Jeremiasjina wakichisqallapuni kanachik

“Noqa [Jehová] allinta qhawashani kay tukuy nisqasniy juntʼakunampaj.” (JER. 1:12.)

1, 2. ¿Imaraykutaq nisunman Jehová, almedro sachʼawan kikinchakusqanta?

ISRAELPA urqusninpi, Libanop urqusninpi ima, chiri tiempo pasasqantawan enero killap tukukuyninpi chayri febrero killap qallariyninpi, tukuy sachʼasmanta ñawpaqta almendro sachʼa yuraqta chayri rosadota tʼikayta qallarin. Chayrayku hebreo qallupi almendro sutiqa, “rikchʼariq” niyta munan.

² Jehovaqa, Jeremiasta profeta kananpaq sutichachkaspa, almendro sachʼawan kikincharqa. Juk musquypijinataq chay sachʼap ijiyninta rikuchirqa, chantá ima ninayasqantachus sutʼincharqa: “Noqa allinta qhawashani kay tukuy nisqasniy juntʼakunampaj”, nispa (Jer. 1:11, 12). Imaynatachus almendro sachʼa wakin sachʼasmanta ñawpaqta tʼikarin nisunman ñawpaqta rikchʼarin, ajinallatataq Jehovaqa, llaqtanman imatachus qhipaman ruwananmanta ñawpaqta willan. Chantapis Jehovaqa, nisqasnin juntʼakunanpaqpuni “allinta qhawasha[n]”. Chaytataq Judá llaqtawan ruwarqa. Payqa profetasninniqta judiosman mana kasukusqankurayku imapichus tukunankumanta willachimurqa (Jer. 7:25). Jehovaqa, nisqan juntʼakunankama “qhawasha[llarqapuni]”. Chayrayku kay 607 qayna pacha watapi, maychus nisqanmanjina, payta wasanchaq Judá llaqtata thuñirqa.

3. Jehová tukuy nisqasninta juntʼananpi, ¿atienekunchikchu?

³ Jehovaqa, kay tiempopipis munayninta juntʼakunanpaq qhawachkallanpuni. Nisqasnintaqa,  juntʼanqapuni. ¿Imaynatá chayta yachay yanapawanchik? Jehová unay tiempopijina kay tiempopipis nisqasninta juntʼananpaq “qhawasha[llasqanpipuni], ¿atienekunchikchu? Jehová nisqasninta juntʼananmanta iskaychasqa kachkanchik chayqa, kunan wakichikunanchik tiyan mana jinallapuni qhipakunanchikpaq (Rom. 13:11). Jeremiasqa, Diospa kamachisqanta juntʼananpaq wakichisqallapuni karqa. Jeremías imaynatachus, imaraykutaqchus Jehovap kamachisqanta juntʼasqanta ukhunchariyqa, Jehovap kamachisqanta juntʼananchikpaq yanapawasun.

Juk sumaq willay

4. Jeremías, ¿Diospa kamachisqanta juntʼayta atillarqachu, chantá imaraykutaq usqhayllata chayta willamunan karqa?

⁴ Jeremiasqa, chay sumaq kamachiyta japʼichkaspa, ichá 25 watasniyuqjina karqa (Jer. 1:1, 2). Chaywanpis waynallaraq kasqanta yuyaspa, kamachiqkunawan, sumaq yachayniyuq runaswan ima, mana parlayta atinanta yuyarqa (Jer. 1:6). Payqa, sacerdotesman, llulla profetasman, kamachiqkunaman, tukuy “ñanninku[manjina]” kawsaqkunaman ima, Diosta “wasancha[chkasqankurayku]” thuñisqa kanankuta willanan karqa (Jer. 6:13; 8:5, 6). Kamachiq Salomonpa templonmantapachaqa, yaqha tawa pachak watastaña chiqa religionta yachachikuq, chaypis thuñisqa kanan karqa. Chantapis Jerusalén, Judá imaqa, chʼin pampas qhipakunanku karqa, runastaq watarunasjina apasqas kananku karqa. Jeremiasqa usqhayllata chayta willamunan karqa.

