1. Wuarom wudd wie sellen mea von de Enjel weeten?

WAN wie wäm kjanen lieren, sent wie jeweenlich uk nieschierich to dän siene Famielje. Wan wie Jehova Gott kjanen lieren wellen, mott wie uk waut äwa dän siene Famielje em Himmel weeten, de Enjel. De Schreft nant dee Gott siene Säns (Hiob 38:7, Friesenbibel). Woo halpen dee met, daut sikj daut erfelt, waut Gott sikj väajenomen haft? Haben dee aul mol waut fa Menschen jedonen? Haben dee waut met dien Läwen to doonen?

2. Wua komen de Enjel häa un woo väl jeft daut?

² En de Schreft woat hundade Mol von Enjel jerät. Waut sajcht daut dan äwa dee? Biejlikj, wua komen de Enjel häa? En Kolossa 1:16 kjenn wie läsen: “Derch am [Jesus Christus] muak Gott aules waut em Himmel un oppe Ieed jemoakt worden es”. De Enjel sent aulsoo aula von Jehova derch Jesus jemoakt worden. Woo väl Enjel jeft daut? No de Schreft no jeft daut miere hundat Millionen un dee sent aula jewaultich stoakj (Psalm 103:20). *

3. Waut lia wie ut Hiob 38:4-7 äwa de Enjel?

³ De Schreft sajcht, daut don, aus de Ieed jemoakt wort,  “aule himlische Deena . . . [Gott] lowden” (Hiob 38:4-7). Daut wiest, daut daut de Enjel aul lang ver de Menschen jeef, soogoa noch ea aus de Ieed wia. De Enjel haben uk Jefeelen, wiels daut sajcht, daut dee “toop sungen” un “juchten” (Friesenbibel). Un wie läsen uk, daut “aule himlische Deena” sikj toop freiden. Don wieren dee sikj aula eenich, soo aus eene groote Famielje, un deenden Jehova Gott.

4. Woo wiest de Schreft, daut de Enjel sikj fa de Menschen intressieren?

⁴ De Enjel kjikjten too, aus Gott de ieeschte Menschen muak, un dee sent aul emma sea aun de Menschheit intressieet jewast. Dee wieren uk emma sea nieschierich, woo sikj daut erfellen wudd, waut Gott sikj väajenomen haft (Spricha 8:30-31; 1. Petrus 1:11-12). Met de Tiet musten dee oba met aunseenen, daut de mieeschte Menschen sikj von äaren leeftoljen Schepfa wajchdreiden. Secha muak dee daut sea truarich. Oba wan doa wäa trigj no Jehova kjemt, freien Gott siene Enjel sikj (Lukas 15:10). Un wiels dee soon Intressaunt fa Menschen haben, es daut kjeen Wunda, daut Jehova dee emma wada jebrukt haft, om siene true Deena to stoakjen un to beschitzen (läs Hebräa 1:7, 14). Well wie mol seenen, woo dee daut deeden.

5. Woo haben Enjel Menschen jeholpen?

⁵ Aus de Städa Sodom un Gomorra wäajen äare Sinden venicht worden, holpen twee Enjel Lot un siene Dajchta, doa fuattokomen, daut dee nich storwen (1. Mose 19:15-16). Väle Joaren lota wort de Profeet Daniel en eene Heel manke Leiws jeschmäten, oba am wort nuscht. Wuarom nich? Hee säd: “Gott schekjt sienen Enjel un dee hilt de Leiws äare Fräten too” (Daniel 6:23). En de Tiet von de ieeschte Christen muak een Enjel dän Apostel Petrus utem Jefenkjnis frie (Aposteljeschicht 12:6-11). Enjel muaken uk  Jesus Moot, aus dee met sienen Deenst oppe Ieed aunfunk (Markus 1:13). Un ea Jesus omjebrocht wort, kjeem uk een Enjel un “stoakjt am” (Lukas 22:43). Daut haft Jesus en dise schwoare Loag secha väl Moot jejäft.

6. (a) Woo beschitzen de Enjel Gott sien Volkj vondoag? (b) Waut vonne Froagen woa wie nu betrachten?

