Qam, ¿wakkunata jatunpaqchu qhawanki?
Qam, ¿wakkunata jatunpaqchu qhawanki?
‘Munanakuychik kʼacha familiajina, respetanakuypiqa ñawpaq kaychik.’ (ROM. 12:10, Dios Parlapawanchej.)
1. ¿Imataq achkha lugarespi chinkapuchkan?
WAKIN lugarespi, machu runa tiyakuchkaptin, wawa ladonpi sayasqanqa, mana allinpaq qhawasqachu, imaraykuchus chay runataqa mana jatunpaq qhawasqanta rikuchinman. Chayrayku, wawaqa, chay runap ladonpi kachkaspaqa tiyakunan tiyan, jatunpaq qhawasqanta rikuchinanpaq. Chantá machu runastaqa, mana wasanchanankuchu tiyan. Wak lugarespitaq, wakjinamanta runasta jatunpaq qhawasqankuta rikuchinku. Imayna kaptinpis, Moisesman Dios Leyta qukusqanta yuyarichiwanchik, chaypi jinata nin: “Machu runastaqa sayarikuspa napaykuychej, jinallataj jatumpaj qhawaychej”, nispa (Lev. 19:32). Chaywanpis, achkha lugarespiqa, wakkunata jatunpaq qhaway, chinkapuchkan. Chaytaq, sapa pʼunchay astawan yapaykukuchkan.
2. Biblia nisqanmanjina, ¿pikunatataq jatunpaq qhawananchik tiyan?
2 Diospa Palabranqa, mayta parlan wakkunata respetanamanta, jatunpaq qhawanamanta ima. Chantá, Jehovata, Jesusta ima, jatunpaq qhawanata, niwanchik (Juan 5:22, 23). Chantapis, Bibliaqa, familiaresninchikta, cristiano hermanosninchikta, mana cristianos kaqkunatapis, jatunpaq qhawananchikta, nillawanchiktaq (Rom. 12:10, Dios Parlapawanchej; Efe. 6:1- 3; 1 Ped. 2:17). Chayrayku, ¿imaynatá Jehovata jatunpaq qhawasqanchikta rikuchisunman? ¿Imaynasmantataq hermanosninchikta jatunpaq qhawasqanchikta rikuchisunman? Kay tapuykunata, wak tapuykunata ima, kay yachaqanapi ukhuncharisun.
Jehovata, sutinta ima, jatunpaq qhawana
3. ¿Imaynatá Jehovata jatunpaq qhawasqanchikta rikuchisunman?
3 Jehovata jatunpaq qhawasqanchikta, sutinta jatunpaq qhawaspa rikuchinchik. Imaraykuchus ñuqanchikqa, ‘sutinpi puriq llaqta’ kanchik (Hech. 15:14, NM). Tukuy atiyniyuq Jehovap sutinpi puriyqa, may sumaqpuni. Profeta Miqueas nirqa: ‘Wak nacionesqa dioskunankuq sutinkupipis purichunku; ñuqanchikrí [Jehová] Diospa sutinpi wiñaypaq purisunchik’, nispa (Miq. 4:5). Ñuqanchikqa, ‘[Jehová] Diospa sutinpi’ purinchik, sapa pʼunchay munayninmanjina kawsanapaq kallpakuspa. Chayrayku, Pablo Romamanta cristianosta, willasqankumanjina kawsanankuta yuyarichirqa, imaptinchus mana jinata ruwasunman chayqa, ‘Diospa contranta rimachkasunman’, chayri, pisipaq qhawasqanchikta rikuchisunman (Rom. 2:21-24).
4. ¿Imaynatataq Jehovamanta sumaq willayta qhawanki?
