Którego perskiego władcę biblijna Księga Estery nazywa Aswerusem?

▪ Jak dowiadujemy się z Biblii, król Aswerus wybrał sobie na żonę Żydówkę o imieniu Estera i ta później wyratowała swój naród od zagłady. Przez dłuższy czas nie można było ustalić, którego perskiego króla nazwano w tej relacji Aswerusem. W rozstrzygnięciu tej kwestii pomocne okazało się odczytanie trójjęzycznych inskrypcji pochodzących z Persji. Wynika z nich, że wspomniany Aswerus to Kserkses I, syn króla Dariusza I Wielkiego. Forma imienia Kserkses z perskiej inskrypcji po przetransliterowaniu na hebrajski jest prawie identyczna z zapisem imienia Aswerus w hebrajskim tekście Księgi Estery.

Wszelkie fakty podane w tej księdze przemawiają za tym, że chodzi właśnie o Kserksesa I. Ten perski władca zasiadał na tronie w swej stolicy Suzie (na terenie Elamu), skąd sprawował rządy również nad Medią. Zajęte przez niego terytoria sięgały od Indii aż po wyspy na Morzu Śródziemnym (Estery 1:2, 3; 8:9; 10:1). „Szczegóły te nie pasują do żadnego innego króla prócz Kserksesa” — stwierdza Lewis Bayles Paton. „Opis postaci Aswerusa z Księgi Est[ery] harmonizuje z tym, co o Kserksesie zanotował Herodot i inni historycy greccy”.

Czy istnieją dowody, że w starożytnym Egipcie wyrabiano cegły?

▪ Z biblijnej Księgi Wyjścia dowiadujemy się, że hebrajscy niewolnicy byli zmuszani przez Egipcjan do wytwarzania cegieł. Robili je z „zaprawy glinianej” i słomy. Każdego dnia mieli przygotować określoną ich liczbę (Wyjścia 1:14; 5:10-14).

W czasach biblijnych w dolinie Nilu wyrób cegieł suszonych na słońcu był ważnym zajęciem. Powstałe z nich budowle zachowały się w Egipcie po dziś dzień. W Tebach, na ścianie grobowca Rechmirego, znajdują się malowidła ukazujące proces wyrobu cegieł. Znalezisko to datuje się na XV wiek p.n.e., czyli niemalże na ten sam okres, co wydarzenia przedstawione w Księdze Wyjścia.

Werner Keller tak opisuje te malowidła: „Widać na nich robotników czerpiących wodę ze stawu, spulchniających potem przy jej pomocy ziemię i mieszających uzyskaną w ten sposób masę z sieczką. Tak przyprawiona masa trafia do drewnianych foremek, a po ukształtowaniu w cegły wystawiano ją na słońce do wysuszenia” (Śladami Biblii, tłum. M. Zybura). Na Bliskim Wschodzie nadal wyrabia się cegły według tej procedury.

Sporo papirusów z II tysiąclecia p.n.e. wspomina o niewolnikach, którzy wytwarzali cegły ze słomy i gliny, oraz podaje, jaką normę dzienną musieli wykonać.

[Ilustracja na stronie 22]

Relief ukazujący Kserksesa I (stoi) oraz Dariusza I Wielkiego (siedzi)

[Prawa własności]

Werner Forman/​Art Resource, NY

[Ilustracja na stronie 22]

Fragment malowidła z grobowca Rechmirego

[Prawa własności]

Erich Lessing/​Art Resource, NY