⁶ Vondoag dän Dach es daut nich mea soo, daut de Enjel sikj von Menschen seenen loten. Oba dee beschitzen Gott siene Deena doawäajen noch emma, besonda fa soont, waut dee em jeistlichen schoden kunn. En Psalm 34:8 sajcht daut: “Däm HARN sien Enjel loagat sikj om dee, dee am ferchten un halpt an ut.” Daut es scheen to weeten, wiels daut jeft uk beese Jeista, waut sea jefäadlich sent un ons venichten wellen. Wäa sent daut un wua komen dee häa? Woo wellen dee ons schoden? Doatoo well wie seenen, waut en de Tiet von de ieeschte Menschen passieed.

7. Woo väl Menschen brocht de beesa Fient von Gott auf?

⁷ Soo aus wie en daut dredde Kapitel lieeden, leet een Enjel sikj daut jankren, uk een Harscha to sennen, un stald sikj jäajen Gott. Lota wort dis Enjel de beesa Fient un Soton jenant (Openboarunk 12:9). Eva wia de ieeschte, waut dee veleid, un 1 600 Joa lota haud dee dan meist aule Menschen opp siene Sied. Bloos eenselne bleewen Gott tru, soo aus Abel, Henoch un Noah (Hebräa 11:4-5, 7).

8. (a) Woo worden eenje Enjel beese Jeista? (b) Waut deeden de beese Jeista, om de Sintflut to äwaläwen?

⁸ En Noah siene Tiet stalden sikj uk noch aundre Enjel jäajen Jehova. Dee veleeten äare Städ bie Gott em Himmel, kjeemen no de Ieed un muaken sikj to Menschen. Wuarom deeden dee daut? En 1. Mose 6:2 kjenn wie läsen: “De Säns von dän woaren Gott [worden] en, daut de Menschendajchta schmock leeten. Un dee, waut see sikj utsochten, neemen see sikj dan to Frues” (NW). Dise Enjel deeden väl  schlajchtet un veleiden uk de Menschen toom schlajchten. Oba Jehova Gott leet daut nich lang toch. Hee brocht eene groote Äwaschwamunk äwa de gaunze Ieed, wua aule beese Menschen venicht worden. Bloos Gott siene true Deena worden jerat (1. Mose 7:17, 23). De schlajchte Enjel musten äare Menschenkjarpasch oppjäwen un fuaren aus Jeista wada trigj nom Himmel. Dee hauden sikj opp dän beesen Fient siene Sied jestalt un soo wort de Fient de beese Jeista äa bowaschta (Matäus 9:34).

9. (a) Waut passieed met de beese Jeista, aus dee trigj nom Himmel kjeemen? (b) Waut woa wie nu noch lieren?

 ⁹ Aus de beese Jeista wada trigj nom Himmel kjeemen, worden dee soo aus Utjeschlotne behaundelt, krakjt soo aus dee äa Harscha, de beesa Fient (2. Petrus 2:4, NW). Vondoag kjennen dee sikj nich mea to Menschen moaken, oba dee brinjen de Menschen noch emma doatoo, väl schlajchtet to doonen. Met de beese Jeista toop deit de Fient de gaunze Welt veleiden (Openboarunk 12:9; 1. Johanes 5:19). Woo doonen dee daut? De beese Jeista denkjen sikj veschiednet ut, om de Menschen to teischen (läs 2. Korinta 2:11). See wie mol, waut.

10. Waut es Hakjsarie?

¹⁰ Eent, waut de beese Jeista sikj utjedocht haben, om de Menschen hinjat Licht to fieren, es Hakjsarie. Hakjsarie es, wan eena waut deit, waut met beese Jeista to doonen haft, endoont aus eena daut selfst deit ooda derch soone, waut Jeista befroagen. En de Schreft woat daut sea veuadeelt, un ons woat sea doafäa jewoarnt (Galata 5:19-21). Derch Hakjsarie locken de beese Jeista Menschen, soo aus een Fescha de Fesch lokt. Om veschiedne Sorten Fesch to locken, hoakt dee uk veschiednet oppe Angel. Krakjt soo brucken de beese Jeista veschiedne Sorten von Hakjsarie, om aule Sorten Menschen en äare Macht to kjrieen.

