De Kjleedie wia mie em Stich

VETALT VON EILEEN BRUMBAUGH

EKJwoss en eene Jemeent opp, waut Old Order German Baptist Brethren heet un waut een bät soo es aus de amische un mennonitische Jemeent. Dise Jemeent funk aune 1708 aun en Dietschlaunt. The Encyclopedia of Religion sajcht, daut dee Jemeent aunfunk, wäajen doa wesse Menschen wieren, waut sikj eenich wieren, daut jieda eena sull von de goode Norecht von Christus hieren. Un wäajens dee soo aus dit dochten, schekjten dee no veschiedne Lenda Missionoaren.

Aune 1719 kjeem eene nate Grupp, waut von Alexander Mack jeleit wort, no dee Städ, waut nu Pennsylvanien es enne Stäts. Un von doa aun haft dise Grupp sikj foaken jedeelt en aundre kjliene Gruppen. Jieda Grupp haft dan noch siene ieejne Meenunk äwa daut, waut Alexander Mack jelieet haft. En onse nate Kjoakj wia wie mau äare 50 Stekj. Fa ons wia daut sea wichtich, de Bibel to läsen, un aules jehuarsom to sennen, waut de Gloowesleidasch enne Kjoakj säden.

Onse Famielje wia lang en dise Jemeent. Ekj wort bie Jemeent un leet mie deepen, aus ekj 13 Joa wia. Soo aus wie jelieet wieren, wia daut schlajcht, wan eena een Koafoatich haud ooda daut brucken deed ooda wan eena eenen Trekjta haud ooda een Fon ooda irjentwaut aundret, waut ellektroonisch es. De Frues bie ons wieren jerinj aunjetrocken un wie kunnen ons nich de Hoa aufschnieden un wie hauden onsen Kopp emma bedakjt. Un de Mana hauden Boat. Soo aus wie daut tohoolen hauden, wudd eena Poat sennen von de Welt, wan eena sikj niemootsche Kjleeda auntrock ooda sikj oppfikst ooda wan eena Straums druach. Daut wia fa ons eene Sind un uk stoltet.

Ons wort jelieet, daut wie de Bibel väl achten sullen, wäajens daut Gott sien Wuat wia. Wie deeden jieda Zemorjes ver Freestikj aulatoop enne Kjäakj setten un horchen, wan Pape een Kapitel ut de Bibel laus un äwa daut räd, waut hee jeläst haud. Un lota deed wie ons kjneeen äwadäm, waut Pape bäden deed. No daut säd Mame daut Unser-Vater-Jebäd äwa. Ekj freid mie aul emma, wan wie zemorjes wudden kjennen toop sennen, wiels dan de gaunze Famielje toop wia. Doa kunn wie dan jeisteljet derchgonen.

Wie wonden opp eenen Foarm dicht bie Delphi, Indiana, enne Stäts, wua wie dan uk veschiednet akren deeden. Un de Arnt deed wie dan met een Pieet un Bogge no de Staut tosen un vekoften daut doa oppe Gaussen ooda wie jinjen von een Hus no daut aundre. Fa ons wia schwoa schaufen uk een Deenst fa Gott. Doawäajen jinkj daut sea bloos om de Oabeit, buta aum Sindach. Daut wia fa ons soo aus de Sabat, dan deed wie nuscht. Enjawies wia de Famielje oba sea drock met de Oabeit un dan wia daut goanich soo leicht, ons met waut jeisteljet auftojäwen.

Befriet un Famielje

Aune 1963 befried ekj mie met James, aus ekj 17 Joa wia. Un hee wia uk von de Old-Brethren-Kjoakj. Un siene Uagroofrasch wieren uk aul von deeselwje Kjoakj jewast. Wie beid wullen sea jieren Gott deenen un wie dochten, daut onse Kjoakj de eensje rajchte Kjoakj wia.

Bat aune 1975 haud wie sas Kjinja un dan aune 1983 haud wie noch ons säwendet Kjint un daut latste. Wie hauden bloos eene Mejal, Rebecca. See wia daut tweede von daut elste von de Kjinja. Wie schauften sea un wie brukten oba nich sea väl; wie fieeden een eefachet Läwen. Wie lieeden onse Kjinja krakjt daut ut de Schreft, waut wie von onse Elren un von aundre enne Jemeent jelieet hauden.

