7 YACHAQANA
Yachayniyoj runaj parlasqasninta uyarina
“Yachayniyoj runaj parlasqasninta allinta uyariy” (PRO. 22:17).
123 TAKIY Diospa kamachisqanta kasukunachej
¿IMATÁ KAYPI YACHAKUSUN? *
1. 1) ¿Imajtintaj pillapis yuyaychariwasunman? 2) ¿Imajtintaj yuyaychaykunata japʼikunanchejpuni tiyan?
TUKUY necesitanchej pillapis wakin kutis yuyaycharinawanchejta. Wakin kutisqa jatunpaj qhawanchej chay hermanota chayri hermanata noqanchejpuni yuyaycharinawanchejta ninchej. Wakin kutistaj ichá ‘wistʼuykunanchejpajña’ kashajtinchej, uj hermano chayri uj hermana yanapariyta munawasqanchejrayku yuyaychariwanchej (Gál. 6:1). Wakin kutisqa ichapis jatun juchapi urmanchej. Chayrayku hermanosqa kʼamiwanchej yuyaychariwanchejtaj, chaytataj japʼikunanchejpuni tiyan. Imajtinchus yuyaychaykunaqa allinninchejpajpuni, salvakunapajtaj yanapawasun (Pro. 6:23).
2. Proverbios 12:15 nisqanman jina, ¿imaraykutaj pillapis yuyaychariwasqanchejta japʼikunanchej tiyan?
2 Kay yachaqanapaj textoqa yuyaychawanchej, ‘yachayniyoj runaj parlasqasninta allinta uyarinata’ (Pro. 22:17). Mana pipis tukuy imatapuni yachajqa kanchu. Noqanchejmanta nisqa wajkunaqa, wakin imasta astawan sumajta yachanku chayri aswan experienciayoj kanku (Proverbios 12:15 leey). Pillapis yuyaychariwasqanchejta japʼikuspaqa, rikuchishanchej kʼumuykukoj sonqo kasqanchejta, mana tukuy imatapunichu ruwayta yachasqanchejta, wajkunaj yanapankuwanpunitaj imatapis allinta ruwayta yachasqanchejta. Jehová Diosqa, rey Salomonman yuyaycharqa kayta qhelqananpaj: “Ashkhaspa yuyaychayninkuwantaj imallapis allinta ruwakun”, nispa (Pro. 15:22).
Kay iskay clase yuyaychaykunamanta, ¿mayqentataj mana japʼikuyta atillanchejchu? (3, 4 parrafosta qhawariy).
3. ¿Imaynasmantataj yuyaychaykuna jamuwanchej?
3 Wakin kutisqa uj anciano chayrí creeypi sinchʼi sayasqa hermano, imapichus pantashasqanchejta reparachiwasun, yuyaychariwasuntaj mana wistʼuykunapaj. Paykunaqa mayta munakuwasqanchejrayku Bibliaj nisqanman jina yuyaychariwanchej. Paykunaman mayta agradecekusqanchejraykutaj, sumajta uyarina, yuyaychariwasqanchejtataj japʼikuna. Jinapis yuyaychaykunaqa waj jinasmanta jamullantaj. Ichá Bibliata chayrí publicacionesta estudiashaspa, reparakunchej wakin imasta mana allintachu ruwashasqanchejta. Chay estudiasqanchejpi yuyaychaykunata japʼikusqanchejraykutaj cambianchej (Heb. 4:12).
4. Eclesiastés 7:9 nisqanman jina, ¿pillapis yuyaychawajtinchej imatataj mana ruwanachu tiyan?
4 Wakin kutisqa uj anciano chayrí creeypi sinchʼi sayasqa hermano yuyaychariwasqanchejtaqa, mana japʼikuyta atillasunmanchu, phiñakusunman ima. Yachanchej pantaj runas kasqanchejta. Jinapis pillapis imapi pantashasqanchejta niwajtinchejqa, mana japʼikuyta atillanchejchu (Eclesiastés 7:9 leey). Wakin kutisqa ichá nisunman mana chaykamapunichu pantashasqanchejta, chayrí wajkunaj juchankurayku pantashasqanchejta. Wakin kutistaj ichá yuyasunman, mana allinpaj qhawawasqanchejrayku pipis yuyaychawasqanchejta. Chayri phiñakusunman imaynatachus yuyaychawasqanchejmanta. Chantapis ichá nisunman: “Pitaj pay kasqa yuyaychanawanpaj. Paypis pantallantaj”, nispa. Imatachus yuyaychawasqanchej mana allinchu rijchʼawajtinchejtajrí, ichapis mana japʼikusunmanchu. Chayri wajkunawan parlasunman, imachus allin rijchʼawanchej chayta yuyaychachikuyta munaspa.