5, 6. a) ¿Imatá Jehová Jeremiaswan ninakuq akllasqa cristianosta kamachin? b) ¿Imamantá kay yachaqanapi ukhuncharisun?

⁵ Jehovaqa, kunanpis mayta munakuwasqanchikrayku akllasqa cristianosta qhawaqkunajina kanankupaq, juicio pʼunchaynin qayllapiña kachkasqanta tukuyman willanankupaq ima kamachin. Kay akllasqa cristianosqa, Jeremiaswan ninakuqkuna kanku, paykunaqa unay watastaña, ima tiempopichus kawsachkasqanchikta usqhayllata reparachiwanchik (Jer. 6:17). Bibliaqa, imatachus Jehová nisqanta mana qunqasqanta niwanchik. Chay nisqan pʼunchayqa, chayamunqapuni runas mana suyachkaptillanku (Sof. 3:8; Mar. 13:33; 2 Ped. 3:9, 10).

⁶ Akllasqa cristianos kaqkuna, wak ovejasmanta kaqkuna ima, Jehová tumpamantawan kay pachata musuq pachaman tukuchinanta yachanchik. Chantá willamunapaq pisi tiempollaña kasqanrayku, kunan usqhayllata willamunanchik kasqanta yachallanchiktaq. Jesusqa, Diospa Reinonmanta tukuy willamunanchikta nirqa. Jeremiastaqa, Dios kamachisqanta juntʼananpaq kimsa kʼacha kaykunata rikuchisqan yanaparqa, ñuqanchiktapis chaykunata rikuchiy yanapallawasuntaq, kunanqa chayta ukhuncharina.

Runamasinchikta munakuna

7. ¿Imaraykutaq Jeremías llakiykunapi rikukuspapis runasta munakusqan willamunallanpaqpuni yanaparqa?

⁷ ¿Imaraykutaq Jeremías llakiykunapi kaspapis willamullarqapuni? Runasta munakusqanrayku. Payqa, achkha runas llulla profetasrayku ñakʼarichkasqankuta yacharqa (Jer. 23:1, 2). Chaytaq munakuywan, khuyakuywan ima, llamkʼayninta juntʼananpaq yanaparqa. Payqa, Diospa Palabranmanta uyarinankuta, kawsanallankutapunitaq munarqa. Chayrayku, paykunamanta imachus kananta yachaspa, maytapuni phutikuspa waqarikurqa (Jeremías 8:21; 9:1, ñawiriy). Jeremiasqa, Lamentaciones libropipis, Jehovata, llaqtanta ima mayta munakusqanta rikuchirqa (Lam. 4:6, 9). Ñuqanchikrí, runasta “saqerpayasqa, chʼeqerasqataj [...], mana michejniyoj ovejas jina” kachkasqankuta rikuspa, ¿imatá ruwanchik? ¿Diospa Reinonmanta allin willaykunata willamuyta munanchikchu? (Mat. 9:36.)

8. ¿Imaynatá Jeremías ñakʼarispapis llakiywan mana atipachikusqanta yachanchik?

⁸ Judiosqa, mana yanapachikuyta munarqankuchu, astawanqa Jeremiasta mayta ñakʼarichirqanku. Chaywanpis Jeremiasqa, mana llakiywan atipachikurqachu nitaq kikinwan kutichirqachu. Chantá kamachiq Sedequías, wañuchiyta munaqkunawan japʼichiptinpis, Jeremiasqa, Jehovap kamachisqanta kasukunanta Sedequiasta nirqa (Jer. 38:4, 5, 19, 20). Ñuqanchikrí,  ¿Jeremiasjinachu runamasinchikta munakunchik?

Diosqa mana manchachikunapaq kallpachan

9. ¿Imaynatá Dios, Jeremiasta kallpachasqanta yachanchik?