En de Old-Brethren-Kjoakj es daut sea wichtich, woo eenem von buten lat. Wäajens wie nich kjennen daut Hoat seenen, docht wie soo, daut et von buten to seenen wia, waut een Mensch em Hoat haud. Un doawäajen wia daut soo, wan eene Fru äare Hoa too sea wudd no Hecht kjamen, dan talden dee daut soo, daut et stoltet wia. Wan dee een grootbuntet Kjleet aunhaud, dan wia daut uk stoltet. Oba eenjemol worden de Menschen-Räajlen wichtja aus de Schreft.

Eene Erfoarunk em Jefenkjnis

Hinjen en de 1960ja Joaren wort mien Maun sien Brooda Jesse enjestopt, waut uk to onsen Gloowen jehieed. Daut wia, wäajens dee nich wull dän Millitäadeenst doonen. Aus dee doa em Jefenkjnis jewast wia, haud hee doa Jehova siene Zeijen jetroffen, waut uk dochten, daut et no de Schreft no orrajcht wia, toom Kjrich to gonen (Jesaja 2:4; Matäus 26:52). Doa haud Jesse sikj väl kunt met de Zeijen von de Schreft unjahoolen un hee haud uk kunt selfst seenen, waut vonne goode Menschen daut wieren. Un aus hee dan ieescht sea väl de Schreft studieet haud, leet hee sikj aus eena von Jehova siene Zeijen deepen. Oba ons oajad daut sea.

Jesse räd dan met mienen Maun von daut, waut hee jelieet haud. Un Jesse sach uk doano, daut mien Maun, James, pinkjlich dän Woaktorm un daut Woat waka! kjrieech. Aus mien Maun dit laus, wort hee noch nieschieeja no de Schreft. Daut wia, wäajens hee noch emma haud een Velangen jehaut, daut to doonen, waut Gott haben wull, un sikj doch foaken haud wiet auf jefeelt von Gott. Soo, hee intressieed sikj fa aules, waut am kunn halpen, Gott noda to komen.

Onse Eltestasch rooden ons too, daut wie sullen aundre Bieekja läsen, soone aus dee von de Amische un de Mennoniten ooda aundre Gruppen von de Old Brethren. Dee rooden ons mau rajcht too, wan dee uk dochten, daut dise Jemeenten Poat von de Welt wieren. Oba mien Voda wia sea jäajen de Zeijen. Hee docht soo, daut eena dän Woaktorm un daut Woat waka! niemols nich läsen sull. Doawäajen wia ekj sea doll, wan James dee laus. Ekj haud Angst, daut dee wudd aunfangen, faulschet to jleewen.

Oba James haud aul lang emma äwa wesse Glooweslieren jetwiewelt, waut en de Old-Brethren-Jemeent wieren. Am späad sikj daut soo, daut dee jäajen de Schreft wieren, besonda de Lia, daut eena aum Sindach kjeene Oabeit doonen sull, waut soo wia aus Sabat. Bie de Old Brethren woat biejlikj jelieet, daut eena aum Sindach kaun de Tieren Wota jäwen, oba eena kaun kjeene Krutstud utrieten. Un de Eltestasch kunnen mienen Maun daut nich met de Schreft bewiesen, daut eena soont nich doonen kunn. Met de Tiet kjeem bie mie dan uk Twiewel opp äwa soone Lieren.

Wie hauden je noch emma jejleeft, daut onse Kjoakj Gott siene Jemeent wia. Un wie wisten daut uk, waut wie aules wudden derchmoaken, wan wie doa wudden veloten. Doawäajen wia ons daut sea schwoa, ons von de Old-Brethren-Kjoakj loostomoaken. Un doch leet ons Jewessen daut nich mea too, daut wie wudden en eene Jemeent bliewen, waut sikj ons soo späad, waut sikj nich gaunz aune Schreft hilt. Dan aune 1983 schreew wie eenen Breef no de Kjoakj un säden, wuarom wie wullen veloten, un wie fruagen uk, aus see dän Breef wudden de gaunze Vesaumlunk väaläsen. Dan word wie von dee Kjoakj utjeschloten.

Wie fungen aun, no dän woaren Gloowen to sieekjen

No daut fung wie dan aun, no eene Jemeent to sieekjen, waut de Woarheit lieed. Wie sochten no eene Jemeent, waut daut selfst nokjeem, waut see aundre lieeden. Daut ieeschte strikjt wie dee Jemeenten ut, waut Kjrich unjastetten deeden. Wie wieren noch emma no soone Jemeent hinjaraun, waut sikj eefach kjleeden un een eefachet Läwen fieeden. Daut wia, wäajen wie dochten, daut daut een Bewies wia, daut dee Jemeent dan nich Poat von de Welt wia. Von aune 1983 bat 1985 neem wie ons Tiet, enne Stäts romtoreisen von eene Jemeent no de aundre toom dee unjasieekjen. Daut wieren soone aus de Mennoniten, de Quakers un uk aundre eefache Gruppen.

