Jeśli szukasz informacji, jak radzić sobie ze smutkiem po śmierci kogoś bliskiego, prawdopodobnie znajdziesz wiele podpowiedzi — mniej lub bardziej pomocnych. Może to wynikać z faktu, że jak wspomniano wcześniej, żałoba u każdego przebiega inaczej. Coś, co pomoże jednej osobie, nie zawsze pomoże drugiej.

Mimo to istnieją pewne podstawowe wskazówki, które dla wielu osób okazały się praktyczne. Są one często powtarzane przez terapeutów i są zgodne z ponadczasowymi zasadami zawartymi w pewnej mądrej starożytnej księdze — Biblii.

• Niektórzy specjaliści uważają to za najskuteczniejszy sposób na radzenie sobie ze smutkiem. Czasami jednak możesz mieć ochotę pobyć sam. Możesz się nawet irytować, kiedy inni próbują ci pomóc. Jest to normalne.

• Nie myśl, że zawsze musisz być między ludźmi, ale też nie rezygnuj całkowicie z ich towarzystwa. Pamiętaj, że w przyszłości możesz potrzebować ich pomocy. Życzliwie powiedz im, czego teraz potrzebujesz, a czego nie.

• Oceń, ile czasu chciałbyś spędzać z innymi, a ile mieć tylko dla siebie.

ZASADA: „Lepiej jest dwom niż jednemu (...). Bo gdyby jeden upadł, drugi może podnieść swego towarzysza” (Kaznodziei 4:9, 10).

• Zbilansowana dieta pomaga radzić sobie z napięciem wynikającym z żałoby. Staraj się jeść różne owoce i warzywa oraz unikaj tłustych potraw.

• Pij dużo wody i innych zdrowych napojów.

• Jeśli nie masz apetytu, jedz małe porcje, ale częściej. Możesz też zapytać swojego lekarza, jakie suplementy diety warto zażywać *.

• Energiczny spacer i inne ćwiczenia mogą złagodzić negatywne emocje. Może to być czas na przemyślenie swojej sytuacji albo wręcz przeciwnie — na oderwanie się od tego.

ZASADA: „Nigdy nikt nie miał w nienawiści swego ciała, lecz każdy je żywi i pielęgnuje” (Efezjan 5:29).

• Sen zawsze jest ważny, ale szczególne znaczenie ma dla osoby opłakującej kogoś bliskiego, ponieważ smutek powoduje dodatkowe zmęczenie.

• Uważaj na to, ile spożywasz kofeiny i alkoholu, bo mogą one źle wpływać na sen.

ZASADA: „Lepsza jest garść wytchnienia niż dwie garści trudu i pogoń za wiatrem” (Kaznodziei 4:6).

• Pamiętaj, że każdy przeżywa żałobę inaczej. Ostatecznie to ty musisz ustalić, co będzie najlepsze dla ciebie.

• Wielu osobom pomaga porozmawianie z kimś o swoich uczuciach, a drudzy wolą o nich nie mówić. Specjaliści nie są zgodni co do tego, czy dzielenie się swoimi odczuciami jest niezbędne, żeby poradzić sobie ze smutkiem. Jeśli potrzebujesz się komuś zwierzyć, ale się wahasz, może ci być łatwiej, kiedy na początek powiesz bliskiemu przyjacielowi o niektórych odczuciach.

• Jednym ulgę przynoszą łzy, a drudzy radzą sobie nawet, jeśli płaczą mniej.

ZASADA: „Serce zna własną swą gorycz” (Przysłów 14:10, Biblia Tysiąclecia).

• Niektórzy próbują złagodzić ból emocjonalny, sięgając po alkohol albo inne środki odurzające. Nawet jeśli zaznają jakiejś ulgi, jest ona krótkotrwała, a konsekwencje są poważne. Spróbuj znaleźć nieszkodliwe sposoby na ukojenie bólu.

ZASADA: „Oczyśćmy się z wszelkiego skalania” (2 Koryntian 7:1).

• Wiele osób robi sobie „przerwy” od przeżywania żałoby i walki z emocjami, angażując się w zajęcia pozwalające im na jakiś czas o tym wszystkim zapomnieć.