⁹ Jeremiasqa, Jehová imatachus ruwananta kamachichkaptin, mana juntʼayta atinanta yuyaspa qhisachayta munarqa. Chaytaq paqarikusqanmantapacha manchachikuq runa kasqanta rikuchin. Chaywanpis aswan qhipamanqa, Diospi mayta atienekusqanrayku mana manchachikuspa profetajina willamullarqapuni. Jehovaqa, “uj mana atipay atina wapu soldado jina”, Jeremiasta willamunallanpaqpuni kallpachaspa yanaparqa (Jer. 20:11). Ajinata willamusqanmantaqa, achkha judíos yacharqanku, chayrayku unay watasninman Jesús mana manchachikuspa willachkaptin, Jeremías wañuymanta kawsarimusqanta yuyarqanku (Mat. 16:13, 14).

10. ¿Imaraykutaq akllasqa cristianos “reinospi, nacionespi ima” kachkasqankuta nisunman?

¹⁰ Jehovaqa, “nacionespa Reyninku”. Chayrayku profetanniqta nacionesman, reinosman ima, juicio pʼunchayninmanta willachimuyta atirqa (Jer. 10:6, 7). Akllasqa cristianos kaqkunamanta Jallpʼallapiraq kawsachkaqkunapis “reinospi, nacionespi ima” kachkanku (Jer. 1:10). ¿Imaynamantá? Jehovaqa, tukuy imata Kamachiqjina, chay cristianosman Jeremiasmanjina juk kamachiyta qun. Paykunapis kay pachamanta reinosman, nacionesman ima, chinkachisqas kanankuta willanku, chaytaq maykʼaqchus Jehová munasqanmanjina kanqa. Ajinata ruwanankupaqqa, Dios kamachin, Bibliap nisqanmanjinapunitaq sutʼinchanku (Jer. 18:7-10; Apo. 11:18). Chantapis chay akllasqa cristianosqa, Diosmanta mana saykʼuspa willamuchkallankupuni. Paykunaqa, Jehovap juicion pʼunchaymanta tukuy Jallpʼantinpi willamuyta ni jaykʼaq saqinqankuchu.

11. ¿Imataq chʼampaykuna kaptinpis mana saykʼuspa willamunallapaqpuni yanapawasun?

¹¹ Wakin kutispiqa, runas mana allinpaq qhawawasqanchik, churanakuwasqanchik chayri wak chʼampaykuna llawchhiyachiwanchik (2 Cor. 1:8). Chaywanpis Jeremiasjinallataq mana atipachikunchikchu. Astawanpis Jehovallamantapuni mañakuspa “kallpacha[kunchik]” (1 Tes. 2:2). Chayrayku Jehová kamachiwasqanchikta juntʼananchikpaqqa, wakichisqallapuni kananchik tiyan. Chantapis cristiano nichikuqkunaman, Diosta wasanchaq Jerusalén llaqtajina thuñisqas kanankumanta mana saykʼuspa willamunanchik tiyan. Akllasqa cristianosqa, “Tata Diospa kʼacha yanapaynin wata[manta]”, “vengakunan pʼunchay[manta] ima” willanqanku (Isa. 61:1, 2; 2 Cor. 6:2).

“Kusiy[...] sonqoy ukhupi”

12. a) ¿Imaynatá Jeremías kusisqallapuni kasqanta yachanchik? b) ¿Imataq Jeremiasta kusisqallapuni kananpaq yanaparqa?

¹² Jeremiasqa, willaspa mayta kusikuq. Chayrayku Jehovaman nirqa: “Parlamushawajtiyki, chay parlasqaykita mikhukorqani, chaytaj sonqo qhallallay, kusiytaj sonqoy ukhupi kawarqa, imaraykuchus qampatamin kani Tata Dios, Tukuy Atiyniyoj Diosníy”, nispa (Jer. 15:16). Profeta Jeremiasqa, chiqa Diosmanta, Palabranmanta ima willamuyta may jatunpaq qhawarqa. Runas asipayasqallankupi astawan yuyaspaqa, mayta llakikuq. Chaywanpis willaynin may kʼacha kasqanpi, may sumaqtaq kasqanpi yuyasparí, watiqmanta kusirikuq (Jer. 20:8, 9).

