1, 2. Ni pahr 2018, mwekid dahieu me pahn kaminiminpene kitail ni ahl tohrohr ehu, oh dahme kahrehda? (Menlau kilang tepin kilel.)

 NI March 31, 2018, aramas rar rar kei nan sampah pwon pahn kohla iang mwekid ehu me kin wiawi pak ehute nan sounpar ehu. Mwurin kihrlahn ketipino, Sounkadehdehn Siohwa kan oh pil me tohto teikan pahn tuhpene pwehn tamanda meirong me Sises ketin wiahda ong kitail. Sounpar koaros, Kataman en pwoulahn Krais kin kaminiminpene aramas akan ni ahl tohrohr ehu. Mwekid wet laudsang mwekid teikan koaros me kin wiawi nin sampah.

² Siohwa oh Sises kin uhdahn kupwurperenki ara mahsanih aramas rar rar kei ar kohla iang mwekid tohrohr wet nan awa koaros, sampah pwon. Paipel mahsanih duwen pokon kalaimwun ehu “me sohte aramas kak wadekedi uwen tohto! Re kohsang nan wehi koaros, ni kadaudok koaros, nan sahpw koaros, oh lokaia koaros.” Re ngihl laud, ndinda: “Komourpat pwilisang rehn at Koht, me ketiket nan mwoale, oh sang  rehn Sihmpwulo!” (Kaud. 7:9, 10) E inenen kaselel me sounpar koaros ni Katamano, aramas tohtohie kin kawauwih Siohwa oh Sises pwehki soahng mwahu kan me ira ketin wiahda!

3. Peidek dah kan me iren onop wet pahn sapengala?

³ Nan iren onop wet, kitail pahn diarada pasapengpen peidek pahieu pwukat: (1) Ia duwen atail kak kaunopada ong Katamano pwe kitail en uhdahn paiekihda? (2) Ni ahl dah kan me Katamano kin sewese sapwellimen Koht aramas akan koaros en miniminpene? (3) Dahme I kak wia pwehn kalaudehla miniminpene en sapwellimen Koht aramas akan? (4) E pahn mie kaimwiseklahn Kataman? Ma ei, iahd?

4. Dahme kahrehda e kesempwal kitail en towehda Katamano?

⁴ Dahme kahrehda e kesempwal kitail en towehda Katamano? Ehu kahrepe iei en towehda mihting kan en mwomwohdiso kin wia kisehn atail kaudok ong Siohwa. Kitail kak kamehlele me Siohwa oh Sises ketin mwahngih duwen emenemen eh kin wia uwen eh kak en towehda mihting me keieu kesempwal en pahr ehu. Kitail men ira en ketin mwahngih me kitail pahn iang Katamano, ahpw ihte ma kitail soumwahu laud de atail irairo uhdahn apwal kahrehda kitail sohte kak iang. Ma atail wiewia kan kadehdehda me atail mihting kan kin kesempwal ong kitail, kitail kin patohwanohng Siohwa ehu kahrepe mwahu en ketin kilelehdi adatail nan sapwellime “pwuhk en kataman.” Pwuhk wet pil adaneki “pwuhken me momour kan.” Eden irail koaros me Siohwa ketin kupwurki en ketikihong irail mour soutuk kin kileldi nan pwuhk wet.​—Mal. 3:16, NW; Kaud. 20:15.

