Pamiętnik — zaufany powiernik

W BEZDUSZNYM świecie pamiętnik może się okazać zaufanym towarzyszem i współczującym przyjacielem. Zdaniem pisarki Christiny Baldwin pamiętnik „pozwala stworzyć zbiór obrazów stanowiących zapis naszych osobistych przemian”. Tak jak album ze zdjęciami jest fotograficzną kroniką przeszłości, tak i pamiętnik rejestruje „migawki” ukazujące kolejne etapy naszego życia.

W czasach biblijnych władcy często odnotowywali ważne wydarzenia. W Biblii wspomniano o kilku takich oficjalnych sprawozdaniach (Liczb 21:14, 15; Jozuego 10:12, 13). Grecy opracowali rodzaj almanachu, tak zwany efemerides, * w którym zapisywali codzienne zmiany położenia gwiazd i planet. Rzymianie, zdobywcy Grecji, przejęli zwyczaj prowadzenia takich dzienników, tyle że je ulepszyli, dodając informacje na temat bieżących wydarzeń o zasięgu lokalnym i ogólnopaństwowym. Dzienniki te zaczęto określać słowem diarium, pochodzącym od łacińskiego dies, czyli „dzień”.

Jednak dopiero w XVII wieku, dzięki pamiętnikowi Anglika Samuela Pepysa, w krajach zachodnich zyskało popularność prowadzenie dziennika będącego zapisem codziennych wydarzeń z życia prywatnego. Dziennik Pepysa w niezwykły sposób łączy tematykę religijną ze świecką, stanowiąc dla historyków jedną z najbardziej wnikliwych relacji z czasów angielskiego władcy Karola II.

Od tamtej pory pisanie pamiętników stopniowo zyskiwało na popularności. Sporo z nich urosło wręcz do rangi cennych dokumentów historycznych. Na uwagę zasługują na przykład zapiski młodej Żydówki ukrywającej się przed hitlerowcami. Dziennik Anne Frank to bolesne świadectwo nieludzkiego traktowania człowieka przez człowieka.

Na czym polega urok pamiętnika?

Prowadzenie pamiętnika zaspokaja jedno z podstawowych ludzkich  pragnień — pragnienie osobistej ekspresji. Bez względu na to, czy wyrażamy radość z pierwszych słów dziecka, czy piszemy o narodzinach uczucia, dziennik pozwala nam snuć refleksje na temat wydarzeń kształtujących nasze życie. Gdy później czytamy swe zapiski, na nowo przeżywamy tamte ważne chwile i towarzyszące im emocje.

Jedną z największych korzyści z pisania pamiętnika stanowi sposobność lepszego poznania samego siebie. Zdaniem pisarki Tristine Rainer jest to „z psychologicznego punktu widzenia praktyczne narzędzie umożliwiające wyrażanie uczuć bez zahamowań”.

W biblijnej Księdze Przysłów 12:25 czytamy: „Zatroskanie w sercu człowieka przytłacza je”. Jeżeli ktoś niechętnie dzieli się swym zatroskaniem z innymi, może przelać je na papier. Właśnie dlatego pisanie pamiętnika jest często zalecane jako terapia łagodząca cierpienie emocjonalne. Na kartach dziennika można analizować własne życie, wyznaczać sobie nowe cele, a nawet obmyślać sposoby rozwiązywania problemów. Pisząc o swych trudnościach i odczuciach, łatwiej jest skupić się na sprawach istotnych i spojrzeć na nie z właściwej perspektywy.

Prowadzenie dziennika ma też wartość dydaktyczną. Amerykański Związek Nauczycielstwa radzi rodzicom: „Zachęcajcie dzieci do prowadzenia pamiętnika. Dzięki temu rozwiną umiejętność pisania i inwencję twórczą”.

Jak się do tego zabrać?

Najpierw przygotuj poręczny brulion i znajdź spokojne miejsce. To prawda, że widok pustej kartki, którą masz zapełnić, może zniechęcać. Ale wszystko sprowadza się do tego, by pisać uczciwie, spontanicznie i prosto. Zastanów się: Co dzisiaj robiłem? Jak to na mnie wpłynęło? Co jadłem? Z kim się spotkałem? Co słychać u osób, na których mi zależy? Możesz też postawić sobie inne pytania: Na jakim etapie życia się teraz znajduję? Do jakich celów zmierzam? O czym marzę? Następnie odrzuć zbytnią samokrytykę i chwyć za pióro.

To, jak będziesz pisać — dużo czy mało, często czy rzadko — zależy od twoich chęci. Bądź szczery i otwarty. Nie przejmuj się gramatyką ani ortografią. Nikt inny tego nie zobaczy. Możesz wklejać zdjęcia, wycinki z gazet, albo cokolwiek, co ma dla ciebie jakieś znaczenie. To twoja osobista kronika. Może być uporządkowana bądź niedbała, niepokaźna bądź obszerna. I pisz tylko wtedy, gdy masz na to ochotę. Jeżeli prowadzenie pamiętnika stanie się uciążliwym obowiązkiem, skończy się niepowodzeniem i rozczarowaniem (patrz ramka).

Tak jak uczonemu dziennik służy do odnotowywania zmian zachodzących w badanym organizmie, tak tobie pamiętnik może ułatwić obserwowanie i analizowanie własnego zachowania i skłonności. Ujawni twoje radości i bolączki, słabe i mocne strony. Pomoże ci również nabrać wprawy w wyrażaniu myśli. To prawda, że prowadzenie pamiętnika wymaga zaangażowania, ale takie zaangażowanie przynosi wspaniałe owoce. (Nadesłane).

[Przypis]

[Ramka na stronie 27]

Wskazówki dla początkujących

◆ Wybierz solidny, poręczny brulion.

◆ Znajdź spokojną chwilę i miejsce, gdzie nikt nie będzie ci przeszkadzał. Każdy zapisek opatruj datą.

◆ Jeżeli opuścisz kilka dni, nie przejmuj się. Po prostu kontynuuj pisanie.

◆ Nie krytykuj swojej pracy. Pisz swobodnie, pozwól słowom płynąć. Odnotowuj szczegóły — nie ograniczaj się do ogólników.