13. ¿Imaraykutaq kusisqallapuni willamunanchikpaq Bibliap chiqa yachachiykunasninwan kallpachakunanchik tiyan?

¹³ Ñuqanchikpis willamunallanchikpaqpuniqa, “khamuna mikhu[nata]” nisunman Bibliap chiqa yachachiykunasninta allinta ukhunchayta necesitanchik (Heb. 5:14). Diospa Palabranta allinta ukhunchaspaqa, iñiyninchikta kallpachanchik (Col. 2:6, 7). Chantapis imatachus ruwachkasqanchikta Jehová qhawachkasqanta yachananchikpaq yanapawanchik. Chayrayku Bibliata ñawirinapaq, ukhuncharinapaq ima, mana tiempoyuq kasqanchikta reparakuspaqa, tiempochakunanchikpaq kallpachakunanchik tiyan. Chantá sapa pʼunchay tumpallatapis ukhuncharisun, chaypitaq tʼukurisun ima chayqa, Jehovaman astawan qayllaykusun, Jeremiaspa  sunqunpijinataq sunqunchikpi “qhallallay, kusiytaj” kanqa.

14, 15. a) Jeremías mana saykʼuspa willamusqanrayku, ¿pikunataq salvakurqanku? b) ¿Imaraykutaq cristianos willamunchik?

¹⁴ Jeremiasqa, Jehová imatachus ruwananmanta, juicio pʼunchaymanta ima, mana saykʼuspa willarqa, chaywanpis “jatarichina[npaq], plantana[npaq]” ima, kachamusqa kasqanta ni jaykʼaq qunqarqachu (Jer. 1:10). Jinata ruwasqanqa, may allinpuni karqa, imaraykuchus Jerusalén kay 607 qayna pacha watapi thuñisqa kaptin mana judiosllachu salvakurqanku, manaqa wak llaqtasmanta kaq runaspis, nisunman recabitas, Ébed-mélec, Baruc ima salvakurqanku (Jer. 35:19; 39:15-18; 43:5-7). ¿Pikunawantaq chay chiqa sunqu runas ninakunku? Kay Jallpʼapi kawsakuyta suyakuq cristianoswan. Paykunaqa, “Jeremiaspa” nisunman akllasqa cristianospa amigosnin kanku. Jallpʼapi puchuq akllasqa cristianosqa, “may chhika runasta” Diosta yupaychanallankupaqpuni kallpachachkasqankumanta, ¡mayta kusikunku! (Apo. 7:9.) Chantá may chhika runasmanta kaqkunapis, llampʼu sunqu runasta chiqa kaqmanta yachakunankupaq yanapasqankumanta, mayta kusikullankutaq.

¹⁵ Diosmanta allin willaykunata willamusqanchikqa, mana runamasinchikta yanapanallanchikpaqchu kasqanta yachanchik, manaqa  Jehovata yupaychananchikpaq kasqanta yachanchik. Chayrayku runas mana uyariyta munawaptinchikpis Diosta yupaychayqa mayta kusichiwanchik (Sal. 71:23; Romanos 1:9, ñawiriy).

Dios kamachiwasqanchikta juntʼanapaq wakichisqallapuni kana

16, 17. ¿Imaynatá Apocalipsis 17:10 chantá Habacuc 2:3 tukukuy pʼunchaykunapi kawsachkasqanchikta rikuchinku?

¹⁶ Chantapis ima tiempopichus kawsachkasqanchikta sutʼita reparanapaqqa, Apocalipsis 17:10 pʼitipi profecía nisqan yanapawanchik. Chaypiqa, qanchis kaq reymanta parlachkan nisunman Gran Bretaña suyuwan Estados Unidos suyuwan atiyniyuq suyusman tukuqkunamanta. Chantapis “pisi pʼunchaykunallata kamach[inanta]” rikuchin. Kunankama chay “pisi pʼunchaykuna[qa]”, tukukuyninpiñachá kachkan. Profeta Habacucqa, kay pachap tukukuyninmanta “mosqoypi jina rikusqa[n]” manaraq juntʼakuchkasqanta niwanchik. Nillantaq: “Qheparejmanña rijchʼasunki chaypis suyarillay, juntʼakunan tiempoqa chayamonqapuni”, nispa (Hab. 2:3).