11. Waut es Woasajarie? Wuarom sell wie doamet nuscht to doonen haben?

¹¹ Biejlikj locken de beese Jeista Menschen met Woasajarie. Waut es daut? Daut es, wan eena derch Hakjsarie prooft, de Tookunft ooda sest waut ruttofinjen. Eenje doonen daut derch Dreem ooda Stierns dieden ooda Hauntläsen, aundre brucken doatoo jewesse Koaten ooda eene Glauskugel. Väle denkjen, daut Woasajarie nich soo schlemm es, oba de Schreft wiest, daut dee, waut soont driewen, met de beese  Jeista toopschaufen. Biejlikj en Aposteljeschicht 16:16-18 es von eene Mejal jeschräwen, waut “een Woasajajeist” haud un doaderch Sachen verutsajen kunn. Oba aus dän beesen Jeist befoolen wort, de Mejal to veloten, kunn see daut nich mea.

12. Wuarom es daut jefäadlich, wan eena prooft, met de Doodje to räden?

¹² Beese Jeista wellen uk, daut de Menschen jleewen, eena kaun met de Doodje räden. Menschen, dee wäm derch dän Doot veloaren haben, loten sikj leicht irjentwaut enbillen, woo daut met de Doodje es. Een Jeistabefroaga kaun an eenjemol Eenselheiten äwa dän Vestorwnen sajen ooda met dän siene Stemm räden. Fa väle es daut een Bewies, daut de Vestorwne irjentwua aundatwäajen wiedaläwen, un dee jleewen, daut wudd an een Troost sennen, met dee to räden. Oba rajcht jesajcht es daut kjeen Troost, daut es ea eene Jefoa. Woosoo? Wiels daut de beese Jeista sent, waut dän  Doodjen siene Stemm nodoonen un dän Jeistabefroaga de Eenselheiten von dän Vestorwnen enjäwen (1. Samuel 28:3-19). En daut saste Kapitel hab je wie aul jeseenen, daut wan een Mensch stoaft, dan es dee eefach nich mea (Psalm 115:17). Wäa vestorwne Menschen no Rot frajcht, woat aulsoo von de beese Jeista jeteischt un deit waut, waut Gott nich haben well (läs 5. Mose 18:10-11; 3. Mose 20:6). Sie aulsoo väasechtich un lot die nich met soont aus dit von de beese Jeista locken.

13. Waut haben väle kunt, dee sea Angst fa beese Jeista hauden?

¹³ Beese Jeista doonen de Menschen nich bloos teischen, dee doonen dee uk enenjsten. De Fient un siene beese Jeista weeten, daut see aul “mau eene korte Tiet” haben, bat an de Macht jenomen woat. Doawäajen tooben dee nu noch aules, waut dee kjennen (Openboarunk 12:12, 17). Väle Menschen läwen emmawajch en groote Angst fa de beese Jeista, un doch kunnen dusende doavon looskomen. Woo wia daut mäajlich? Waut kaun eena doajäajen doonen, wan eena met beese Jeista to doonen haft?

14. Waut kjenn wie von de Christen en Efesus lieren, woo eena von beese Jeista looskjemt?

¹⁴ De Schreft sajcht, woo wie kjennen beese Jeista wadastonen un von dee looskomen. Biejlikj en de Staut Efesus wieren eenje, waut Hakjsarie dreewen, ea dee Christen worden. Woo kjeemen dee doavon loos? Daut sajcht: “Väle, dee sikj met Zaubakrauft aufjejäft hauden, brochten äare Zaubabieekja toop un vebrenden dee, wua aulemaun daut seenen kunn” (Aposteljeschicht 19:19). Daut es eene goode Lia fa aule, waut von beese Jeista wellen looskomen. Wäa Jehova deenen well, mott aules äwatsied schaufen, waut met Hakjsarie to doonen haft. Daut kjennen Bieekja, Hefta, Leeda, Films ooda Bilda sennen, wua Hakjsarie gootjeheeten woat ooda waut eenem doatoo nieschierich moaken. Doa  es uk soont met en, waut Menschen bie sikj metdroagen, waut an saul Jlekj brinjen un beschitzen (1. Korinta 10:21).

