1. Waut froagen se ons veleicht oppe Oabeit ooda enne School?

 WOO jeit die daut, wan die een Oabeitspoatna ooda Schoolpoatna waut äwa dienen Gloowen frajcht? Woascht du dan een bät jerettelt? De mieeschte von ons doonen. Oba soone Froagen halpen ons veleicht to vestonen, waut dee Mensch denkjt ooda jleeft un daut jeft ons dan eene Jeläajenheit, äwa de goode Norecht to räden. Eenjemol froagen dee veleicht uk bloos waut, wiels dee met ons strieden wellen. Oba daut wundat ons nich, wiels väle haben eene orrajchte Iedee äwa daut, waut wie jleewen (Apj. 28:22). Butadäm läw wie “en de latste Tiet” un väle sent “hunjsch” un “nich reed . . . sikj to eenjen” (2. Tim. 3:​1, 3, NW).

2. Wuarom sell wie leeftolich sennen?

² Veleicht wundascht du: “Woo kaun ekj ruich un heeflich bliewen, wan doa wäa met mie strieden well äwa mienen Gloowen?” Leeftolich sennen woat die halpen! Een leeftolja Mensch blift ruich, wan hee nich neiw weet, waut hee sajen saul, ooda wan doa wäa met am strieden well (Spr. 16:32). Secha es daut nich emma soo leicht jedonen aus jesajcht. Woo kaust du lieren, noch leeftolja to sennen? Woo kaust du wäm leeftolich eene Auntwuat jäwen, wan dee die waut äwa dienen Gloowen frajcht? Un wan du Kjinja hast, woo kaust du dee lieren, leeftolich fa äaren Gloowen entostonen? Well wie mol seenen.

3. Wuarom weet wie, daut een leeftolja Mensch stoakj es un nich schwak? (2. Timotäus 2:​24-25).

³ Leeftolich sennen es nich eene Schwakheit, oba eene stoakje Sied. Daut brukt Krauft, ruich to bliewen, wan wie en eene schwoare Loag sent. Leeftolich sennen es Poat von “dän Jeist siene Frucht” (Gal. 5:​22-23). Daut griechische Wuat fa “Jelindichkjeit”, ooda leeftolich sennen, wort eenjemol uk jebrukt  fa een willet Pieet, waut mak jemoakt wort. Denkj mol aun een willet Pieet, waut mak jeworden es: Daut es mak, oba doawäajen noch stoakj. Woo kjenn wie aus Menschen noch leeftolja woaren un doabie oba stoakj sennen? Daut kjenn wie nich ut ons selfst. Wie motten Jehova om sienen Jeist bäden un am no Help froagen. Väle haben daut aul jelieet, leeftolich to sennen. Een deel Breeda haben äare Jäajna kunt leeftolich auntwuaten un daut wia een goodet Zeichnis fa aul dee, waut tookjikjten (läs 2. Timotäus 2:​24-25). Waut kaust du doonen, daut leeftolich sennen eent von diene stoakje Sieden woat?

4. Waut lieet Isaak sien Biespel ons äwa leeftolich sennen?

⁴ Enne Schreft finj wie een deel Jeschichten, waut wiesen, woo väl wieet daut es, leeftolich to sennen. Denkj wie mol biejlikj aun Isaak. Aus hee en de Jäajent von de Filista wond, bie Gerar, wieren de Menschen von doa am aufjenstich un schedden siene Borms too, waut sien Voda jegroft haud. Enne Städ fa sien ieejnet Rajcht to kjamfen, trock hee doa wajch un growd fresche Borms (1. Mo. 26:​12-18). Oba de Filista säden wada, daut daut Wota von dise Borms uk äat wia. Oba Isaak bleef doawäajen frädlich (1. Mo. 26:​19-25). Wuarom bleef hee leeftolich, wan aundre met am uk wullen strieden? Hee lieed secha väl von siene Elren. Abraham wia emma frädlich un Sara haud eenen stellen, leeftoljen Jeist (1. Mo. 21:​22-34; 1. Pet. 3:​4-6).

5. Waut von Biespel wiest, daut Elren äare Kjinja daut lieren kjennen, leeftolich to sennen?

⁵ Jie aus Elren kjennen june Kjinja uk lieren, woo väl wieet daut es, leeftolich to sennen. Well wie mol een Biespel seenen von Maxence, waut 17 Joa es. Hee must enne School un uk em Prädichtdeenst met dolle Menschen foadich woaren. Siene Elren holpen am jeduldich, doaraun to schaufen, leeftolja to woaren. Dee sajen: “Maxence kaun daut nu vestonen, daut daut väl leichta es, doll to sennen un sikj auftorajchnen; oba wäa doa ruich blift, es stoakj.” Maxence es nu een leeftolja Mensch jeworden.