5. Nan wihk kan mwohn Katamano, ia duwen omw kak ‘kalelapak oh wia keseupen pein uhk ma ke weweidki pwoson’?

⁵ Nan wihk kan mwohn Katamano, kitail kak kalaudehla atail ahnsou ong kapakap oh medemedewe kanahieng ia uwen kehlail en atail nanpwungmwahu rehn Siohwa. (Wadek 2 Korint 13:5.) Wahnpoaron Pohl ndaiong Kristian kan: “Kumwail kalelapak oh wia keseupen pein kumwail ma kumwail weweidki pwoson.” Ia duwen atail kak wia met? Kitail kak pein idek rehtail: ‘I uhdahn kamehlele me pwihn wet kelehpw me Siohwa ketin pilada pwe en wia kupwure? I kin wiewia uwen ei kak en kalohki oh padahki rongamwahwo? Ei wiewia kan kin kasalehda me I uhdahn kamehlele me kitail miher ni imwin rahn akan oh imwiseklahn kaundahn Sehdan kerendohr? Ei likih Siohwa oh Sises kin kehlailte duwehte ni ahnsowo me I tepida papah Siohwa?’ (Mad. 24:14; 2 Tim. 3:1; Ipru 3:14) En medemedewe pasapengpen peidek pwukat pahn sewese kitail en kadehdehda soangen aramas dah kitail.

6. (a) Ia ihte ahl me kitail kak alehki mour soutuk? (b) Ia duwen emen elder eh kin kaunopada ong Katamano nan sounpar koaros, oh ia duwen omw kak wia duwehte?

⁶ Ehu ahl me kitail kak kaunopada ong Katamano iei en wadewadek oh medemedewe sawasepen Paipel kan me kawehwehda dahme kahrehda Katamano uhdahn kesempwal. (Wadek Sohn 3:16; 17:3.) Ihte ahl me kitail en ale mour soutuk iei en esehla Siohwa oh pwoson sapwellime Ohlo, Sises. Pwehn kaunopada ong Katamano, kitail kak pilada en wia koasoandi en onop kan me pahn sewese kitail en karanihala ira. Iei met me emen brother, me wereilahr eh wia elder men, kin wia. Erein sounpar tohto, e kin kihpene Kahn Iroir kan me koasoia duwen Katamano oh duwen limpoak me Siohwa oh Sises ketin kasalehda ong kitail. Nan wihk kan mwohn Katamano, e kin pwurehng wadek Kahn Iroir pwukat oh medewe kanahieng dahme kahrehda Katamano uhdahn kesempwal. Ekei pak e pil kin kapatahiong oaralap kapw ehu de riau. E pil kin wadek oh medewe mwahu duwen wadawad en Paipel ong Katamano. Eldero nda me sang ni eh kin wia soahng pwukat koaros, e kin sukuhlki soahng kapw kan nan ehuehu sounpar. Keieu kesempwal, eh onopo kin kalaudehla eh poakohng Siohwa oh Sises. Ni omw kin onop ni ahl wet, ke pahn pil kalaudehla omw poakohng Siohwa oh Sises. Omw kalahnganki dahme ira ketin  wiahda pahn pil laudla, oh e pahn kalaudehla omw pahn paiekihda Katamano.

7. (a) Dahme Sises ketin kapakapki nipwong me Sak en Soutuk en Kauno tepin wiawi? (b) Dahme kasalehda me Siohwa ketin sapengala ahn Sises kapakapo?

⁷ Nipwongo me Sak en Soutuk en Kauno tepin wiawi, Sises ketin wia kapakap tohrohr ehu. E ketin kapakapki duwen miniminpene kesempwal me ih oh Semeo sapwellimanki. Sises pil ketin kapakapki me sapwellime tohnpadahk kan pahn miniminpene ni ahlohte. (Wadek Sohn 17:20, 21.) Siohwa ketin sapengala kapakap me sapwellime Ohlo wia. Laudsang mihting koaros, Katamano kin kadehdehda ni sansal me Sounkadehdehn Siohwa kan kin miniminpene. Ni rahno, aramas rar rar kei sang sahpw tohto, sohte lipilipil kilirail poh dah, kin tuhpene nan sapwarail kan oh kasalehda arail kamehlele me Siohwa ketin poaronehdo sapwellime Ohlo. Nan ekei wasa, aramas akan sohte kin kalapw kilang aramas sang soangsoangen keinek kan ar tuhpene pwehn kaudokpene, oh ma re kilang met wiawi, ekei pehm me met sohte konehng. Ahpw sapwellimen Siohwa oh Sises pepehm kin weksang met. Ong ira, atail miniminpene ni Katamano kin uhdahn kaselel.