15. Waut mott wie doonen, om de beese Jeista to wadastonen?

¹⁵ Een poa Joa lota schreef Paulus eenen Breef no de Christen en Efesus, waut äare Zaubabieekja vebrent hauden, un säd: “Wie . . . kjamfen . . . jäajen . . . beese Jeista” (Efeesa 6:12). Daut wiest, daut de beese Jeista noch nich oppjejäft hauden. Dee proowden noch emma, de Christen unja äare Kontroll to kjrieen. Waut kunnen de Christen dan noch doajäajen doonen? Paulus jeef dän Rot: “Äwa aules nämt dän Gloowen aus eenen Schilt, wua de beesa [Fient] met siene brennende Feilen nich derchscheeten kaun” (Efeesa 6:16). Je stoakja ons Gloowen es, je bäta woa wie de beese Jeista wadastonen kjennen (Matäus 17:20).

16. Woo kaun eena em Gloowen stoakja woaren?

¹⁶ Woo kjenn wie em Gloowen stoakja woaren? Doatoo mott wie de Schreft studieren. Eene Mia brukt een stoakjet Ferment (Fundament), om Jäajenstaunt to hoolen. Krakjt soo es daut uk metem Gloowen. Wan ons Gloowen saul stoakj sennen, mott dee uk opp eene fauste Gruntloag jebut sennen, un daut es Gott sien Wuat. Wan wie jieda Dach doabennen läsen un studieren, woat ons Gloowen emma stoakja woaren. Soo aus eene stoakje Mia woat de Gloowen ons dan fa beese Jeista beschitzen (1. Johanes 5:5).

17. Waut mott wie noch doonen, om de beese Jeista to wadastonen?

¹⁷ Waut musten de Christen en Efesus noch doonen? Dee brukten noch mea Schutz fa de beese Jeista, wiels doa, wua dee wonden, wort väl Hakjsarie jedräwen. Paulus säd to dee: “To jieda Tiet bät met aulem Jebäd un bedden em Jeist” (Efeesa 6:18, Friesenbibel). Uk wie läwen vondoag en eene Welt, wua Hakjsarie wiet vebreet es. Doawäajen es daut soo needich, daut wie Jehova om Schutz bedden un doabie uk sienen Nomen brucken (läs Spricha 18:10). Wie motten Jehova uk emma wada sajen, daut hee ons fa dän Beesen bewoaren saul, aulsoo fa dän Fient (Matäus 6:13). Wan wie  opprechtich doarom bäden, woat Jehova onen Twiewel no ons horchen (Psalm 145:19).

18-19. (a) Woo weet wie, daut wie jäajen de beese Jeista kjennen jewennen? (b) Waut woa wie en daut näakjste Kapitel seenen?

¹⁸ Beese Jeista sent jefäadlich, oba wie brucken dee nich ferchten, wan wie ons jäajen dän Fient stalen un ons faust aun Gott hoolen un sienen Wellen doonen (läs Jakobus 4:7-8). Jehova haft mea Macht aus de beese Jeista. Hee haft dee en Noah siene Tiet bestroft, un schlieslich woat hee dee uk venichten (Judas 6). Un uk Jehova siene majchtje Enjel stonen ons bie (2. Kjennichs 6:15-17). Dee sent sea doarom todoonen, daut de beese Jeista nich de Äwamacht äwa ons kjrieen. De jerajchte Enjel doonen ons soo to sajen aunspornen, daut wie nich sellen oppjäwen. Hool die aulsoo faust aun Jehova un de true Enjel. Hool die uk von aules wajch, waut met Hakjsarie to doonen haft. Un doo emma, waut Gott sien Wuat sajcht (1. Petrus 5:6-7; 2. Petrus 2:9). Soo woascht du kjennen jäajen de beese Jeista jewennen.

¹⁹ Oba wuarom haft Jehova nich aul lang een Enj jemoakt met de beese Jeista un met aul daut schlajchte, wua de Menschen soo unja lieden motten? Daut woa wie en daut näakjste Kapitel seenen.