1, 2. (a) Anton prinsipyo so uunoren na papatumbok nen Jesus anggad natan? (b) Panon ya sinali na saray onsusumpa ya taloen itayo, tan antoy resulta?

 AKAALAGEY si Jesus ed arap nen Pilato, say sankamakapanyarian ya huis na saray Judio, tan imbaga Toy prinsipyon uunoren na tuan papatumbok To anggad natan. Inkuan nen Jesus: “Say panarian ko et agkabiangan na sayan mundo. No say panarian ko et kabiangan na sayan mundo, akilaban la komon iray lingkor ko ta pian agak niyawat ed saray Judio. Balet, say tua, say panarian ko et agmanlapu dia.” (Juan 18:36) Impapatey nen Pilato si Jesus, balet agano labat itan ya impanalo. Binilay si Jesus. Sinali na saray emperador na makapanyarin Empiryo na Roma ya upoten iray papatumbok na Kristo, balet ag-ira tinmalona. Inyabawag na saray Kristiano so mensahe na Panarian diad amin a pasen nensaman.​—Col. 1:23.

² Kayarin niletneg so Panarian nen 1914, sinali na pigaran mabisbiskeg a puersa militar ya upoten so totoo na Dios. Balet anggapod sikaray tinmalona. Sinali na dakel a gobierno tan paksion ed politika ya piliten itayon onkampi ed pilalaban da. Balet agda aderal so pankakasakey tayo. Diad panaon tayo, wala lad amin lawarin pasen ed dalin iray uuleyan na Panarian. Anggaman ontan, nankakasakey itayod tuan impanaagi diad interon mundo tan sigpot itayon mansiasiansian neutral ed politika. Say pankakasakey tayo et mabiskeg a paneknek ya manuuley lay Panarian na Dios tan tuloytuloy ya igigiya, pipinoen, tan proprotektaan na Arin Jesu-Kristo iray uuleyan to. Imanoen no panon to itan ya gagawaen, tan amtaen iray pigaran makapabiskeg na pananisian impanalo ed korte ya inter tod sikatayo legan tayon mansiasiansian “agkabiangan na mundo.”​—Juan 17:14.

3, 4. (a) Anto ray agawa nen niletneg so Panarian? (b) Kasin sigpot ya atalosan na totoo na Dios so isyu nipaakar ed neutralidad? Ipaliwawa.

³ Kayarin niletneg so Panarian, walay agawan guerra ed tawen, tan imbantak diad dalin si Satanas. (Basaen so  Apocalipsis 12:7-10, 12.) Wala met so agawan guerra diad dalin, ya anubok ed katooran na totoo na Dios. Desidido ran mangalig ed alimbawa nen Jesus tan mansiansian agkabiangan na mundo. Balet diad gapo et agda sigpot a natatalosan no anto tay pagmaliw a neutral ed politika.

⁴ Singa bilang, diad Volume VI na serye na Millennial Dawn a ya im-publish nen 1904, pinaseseg iray Kristiano ya agmibiang ed guerra. Balet, nabasa ed satan ya no say sakey a Kristiano et tawagen a mansundalo, kaukolan toy onkerew na permiso ya arum lan serbisyo ed militar so pagawad sikato. No agda abuloyan tan kapilitan ya ibakin miguerra, nepeg ton seguroen ya agmamatey. Oniay inkomento nen Herbert Senior ya tagad Britain tan abautismoan nen 1905: “Naguguloan iray agagi tan agmalinew so instruksion no nayari kasi mansundalo balet arum lan serbisyo ed militar so gawaen.”

5. Panon ya ginmapon in-adjust na The Watch Tower ya Setyembre 1, 1915 so pakatalos tayo?

⁵ Balet, diad The Watch Tower ya Setyembre 1, 1915, ginmapon in-adjust so pakatalos tayo ed sayan isyu. Oniay imbaga na satan nipaakar ed rekomendasyon na Studies in the Scriptures: “No ontan so gawaen tayo, ompan singa tayo lanlamang mikokompromiso.” Panon to balet no taktakoten day sakey a Kristiano ya paltogen da no agto man-unipormi tan mansundalo? Impaliwawa na artikulo: “Dinay mas alodloor, say napaltog lapud katooran ed Prinsipe na Kareenan tan ed ganggan To, odino say napaltog legan ya mankikimey tan onsusuportad arari na mundo, ya singa met la pangikokompromisod saray bangat na Ari tayod Tawen? Diad sayan dua et mas pilien tayo may unona​—mas labay tayoy ompatey lapud katooran ed Ari tayod Tawen.” Anggaman mapuersa itan ya mensahe, oniay konklusyon na artikulo: “Agmi ya ipipilit. Isusuheri mi labat.”