8. Dahme Siohwa ketin mahsanihong Esekiel?

⁸ Nin duwen sapwellimen Siohwa aramas akan, kitail sohte kin pwuriamweiki atail miniminpene ni ahl wet. Siohwa ketin mahsanihong Esekiel me met pahn wiawi. E ketin mahsanihong Esekiel en ale lepin dinapw de tuhke riakis, ehu ong “‘Wehin Suda’” oh ehu ong “Wehin Israel” oh kapatapene kisin tuhke pwukat pwehn wiahla lepin tuhke pwoat. (Wadek Esekiel 37:15-17.) “Peidek kan Sang Sounwadawad kan” me mi nan Kahn Iroir en July 2016 kawehwehda met oh koasoia: “Siohwa ketikihong Esekiel rohng en koapworopwor ehu me inoukihda miniminpenehn wehin Israel mwurin ar pwuralahng Sapwen Inowo. Rohng wet pil kohpada duwen miniminpenehn sapwellimen Koht aramas akan me tepida wiawi erein imwin rahn akan.”

9. Nan sounpar koaros ni Katamano, ia duwen atail kin kilang miniminpene me Esekiel kohpada duwe eh kin pweida?

⁹ Tepida nan pahr 1919, Siohwa ketin ekisekis pwurehng koasoanehdi oh kaminiminpene irail me keidi kan. Irail rasehng lepin tuhkeo ong “Wehin Suda.” Mwuhr, irail kan me ahneki koapworopwor en mour kohkohlahte nin sampah wie tohtohla oh tepida patehng me keidi kan. Irail pwukat me ahneki koapworopwor en mour nin sampah kin rasehng lepin tuhkeo ong “Wehin Israel.” Siohwa ketin inoukihda en ketin kapatapene lepin dinapw de tuhke riau pwukat oh “wiahkihla lepin dinapwtepali” oh kolada nan peho. (Esek. 37:19) E ketikihpene me keidi kan oh “sihpw teikan” pwe ren wiahla “pelin sihpw teieu.” (Sohn 10:16, NW; Sek. 8:23) Rahnwet, pwihn riau pwukat kin miniminpene oh papah Siohwa. Arail Nanmwarki emente me iei Sises Krais, me nan kokohp en Esekielo pil kamwarenki sapwellimen Koht “ladu Depit.” (Esek. 37:24, 25) Sounpar koaros ni Katamano, ni atail kin tuhpene pwehn wia kataman en pwoulahn Sises, kitail kin kilang duwen miniminpene en pwihn riau pwukat me Esekiel kohpada duwe. Ahpw dahme emenemen kitail kak wia pwehn kolokol oh kalaudehla miniminpene en sapwellimen Koht aramas akan?

10. Ia duwen atail kak kalaudehla miniminpene nanpwungen sapwellimen Koht aramas akan?

¹⁰ Ia keieun ahl me kitail kak kalaudehla miniminpene nanpwungen sapwellimen Koht aramas akan? Met iei sang ni atail pahn kin doadoahk laud pwehn kasalehda aktikitik. Ni Sises eh ketiket sampah, e mahsanihong sapwellime tohnpadahk kan me re anahne aktikitik. (Mad. 23:12) Aramas akan nin sampah kin kalapw medewe me pein irail kesempwalsang meteikan. Ahpw ma kitail aktikitik, kitail pahn wauneki brother kan me kin tiengla mwowe nan mwomwohdiso oh kitail pahn peikiong arail kaweid. Ihte ni ahl wet me mwomwohdiso kak miniminpene. Keieu kesempwal,  ma kitail kin aktikitik, kitail pahn kaperenda Koht, pwehki e kin “ketin pelianda me aklapalap akan, a e ketikihong sapwellime kalahngan me karakarahk kan.”—1 Pit. 5:5.