6. Woo kaun bäden ons halpen, leeftolja to woaren?

⁶ Waut kjenn wie doonen, wan aundre met ons strieden wellen ooda schlajcht äwa Jehova un äwa de Bibel räden? Wie wudden sellen Jehova no sienen heiljen Jeist froagen un uk no siene Weisheit, soo daut wie kjennen leeftolich waut trigjsajen. Oba waut es, wan du lota enwoascht, daut du nich hast soone Auntwuat jejäft, aus waut du wurscht haben sult? Wie kjennen bäden un doaräwa nodenkjen, woo wie daut kjennen daut näakjste mol bäta doonen. Un met de Help von Jehova sienen heiljen Jeist woa wie ons kjennen beharschen un leeftolich sennen.

7. Woo halpen ons de Bibelvarzhen, waut wie utwendich kjennen, wan wie en eene schwoare Loag sent? (Spricha 15:​1, 18).

⁷ Väle Bibelvarzhen kjennen ons halpen, wan ons daut schwoa es, leeftolich to räden. Gott sien Jeist kaun ons halpen, aun dise Bibelvarzhen to denkjen (Joh. 14:26). Biejlikj de Gruntsauzen, waut wie en daut Buak Spricha finjen, kjennen ons halpen, leeftolich to sennen (läs Spricha 15:​1, 18). Dit Bibelbuak wiest ons uk, woo goot daut es, ruich to bliewen, wan wie unja Druck sent (Spr. 10:19; 17:27; 21:23; 25:15).

8. Wuarom sell wie proowen to vestonen, waut dänjanjen bat doa jebrocht haft, eene Froag to stalen äwa onsen Gloowen?

⁸ Weisheit kaun ons uk halpen (Spr. 19:11). Een weisa Mensch kaun sikj beoabeiden, wan doa wäa met am äwa sienen  Gloowen strieden well. Well wie daut mol vejlikjen: Wan wie eenen Ies-Boajch oppem Wota seenen, dan see wie bloos een kjlienet Poat doavon; daut jratste Poat es unja Wota un jeit nich to seenen. Krakjt soo es daut, wan een Mensch ons eene Froag stalt. Foaken weet wie nich krakjt, ut waut von Senn dee ons de Froag stalt. Ea wie dän auntwuaten, mott wie em Denkj hoolen, daut wie veleicht nich krakjt weeten, waut werkjlich hinja siene Froag stakjt (Spr. 16:23).

9. Woo wees daut, daut Gideon leeftolich un weis wia, woo hee met de Mana von Efraim omjinkj?

⁹ Well wie mol seenen, woo Gideon met de Mana von Efraim omjinkj. Dee deeden am doll aunräden, wuarom hee an nich haud ea jesajcht, daut see met am toop sullen jäajen de Israeliten äare Fiend kjamfen gonen. Oba wuarom wieren dee soo doll? Feelden dee sikj met eenst beleidicht? Krakjt endoont woont de Uasoak wia, Gideon wia weis un proowd to vestonen, woo dee sikj feelden, un jeef an eene leeftolje Auntwuat. Woo kjeem daut ut? De Schreft sajcht, dan “leet äa Oaja äwa am no” (Rech. 8:​1-3).

10. Aun waut sell wie denkjen, wan ons wäa waut äwa onsen Gloowen frajcht? (1. Petrus 3:15).

¹⁰ Veleicht rät ons oppe Oabeit ooda enne School wäa aun un well weeten, wuarom wie ons emma no de Schreft rechten. Wie wellen proowen, ons bastet to doonen toom onsen Gloowen utlajen, oba doawäajen  emma dänjanjen siene Meenunk respakjten (läs 1. Petrus 3:15). Foaken halpt daut, wan wie proowen, derch siene Froag to vestonen, waut dänjanjen intressieet, enne Städ to denkjen, daut dee waut jäajen ons haft. Krakjt endoont ut waut von Senn soone Froagen oppkomen, wie wellen emma opp eene leeftolje Wajch auntwuaten. Onse Auntwuat kaun dän bat doa brinjen, een aundret Bilt von ons to kjrieen. Mau rajcht dan, wan dee uk hunjsch to ons es ooda sikj domm haft, well wie doawäajen emma proowen, leeftolich to auntwuaten (Reem. 12:17).

