Makmakpel ya Impansagpot Pian Iyalibansa so Biblia

Sikatoy nauyosan na linawa diad ambetebetel a lawak ed nibukig a Siberia, a pinauges tan pinabanday. Pigpigara so makanonot a sikato so sakey ed saray manunan akatulong diad imbulaslas ed espiritual na saray kapara ton Griego. Say ngaran na sayan impulisay a manangigapo et Seraphim. Say makmakpel ya impansagpot to pian iyalibansa so Biblia so sengegan na impatey to.

NAMBILAY si Seraphim sanen say Gresya so sakop na Empiryo na Ottoman. Inkuan na Griegon iskolar na Ortodokso a si George Metallinos a diad satan a peryodo et “dagdaiset iray matukoy ya eskuelaan” tan “andian na magenap ya edukasyon so karaklan a totoo,” anggan saray klero.

Balbaleg so pandumaan na Griegon Koine (uusaren na karaklan) tan say lenguahen uusaren ed saman a panaon, pati say dakel a dialekto na satan. Satan a pandumaan et lalon binmaleg kanian say Koine, ya inkisulatan na Kristianon Griegon Kasulatan, so agla natalosan na saramay ag-akapaneskuela. Diad agawan impansasangsangan, mas pinaboran na iglesia so agnatalosan a Griegon Koine.

Onia so kipapasen sanen nianak si Stephanos Ioannis Pogonatus ed sakey a kabkabat a pamilya diad isla na Lesbos, Gresya, nen 1670. Kaslakan a totoo diad isla et mairap-bilay tan agmakabasa tan agmakasulat. Lapud kulang so eskuelaan, si Stephanos so apilitan a manaral ed elementarya diad sakey a lokal a monasteryo. Anggaman uga-ugaw ni, sikato lay naordinaan bilang sakey a diakono na Iglesia na Griegon Ortodokso tan nginaranan na Seraphim.

Nen manga 1693, si Seraphim so linma ed Constantinople (natan et Istanbul, Turkey) lapud pirawat ton napalaknab so kakabatan to. Diad saginonor et sikatoy nirespeto na saray dederlengen a Griego lapud inkadunong to. Agnambayag, sikatoy imbaki bilang manangilaman na sekreton ulopan na saray nasyonalistikon Griego ed kinen Emperador Pedro a Baleg na Russia. Aliber to lawari so interon Europa sanen sikatoy pinmawil-pawil ed Moscow, a ditan et naimatonan to iray panagreporma ed relihyon tan panagaral. Nen 1698, si Seraphim et linma ed Inglatera tan walaray importantin totoo ya akabat to ed London tan Oxford. Sikato so inkabat ed Arsobispo na Canterbury, say uloen na Anglican Church, a diad saginonor et nagmaliw a makanakana itan parad si Seraphim.

Angipalapag na Biblia

Legan a walad Inglatera, akapandesisyon si Seraphim a kakkaukolan a tuloy na saray Griego so sakey a balo tan mainomay a talosan a bersion na “Balon Sipan” (Kristianon Griegon Kasulatan). Diad impangusar to ed patalos a pinawala na monghen si Maximus ed masulok a kapalduan siglo ed asasakbay, si Seraphim so angipalapag na sakey a balon bersion ya andiay lingo tan mas mainomay a talosan. Sikatoy malikeliket ya angigapo ed kimey balet ta agnambayag et naupotan na pundo. Sikatoy awalaan na ilalo sanen insipan na Arsobispo na Canterbury ya onsuporta ed pinansyal. Apaseseg si Seraphim ed satan a pananuporta, kanian sikatoy analiw na papel a pan-imprintaan  tan akipaknaan ed sakey a manag-imprinta.

Balet say naimprinta et angga labat ed kapaldua na Ebanghelyo na Lucas. Insan nen anguman so politika ed Inglatera, agla sinmuporta ed pinansyal so Arsobispo na Canterbury. Balet ag-adismaya si Seraphim tan nampatulong ed pigaran mayayaman ya isponsor kanian nipalapag to so arebisan bersion to nen 1703. Arum a gastos et sinuportaan na Ulopan Parad Panangikayat na Ebanghelyo ed Arum a Bansa (Society for Propagating the Gospel in Foreign Parts).