4 Jehová Diosninchiktaqa, paymanta runaman willamuspa jatunpaq qhawallanchiktaq. Ñawpa tiempopiqa, Jehová israelitasta paymanta sutʼinchaq kanankupaq akllarqa, paykunataq, mana chaymanjina juntʼarqankuchu (Isa. 43:1-12, Qheshwa Biblia). Chantapis paykunaqa, sapa kuti Jehovata wasanchaspa “sonqonta nanacherqanku” (Sal. 78:40, 41). Chayrayku, Jehovaqa aswan qhipaman paykunata qhisacharqa. Ñuqanchikrí, Jehovamanta sutʼinchayta, sutinmanta wakkunaman willamuyta ima, may sumaqpaq qhawanchik. Chaytataq, mayta munakusqanchikrayku, sutintapis llimphuchasqa kananta munasqanchikrayku, jinata ruwanchik. Chayrayku, janaq pachapi Tatanchikmanta, imatachus ruwananmantapis, chiqa kaqta yachaspa, ¿paymanta runaman willayta saqillasunmanchu?, mana. Astawanpis, apóstol Pablojina nisunman: “Chaypaj kachasqa kani. Ay noqamanta, manachus evangeliota willasaj chayqa”, nispa (1 Cor. 9:16).
5. ¿Imaynatataq iñiyta, jatunpaq qhawaywan, kikinchakun?
5 David jinata qillqarqa: “Rejsisojkunaqa, [Jehová] Dios, qampi atienekusunku, imaraykuchus maskʼasojkunataqa ni jaykʼaj saqerparinkichu”, nispa (Sal. 9:10). Chayrayku, chiqamanta Jehovata riqsinchik, jatunpaqtaq qhawanchik chayqa, paypi atienekusunchik ñawpa tiempomanta kamachisninjina. Chantapis, paypi atienekuspa, paypi iñispa ima, jatunpaq qhawasqanchikta rikuchillanchiktaq. Chayrayku Diospa Palabran, imaynatachus, atienekuyta, jatunpaq qhawaytawan, kikinchasqanta qhawarina. Jehová, israelitas manaña paypi atienekusqankumanta, Moisesta jinata tapurqa: “Maykʼajkamataj kay runasqa noqata [mana jatunpaq qhawawanqankuchu, NM], Maykʼajkamataj mana creewanqankuchu, paykunaj chawpinkupi rikushajtinku milagrosta ruwashajtiypisri?”, nispa (Núm. 14:11). Chayrayku, astawan ñakʼariypi kachkaspapis Jehovapi atienekusun chayqa, payta jatunpaq qhawasqanchikta rikuchisun.
6. ¿Imataq Jehovata, sunqumantapacha jatunpaq qhawananchikpaq tanqawanchik?
6 Jesusqa, Jehovata jatunpaq qhaway, sunqunmantapacha kananta, nirqa. Chayrayku, mana tukuy sunquwan yupaychaq runasman, Jesús Tatanpaq nisqanta yuyarichirqa, jinata nispa: “Kay runasqa simillankuwan yupaychawanku, sonqonkuri noqamanta karupi kashan”, nispa (Mat. 15:8). Chayrayku, mana qunqakunachu, sunqumantapacha munakuywan Jehovata jatunpaq qhawaytaqa (1 Juan 5:3). Chantapis Jehová, “jatunchawajkunata jatunchallasajtaj” nisqanta, mana jaykʼaq qunqakunachu (1 Sam. 2:30).
Ancianosqa, wakkunata jatunpaq qhawanku
7. a) ¿Imaraykutaq qutuchakuypi ancianos, siervos ministeriales ima, hermanosta jatunpaq qhawananku tiyan? b) ¿Imaynatá Pablo hermanosninta jatunpaq qhawasqanta rikuchirqa?
7 Apóstol Pablo, jinata kʼamiriwanchik: ‘Munanakuychik kʼacha familiajina, respetanakuypiqa ñawpaq kaychik’, nispa (Rom. 12:10, Dios Parlapawanchej). Chayrayku, qutuchakuypi ancianos, siervos ministeriales imaqa, hermanosta jatunpaq qhawaypi kallpakunanku tiyan, apóstol Pablopis jinata ruwarqa (1 Tesalonicenses 2:7, 8, ñawiriy). Pablo mayqin qutuchakuykunatachus waturikuq chaypi hermanosqa, yacharqanku, payqa yachachisqanmanjinapuni ruwasqanta. Pablo jinata, hermanosninta qhawasqanrayku, paytapis jatunpaq qhawarqanku. Chayrayku Pabloqa, “mañakuykichej noqa jina kanaykichejta”, nispa ninman karqa, imaraykuchus paypis nisqanmanjina kawsarqa, chayrayku achkha hermanos tukuy sunqu kasukurqanku (1 Cor. 4:16).
