasharqani. Chay doctorqa noqamanta kuraj karqa, mancharisqataj kasharqa. Presionniy mana allinchu kashasqanrayku tapurerqani: “Nisina jaykʼajpis uj runata wañupojta rikorqankichu, ¿í?”, nispa. Paytaj mancharisqa, “mana” niwarqa.

Chay kutipeqa wañupunayta yuyarqani. Imaraykuchus hospitalpi internasqa kashasqayta willarisqaykichej.

Vietnampi guerra kashajtin, soldadosta operaj kanku chaypi llankʼashaspa onqoykorqani. Onqosqasta, parte wañusqasta ima yanapayta munaj kani, operaytataj yachakuyta munarqani. Vietnammanqa julio de 1969 watapi chayarqani. Chayman chayajkunata jinataj uj semanata yanapawarqanku chay qʼoñi lugarman yachaykukunaypaj.

Soldadosta jampej kanku chaypi llankʼayta qallarisqaytawan, ashkha helicópteros chayamorqanku, guerramanta parte wañusqa soldadoswan. Suyuyta, llankʼayniyta ima munakusqayrayku usqhayllata yanapakorqani. Chay soldadostaqa operanapaj wakichiytawan, planchamanta ruwasqa aire acondicionadoyoj jatuchaj cajasman aparqayku. Chay caja ukhupeqa anestesiata churaj, operaj doctor, iskay enfermeros ima juntʼa kasharqanku soldadosta yanapayta munaspa. Rikorqanitaj helicopterosmanta jatuchaj yana bolsasta mana apaqamusqankuta. Niwarqankutaj chay bolsaspi guerrapi maqanakoj soldadospa cuerposninku chhikan chhikan kashasqanta. Ajina karqa guerraman rerqani chay kutipi.

Guerraman manaraj rishaspa Jehovaj testigosnin imatachus yachachisqankuta tumpata yacharqani. Mamayqa paykunawan Bibliamanta yachakuspapis mana bautizakorqachu. Mamayman yachachisqankuta uyariy mayta gustawaj. Uj kuteqa Tantakuna Wasinejta padrastroywan  pasarqayku. Tapurerqanitaj: “¿Imataj jaqay?”, nispa. Paytaj niwarqa: “Chay runasman ama qayllaykullankipischu”, nispa. Padrastroyta munakusqayrayku, paypi atienekusqayrayku ima, payta kasorqani. Chayrayku Jehovaj testigosninmanta karunchakorqani.

Vietnammanta kutiytawan, Diosmanta yachakuyta necesitasqayta repararqani. Imaraykuchus imatachus guerrapi rikusqayta yuyarikuspaqa mayta llakikorqani. Vietnampi imachus kashasqantaqa nisina pipis entiendeyta aterqachu. Uyarikojtaj Estados Unidosmanta soldados Vietnampi wawitasta wañuchishasqankuta, yuyarikunitaj runas marchasta ruwasqankuta “soldados wawa wañuchis” kasqankuta nispa.

Diosmanta yachakunaypaj tukuy laya iglesiasman rerqani. Diostaqa munakojpuni kani, chay iglesiaspi imastachus ruwasqankutaj mana allinchu rijchʼawarqa. Chantá uj domingo pʼunchay febrero de 1971 watapi, Delray Beach, (Florida) nisqapi Jehovaj testigosninpa Tantakuna Wasinkuman rerqani.

Tantakuna Wasiman chayanaypajtaj, tukuypaj umallirichiy tukukapushasqaña. Chayraykutaj qhepakorqani Torremanta Qhawaj revistamanta yachakunaypaj. Imamantachus chay revista parlasqanta mana yuyarikuspapis, yuyarikullanipuni wawas Bibliankupi versiculosta maskʼasqankuta, chaytaj mayta tʼukuchiwarqa. Tantakuytaqa chʼinsitullamanta uyarerqani. Ripushajtiyña, 80 watasniyoj hermano chimpamuwarqa, sutenqa karqa Jim Gardner. Rikuchiwarqataj La verdad que lleva a vida eterna nisqa librota, tapuriwarqataj: “¿Kayta apakuyta munawajchu?”, nispa. Chantá jueves paqarinta Bibliamanta yachachiwaj jamunanta niwarqa.

