Anto so Biblia?
Say Ebat na Biblia
Say Biblia et sakey ya koleksion na 66 ya sagradon libro. Insulat itan ed loob na manga 1,600 taon. Karga na Biblia so mensahe ya nanlapud Dios—say “salita na Dios.”—1 Tesalonica 2:13.
Diad sayan artikulo
Saray impormasyon nipaakar ed Biblia
Siopay nansulat na Biblia? Say Dios so Autor na Biblia balet inusar to so manga 40 ya nanduruman lalaki pian isulat itan. Kaiba ed saratan ya lalaki si Moises, Arin David, Mateo, Marcos, Lucas, tan Juan. a Inyan na Dios so kanonotan to ed isip da pian nisulat da so mensahe to.—2 Timoteo 3:16.
Bilang ilustrasyon: No iganggan na sakey ya negosyante so sekretaryo to ya manggaway sulat, ompan ikdan to labat na ideya so sekretaryo no antoy isulat to. Pero anggano say sekretaryo so nanggaway sulat, say talagan autor na satan et samay negosyante. Mipadpara, anggaman angusar so Dios na nanduruman lalaki pian isulat day mensahe to, siansia nin sikato so Autor na Biblia.
Antoy labay ya ibaga na salitan “Biblia”? Say salitan “Biblia” et nanlapud Griegon salita ya biblia ya say labay ton ibaga et “angkelag ya libro.” Sinmabi panaon ya “biblia” so intawag ed interon koleksion na angkelag ya libro ya kaibad Biblia tayo natan.
Kapigan insulat so Biblia? Inggapon insulat so Biblia nen 1513 B.C.E. tan akompleto itan kayari na masulok ya 1,600 ya taon, nen manga 98 C.E.
Kawalaan la na samay orihinal ya Biblia? Anggapo lay akeran orihinal ya kopya na Biblia. Ta diad saman ya panaon, say angisulatan na saray nansulat na Biblia et diad saray midederal ya materyales, singa saray papiro tan lukot a katat. Balet maal-alwar itan ya kinopya na saray propesyonal ya managkopya. Insan kinopya lamet iratan na saray sinmusublay ya managkopya diad nilasus iran taon. Kanian aprotektaan so karga na satan tan akasabi ya anggad panaon tayo.
Anto so “Daan a Sipan” tan “Balon Sipan”? Kaslakan ya say tawag ed parte na Biblia ya insulat ed lenguahen Hebreo b et Daan a Sipan, kabkabat met itan bilang Hebreon Kasulatan. Saman balet so tatawagen dan Balon Sipan et ontutukoy ed samay parte ya insulat ed lenguahen Griego, ya kabkabat met bilang Kristianon Griegon Kasulatan. Satan ya duaran parte so manbubuo ed sakey ya kompleton libro ya tatawagen met ya Masanton Kasulatan. c
Antoy karga na Biblia? Karga na Biblia so nipaakar ed history, saray ganggan, propesiya, tula, proverbio, kansion, tan sulat.—Nengnengen so “ Listaan na Saray Libro na Biblia.”
Nipaakar ed anto so Biblia?
Nabasa ed gapo na Biblia so antikey ya impormasyon ed impamalsa ed tawen tan dalin na Makapanyarin-amin a Dios. Impaamta toy ngaran to ya Jehova diad Biblia ta labay ton kabaten na totoo tan mikaaro ira ed sikato.—Salmo 83:18.
Ipapaliwawa na Biblia ya walay nanderal ed ngaran na Dios, tan naamtaan tayo met ditan no panon ton ipawil so maong ya reputasyon to.
Ipapaamta na Biblia no antoy gagala na Dios parad totoo tan ed dalin. Naamtaan tayo met ditan no panon ya ekalen na Dios ed arapen so amin ya sengegan na paniirap na totoo.
Mangiiter met so Biblia na praktikal iran bilin ya nausar tayo ed inagew-agew. Nia ray pigaran alimbawa:
No panon ya napansiansiay maong ya relasyon ed arum. “Amin a labay yon gawaen na totoo ed sikayo, ontan met so nepeg yon gawaen ed sikara.”—Mateo 7:12.
Say labay ton ibaga: Dapat tayon tratoen so arum ed paraan ya labay tayon pantrato na arum ed sikatayo.
No panon tayon nasarag so stress. “Agkayon balot mapagpaga nipaakar ed ontumbok ya agew, ta wala ni ray kapagaan ed ontumbok ya agew.”—Mateo 6:34.
Say labay ton ibaga: Imbes ya manaburido tayon maong ed saray posiblin nagawad arapen, mas maong no solusyonan tayo ni no antoy problema tayo ed kaplesan.