8. a) ¿Imaynatataq Jesús discipulosninta allinpaq qhawasqanta rikuchirqa? b) Qutuchakuypi ancianos, ¿imatá ruwananku tiyan Jesusjina ruwanankupaq?
8 Chantapis ancianosqa, publicadoresta jatunpaq qhawasqankuta rikuchillankutaq, imaraykuchus wakin kamachiykunata, jinata kamachisqankuta sutʼinchaspa. Jinata ruwaspataq, Jesusjina ruwasqankuta rikuchinqanku. Chantapis Jesús discipulosninman nirqa: “Mañakuychej ari cosechaj dueñon Señormanta, astawan oqharejkunata cosechanman kachamunampaj”, nispa, chay nisqantataq, jinata sutʼincharqa: “Cheqatapuni [niykichik] cosechaqa ashkha, oqharejkunari pisi kanku”, nispa (Mat. 9:37, 38). Chantapis, Jesús discipulosninman, wakichisqapuni kaychik nisqanta, jinata sutʼinchallarqataq: “Imaraykuchus [qankunaqa] mana yachankichejchu ima pʼunchaychus Señorniykichej kutimunanta”, nispa (Mat. 24:42). Qhawanchikjina Jesusqa, mana imatachus ruwanallankutachu kamachirqa, manaqa imaraykuchus chayta ruwanankutapis, sutʼincharqa. Ajinamanta Jesusqa, discipulosninta allinpaq qhawasqanta rikuchirqa. ¡Chayrayku qutuchakuymanta ancianos kikinta ruwanankupaq may allinpuni!
Jehová, qutuchakuyniqta yachachiwasqanchikta jatunpaq qhawana
9. ¿Imatá rikuchinchik,Diosninchikpa llaqtanpi ñawpaqta apaqkunata jatunpaq qhawaspa? Imaraykuchus jinata kutichisqaykita, sutʼinchay.
9 Jehovata jatunpaq qhawanapaqqa, kay jallpʼapi qutuchakuyninta, llaqtanpi ñawpaqta apaqkunata ima, jatunpaq qhawananchik tiyan. Chayrayku, allin kamachi Biblianiqta yuyaychawasqanchikta kasukuspaqa, Jehovap kamachiyninta jatunpaq qhawasqanchikta rikuchichkanchik. Ñawpa siglopi, apóstol Juanqa, wakin cristianos, qutuchakuypi ñawpaqta apaqkunata pisipaq qhawachkasqankumanta kʼamirirqa (3 Juan 9-11, ñawiriy). Juanpa qillqasqanpi rikukun, mana qutuchakuypi ñawpaqta apaqkunallatachu pisipaq qhawasqankuta, manaqa, yuyaychasqankuta, yachachisqankutapis. Chaywanpis, achkha cristianos mana jinachu karqanku. Chantapis, apóstoles kawsachkaptinkuqa, qutuchakuypi ñawpaqta apaqkunataqa, yachakusqanmanjina jatunpaq qhawaq kanku (Fili. 2:12).
10, 11. ¿Imaraykutaq Diospa llaqtanpi runas ñawpaqta apaqkuna kananku tiyan?, Bibliawan sutʼinchay.
10 Wakin runasqa, Jesús discipulosninman, “qankunaqa tukuyniykichej hermanos kankichej” nisqanrayku, qutuchakuypi ñawpaqta apaqkuna mana kananchu ninku (Mat. 23:8). Chaywanpis, Hebreo, Griego qillqakunapi, rikuchin Dios, achkha kutispi llaqtanta ñawpaqman apanankupaq, runasta churasqanta. Chaytaq, Diosninchik ñawpa tiempopi, patriarcasniqta, juecesniqta, kamachiqkunaniqta ima, llaqtanta apaykachasqanpi rikukun, nisunman runasniqta llaqtanta kamachisqanta. Chantapis, Jehová, israelitas chay churasqan runasta, mana jatunpaq qhawasqankumantaqa, jasutʼik (2 Rey. 1:2-17; 2:19, 23, 24).