6. Antoy naaralan mod si Brother Herbert Senior?

⁶ Atalosan itan na arum ya agagi tan akaparaan ira antokaman so pansumpalan. Onia ni imbaga nen Herbert Senior: “Parad siak, anggapoy pandumaan na pangidiskargay armas ed barko [arum a serbisyo ed militar] tan pangikargay bala pian iputok.” (Luc. 16:10) Lapud agnaako na konsiensia toy mansundalo, sikatoy imprisod Richmond, Britain, kaibay 4 nin brother tan 11 ya lalakin sananey so relihyon da. Ag-abayag, sikaray tinawag ya Richmond 16. Aminsan, masekreton inawit si Herbert tan saray arum ni diad arap na labanan ed France. Sikaray senentensiaan ya paltogen diman. Impandarasig da ra pian paltogen na firing squad, balet agda ra lanlamang pinatey. Imbes, senentensiaan da ra na samploy taon ya pakapriso.

7. Kagapoy Sankamundoan a Guerra II, antoy alinewan na totoo na Dios?

 ⁷ Kagapo na Sankamundoan a Guerra II, mas alinewan na totoo nen Jehova no anto tay pagmaliw ya neutral tan no antoy kaukolan pian natumbok day alimbawa nen Jesus. (Mat. 26:51-53; Juan 17:14-16; 1 Ped. 2:21) Singa bilang, diad Nobyembre 1, 1939 ya isyu na The Watchtower, walay importantin artikulo ya say title to et “Neutralidad,” tan oniay nabasa: “Saray totoon akisipan ed si Jehova et kaukolan ya ontulok ed ganggan ya sigpot a magmaliw ya neutral ed saray nasyon a manlalaban.” Nipaakar ed satan ya artikulo, oniay imbaga nen Simon Kraker ya nanlingkor ed headquarters, diad Brooklyn, New York: “Atalosan kon kaukolan ya mikareenan ed amin iray totoo na Dios anggano wala ray guerra.” Satan ya espiritual ya naakan et intarya ed dugan panaon tan tinmulong ed totoo na Dios pian makapanparaan irad graben panangataki ed katooran dad Panarian.

8, 9. Panon ya asumpal so propesiya nen apostol Juan?

⁸ Impropesiya nen apostol Juan ya kayarin niletneg so Panarian nen 1914, salien na dragon, si Satanas a Diablo ya  upoten iray onsusuportad Panarian na Dios diad pangibuga toy simbolikon ilog. b (Basaen so Apocalipsis 12:9, 15.) Panon ya asumpal so propesiya nen Juan? Manlapu la nen 1920’s, grabe so isusumpa ed totoo na Dios. Singa saray agagid North America legan na komaduan sankamundoan a guerra, impriso si Brother Kraker lapud katooran tod Panarian na Dios. Diad tua legan na guerra, masulok ya 65 porsiento ed saray apriso diad America et Tasi nen Jehova. Ag-ira nansundalo lapud based Biblian sisisiaen da.

⁹ Labay na Diablo tan saray alipores to ya deraley katooran na uuleyan na Panarian inerman so kawalaan da. Diad Africa, Europe, tan America, sikaray inmarap ed korte tan parole board. Lapud determinado iran mansiansian neutral, impriso, pinepekpek, tan pinapairap ira. Diad Germany, dinesdes a maong iray totoo na Dios ta agda labay ya saludoay Hitler odino miguerra. Manga 6,000 so apriso ed saray kampo nen panaoy Nazi, tan masulok ya 1,600 ya German tan aliwan German a Tasi so apatey na saray nanmaltratod sikara. Anggaman ontan, temporaryo labat so impamairap na Diablo ed totoo na Dios.​—Mar. 8:34, 35.