11-12. (a) Waut sell wie doonen, ea wie eene schwoare Froag beauntwuaten? (See uk daut Bilt.) (b) Waut von Biespel wiest, daut wie doaderch eene goode Vetal haben kjennen?

¹¹ Saj wie mol, opp diene Oabeit wellen se eenen Oabeitspoatna sienen Jeburtsdach fieren un eena frajcht die, wuarom du nich west metmoaken. Kunn daut sennen, daut dee weeten well, aus wie nich Scheengonen haben kjennen? Ooda denkjt dee veleicht, daut wan wie nich metmoaken, de Fräd manke Oabeitspoatna jestieet woat? Daut wudd goot sennen, wan wie dän ieescht doafäa lowen, daut dee sikj soo fa de aundre Oabeitspoatna intressieet, un am vesechren, daut wie daut uk jleichen, daut doa oppe Oabeit aules frädlich toojeit. Daut kaun ons dan veleicht de Jeläajenheit jäwen, daut wie am leeftolich sajen kjennen, waut de Schreft äwa Jeburtsdach fieren sajcht.

¹² Krakjt soo kjenn wie daut veleicht uk doonen, wan aundre schwoare Froagen oppkomen. Biejlikj enne School kunn doa wäa sajen, daut Jehova siene Zeijen äare Meenunk äwa Homoseksuelle endren sullen. Veleicht sajcht dee daut, wiels dee nich krakjt weet, woo Jehova siene Zeijen doaräwa denkjen. Ooda kunn daut sennen, daut dee veleicht eenen Frint haft ooda wäa von sien Frintschoft, waut homoseksuell es? Denkjt dee veleicht, daut wie jäajen soone Menschen sent? Daut wudd goot sennen, wan wie dän daut ieeschte dietlich muaken, daut wie om aule Menschen todoonen sent un daut uk achten, daut jieda eena daut Rajcht haft, siene Entscheidungen to moaken (1. Pet. 2:17). b Un dan woa wie am daut veleicht kjennen utlajen, wuarom ons daut togood kjemt, ons aun de Schreft to hoolen.

13. Waut kaust du met soonen Mensch doonen, waut doa sajcht, daut daut nuscht enhelt, aun Gott to jleewen?

¹³ Wan doa wäa gaunz aundasch äwa waut denkjt aus wie, well wie nich fuaz jleewen, daut wie krakjt weeten, waut dee jleeft (Tit. 3:2). Waut biejlikj, wan enne School wäa to ons sajcht, daut daut verheipts nuscht enhelt, aun eenen Gott to jleewen? Sull wie dan fuaz denkjen, daut dee aun de Ewoluzion jleeft un doa een deel äwa weet? Nä, wiels veleicht sajcht dee bloos daut no, waut dee von aundre jehieet haft. Soo, enne Städ am proowen dietlich to moaken, daut de Ewoluzion nich rajcht es, wudd wie am kjennen de Artikjels äwa de Schepfunk opp jw.org wiesen. Veleicht denkjt dee dan een bät doaräwa no un es lota reed, äwa eenen Artikjel ooda een Video, waut dee doa jeseenen haft, to räden. Wan wie dän soo auntwuaten un Respakjt wiesen, kjenn wie wäm veleicht halpen, daut dee mea von de Schreft weeten well.

14. Woo brukt Niall onse Websied toom eenen Schoolpoatna bewiesen, daut et nich soo es, waut eenje äwa Jehova siene Zeijen denkjen?

¹⁴ Een Jugentlicha, waut Niall heet, brukt onse Websied toom wiesen, daut daut, waut eenje von Jehova siene Zeijen jleewen, nich stemt. Hee sajcht: “Een Schoolpoatna säd foaken to mie, daut ekj nich aun de Wissenschoft jleew, wiels ekj leewa  aun een Buak jleew, wua bloos oppjemoakte Jeschichten bennen sent, enne Städ aun de Woarheit.” Wiels dis Schoolpoatna daut nich leet, daut Niall am waut von sienen Gloowen utlajen kunn, wees hee dän daut Poat opp jw.org “De Wissenschoft un de Bibel”. Lota wort Niall en, daut sien Schoolpoatna von doa waut jeläst haud, un hee kunn met am doaräwa räden, woo daut Läwen aunfunk. Woomäajlich jlekjt die daut uk.