11 Ñawpa siglopi apostolespis, qutuchakuypi ñawpaqta apanankupaq churasqa karqanku, chay tiempomanta cristianostaq, paykunata jatunpaq qhawaq kanku (Hech. 2:42). Chayrayku, Pablopis, hermanosninta imatachus ruwanankuta, kamachirqa (1 Cor. 16:1; 1 Tes. 4:2). Chaywanpis, Pabloqa, paymanta Diospa llaqtanpi astawan ñawpaqpi kaqkunata, kasukuq (Hech. 15:22; Gál. 2:9, 10). Pabloqa, qutuchakuypi ñawpaqta apaqkunata, maychus kaqta qhawaq.
12. Diospa llaqtanpi ñawpaqta apaqkunamanta ¿ima iskay sumaq yachachiykunatataq, yachakunchik?
12 Kaykunamantaqa, may sumaq yachakuytapuni japʼikunchik. Ñawpaqtaqa, Biblia nisqanmanjina, ‘allin kamachi yuyayniyuqqa’, Diospa Llaqtanta Kamachiqkunaniqta, wakin hermanosta Diospa llaqtanpi ñawpaqta apanankupaq churan, chantapis wakin hermanosta churallantaq, qutuchakuypi ñawpaqta apaqkunata kamachinankupaq (Mat. 24:45-47; 1 Ped. 5:1-3). Qhipan kaqtaq, tukuyninchik pikunachus Diospa llaqtanpi ñawpaqta apaqkunata, jatunpaq qhawananchikta yachachillawanchiktaq. Chantá, ¿imaynasmantataq pikunachus Diospa llaqtanpi ñawpaqta apaqkunata jatunpaq qhawasqanchikta rikuchisunman?
Qutuchakuykunata waturikuq hermanosta jatunpaq qhawana
13. ¿Imaynatataq qutuchakuykunata waturiq hermanosta jatunpaq qhawasqanchikta, rikuchisunman?
13 Pablo jinata nirqa: “Hermanos, mañakuyku qankuna ukhupi trabajajkunata allimpaj qhawanaykichejta, pikunachus Señorpi yachachisunkichej, pusasunkichejtaj, chaykunata. Trabajasqankurayku may munakuywan paykunata allimpaj qhawaychej. Jinallataj qankunapura allimpi kawsakuychej”, nispa (1 Tes. 5:12, 13). Arí, qutuchakuykunata waturikuq hermanosqa, mayta ‘trabajanku’. Chayrayku, paykunataqa, may ‘allinpaq qhawananchik’ tiyan. Allinpaq qhawasqanchiktataq rikuchinchik, paykuna yuyaychawasqanchikta juntʼanapaq kallpakuspa. Paykunaqa, allin kamachi yuyayniyuq, kamachisqanta yachachiwanchik nisunman, ‘Diosmanta jamuq’ yachayta, chayrayku kasukunapaq wakichisqa kananchik tiyan (Sant. 3:17, Dios Parlapawanchej).
14. ¿Imaynatataq ñuqanchik, qutuchakuykunata waturikuq hermanota jatunpaq qhawasqanchikta rikuchinchik, chantá imaynatataq chay yanapawasun?
14 Chantá, chay hermano, ¿imatachus mana ruwaqchu kanchik chayta ruwananchikta niwaptinchikrí? Mana allinchu kanman, “kaypiqa mana jinatachu ruwayku” chayri “chay nisqaykiqa wak qutuchakuykunapaqchá allin”, nispa niyqa, chayrayku kallpakunanchik tiyan mana jinata ninapaq. Chay hermanosta kasukunanchikpaqqa, qutuchakuy Jehovapta kasqanta, Jesustaq chay qutuchakuymanta umajina kasqanta, mana qunqakuy yanapawasun. Chantapis, chay hermano qutuchakuy imaspichus astawan llamkʼanan kasqanta nisqanta kasukuspaqa, chay hermanota jatunpaq qhawasqanchikta rikuchinchik. Pablo, Corintomanta hermanosta, qutuchakuykunata waturikuq Titota kasukusqankumanta, allinta ruwasqankuta nirqa (2 Cor. 7:13-16). Kay tiempopipis, qutuchakuykunata waturiq hermanota kasukusun chayqa, astawan willayninchikpi kusiyta tarisunchik (2 Corintios 13:11, ñawiriy).