10. Antoy isisimbolo na “dalin,” tan panon ton tinulongan so totoo na Dios?

¹⁰ Ipapanengneng na propesiyan insulat nen apostol Juan a “say dalin”​—saray maimpluensyan totoo ed mundo ya makatunongan​—et akmonen day singa “ilog” ya panamasegsegang pian natulongay totoo na Dios. Panon ya asumpal itan ya kabiangan na propesiya? Diad saray dekada kayari na Sankamundoan a Guerra II, mabetbet ya tutulongan na “dalin” iray matoor ya onsusuportad Mesianikon Panarian. (Basaen so Apocalipsis 12:16.) Singa bilang, wala ray maimpluensyan korte ya namprotektad kanepegan na Saray Tasi nen Jehova ya agmansundalo tan agmibiang ed saray seremonya na bansa. Unona, pantongtongan tayoy pigaran importantin impanalo ya inter nen Jehova ed totoo to nipaakar ed isyu na pansundalo.​—Sal. 68:20.

11, 12. Anton isyu so inarap di Brother Sicurella tan Thlimmenos, tan antoy resulta?

¹¹ America. Si Anthony Sicurella et sakey ed saray anemiran sanaagi ya pinabaleg na Tasin atateng da. Sikatoy abautismoan nen 15 años to. Nen 21 to, sikatoy namparehistro ed draft board bilang sakey a ministro. Kayari duay taon, nen 1950, sikatoy nan-aplay ya umaney inkirehistro to ta agmansundalo lapud agnaakoy konsiensia to. Anggaman inreport na Federal Bureau of Investigation ya anggapoy kasalanan to, imbasura na Department  of Justice so aplikasyon to. Kayari pigaran bista, dinengel na U.S. Supreme Court so kaso to tan binaliktad day desisyon na abeban korte, pinaboran day Brother Sicurella. Akatulong iyan desisyon pian walay basiyan parad arum nin kaso na taga America ya agmansundalo lapud pakakakonsiensia.

¹² Greece. Nen 1983, senentensiaan si Iakovos Thlimmenos na panagrebelde tan impriso lapud agto labay so mansulong na unipormi sundalo. Nen akapaway la, nan-aplay ya accountant, balet agda inawat ta walay kriminal rekord to. Insegep to itan a kaso balet atalo ed korte diad Greece, kanian inmapelad European Court of Human Rights (ECHR). Nen 2000, nandesisyon so Grand Chamber na ECHR, ya tugyopen na 17 a huis, pabor ed sikato. Nagmaliw itan ya basiyan ed saray kaso nipaakar ed diskriminasyon. Antis na desisyon, masulok ya 3,500 ya agagi ed Greece so walaay kriminal rekord ya apriso ra lapud neutral ira. Kayari na sayan positibon desisyon, angipasa na ley so Greece pian ekalen so kriminal rekord na saraman ya agagi. Ontan met, pinaletan so sakey nin ley ya impasa pigay taon labat so apalabas sanen nirebisa so Konstitusyon na Greece. Angiter itan na kanepegan ed amin a taga Greece ya manggaway civilian service no ag-ira mansundalo.

13, 14. Anto ray naaralan mod saray kaso di Ivailo Stefanov tan Vahan Bayatyan?

¹³ Bulgaria. Nen 1994, si Ivailo Stefanov ya 19 años et tinawag ya mansundalo. Agto itan inawat pati say panggawa na arum nin serbisyo ed militar. Sikatoy senentensiaan na 18 bulan a pakapriso balet inyapela toy kanepegan to ta agnaakoy konsiensia to so mansundalo. Ag-abayag, insegep ed ECHR so kaso to. Nen 2001, antis ya dengeley kaso to, akiareglo so gobierno ed sikato. Aliwan si Brother Stefanov labat so inikdan na Bulgaria na amnestiya noag pati amin ya taga Bulgaria a malabay ya manggaway civilian service. c