En dise Tiet kjeemen Jehova siene Zeijen ons besieekjen opp onsen Foarm dicht bie Camden, Indiana. Wie horchten, oba wie fruagen dee, aus dee bloos kunnen de King James-Bibel brucken. Ekj respakjt daut, waut Jehova siene Zeijen äwa Kjrich dochten. Oba fa mie wia daut schwoa, no dee to horchen, wäajen ekj docht, daut dee Poat wieren von de Welt. Dee deeden je sikj nich soo eefach kjleeden, aus ekj daut jewant wia. Ekj docht, dit kunn nich de woare Jemeent sennen. Mie wia soo, wan de Menschen sikj nich eefach kjleeden deeden, dan wieren dee stolt. Ekj docht uk, daut wan eena niemootsche Sachen haud, dan wia eena uk stolt.

James funk aun, no Jehova siene Zeijen äare Toopkomes to wanken un hee neem sikj uk waut von onse Junges met. Mie oajad daut sea. Mien Maun wull haben, ekj sull uk metkomen, oba ekj deed daut nich. Dan säd hee eenen Dach to mie: “Wan du daut uk nich aula jleefst, waut dee lieren, komm doch bloos mol met toom seenen, woo dee sikj unjarenaunda behaundlen.” Daut wia, waut hee sea jleicht.

Schlieslich wort ekj mie eenich, uk mettokomen, oba ekj wia sea väasechtich. Ekj jinkj en daut Vesaumlungshus nenn met miene eefache Kjleeda un met mien Metzkje oppem Kopp. Waut von onse Junges wieren boaft un dee äare Kjleeda wieren uk eefach. Oba de Zeijen kjeemen ons bejreessen un behaundelden ons leeftolich. Ekj docht bie mie soo: “Wie sent je gaunz aundasch un dee nämen ons doawäajen opp.”

Ekj wundad mie doaräwa, woo leeftolich dee wieren, oba ekj wull bloos doa sennen toom kjikjen. Ekj stunt nich opp, wan dee sungen, un ekj sunk uk nich met. No daut Toopkomen stald ekj dee een deel Froagen. Ekj fruach dee äwa soont, wua ekj docht, daut dee daut nich rajcht deeden ooda äwa eenen jewessen Bibelvarsch. Wan ekj daut uk nich sea leeftolich deed, intressieed jiedra eena sikj doawäajen fa mie. Ekj fruach veschiedne von doa krakjt dautselwje un daut wundad mie, daut dee äare Auntwuaten aula tooppausten. Eenjemol deeden dee mie daut uk oppschriewen un daut holp mie sea, wäajens dan kunn ekj daut lota noch dolla studieren.

Daut wia dän Somma aune 1985, aus onse Famielje no eenen Kongress wankt von Jehova siene Zeijen, oba bloos toom kjikjen. Daut wia en Memphis, Tennessee. James haud uk noch sienen Boat un wie hauden uk noch onse eefache Kjleeda aun, waut wie jewant wieren. Opp Meddach deed meist dän Tiet äwa wäa met ons vetalen toom ons kjanen lieren. Wie wieren sea vewundat, daut dee ons soo väl Leew weesen un ons soo wellich oppneemen. Wie wundaden ons uk sea äwa dee äare Eenichkjeit. Krakjt endoont, wua wie no de Toopkomes wankten, dee lieeden doa aulawäajen dautselwje.

James jinkj daut sea to Hoaten, woo Jehova siene Zeijen ons Leew weesen. Un hee funk aun, de Bibel to studieren. Hee socht sikj aules no, wäajens hee sikj wull secha sennen äwa daut, waut hee lieed (Aposteljeschicht 17:11; 1. Tessalonicha 5:21). Met de Tiet wia mien Maun, James, sikj aul ernoa secha, daut hee haud de Woarheit jefungen. Oba ekj wist nich, waut ekj doonen sull. Ekj wull daut rajchte doonen, oba ekj wull nich niemootsch sennen un uk nich een Poat von de Welt sennen. Aus ekj toom ieeschte Mol bie daut Bibelstudium bie wia, haud ekj de King James Version opp eene Kjnee un opp de aundre Kjnee haud ekj de New World Translation. Bie jieda Varsch kjikjt ekj no de beid Biblen un muak mie secha, daut ekj nich veleit wort.