Boca Ratón llajtaj hospitalninpi trabajaj kani, chaytaj Floridapi kashan. Chay domingo chʼisitaj las oncemanta las sietekama llankʼaj rerqani. Chay chʼisi mana ashkha ruwanayoj kasqayrayku, hermano Jim qowasqan librota leerqani. Uj enfermerataj qayllaykamuwaspa chay librota qhechuwarqa, tapanta qhawariytawantaj niwarqa: “¿Qanpis chay religiomanchu yaykuyta munanki?”, nispa. Libroyta qhechukapuspataj, nerqani: “Khuskankamallaraj leeni. Chaywanpis chay religionmansina yaykupusaj”, nispa. Chay warmeqa riporqa, chay chʼisitaj chay librota leespa tukucharqani.

Hermano Gardner wasiyman jamojtin, tapurerqani: “¿Imamantataj yachakusun?”, nispa. Paytaj “qorqayki chay libromanta” niwarqa. Nerqanitaj “leerqaniña” nispa. Chay hermanoqa kʼachallamanta niwarqa: “Ñaupaj yachaqanallanta ukhuncharisunchej”, nispa. Tʼukorqanitaj sapallay leespa mana tukuy imatachu entiendesqaymanta. Hermanoqa Bibliaypi ashkha versiculosta maskʼachiwarqa. Chay kutipiraj Jehová cheqa Dios kasqanta yachakorqani. Hermanoqa chay paqarin chay libroj kinsa yachaqanasninmanta yachachiwarqa. Chaymanta qhepamantaj  sapa jueves kinsa yachaqanasta ukhunchaj kayku. Hermano Russellta rejsej ajllasqa hermanowan yachakushasqaymanta mayta kusikorqani, jatunpajtaj qhawarqani.

Yachakuyta qallarisqaymanta semanasninman, hermanoswan khuska sumaj willaykunata willasharqaniña. Hermano Jimqa llakiykunasniyta atipanaypaj, wasimanta wasi willaspa mana manchachikunaypaj ima yanapawarqa (Hech. 20:20). Chay hermanowan khuska wasimanta wasi willaspa mayta kusikorqani. Kunanpis wasimanta wasi willaytaqa may jatunpaj qhawani. May sumajpuni Dioswan khuska trabajayqa (1 Cor. 3:9).

Jehovata munakuyta qallarisqaymanta willarisqaykichej (Apo. 2:4). Jehovata munakusqayqa, guerramanta yuyarikusqay imasta, waj imastawan qonqanaypaj yanapawan (Isa. 65:17).

Kay 1971 watamanta uj pʼunchayta yuyarikullanipuni. Chay kutillaraj tatasniy wasimanta qharqowarqanku. Padrastroyqa mana munarqachu Jehovaj testigon wasinpi tiyakunanta. Chay kuteqa pisi qolqellayoj kasharqani, hospitalpitaj sapa iskay semanalla pagawaj kanku. Chay qolqetaqa casi tukuyninta tukorqani Diospa Reinonmanta willamunaypaj allin pʼachasta rantikuspa. Wiñakorqani chay Michigan llajtaj ujnin banconpi uj chhika qolqe tiyapuwarqa. Wasimanta qharqowasqankurayku autoypi tiyakorqani, surtidorespa bañosninkupitaj bañakoj, rasurakoj ima kani.