¹⁷ Tapurikuna: “Kay tiempopi tukukuy pʼunchaykunapaq wakichisqa kachkasqayta, ¿imaynatachus kawsachkasqaywan rikuchinichu? Chayri, ¿imatachus akllasqaywan, imatachus ñawpaqta ruwasqaywan ima, chay pʼunchaymanta qunqapusqayta, nitaq chayamunanta yuyasqaytachu rikuchini?”.

18, 19. ¿Imaraykutaq Diospa Reinonmanta willaspa mana saykʼunanchikchu tiyan?

¹⁸ Akllasqa cristianosqa, qhawaqkunajina llamkʼayninkuta manaraq tukuchankuchu (Jeremías 1:17-19, ñawiriy). Akllasqa cristianosta “fierromanta ruwasqa sayanta[jina]” chayri “sinchʼi jarkʼachasqa llajtata jina” kachkasqankuta rikuyqa, mayta kusichiwanchik. Paykunaqa, “ñañu wasa[sninku]ta cheqa kajwan, chumpiwan jina” chumpikunku, nisunman Diospa kamachisqanta juntʼanankupaq Diospa Palabranniqta kallpachakunku (Efe. 6:14). May chhika runasmanta kaqkunapis kikin yuyayllawantaq akllasqa cristianosta llamkʼayninkuta juntʼanankupaq yanapachkanku.

¹⁹ Kunanqa, Diospa Reinonmanta willaypi mana saykʼunanchikchu tiyan, astawanqa Jeremías 12:5 (ñawiriy) nisqanpi tʼukurinanchik tiyan. Tukuypis chʼampaykunapi rikukunchik chaytaq iñiyninchikta llawchhiyachinman. Chay chʼampaykunata atipayqa, mana atikullanchu imaraykuchus “chakipi tʼijurejkuna[jina]” kanchik. Chaywanpis “manchay ñakʼariy” qayllamuchkasqanmanjinaqa, aswan chʼampaykuna kanqa (Mat. 24:21). Chaykunata atipanapaqtaq mayta kallpachakunanchik kanqa, “caballospi rejkunawan[pis]” atipanakuchkasunmanjina. Chay caballota atipanapaqqa, mayta kallpachakunanchik tiyan, ¿icharí? Chayrayku kay tiempopi chʼampaykunata atipachkasqanchikqa, aswan qhipapi chʼampaykuna kaqta atipanapaq wakichichkawanchik.

20. ¿Imaraykutaq wakichisqas kananchik tiyan?

²⁰ Ñuqanchikpis Jeremiasjina, Dios kamachiwasqanchikta juntʼayta atinchik. Jeremiasqa, 67 watasta mana saykʼuspa Diospa kamachisqanta juntʼarqa, chayta ruwananpaqtaq munakuynin, mana manchikuq, kusikuyniyuq kasqan ima kallpacharqa. Chantapis almendro sachʼa tʼikasqanmanta parlarisqanchikqa, Jehová nisqanta juntʼananpaq “qhawasha[llasqantapuni]” yuyarichiwanchik. Chayrayku ñuqanchikpis wakichisqas kananchik tiyan. Jeremiasjinataq juntʼayta atisun.

¿Yuyarikunkichu?

• ¿Imaynatá Jeremiasta runamasisninta munakusqan, Diospa kamachiyninta juntʼananpaq wakichisqallapuni kasqan yanaparqa?

• ¿Imaraykutaq Jehová kallpachanawanchikta necesitanchik?

• ¿Imataq Jeremiasta kusisqallapuni kananpaq yanaparqa?

• ¿Imaraykutaq wakichisqallapuni kananchik tiyan?

[Tapuykuna]

[31 paginapi dibujos/fotos]

Runas churanakuwaptinchikpis ¿willamullasunpunichu?