Woo ekj mie secha wort

Aus wie met Jehova siene Zeijen toop de Bibel studieeden, word wie en, daut ons himlischa Voda een Gott wia un nich dree en eent un daut wie eene Seel sent un nich eene haben (1. Mose 2:7; 5. Mose 6:4; Hesekiel 18:4, JHF; 1. Korinta 8:5-6). Wie lieeden uk, daut de Hal bloos daut Grauf wia un daut et nich eene Städ wia, wua eena emma wudd motten em Fia brennen (Hiob 14:13; Psalm 16:10, JHF; Liera 9:5, 10; Aposteljeschicht 2:31). Een Dinkj, wua wie ons sea secha äwa feelden, aus wie daut lieeden, wia, waut de Schreft von de Hal sajcht. Wäajens kjeena von dee Jemeent, wua wie ea wieren, wia sikj eenich doaräwa, waut de Hal wia.

Doch wia mie daut noch nich dietlich, daut Jehova siene Zeijen de Woarheit hauden, wäajens ekj docht, daut dee noch Poat von de Welt wieren. Dee hauden nich soon jerinjet ooda eefachet Läwen un ekj docht, daut daut sea needich wia. Oba ekj kunn daut seenen, daut dee Jesus sien Jeboot nokjeemen, aule Menschen de goode Norecht von daut Kjennichrikj to brinjen. Ekj wia soo derchenaunda (Matäus 24:14; 28:19-20).

En dise schwoare Tiet wia de Leew, waut Jehova siene Zeijen mie weesen, eene groote Help, daut ekj kunn wiedastudieren un mie daut secha moaken. De gaunze Vesaumlunk wia om onse Famielje bekjemmat. Wiels väle von de Vesaumlunk ons kjeemen besieekjen, kunn wie daut seenen, daut et opp iernst goode Menschen wieren. Eenjemol muaken dee sikj doa Jeschaften un koften Malkj un Eia, soo daut see kunnen no ons komen. Dee deeden nich bie ons Hus vebiegonen, wan doa uk aul wäa deed met ons de Bibel studieren. Wan doa irjentwäa dicht bie ons wua wia, dan kjeem dee noch oppem Hoff. Daut fäld ons sea needich, daut wie de Zeijen kunnen kjanen lieren. Wie räakjenden daut sea väl, daut dee ons von Hoaten soo väl Leew weesen.

Daut wieren nich bloos soone von dee Vesaumlunk doa dicht bie, waut ons kjeemen besieekjen. En dee Tiet, aus ekj daut schwoa haud wäajen de Kjleedie, kjeem Kay Briggs häa, waut von eene Vesaumlunk doarom wia. See jleicht sikj uk bloos eefach to kjleeden un sikj nich opptofiksen. Ekj feeld mie sea ruich met ar toop un wie kunnen sondasorj vetalen. Dan eenen Dach kjeem Lewis Flora no ons, waut uk soo wia oppjewossen aus wie; en eene Jemeent, wua se een eefachet Läwen hauden. Hee kunn daut aun mien Jesecht seenen, daut ekj daut sea schwoa haud. Un hee schreef mie eenen Breef von tieen Sieden. Hee proowd mie, met miene schwoare Jedanken to halpen. Woo hee om mie bekjemmat wia, brocht mie em roaren un ekj läsd sienen Breef emma wada.

Ekj fruach Brooda O’Dell, waut Kjreisoppsechta wia, aus hee mie wudd Jesaja 3:18-23 un 1. Petrus 3:3-4 erkjläaren. Ekj fruach dän: “Wiesen dise Varzhen nich, daut eena sikj saul eefach kjleeden un oppfiksen toom Gott jefaulen?” Hee holp mie, doaräwa notodenkjen. Hee fruach: “Es doa irjentwaut orrajcht met een Metzkje opphaben? Es Hoa flajchten orrajcht?” En de Old-Brethren-Jemeent deed wie de kjliene Mejales de Hoa flajchten un de Frues hauden soone Metzkjes oppem Kopp. Ekj kunn daut seenen, daut dit nich tooppaust. Un ekj wia vewundat, woo leeftolich un jeduldich dee Kjreisoppsechta wia.

Met de Tiet wort ekj mie emma sechra, oba een Dinkj, waut mie noch emma baudad, wia, daut de Frues sikj de Hoa aufschneeden. De Eltestasch von de Vesaumlunk holpen mie, doaräwa to jreblen, un säden, daut eenje Frues äare Hoa nich sea lank waussen, oba aundre äare Hoa waussen väl lenja. Meent daut dan, daut eenje Frues äare Hoa bäta sent aus aundre äare? Dee holpen mie uk to seenen, daut doa uk eenem sien Jewessen met en wia, woo eena sikj kjleet ooda oppfikst. Un dee jeewen mie uk waut met, waut ekj kunn tus noläsen.