5. ¿Imastataj kay yachaqanapi yachakusun?
5 Kay yachaqanapeqa ñaupa tiempo runasmanta yachakusun. Wakenqa mana yuyaychaykunata japʼikorqankuchu, wakintaj tukuy sonqo japʼikorqanku. Chantapis kay yachaqanapeqa yachakullasuntaj, yuyaychaykunata japʼikunapaj imachus yanapanawanchejta. Chaymantataj yachakusun yuyaychaykunata japʼikuy imapichus yanapawasqanchejta.
YUYAYCHAYTA MANA JAPʼIKOJKUNA
6. ¿Imatataj Rehoboammanta yachakunchej?
6 Rehoboammanta parlarina. Pay Israelpi reyman tukojtin, israelitas payta nerqanku: ‘Kunanqa pisiyachiy tatayki Salomón ancha sinchʼita trabajachiwasqaykuta’, nispa. Rehoboamtaj chayta nejtinku, Israelmanta kurajkunata tapukamorqa. Paykunataj nerqanku: ‘Mañakusqankuta uyarinki, nisqankutapis ruwanki chayqa, paykunaqa sirvillasonqankupuni’, nispa (1 Rey. 12:3-7). Jinapis chayta yuyaychasqankoqa, manasina allinchu Rehoboamman rijchʼarqa. Chayrayku paywan wiñarqanku chay runastañataj tapukamorqa. Paykunaqa 40 watasniyoj jinachá kasharqanku, yacharqankutajchá kausayninkupi imatachus ruwanankuta (2 Cró. 12:13). Jinapis Rehoboamtaqa israelitasta ‘astawan sinchʼitaraj trabajachinanta’ nispa, mana allintachu yuyaycharqanku (1 Rey. 12:8-11). Rehoboamqa iskay yuyaychaykunata japʼerqa. Payqa atinman karqa mayqen yuyaychaytachus kasukunanpaj Jehovata tapuriyta, manataj chaytachu ruwarqa. Astawanpis payman allin rijchʼarqa chay yuyaychayllata japʼikorqa, nisunman paywan wiñarqanku chay jovenespa yuyaychasqankuta japʼikorqa. Chayraykutaj ni payta, nitaj israelitastapis allinchu rerqa. Noqanchejmanpis ichá mana tukuypa yuyaychawasqanchejchu allin rijchʼawasun. Jinapis Bibliaj nisqanman jina yuyaychawanchej chayqa, kasukunanchejpuni tiyan.
7. ¿Imatá Uziasmanta yachakunchej?
7 Rey Uziaspis imatachus yuyaychasqankuta mana japʼikorqachu. Payqa “Jehová Diospa templonman yaykorqa inciensota qʼoshñichinanpaj incienso altar patapi”. Chaytaqa sacerdoteslla ruwayta aterqanku. Chayrayku payman nerqanku: “Uzías, Jehová Diospaj inciensota qʼoshñicheyqa mana qanpa ruwanaykichu. Sacerdoteslla inciensotaqa qʼoshñichiyta atinku”, nispa. Biblia nisqanman jinataj, Uziasqa “sinchʼita phiñarikorqa”. ¿Imaraykú Uzías sacerdotespa yuyaychasqankuta mana japʼikorqachu? Ichapis payqa yuyarqa rey kasqanrayku tukuy imata ruwayta atisqanta, Jehovataj mana ajinatachu yuyarqa. Uzías kʼumuykukoj sonqo kanman karqa chayqa, chay yuyaychayta japʼikuspa chay rato templomanta ripunman karqa, Jehovataj ichapis perdonanman karqa. Jinapis mana kasukusqanrayku Jehová leprawan onqoykucherqa, ‘wañupunankamataj chay onqoyniyoj karqa’ (2 Cró. 26:16-21). ¿Imatá Uziasmanta yachakusunman? Jehovaj llajtanpi ashkha ruwanasniyoj kaspapis, Bibliaj yuyaychasqanta mana japʼikojtinchejqa, Jehovaqa niña allinpajchu qhawawasun.