¹⁴ Armenia. Si Vahan Bayatyan et pinilit ya mansundalo nen 2001. d Agto mansundalo ta ag-itan naako na konsiensia to, balet ataloy amin ya apela to ed lokal iran korte. Nen Setyembre 2002, ginmapoy duara tan kapalduan taon ya pakapriso to, balet ta imbulos da kayari samplora tan kapalduan bulan. Diad saman, sikatoy inmapela ed ECHR, tan dinengel day kaso to. Balet nen Oktubre 27, 2009, agpinaboran na satan a Korte so kaso to. Lapud satan, singa la atalo iray agagid Armenia ya ontan met so kaso da. Balet inaral lamet na Grand Chamber na ECHR so desisyon. Nen Hulyo 7, 2011, nandesisyon so Korte pabor ed si Vahan Bayatyan. Saya so sankaunaan ya pankanawnawan binidbir na ECHR a say agpansundalo lapud relihyoson  sisisiaen tan konsiensia et nepeg ya protektaan. Imbase da itan ed kanepegan tan kawayangan ya mannonot, mandesisyon unong ed konsiensia, tan manpili na relihyon. Aliwa labat ya say kanepegan na Saray Tasi nen Jehova so prinotektaan na satan ya desisyon noag pati say kanepegan na minilyon ya totoo ed saray bansan membro na Council of Europe. e

15. Akin ya agmibibiang iray totoo nen Jehova ed saray seremonya na bansa?

¹⁵ Saray totoo nen Jehova et mansiasiansian matoor ed Mesianikon Ari diad agpansundalo tan marespeton agpibiang ed saray seremonya na bansa. Kagapo na Sankamundoan a Guerra II, mas grabe so nasyonalismo ed interon mundo. Saray mibabaley na dakel a bansa et kinaukolan ya mansamba na suporta ed bansa da diad pan-panata, pangansion na national anthem, odino pansaludo ed bandira. Balet, iiter tayo so agnaapag a debosyon tayod si Jehova.  (Exo. 20:4, 5) Kanian, dakel so naeksperiensya tayon panamasegsegang. Anggaman ontan, inusar lamet nen Jehova so “dalin” pian akmonen so arum ya isusumpa. Imanoen so pigaran importantin impanalo ya inter nen Jehova ed sikatayo panamegley na Kristo.​—Sal. 3:8.

16, 17. Anton isyu so inarap di Lillian tan William Gobitas, tan antoy naaralan mod kaso da?

¹⁶ America. Nen 1940, nandesisyon so U.S. Supreme Court kontrad Saray Tasi nen Jehova diad kaso a kabkabat ya Minersville School District v. Gobitis. Sakey labat ed siameran huis so pinmabor ed saray Tasi. Labay nen Lillian Gobitas, f 12 años, tan agi ton William, 10 años, so mansiansian matoor ed si Jehova, kanian ag-ira nansaludod bandira odino nan-panata. Lapud satan, pinaekal irad eskuelaan. Akasabid Supreme Court so kaso da, tan nandesisyon so Korte ya aliwan kontrad konstitusyon so ginawa na eskuelaan ta para itan ed “pankakasakey na bansa.” Linmoor so panamasegsegang lapud satan a desisyon. Dakel nin estudyanten Tasi so pinaekal ed eskuelaan, inekal ed trabaho iray empleyadon Tasi, tan dakel so inataki na masisibeg ya totoo. Imbaga na libron The Lustre of Our Country ya “say panamasegsegang ed Saray Tasi manlapud 1941 anggad 1943 so sankagrabian ya impameget ed relihyon diad America legay koma 20 siglo.”

¹⁷ Balet, agano labat so impanalo na saray mangakalaban ed Dios. Nen 1943, dinengel na Supreme Court so sakey nin kaso ya singa samay kaso di Gobitis. Akabkabat iyan West Virginia State Board of Education v. Barnette. Tan analo ed saya iray Tasi nen Jehova. Saya so sankaunaan ed history na America ya aganon binaliktad na Supreme Court so desisyon to. Kayari na desisyon, abawasan a tampol so panamasegsegang ed saray totoo nen Jehova diad America. Manlapu lad saman, lalon binidbir so kanepegan na amin ya mibabaley na America.

18, 19. Antoy imbaga nen Pablo Barros ya tinmulong ed sikaton makapanmatoor, tan panon ya naalig na arum a lingkor nen Jehova so alimbawa to?