11. Ia duwen atail kin medemedewe duwen pilawao oh waino me kitail kin doadoahngki ni Katamano eh kak sewese kitail en kalaudehla atail miniminpene?

¹¹ Ia keriaun ahl me kitail kak kalaudehla atail miniminpene? Sang ni atail kin medemedewe kanahieng ia uhdahn wehwehn pilawao oh waino. Kitail anahne wia met mwohn Katamano, ahpw mehlel nipwong en Katamano. (1 Kor. 11:23-25) Pilawa me sohte doal ihs kin karasaraskihong kahlap en Sises me unsek me e ketikihda nin duwen meirong ehu. Wain weitahtao kin karasaraskihong sapwellime nta. Ahpw kitail anahne wia laudsang en ihte wehwehki ire pwukat. Kitail anahne tamataman me sapwellimen Sises meirong en pweipwei sapahlo kin pidada soangen mwekid en limpoak riau. Siohwa ketikihda sapwellime Ohlo ong kitail, oh Sises kupwurki en meirongkihla eh mour ong kitail. Sohte emen me kasalehda soangen limpoak laud duwehte met. Ni atail kin medewehla duwen ara limpoak, e pahn kamwakid kitail en poakohng ira. Oh pil limpoak me emenemen kitail ahneki ong Siohwa pahn kolkitailpene oh kakehlakahla atail miniminpene.

12. Nan eh karasaras en nanmwarki men oh nah ladu kan, ia duwen Sises eh kasalehda ni sansal me Siohwa ketin kupwurki kitail en mahkohng meteikan?

¹² Ia kesiluh en ahl me kitail kak kalaudehla atail miniminpene? Sang ni atail kin mahkohng mehlel meteikan. Ni atail kin wia met, kitail kasalehda me kitail kin kalahnganki me pwehki meirong en Sises, Siohwa kak ketin mahkohng dipatail kan. Pwehn kasalehda dahme kahrehda e kesempwal en mahkohng meteikan, Sises ketikihda karasaras ehu duwen nanmwarki men oh nah ladu kan. Menlau wadek Madiu 18:23-34 oh pein idek rehmw: ‘I kin mwekidki en wia dahme Sises ketin padahngki? I kin kanengamahiong oh pil wehwehki riei Kristian kan? I kin mwadang en mahkohng irail kan me kin kansensuwediehda?’ E mehlel me mie soangen dihp kan me laudsang ekei. Oh ekei dihp kak uhdahn apwal ong kitail aramas soh unsek kan en mahkohng. Karasaras me Sises doadoahngki kin padahkihong kitail me Siohwa ketin kupwurki kitail en wia met. (Wadek Madiu 18:35.) Sises kasalehda ni sansal me Siohwa sohte pahn ketin mahkohng kitail ma kitail sohte kin mahkohng riatail kan ni eh mie kahrepe mwahu kitail en wia met. Met wia ire ehu me kitail uhdahn anahne medemedewe kanahieng. Pwehn pere oh kolokol atail miniminpene, kitail anahne mahkohng  meteikan nin duwen me Sises ketin padahkihong kitail.

13. Ia duwen atail kolokol atail popohl rehn meteikan eh kin kalaudehla miniminpene?

¹³ Ni atail kin mahkohng meteikan, kitail kin kolokol popohl rehn riatail Kristian kan. Wahnpoaron Pohl nda me kitail anahne doadoahk laud pwehn kolokol atail miniminpene oh pil ahneki popohl. (Ep. 4:3) Eri ni Katamano, ahpw mehlel nipwongo, medemedewe laud duwen omw wiewia kan ong meteikan. Pein idek rehmw: ‘E sansal ong irail kan me ese ie me I sohte kolokol ei lingeringer rehn irail kan me kansensuwediehla? Aramas akan kak kilang me I nannanti en wiahda popohl oh kalaudehla atail miniminpene?’ Peidek pwukat uhdahn kesempwal kitail en medemedewe.