YUYAYCHAYTA JAPʼIKOJKUNA
8. ¿Imatá Job ruwarqa yuyaycharejtinku?
8 Bibliaqa parlallantaj yuyaychaykunata japʼikoj runasmanta. Paykunatataj Diosqa bendicerqa. Jobmanta parlarina. Payqa Jehovata mayta munakorqa, tukuy imapitaj kusichiyta munarqa, jinapis pantaj runa karqa. Payqa sinchʼi llakisqa kashaspa, mana allin imasta parlarqa. Chayrayku Elihuwan Jehovawan payta yuyaycharqanku. Jobtaj kʼumuykukoj sonqo kasqanrayku, chay yuyaychaykunata japʼikorqa. Pay nerqa: ‘Noqaqa mana allinta yuyaychakuspalla parlarqani’, nispa. Chantá nillarqataj: “Noqaqa mana allinta parlaspa pantaykuni. Chay parlasqaymanta mayta pesachikuni jallpʼa patapi, ushpha patapi tiyaykukuspa”, nispa. Jehovaqa Jobta kʼumuykukoj sonqo kasqanrayku bendicerqa (Job 42:3-6, 12-17).
9. 1) ¿Imatá Moisés ruwarqa Jehová kʼamejtin? 2) ¿Imatá Moisesmanta yachakusunman?
9 Moisesqa maytapuni pantaykorqa, Jehová kʼamejtintaj tukuy sonqo japʼikorqa. Payqa uj pacha rabiawan atipachikorqa, nitaj Jehovata jatuncharqachu. Jinapi niña sumaj jallpʼaman yaykorqachu (Núm. 20:1-13). Moisesqa Jehovaman nerqa pantaykusqanmanta may llakisqa kashasqanta. Jehovataj nerqa: “Amaña chaymanta ujtawan parlawaychu”, nispa (Deu. 3:23-27). Moisesqa llakiywan atipachikunanmanta Jehovaj nisqanta uyarerqa. Jehovataj Moisesnejta llajtanta ñaupajman pusallarqapuni (Deu. 4:1). Jobwan Moiseswanqa, yuyaychaykunata tukuy sonqo japʼikorqanku. Paykunamantaqa mayta yachakusunman. Jobqa pantasqapuni kashasqanta reparakorqa, cambiarqataj. Moisestaj Jehovaj kʼamisqanta tukuy sonqo japʼikorqa. Chayrayku Jehová niña sumaj jallpʼaman yaykunanta nejtinpis, tukuy sonqo payta sirvillarqapuni.
10. 1) Proverbios 4:10-13 nisqanman jina, ¿imaynatá yanapawanchej yuyaychayta japʼikuy? 2) ¿Imatá ruwarqanku wakin hermanos wajkuna yuyaycharejtinku?
10 Job jina, Moisés jinataj ruwasun chayqa allinpuni riwasun (Proverbios 4:10-13 leey). Ashkha hermanosqa paykuna jina ruwarqanku. Hermano Emmanuelqa República Democrática del Congo nisqa suyupi tiyakun. Paytaqa wakin hermanos yuyaycharerqanku. Pay nin: “Congregacionmanta wakin hermanosqa, repararqanku Jehovamanta karunchakushasqaytaña. Chayrayku yanapariwarqanku. Paykunaj yuyaychariwasqankuta japʼikorqani, ashkha problemasmantataj librakorqani”, nispa. * Canadamanta Magalí sutiyoj precursora nin: “Hermanos yuyaychariwasqankoqa, mana uyariyta munasqayman jinapunichu karqa. Jinapis uyarinaypuni karqa”, nispa. Croaciamanta Marco sutiyoj hermanotaj nin: “Congregacionpi uj privilegiota pierderqani. Jinapis sutʼita reparani hermanos yuyaychawasqankoqa, mana Jehovamanta karunchakunaypaj mayta yanapawasqanta”, nispa.
11. ¿Imatataj hermano Karl Klein reparakorqa?