Uj pʼunchay llankʼayniymanta llojsispa, willayman llojsinapaj hermanos niraj tantakushajtinku Tantakuna Wasiman chayarqani. Autoytaqa  Tantakuna Wasi wasapi sayacherqani, chaypitaj mana pipis rikuwarqachu. Jinallapi yuyarikorqani Vietnampi kashajtiy ayasta ruphachisqankoj qʼapayninta, runasta parte wañusqasta ima rikusqayta, imaynatachus waynas “mana wañusajchu, ¿icharí? Yanapaway ari” nispa niwasqankuta. Yacharqani paykuna wañunankuta, jinapis sonqochanaypaj “mana wañunkichejchu” nej kani. Chayta yuyarikuspa, mayta llakikuyta qallarerqani.

Diosmanta mañakushaspa mayta waqarqani (Sal. 56:8). Wañusqas kausarimunankupitaj tʼukuriyta qallarerqani. Chantá repararqani, Jehová wañusqasta kausarichimuspa, tukuy ima rikusqayta, ñakʼarisqayta, wajkuna ñakʼarisqankuta ima chinkachinanta. Diosqa, tukuy chay waynasta kausarichimonqa, cheqa kajmanta yachakunankutataj saqenqa (Hech. 24:15). Chaypi tʼukurisqayqa sonqoy ukhukamapuni chayarqa, Jehovatataj astawan munakorqani. Chay pʼunchaytaqa yuyarikullanipuni. Chaymantapacha llakiykunapi, chʼampaykunapi kaspa Jehovata astawan munakunaypaj kallpachakuni.

Guerra kashajtenqa runas sajra imasta ruwanku, noqapis ajinata ruwarqani. Sonqo yuyayniy mana juchachanawanpaj kay iskay textospi tʼukuriy yanapawarqa. Ujnenqa Apocalipsis 12:10, 11 versículos. Chaypeqa parlan Reinomanta willayninchejnejta, Cristoj yawarninnejta ima, Satanás atipasqa kasqanmanta. Ujnintaj Gálatas 2:20 versículo. Kay versiculoqa Cristo noqarayku wañusqanta rikuchiwan, imaraykuchus Jehová Cristoj yawarninnejta juchasniyta perdonawan. Chaytaj sonqo yuyayniy llimphu kananpaj, wajkuna khuyakoj Diosta rejsinankupaj tukuy imata ruwanaypaj ima yanapawan (Heb. 9:14).

Kausayniypi tʼukurispaqa, Jehová jarkʼallawasqantapuni rikuni, chaytataj may jatunpaj qhawani. Sutʼincharinapaj, autoypi tiyakushasqayta hermano Jim yachaytawan, willariwarqa uj hermana wasinpi cuartosta alquilashasqanta. Cheqamantapuni niyman Jehová chay hermanonejta, chay hermananejta ima yanapawasqanta. Jehovaqa may kʼachapuni, cheqa sonqo kamachisnintataj jarkʼan.

Mayo de 1971 watapi wakin imasta ruwanaypaj Michiganman kutinay karqa. Niraj Delray Beach nisqa qotuchakuymanta ripushaspa autoyman publicacionesta juntʼaykucherqani, chantá Floridamanta Michiganman purirerqani, niraj khuskan ñanpitaj publicacionesneyqa tukukaporqaña. Reinomanta sumaj willaykunata sonqo kʼajaywan tukuynejpi willarqani. Carcelesman publicacionesta saqej yaykorqani, viajajkuna samarikunku chay lugarespa bañosninkupipis runasman tratadosta saqerqani. Kunankamataj tapukullanipuni chay runasmanta mayqellanpis Diosmanta yachakusqantachus manachus (1 Cor. 3:6, 7).

Diosmanta yachakuyta qallarishaspa, runasta phiñachinaypaj jina Diosmanta willaj kani. Astawanqa familiayman willashaspa. Imaraykuchus Diosta munakuyta qallarisqaymantapacha sonqo kʼajaywan, mana manchachikuspa willayta qallarerqani. Hermanosniy Johnta, Ronta ima munakusqayrayku munajta mana munajta cheqa kajmanta yachakunankupaj tanqayta munarqani. Phiñachinaypaj jina willasqayrayku, paykunamanta perdonta mañakorqani. Paykuna Bibliamanta yachakuyta munanankupaj Jehovamanta mañakullanipuni. Chaymantapachataj Jehová yanapawan kʼacha simiwan runasman willanaypaj, yachachinaypaj ima (Col. 4:6).