• Możesz zaznać chwilowej ulgi dzięki nawiązywaniu lub umacnianiu przyjaźni, uczeniu się nowych umiejętności albo korzystaniu z różnych form rozrywki.

• Z czasem zaczniesz odzyskiwać równowagę. Zauważysz, że „przerwy” będą coraz dłuższe i częstsze — to naturalny proces.

ZASADA: „Na wszystko jest wyznaczony czas — czas (...) płaczu i czas śmiechu; czas lamentowania i czas pląsania” (Kaznodziei 3:1, 4).

• Wróć do normalnego planu zajęć tak szybko, jak to tylko możliwe.

• Jeśli będziesz trzymał się ustalonych godzin snu, pracy i innych zajęć, prawdopodobnie odzyskasz poczucie normalności.

• Wypełnianie dnia zajęciami, które mają na ciebie pozytywny wpływ, pomoże ci złagodzić ból emocjonalny.

ZASADA: „Nieczęsto (...) będzie wspominał dni swego życia, gdyż prawdziwy Bóg zajmuje go tym, co raduje jego serce” (Kaznodziei 5:20).

• Wiele osób, które krótko po śmierci kogoś bliskiego podjęły ważne decyzje, potem ich żałowało.

• Jeśli to możliwe, odczekaj rozsądną ilość czasu, zanim zdecydujesz o przeprowadzce, zmianie pracy czy pozbyciu się rzeczy zmarłego.

ZASADA: „Plany pilnego z całą pewnością przynoszą korzyść, lecz każdy, kto jest pochopny, niechybnie zmierza do nędzy” (Przysłów 21:5).

• Wiele osób uważa, że dobrze jest robić coś, co pomaga zachowywać wspomnienia związane ze zmarłą osobą.

• Pocieszające może być dla ciebie zbieranie zdjęć, pamiątek lub stworzenie pamiętnika z opisem wydarzeń i przeżyć, których nie chciałbyś zapomnieć.

• Zachowaj rzeczy, które przywołują miłe wspomnienia, i wróć do nich, kiedy poczujesz, że jesteś na to gotowy.

ZASADA: „Pamiętaj dni dawne” (Powtórzonego Prawa 32:7).

• Pomyśl o wyjeździe na urlop.

• Jeśli w twoim wypadku dłuższy wyjazd się nie sprawdzi, mógłbyś przez dzień lub dwa robić coś, co sprawia ci przyjemność, na przykład wybrać się na wycieczkę lub zwiedzić jakieś muzeum.

• Nawet krótkie oderwanie się od codzienności może pomóc ci w walce ze smutkiem.

ZASADA: „Idźcie na osobność, na miejsce odludne, i trochę odpocznijcie” (Marka 6:31).

• Pamiętaj, że każda chwila poświęcona na pomaganie innym tak naprawdę może pomóc tobie.

• Możesz zacząć od pomagania osobom, których też dotknęła śmierć twojego bliskiego — przyjaciołom lub krewnym, którzy potrzebują towarzystwa kogoś, kto ich rozumie.

• Wspieranie i pocieszanie innych może sprawić, że odzyskasz radość, a uczucie pustki zniknie.

ZASADA: „Więcej szczęścia wynika z dawania niż z otrzymywania” (Dzieje 20:35).

• Strata kogoś bliskiego może zmienić twoje spojrzenie na to, co jest naprawdę ważne.

• Wykorzystaj ten czas, żeby przemyśleć, jakimi wartościami się kierujesz.

• Jeśli widzisz taką potrzebę, zmień swoje priorytety.

ZASADA: „Lepiej iść do domu żałoby, niż iść do domu biesiadnego, gdyż taki jest kres wszystkich ludzi; a żyjący powinien wziąć to sobie do serca” (Kaznodziei 7:2).

Patrząc realistycznie, nic nie usunie twojego bólu całkowicie. Jednak wiele osób, które straciły kogoś bliskiego, znalazło ukojenie dzięki podjęciu odpowiednich działań, jak choćby omówionych w tym artykule. Oczywiście nie wymieniono tu wszystkich sposobów na przetrwanie tych trudnych chwil. Ale jeśli zastosujesz nawet część z nich, możesz poczuć tak bardzo potrzebną ci ulgę.