11 Hermano Karl Kleinmanta parlarina. Payqa Diospa Llajtanta Kamachejkunamanta ujnin karqa. Paytaqa mayta yanaparqa, wajkunaj yuyaycharisqankuta japʼikusqan. Hermano Joseph Rutherfordqa sumaj amigon karqa. Uj kutitaj hermano Kleinta kʼarajta kʼamerparerqa. Hermano Karl Klein nerqa hermano Rutherford imatachus yuyaychasqanta mana japʼikuyta atillasqanta. Payqa experiencianpi nerqa: “Watejmanta tinkojtiyku hermano Rutherfordqa, ‘imaynalla kashanki’ nispa kusisqa niwarqa. Noqataj sonqo nanasqaraj kashasqayrayku phiñasqa jinalla kuticherqani. Paytaj kutichiwarqa: ‘Karl, pajtataj Kuraj Supaypa trampanman urmawaj’, nispa. Chayta niwasqanmanta mayta pʼenqakorqani, nerqanitaj: ‘¡Mana! ¡Mana! Ama llakikuychu hermanóy’, nispa. Jinapis payqa repararqa phiñasqapuni kashasqayta. Chayrayku watejmanta niwarqa: ‘Ya, jinapis allinta qhawarikuy. Kuraj Supayqa trampanman urmachiyta munasunki’, nispa. Chay niwasqantaj cheqapuni karqa. Uj hermano allinninchejpaj yuyaychawasqanchejmanta phiñakuspaqa, Diabloj trampasninman urmasunman”, nispa (Efe. 4:25-27). * Hermano Kleinqa hermano Rutherfordpa yuyaychasqanta japʼikorqa, sumaj amigosllapunitaj karqanku.
¿IMATAJ YANAPAWASUNMAN YUYAYCHAWASQANCHEJTA JAPʼIKUNAPAJ?
12. ¿Imaynatataj kʼumuykukoj sonqo kay yanapawanchej yuyaychaykunata japʼikunapaj? (Salmo 141:5).
12 Kʼumuykukoj sonqo kaspaqa pillapis yuyaychawasqanchejta japʼikuyta atillasun. Imaraykuchus kʼumuykukoj sonqo kaspaqa, reparakunchej pantaj runas kasqanchejta, wakin kutistaj imatapis wampus jina ruwasqanchejta. Yachakunchej jina, Jobqa pantasqata yuyarqa, cambiarqataj. Payqa kʼumuykukoj sonqo karqa. Chayrayku Elihuj yuyaychasqanta japʼikorqa paymanta aswan joven kajtinpis (Job 32:6, 7). Jehovaqa Jobta bendicerqa kʼumuykukoj sonqo kasqanrayku. Wakin kutisqa ichá yuyasunman pillapis yuyaychariwasqanchej mana noqanchejpaj jinachu kasqanta. Jinapis kʼumuykukoj sonqo kaspaqa, noqanchejmanta aswan joven hermano yuyaychariwajtinchejpis japʼikusunpuni. Canadamanta uj anciano nin: “Imayna runachus kasqanchejtaqa mana reparakuyta atillanchejchu. Chayrayku mana pipis yuyaychariwajtinchejqa mana Diosta yupaychaypi ñaupariyta atisunmanchu”, nispa. Tukuypis kallpachakuyta munanchej sumaj cristianos kanapaj, aswan sumaj yachachejkuna kanapajtaj (Salmo 141:5 leey).
13. ¿Imajtintaj Jehová yuyaychawanchej?
13 Diosqa munakuwasqanchejrayku imatapis yuyaychawanchej. Payqa allinninchejtapuni munan (Pro. 4:20-22). Jehovaqa Palabrannejta, uj publicacionnejta chayri creeypi sinchʼi sayasqa hermanosnejta yuyaychariwanchej. Chaytataj ruwan mayta munakuwasqanchejrayku. Hebreos 12:9, 10 nisqanman jinataj chayqa ‘allinninchejpajpuni’.