Jehovata munakuyta qallarisqaymanta yuyarikuspapis, Susanta munakuyta qallarisqaymanta yuyarikullanitaj. Yacharqani Reinomanta willamunaypaj uj yanapajta necesitasqayta. Susanqa sinchʼi creeyniyoj karqa. Rejsinakushajtiykoqa tatasninpa wasinman payta waturej rerqani. Tariparqanitaj Torremanta Qhawaj revistata Bibliaj yanapayninwan leeshajta. Revistaj waj yachaqanasninta leeshaspa, Bibliaj versiculosninta maskʼasqan tʼukurichiwarqa. Nerqanitaj: “Kay warmeqa Dioswan allinpi kaytapuni maskʼan”, nispa. Chantá diciembre de 1971 watapi casarakorqayku, chaymantapacha yanapawasqanmanta may agradecesqa kashani. Warmiy noqata munakuwaspapis, Jehovata astawan munakusqanrayku may jatunpaj qhawani.

Chantapis iskay wawasniyoj kayku, sutikunkutaj Jesse, Paul ima. Wiñasqankuman jina, Jehová paykunata yanaparqa (1 Sam. 3:19). Paykuna Diosmanta yachakuyta ajllasqankoqa noqaykuta jatunpaj qhawachiwayku. Chantapis Jehová Diosta munakusqankurayku kunankama payta sirvishallankupuni. Sapa ujninku iskay chunka watas kurajtaña, Diospaj astawan llankʼashanku. May kusisqataj kashani Stephanie, Racquel ñojchʼasniywan. Paykunataqa wawasniyta jina qhawani. Iskaynin wawasniy Diosta  tukuy sonqonkuwan, tukuy almankuwan munakoj warmiswan casarakunku (Efe. 6:6).

Bautizakusqaytawan, Rhode Island nisqapi 16 watasta sirverqani, chaypitaj hermanoswan sumajta masichakorqayku. Sumajta llankʼaj ancianoswan sirvisqaymanta kusiywan yuyarikullanipuni. Chantapis mayta agradecekuni qotuchakuykunata waturej hermanos yanapawasqankumanta. May sumajpuni Jehovata munakoj hermanoswan llankʼayqa. Kay 1987 watapi Carolina del Norte nisqaman riporqayku, pisi willajkuna kanku chaypi sirvinaykupaj. Chaypipis hermanoswan sumajta masichakullarqaykutaj. *

Agosto de 2002 watapi, Patterson Betelman wajyariwarqayku chaypi llankʼanaykupaj. Departamento de Servicio nisqapi llankʼarqani, warmiytaj lavanderiapi. Warmeyqa chaypi llankʼaspa mayta kusikoj. Chantá agosto de 2005 watapi Diospa Llajtanta Kamachejkunamanta ujnin kanaypaj wajyariwarqanku. Yuyarqanitaj mana chay llankʼaypaj jinachu kasqayta. Warmeyqa, chay jatun llankʼayta japʼisqaymanta mancharisqa kasharqa. Imaraykuchus Diospaj astawan llankʼanay karqa, sapa kutitaj viajanayku karqa. Warmiymanqa avionpi viajay mana gustajchu, jinapis kunanqa sapa kuti viajayku. Warmiy nin, Diospa Llajtanta Kamachejkunamanta kaj hermanospa warmisninku yuyaychasqankurayku astawan yanapawasqanta. Chay yuyaychasqankuman jinapunitaj ruwan, chayrayku payta mayta munakuni.

Oficinaypeqa ashkha fotos tiyapuwan, chaykunataj may valorniyoj noqapaj kanku. Imaraykuchus yuyarichiwan Diosta yupaychaspa sumajta kausakusqayta. Ashkha bendicionestaña japʼini, Jehovata munakusqaymantapacha.