No panon ya magmaliw ya maliket so sanasawa. “Kada asawan laki ed sikayo et nepeg ton aroen so asawa to a singa ed dilin laman to; ontan met, say asawan bii et nepeg a walaan na aralem a respeto ed asawa to.”—Efeso 5:33.
Say labay ton ibaga: Importante so aro tan respeto pian magmaliw ya maliket so sanasawa.
Kasin nauman lay Biblia?
Andi. Maalwar ya inkompara na saray scholar iray daan ya manuskrito na Biblia ed Biblia natan, tan apruebaan da ya ag-anguman so orihinal ya mensahe na satan. Labay na Dios ya nabasa tan natalosan na totoo so mensahe to kanian duga labat ya sineguro to ya agmanguman so mensahe ya karga na Biblia. d—Isaias 40:8.
Akin et nanduruma so patalos na Biblia?
Kaslakan ed saray manbabasa natan et agda la natalosan iray lenguahe ya inusar ed Biblia nensaman. Balet walay “maong a balita” na Biblia parad “kada nasyon tan tribu tan lenguahe.” (Apocalipsis 14:6) Kanian kaukolan na totoo so sakey ya patalos na Biblia ed lenguahe da pian nabasa tan natalosan dan maong so mensahe na Dios.
Walay taloran paraan na impangipatalos ed Biblia:
Salita-por-salita ya patalos- literal so impangipatalos anggad posible.
Impatalos iray ideya- inusar iray salitan labay ya ibaga na teksto ed orihinal ya lenguahe.
Impatalos ed duman panangibaga- inusar iray duman salita pian marakep itan ya basaen. Balet lapud sarag dan umanen iray salita ed sayan klase na patalos pian labat marakep itan ya basaen, no maminsan et arawi lay labay ton ibaga ed samay orihinal ya teksto.
Say maong ya patalos na Biblia et balansin manguusar na literal ya panagpatalos tan modernon salita ya mainomay ya natalosan pian suston nipasabi so mensahe na Dios ed saray totoo. e
Siopay nandesisyon no antoy dapat ya ipila ed Biblia?
Say Dios so Autor na Biblia kanian sikato so nandesisyon no antoy ipila ed satan. Unona, pinili toy nasyon na Israel nensaman ya pangimatalekan ed “sagrado iran mensahe na Dios,” sikara so angasikaso ed Hebreon Kasulatan.—Roma 3:2.
Wala ra kasi abalang ya libro na Biblia?
Anggapo. Kompleto so Biblia tan anggapo ray libron “nababalang.” Ibabaga na arum ya wala ray daan ya libron abayag lan akayatol ya dapat labat ya kaiba ed Biblia. f Balet walay sarilin estandarte na Biblia ya mangibabaga no kasin dapat ya kaiba ed satan so sakey ya libro odino andi. (2 Timoteo 1:13) Base ed satan ya estandarte, mankokonektaan iray libro na Biblia ya impuyan na Dios tan ag-ira mankokontraan. Pero ag-akaabot ed satan ya estandarte iray daan ya sulsulat ya ibabaga na arum ya dapat ya kaibad Biblia. g
No panon ya anapen iray teksto ed Biblia
Listaan na saray libro na Biblia
a Parad kompleton listaan na amin ya libro na Biblia, saray nansulat ed satan, tan no kapigan da iratan insulat, nengnengen so “Listaan na Saray Libro na Biblia.”
b Walay melag ya parte na Biblia ya insulat ed lenguahen Aramaiko, mipara itan na daiset ed lenguahen Hebreo.
c Mas labay na dakel ya manbabasa na Biblia so tawag ya “Hebreon Kasulatan” tan “Kristianon Griegon Kasulatan.” Ta no say usaren et “Daan a Sipan” ompan isipen na arum ya datdaan la itan kanian sinalatan itan na “Balon Sipan.”
d Nengnengen so “Kasin Nauman La o Asalatan so Karga na Biblia?”
e Labalabay na dakel ya basaen so Balon Mundo a Patalos na Masanton Kasulatan ta sustoy patalos to itan tan mainomay ya basaen. Nengnengen so “Kasin Susto so New World Translation?”
f Sarayan sulsulat et tatawagen ya Apokripa. Imbaga na Encyclopædia Britannica ya “diad literatura na Biblia, [sayan termino et ontutukoy ed] saray sulsulat ya agkaiba ed kanon na Biblia”—labay ton ibaga et ag-iratan kaiba ed listaan na saray aawaten ya libro ya kaibad Biblia.
g Parad kaaruman ya impormasyon, basaen so artikulon “Saray Apokripal ya Ebanghelyo—Inyamot Iran Impormasyon Nipaakar ed si Jesus?”