14. Pillapis yuyaychariwajtinchej, ¿imapitaj astawan piensarinanchej tiyan?
14 Imatachus niwasqanchejpi piensarina, amataj imaynatachus niwasqanchejpichu. Wakin kutisqa pillapis imaynatachus yuyaychariwasqanchej mana allinchu rijchʼawasunman. Chayrayku pitapis yuyaycharinanchej kajtenqa, kʼachamanta, japʼikunanpaj jinataj yuyaycharina (Gál. 6:1). * Pillapis yuyaychariwajtinchejtaj imatachus niwasqanchejpi piensarina, mana kʼachallamantachu yuyaychariwajtinchejpis. Ichá piensarisunman: “Imaynatachus yuyaychawasqan mana allinchu rijchʼawajtinpis, ¿imallatapis chaymanta yachakuymanchu? Mana kʼachallamantachu yuyaychariwajtinpis, ¿chaywan yanapachikuymanchu?”, nispa. Pillapis yuyaychariwajtinchejqa, allin kanman tukuy atisqanchejta kallpachakunanchej chaywan yanapachikunapaj (Pro. 15:31).
PILLATAPIS YUYAYCHARINAWANCHEJTA NEYQA YANAPAWANCHEJ
15. ¿Imajtintaj yuyaychayta maskʼananchej tiyan?
15 Bibliaqa niwanchej wajkunawan yuyaycharichikunata. Proverbios 13:10 nin: “Yuyaychayta maskʼajkunataj yachayniyoj kanku”, nispa. Chayqa jinapuni. Yuyaychayta maskʼajkunaqa, Diosta yupaychaypi aswan rato ñauparenqanku. Chayrayku pillapis yuyaycharinawanchejta suyakunamantaqa, noqanchej wajkunata nina yuyaycharinawanchejta.
¿Imajtintaj uj joven hermana uj kuraj hermanitata nin yuyaycharinanta? (16 parrafota qhawariy).
16. ¿Ima kutispitaj hermanoswan yuyaycharichikusunman?
16 ¿Ima kutispitaj hermanosta yuyaycharinawanchejta nisunman? 1) Uj hermana, experienciayoj hermanata nin estudionman acompañananta, tapurintaj allintachus manachus yachachisqanta. 2) Uj soltera hermana pantalonesta rantikuyta munan. Ima pantalonestachus ajllasqantataj, creeypi sinchʼi sayasqa hermanaman rikuchin, tapurintaj allillanchus manachus kasqanta. 3) Uj hermano congregacionninpi discursota qonqa. Payqa unayña discursosta qoj hermanota nin sumajta uyarinanta, chaymantataj yuyaycharinanta. Hermanos ashkha watastaña discursosta qojtinkupis, may allinpuni wajkunawan yuyaycharichikunanku, chayman jinataj ruwananku.
17. ¿Imastataj yuyarikunanchej tiyan pillapis yuyaychariwajtinchej?
17 Qhepan semanaspi chayrí qhepan killaspi mayqen hermanollapis chayrí hermanallapis ichá yuyaychariwasunpuni, manachayrí publicacionesnejta yuyaychaykunata japʼisunpuni. Chayrayku pipis yuyaychariwajtinchejqa, amapuni qonqanachu imatachus kay yachaqanapi yachakusqanchejta. Kʼumuykukoj sonqo kana, imatachus yuyaychariwasqanchejpi piensarina, manataj imaynatachus yuyaychariwasqanchejpichu, chayman jinataj ruwana. Ni pipis yachayniyojñachu nacekunchej. Jinapis yuyaychariwasqanchejta uyarisun, kʼamiwasqanchejtataj japʼikusun chayqa, Biblia nisqanman jina yachayniyojman tukusun (Pro. 19:20).
124 TAKIY Tukuy sonqo Diosta kasuna
^ Jehovaj kamachisnenqa yachanchej Bibliaj yuyaychaykunasninta uyarinanchej, kasukunanchejtaj kasqanta. Jinapis wakin kutisqa mana gustawanchejchu wajkuna yuyaycharinawanchej. ¿Imaraykutaj mana gustawanchejchu? ¿Imataj yanapawasunman pipis yuyaychariwajtinchej japʼikunapaj? ¿Imapitaj yanapawasun yuyaychaykunata japʼikusqanchej?
^ Wakin sutisqa mana chaychu.
^ Kaymanta astawan yachakunaykipajqa La Atalaya 1 de marzo de 1985, páginas 24-31 leeriy.
^ Qhepan yachaqanapeqa yachakusun imaynatachus kʼachamanta yuyaycharinata.