Kabiangan so orihinal a Griegon teksto ed daan a duaran tomon patalos nen Maximus. Satan so abalbaleg tan ambelbelat. Say arebisan bersion nen Seraphim et inimprinta ed angkekelag a letra, a say modernon Griegon patalos labat so lugan na satan, tan mas maimpis tan mamura.

Lalon Linmoor so Sangsangan

“Sayan publikasyon ya intukoy ed panaon et talagan amenek ed peteg a pankaukolan na totoo,” so inkuan na iskolar a si George Metallinos. “Balet, inanamot nen Seraphim so pankanawnawa pian atakien so grupo na saray klero a kontra ed saray panagpatalos [na Biblia].” Sinmanok iray klero sanen inkuan nen Seraphim diad paunan-salita a pinawala to so bersion to a ‘talagan parad saray arum a pari tan pigaran presbitero ya agmakatalos na Griegon [Koine], ta pian diad tulong na Sankasantosan ya Espiritu et nabasa tan natalosan da so bengatlan nanlapu ed orihinal a teksto, tan nipaliwawa ra so kabaliksan na satan ed saray ordinaryon Kristiano.’ (The Translation of the Bible Into Modern Greek​—During the 19th Century) Kanian apilanor si Seraphim ed sangsangan diad limog na Iglesia na Griegon Ortodokso nipaakar ed panagpatalos ed Biblia.

Saray walad biek a dapag et saramay maniisip a say espiritual tan moral ya iyaaligwas na totoo et akadepende ed pakatalos da ed Biblia. Moriaen da met a nakaukolan na saray membro na saray klero a paaligwasen so dilin kakabatan da ed Kasulatan. Niarum ni, panisiaan na saramay pabor ed panagpatalos na Biblia a nayarin ipasabi ed dinanman a lenguahe iray Makasulatan a katuaan.​—Apocalipsis 7:9.

Saray kontra ed panagpatalos na Biblia so angikatunongan a no ipatalos so Biblia, nalaokan iray lugan na satan tan naekalan na autoridad so iglesia ed panagpaliwawa tan doktrina. Balet say talagan tatakotan da et ompan usaren na saray Protestanti so patalos na Biblia pian kalkalnan pibalian so autoridad na Iglesia na Griegon Ortodokso. Inisip na dakel a membro na klero ya obligado iran mangontra ed antokaman ya aktibidad a nayarin manuporta ed saray Protestanti, a laktip la iray sagpot a pagmaliwen so Biblia a natalosan na ordinaryon totoo. Kanian say panagpatalos ed Biblia et nansasangsangan a maong na saray Protestanti tan Ortodokso.

Anggaman agto met getma ya ikaindan so Iglesia na Ortodokso, si Seraphim so makpel ya angiwalwal ed inka-ignorante tan panaglabi na saray kleron onsusumpa ed sikato. Oniay insulat to diad paunan-salita na “Balon Sipan” a bersion to: “Balang Kristiano a matakot ed Dios so kaukolan a makabasa ed Masanton Biblia” ta pian “magmaliw ya umaalig ed si Kristo tan matulok ed bangat [To].” Mapekder ya anisiaan nen Seraphim a say panangisebel ed panaral na Kasulatan et nanlapu ed Diablo.

Asagmak To so Pirmin Isusumpa

Sanen akasabi ed Gresya so bersion nen Seraphim, sinmanok so relihyon ya Ortodokso. Sinebelan da so balon bersion. Saray kopya na satan a patalos so pinopoolan, tan siopaman a mangayarian odino manbasa ed satan et pinagyaw ya ekalen ed iglesia. Si Patriarkan Gabriel III so angisebel ed pamarakel ed bersion nen Seraphim, a tinukoy to itan ya agnakaukolan tan andi-kakanaan.

Agnaandian na ilalo si Seraphim, balet ta amoria to a kaukolan toy manalwar. Anggaman ed opisyal a pananebel na iglesia, walaray papari tan ordinaryon totoo ya angawat ed patalos to. Sikatoy tinmalonan maong ed impangibunog to ed bersion to. Ingen ta gapoan ni labat itan na pisusumlangan to ed saray maimpluensyan kakabusol to.