14. Ia duwen atail kak kasalehda me kitail kin “kanengamahiong emenemen ni limpoak”?

¹⁴ Ia kapahieu en ahl me kitail kak kalaudehla atail miniminpene? Sang atail kin kahlemengih Siohwa ni atail kasalehda limpoak. (1 Sohn 4:8) Kitail sohte pahn men nda, “I anahne poakohng riei Kristian kan, ahpw I sohte anahne perenki irail.” Ma kitail ahneki madamadau wet, eri kitail sohte kin idawehn ahn Pohl kaweid me kitail en “kanengamahiong emenemen ni limpoak.” (Ep. 4:2, NW) Tehk me Pohl sohte ndahte kitail en “kanengamahiong emenemen,” ahpw kitail en wia met “ni limpoak.” Mie wekpeseng en met. Mie soangsoangen aramas akan nan atail mwomwohdiso kan, oh Siohwa ketin kainangihiraildo koaros reh. (Sohn 6:44) Eri mie kahrepe mwahu tohto me e sapwellimanki pwe en ketin poakohng irail. Ma riatail Kristian kan warohng sapwellimen Koht limpoak, a ia duwen atail kak nda me re sohte warohng atail limpoak? Kitail pahn men poakohng irail ni ahl me Siohwa ketin kupwurki kitail en wia.—1 Sohn 4:20, 21.

15. Ia duwen atail ese me e pahn mie kaimwiseklahn Kataman?

¹⁵ Ehu rahn, kitail pahn iang towehda kaimwiseklahn Katamano. Ia duwen atail ese met? Nan nah tepin kisinlikou ong mwomwohdiso en Korint, Pohl ntingkilahng Kristian keidi ko me ni arail kin wia kataman en pwoulahn Sises ehuehu sounpar, irail “kin lohki pwoulahn Kauno, lao lel eh pahn ketido.” (1 Kor. 11:26, NW) Nan sapwellime kokohp duwen imwin ahnsou, Sises pil mahsanih duwen eh “ketiket kohdo.” E mahsanih duwen kahn kamakam kowahlapo me pahn kereniong leledo: “Kilel en Nein-Aramas pahn pwarada pahnlahng; oh kadaudok kan koaros en sampah pahn sengiseng ni ar pahn kilang duwen Nein-Aramas eh pahn ketiket kohdo pohn depwek en pahnlahng kan ni roson oh lingaling lapalahpie. Ngilen sowi laud ehu ahpw pahn wiawi, a e ahpw pahn ketin poaronehla sapwellime tohnleng kan wasa koaros en sampah sang ni palimese lel ni palikapi, pwe re en kapokonepene sapwellime me pilipil kan.” (Mad. 24:29-31) Sises pahn ketin “kapokonepene sapwellime me pilipil kan” ni eh pahn ketikidahla nanleng Kristian keidi kan koaros me momourte nin sampah. Met pahn wiawi mwurin kahn kamakam kowahlapo eh tepida ahpw mwohnte mahwen en Armakedon. Nan mahweno, Sises oh ienge 144,000 ko koaros pahn mahweniong nanmwarki kan en sampah oh kana. (Kaud. 17:12-14) Kataman me kitail pahn iang towehda mwohn Sises “ketido” pwehn ketin kapokonepene irail me keidi kan iei me pahn wia kaimwiseklahn kataman.

16. Dahme kahrehda kitail en koasoanehdi teng en iang Kataman me pahn wiawi nan sounparet?

¹⁶ Koasoanehdi teng ken iang Katamano ni March 31, 2018. Oh peki rehn Siohwa en ketin seweseiuk en wia dahme ke kak wia pwe kitail en kak kolokolte atail miniminpene nin duwen sapwellime aramas akan. (Wadek Melkahka 133:1.) Ehu rahn, kitail pahn kohla iang kaimwiseklahn Katamano. Lao lel rahno, kitail en kasalehda me miniminpene me kansenamwahu me kitail ahneki ehuehu sounpar ni Katamano kin uhdahn kesempwal ong kitail.