Entlich wia wie ons eenich

Wie sochten no soone Jemeent, waut daut nokjeem, waut see lieed, un wie haben dee jefungen. Jesus säd: “Wan jie Leew unjarenaunda haben, woat aulemaun seenen, daut jie miene Jinja sent” (Johanes 13:35, PB). Wie wieren ons gaunz secha, daut Jehova siene Zeijen soone Menschen wieren, waut woare Leew hauden. Oba onse elste beid Kjinja, Nathan un Rebecca, wisten nich neiw, waut see doonen sullen, wäajen see aul wieren bie Old Brethren bie Jemeent jeworden un sikj hauden deepen loten. Met de Tiet kunnen dee daut uk seenen, daut dit de Woarheit wia, waut wie an ut de Bibel weesen, un dee kunnen uk de Leew seenen, waut Jehova siene Zeijen hauden.

Rebecca wull sikj biejlikj emma dicht bie Gott feelen. Daut wia fa ar leicht to bäden, aus see daut ieescht enwort, daut Gott nich aules bestemd, waut wie em Läwen deeden, un woo daut lota wudd sennen. Aus see daut lieed, daut Gott nich een Poat von eene Dree-Eenichkjeit wia, waut onbejrieplich es, feeld see sikj Gott dolla no aun; wäajens nu wia Gott fa ar opp iernst eene Persoon, waut see nodoonen kunn (Efeesa 5:1). See wia froo, daut see nich mea durf de oole Sproak brucken, wan see to Gott bäd. Aus see daut lieed, woo wie sellen to Gott bäden, un uk von de wundascheene Hopninj lieed äwa daut Paradies, dan feeld see sikj väl dichta bie äaren Schepfa (Psalm 37:29; Openboarunk 21:3-4).

Nu kjenn wie aula Jehova deenen

Ekj un James un fief von onse elste Kjinja – Nathan, Rebecca, George, Daniel un John – leeten ons aula aus Jehova siene Zeijen em Somma 1987 deepen. Ons Harley leet sikj aune 1989 deepen un Simon aune 1994. Onse gaunze Famielje deit äa bastet, Jesus sien Jeboot notokomen, de goode Norecht von Gott sien Kjennichrikj bekaunttomoaken.

Onse elste fief Junges – Nathan, George, Daniel, John un Harley un uk onse Dochta, Rebecca – haben aula em Betel enne Stäts jeschauft. George es doa nu aul fa 14 Joa jewast un Simon, waut aune 2001 ut de Schooljoaren wia, schauft nu uk em Betel. Onse Junges sent aula Eltesta ooda Deenstaumthelpa enne Vesaumlunk von Jehova siene Zeijen. Mien Maun es uk een Eltesta en de Thayer-Vesaumlunk en Missouri un ekj sie drock em Prädichtdeenst.

Wie haben nu dree Grootkjinja: Daut sent Jessica, Latisha un Caleb. Wie freien ons, daut dee äare Elren dee uk lieren, Jehova to leewen. Aus Famielje sent wie sea dankboa, daut Gott ons no am jetrocken haft un daut hee ons jewäsen haft, woont sien Volkj es, waut doa Leew wiest.

Wie kjennen met dee metfeelen, waut Gott wellen rajcht deenen, oba waut soo jelieet sent, daut de Räajlen enne Jemeent wichtja sent aus de Bibel. Wie wenschen ons, daut dee uk woaren de Freid kjrieen, waut wie nu haben. Ieeschtemma jinj wie von een Hus no daut aundre toom schachren, oba nu doo wie daut toom de goode Norecht von Gott sien Kjennichrikj bekauntmoaken un aul daut goode, waut daut Kjennichrikj doonen woat. Mie komen eefach de Tronen, wan ekj doaraun denkjt, woo jeduldich un leeftolich dee to ons wieren, waut no Jehova sienen Nomen jenant sent!

[Bilt]

Aus ekj säwen Joa wia un lota, aus ekj groot wia

[Bilt]

James, George, Harley un Simon en äare eefache Kjleeda

[Bilt]

Dit Bilt, wua ekj en de Staut schachren deed, wia enne Post

[Biltnowies]

Journal and Courier, Lafayette, Indiana

[Bilt]

Onse gaunze Famielje vondoag