 Say Gapoan ya Angitonton ed Impatey To

Nilikud ed pangiyaalibansa to ed kibunog na Biblia, akibiang met si Seraphim ed saray grupo na rebolusyonaryo tan nasyonalistiko. Pian nagegemtan iratan, sikatoy pinmawil ed Moscow diad tiagew na 1704. Sikatoy nagmaliw a kaaron-panmamatalekan nen Pedro a Baleg tan nambangat ya agano bilang propesor diad Russian Royal Academy. Balet lapud pampapagaan nen Seraphim so nayarin nagawa ed patalos to, sikatoy pinmawil ed Constantinople nen 1705.

Sanen inimprinta to lamet so bersion to diad satan lanlamang a taon, inekal to la so makritikon komento to a walad paunan-salita na akaunan inimprinta. Sikatoy angiyarum ditan na simplin balikas ya angipaseseg ed pambasa na Biblia. Sayan edisyon so malaklaknab a nibunog, tan anggapo so rekord na antokaman a graben reaksion na saray patriarka.

Bangbalet, nen 1714, si Alexander Helladius, a Griegon managbaroy tan kontra ed panagpatalos na Biblia, so pirmin sinmumpa. Diad libro ton Status Præsens Ecclesiæ Græcæ (Say Kipapasen Natan na Griegon Iglesia), pinauges to iray managpatalos na Biblia tan saray patalos da. Inusar nen Helladius so sakey ya interon kapitulo nipaakar ed si Seraphim, ya inakusaan ton sakey a matakew, managpalikdo, tan andiay-aral tan imoral. Kasin tua iratan ya akusasyon? Imbalikas na autor a si Stylianos Bairaktaris so napanmatalkan ya opinyon na dakel ya iskolar sanen tinawag toy Seraphim bilang ‘maseet a komikimey tan aliwawaan a manangigapo’ ya inataki lapud ta mas makabat nen saray kapanaonan to. Ingen, say libro nen Helladius so angisagyat ed maot-ot ya impatey nen Seraphim.

Sikato so Naninapan

Sanen pinmawil si Seraphim ed Russia nen 1731, inatey la si Pedro a Baleg. Diad ontan, anggapo la so opisyal a manproprotekta ed sayan Griegon diakono. Say manuuley ed saman a si Emperatris Anna Ivanovna so nan-alwar a maong ya anggapo so antokaman ya aktibidad a posiblin mangapekto ed panuuley to. Nen Enero 1732, nibalita diad St. Petersburg a walay sakey a Griegon espiya a manasalin onsumpa ed intereses na empiryo. Say suspetsa et si Seraphim. Sikato so inerel tan inyakar diad monasteryo na Nevsky parad interogasyon. Diad satan a monasteryo et walay kopya na libro nen Helladius ya angakusa ed si Seraphim na nanduruman krimen. Sayan diakono so nansulat na taloran argumento pian suppiaten iratan ya akusasyon. Nambayag so interogasyon na manga limaran bulan, tan nantultuloy a naninapan si Seraphim.

Lapud anggapo so niarap ya ebidensya sumpad si Seraphim, sikatoy agsenentensiaan na ipapatey. Balet lapud saray akusasyon nen Helladius, saray autoridad so masuyat a mangibulos ed si Seraphim. Sayan Griegon diakono so senentensiaan na legay-bilay a kibantak diad Siberia. Asalambit ed desisyon a say sentensia so imbase ed saray akusasyon a nidatak diad “salaysay ya impalapag na Griegon autor a si Helladius.” Nen Hulyo 1732, sinmabi ed Siberia si Seraphim ya abalor na gulonggulong tan sikatoy imbantak diad maruksan prisoan na Okhotsk.

Manga taloran taon ed saginonor, si Seraphim so inatey, pinaulyan tan nilingwanan. Walaray panaon a lingo tan agmakabat iray desisyon tan paraan to, balet say bersion to et sakey ed saray dakel a patalos ed Biblia a wala la natan ed modernon Griego. * Say sakey ed saratan et say mainomay a talosan a New World Translation of the Holy Scriptures, a nipatalos met la ed dakel a lenguahe. Agaylan misalsalamat itayo lapud impreserba nen Jehova a Dios so Salita to ta pian saray totoo ed inerman a pasen so nawalaan na pankanawnawan makagamor na suston ‘pikakabat ed katuaan’!​—1 Timoteo 2:3, 4.

[Paimano ed leksab]

[Litrato ed pahina 12]

Pedro a Baleg

[Picture Credit Line ed pahina 10]

Saray litrato: Diad panangiyabuloy na American Bible Society