¹⁸ Argentina. Si Pablo tan Hugo Barros, mantaon na walora tan pitora, et pinaekal ed eskuelaan nen 1976 lapud ag-ira akibiang ed flag ceremony. Aminsan, intulak tan tinangkulan na head teacher si Pablo. Pinatilak to ran sakey oras ed eskuelaan kayari ditera, tan pinilit to ran mangansion tan mansaludod bandira. Oniay imbaga nen Pablo ed saman ya agawa: “No agak tinulongan nen Aman Jehova, agak seguro akapanmatoor ed sikato.”

¹⁹ Nen akasabid korte so kaso, sinuportaan na huis so desisyon na eskuelaan ya paekalen si Pablo tan Hugo. Balet, inyapela so kaso ra ed Supreme Court na Argentina. Nen 1979, binaliktad na Korte so desisyon na abeban korte tan oniay imbaga to: “Samay dusa [impamaekal ed eskuelaan]  et kontrad iiter na konstitusyon ya kanepegan a makaaral (Article 14) tan obligasyon na Estado ya seguroen a naikdan iray edukasyon ed elementarya (Article 5).” Satan ya impanalo et akatulong ed manga 1,000 ya ananak na Tasi. Agla intuloy na arum ya eskuelaan so pamaekal ed saray Tasin estudyante tan saray arum et inawat lamet ed publikon eskuelaan, a singa si Pablo tan Hugo.

20, 21. Panon ya apabiskeg na kaso di Roel tan Emily Embralinag so pananisiam?

²⁰ Pilipinas. Nen 1990, si Roel Embralinag, g 9 años, tan si atsi ton Emily, 10 años, kaibay manga 66 nin arum ya estudyanten Tasi et pinaekal ed eskuelaan lapud ag-ira nansaludod bandira. Impaliwawa nen Leonardo ya tatay di Roel tan Emily ed saray opisyal na eskuelaan so rason, balet anggapoy agawaan to. Legan ya onloloor so situasyon, angisegep si Leonardo na petisyon ed Supreme Court. Anggapoy kuarta tan abogado nen Leonardo. Masimoon ya impikasi na sankapamilya ya igiya ira nen Jehova. Legan na saman,  binalawbalaw tan kinantiawan irayan estudyante. Say pakalikna nen Leonardo et natalo ra ta anggapoy amta tod kaso.

²¹ Ag-abayag, say pamilya to et inrepresenta nen Felino Ganal, abogado ya datin mantratrabahod kabkabat ya law firm ed bansa. Legan na kaso, inmekal si Brother Ganal ed pantratrabahoan to tan nagmaliw a Tasi nen Jehova. Nen akasabid Supreme Court so kaso, nandesisyon so amin ya huis pabor ed Saray Tasi tan imbasura so ganggan ya amaekal ed saray Tasin estudyante. Atalo lamet iramay manasalin maneral ed katooran na totoo na Dios.

22, 23. (a) Akin et dakel so kason nipanalo tayo? (b) Antoy papaneknekan na sankamundoan tan mareen ya impanaagi tayo?

²² Akin et dakel so kason nipanalo na totoo nen Jehova? Aliwa tayo met ya maimpluensya ed politika. Balet diad nanduruman bansa tan korte, prinotektaan itayo na saray patas a huis ed inyataki na saray masibeg ya onsusumpa, tan nagmaliw iratan ya basiyan parad saray ley ed konstitusyon. Talagan benendisyonan na Kristo iray sagpot tayon ipanalo iray kaso. (Basaen so Apocalipsis 6:2.) Akin et idedepensa tayoy kanepegan tayo panamegley na legal iran kaso? Agtayo gagawaen itan pian repormaen so legal a sistema. Imbes, labay tayon seguroen a makapantultuloy tayon manlingkor ed Ari tayon si Jesu-Kristo ya anggapoy makasbel.​—Gawa 4:29.

²³ Anggaman naapag-apag so mundo lapud panlalaban ed politika tan graben pambubusolan, benendisyonan na manuuley lan Ari tayon Jesu-Kristo iray sagpot na papatumbok to ed interon mundo ya mansiansian neutral. Agtinmalona si Satanas ya buyaken tan taloen itayo. Tinipon na Panarian so minilyon ya totoon agda lan balot labay so “manaral na bakal.” Say sankamundoan tan mareen ya impanaagi tayo et sakey a milagro, paneknek iyan manuuley lay Panarian na Dios!​—Isa. 2:4.