15. Woo kjennen Elren äare Kjinja halpen, äare Schoolpoatna eene leeftolje Auntwuat to jäwen, wan dee an waut äwa äaren Gloowen froagen?

¹⁵ Elren kjennen äare Kjinja lieren, eene leeftolje Auntwuat to jäwen, wan doa wäa waut äwa äaren Gloowen sajcht (Jak. 3:​13, NW). Eenje Elren biejlikj eewen daut bie äa Famieljenstudium. Dee gonen soone Teemasch derch, waut enne School oppkomen kunnen; dee räden doaräwa, woo dee auntwuaten kunnen, un dee eewen daut uk. Soo lieren dee äare Kjinja leeftolich un heeflich to auntwuaten. (See dän Kausten “ Eewen kaun de gaunze Famielje togood komen”.)

16-17. Woo kjemt junge Menschen daut togood, wan see tus eewen?

¹⁶ Met de Famielje to eewen kaun Jugentliche halpen, sikj selfst secha to sennen äwa daut, waut dee jleewen un woo dee aundre daut utlajen kjennen. Opp jw.org jeft daut Arbeitsblätter für Teenager un de Artikjels “Waut junge Menschen weeten wellen”. Dee sent jemoakt toom Jugentliche halpen, sikj sechra to sennen äwa daut, waut see jleewen, un daut see uk met äare ieejne Wieed Auntwuaten jäwen kjennen. Wan wie dee aus Famielje studieren, kjenn wie aula lieren, fa onsen Gloowen entostonen un daut opp eene leeftolje un heefelje Wajch to doonen.

 ¹⁷ Een Jugentlicha, waut Matthew heet, sajcht, woo am daut jeholpen haft, daut see aus Famielje toop eewden. Matthew un siene Elren doonen foaken bie äa Famieljenstudium soone Teemasch unjasieekjen, waut enne School oppkomen kunnen. Hee sajcht: “Wie jreblen doaräwa no, waut vonne Froagen oppkomen kunnen, un wie eewen daut, woo ekj auntwuaten kaun, doano, waut wie jestudieet haben. Wan ekj ieescht neiw weet, wuarom ekj waut jleew, dan feel ekj mie sechra un mie es daut uk leichta, met aundre leeftolich omtogonen.”

18. Waut es no Kolossa 4:6 no sea wichtich?

¹⁸ Nich aule woaren daut aunnämen, waut wie sajen, uk wan wie dee daut gaunz kloa utlajen. Oba daut kaun halpen, wan wie daut leeftolich un heeflich doonen (läs Kolossa 4:6). Wan wie met wäm äwa onsen Gloowen räden, dan es daut soo, aus wan wie eenen Baul no am schmieten. Wie kjennen am dän Baul schmieten ooda am dän kjlietren. Wan wie dän Baul natjes hanschmieten, dan es daut leichta, daut hee dän ketschen kaun un wiedaspält. Krakjt soo es daut, wan wie met aundre leeftolich un heeflich räden. Daut es dan leichta, daut dee ons toohorchen un met ons wiedaräden. Oba wie brucken nich lenja met wäm räden, dee doa bloos strieden ooda sikj domm äwa ons haben well (Spr. 26:4). Oba de mieeschte Menschen woaren nich soo sennen. De mieeschte woaren ons veleicht toohorchen.

19. Wuarom sell wie leeftolich fa onsen Gloowen enstonen?

¹⁹ Daut es kloa to seenen, daut et väl wieet es, wan wie proowen, leeftolich to sennen. Bät to Jehova om Krauft, daut du kaust leeftolich bliewen, wan du eene Froag beauntwuaten saust, wua daut veschiedne Meenungen äwa jeft, ooda wan doa wäa waut äwa dienen Gloowen sajcht, waut nich soo es. Denkj doaraun, wan du leeftolich blifst, dan kaust du daut väabieejen, daut daut nich een Jestried jeft, wan doa uk veschiedne Meenungen sent. Un wan du leeftolich un heeflich auntwuaten deist, dan kjennen eenje bat doa komen, aundasch äwa ons un äwa daut to denkjen, waut de Schreft lieet. Wan doa wäa waut äwa dienen Gloowen weeten well, sie “emma met eene Auntwuat reed”, oba doo daut “leeftolich un respakjtvoll” (1. Pet. 3:15). Jäa, wan du leeftolich best, dan best du stoakj!