“Tukuy runasta sumajpaj qhawaychej”
15. ¿Imaynasmantataq, hermanosninchikta jatunpaq qhawasqanchikta rikuchisunman?
15 Pablo jinata qillqarqa: “Kurajniyki runataqa ama kʼamiychu, astawanqa tataykita jina parlapayaykuy. Waynastapis wawqesniykita jina qhaway. Kurajniyki warmitapis mamaykita jina qhaway, sipaskunatapis llimphu sonqowan panasniykita jina. Viudastaqa jatumpaj qhawaspa yanapay”, nispa (1 Tim. 5:1-3). Diospa Palabranqa, tukuy hermanosta jatunpaq qhawanata niwanchik. Chaywanpis, ¿ima kanman juk hermanowan mana allinta apanakuptinchik? ¿Manañachu, jatunpaq qhawasunman? ¿Manachu allin kanman, chay hermanonchik Diosninchikrayku imastachus ruwasqanta, qhawarinanchik? Chantapis, qutuchakuypi ancianosqa, hermanosninku chawpipi, mana jatunchakunankuchu tiyan (1 Ped. 5:3). Chantapis, qutuchakuypi puraqmanta munanakuy kaptinqa, tukuy imaymanamanta hermanosninchikta allinpaq qhawayta atillasun (Juan 13:34, 35, ñawiriy).
16, 17. a) ¿Imaraykutaq, willayninchikpi churanakuqkunatapis jatunpaq qhaway, may allin? b) ¿Imaynatá ‘tukuy runasta jatunpaq qhawanchik’?
16 Chantapis, mana qutuchakuypi kaqkunallatachu jatunpaq qhawananchikta yachanchik. Pablo, chay tiempopi cristianosman jinata qillqarqa: “Chayrayku atikushajtenqa, sapa kuti tukuypaj allinta ruwana”, nispa (Gál. 6:10). Chaywanpis. ñuqanchikwan llamkʼaq, chayri yachay wasipi compañeronchik, japʼinakuwaptinchik, kay yuyaychayta kasukuyqa, mana atikullanchu. Ajinapi tarikuspaqa kay yuyaychayta yuyarina, “ama phiñakuychu sajrata ruwajkunarayku” (Sal. 37:1). Kay yuyaychayqa, willayninchikwan churanakuqkunatapis, jatunpaq qhawananchikpaq yanapawasun. Chayrayku, willayninchikpi, kallpakunanchik tiyan ‘llampʼu sunquwan, [jatunpaq] qhawaspa, paykunaman’ parlananchikpaq (1 Ped. 3:15). Chantapis, willayninchikpi, cristiano kawsayninchikwan, chay runasta jatunpaq qhawasqanchikta rikuchisun.
17 Chayrayku, hermanosninchikwan, chayri wak runaswan kachkaspapis, kallpakuna kay yuyaychayta kasukunapaq, “tukuy runasta sumajpaj qhawaychej. Hermanosta munakuychej. Diosta manchachikuychej. Reytataj jatumpaj qhawaychej” nisqata (1 Ped. 2:17).
¿Imatá kutichiwaq?
¿Imaynatataq, jatunpaq qhawasqanchikta rikuchisun...
• ... Jehovata?
• ... qutuchakuymanta ancianosta, qutuchakuykunata waturiq hermanosta ima?
• ... qutuchakuymanta hermanosninchikta?
• ... willaypi runasta?
[Tapuykuna]
[23 paginapi dibujo/foto]
Ñawpa siglopi cristianosqa, Diospa Llaqtanta Kamachiqkunap yuyaychasqanta, jatunpaq qhawaq kanku
[24 paginapi dibujo/foto]
Jallpʼantinpi ancianosqa, Diospa Llaqtanta Kamachiqkunata qutuchakuykunata waturiq hermanosta churasqankuta, jatunpaq qhawanku.