1. Hoe zou je iemand beschrijven die barmhartig is?

WAT is barmhartigheid eigenlijk? Het betekent dat je medelijden met iemand hebt en je vriendelijk over hem ontfermt. Misschien doet het woord je meteen denken aan de barmhartige Samaritaan uit het verhaal van Jezus. Dat was een buitenlander ‘die barmhartig was’ voor een Jood die in handen van rovers was gevallen. De Samaritaan ‘kreeg medelijden met’ de gewonde Jood en verzorgde hem liefdevol (Luk. 10:29-37). Die illustratie leert ons veel over barmhartigheid. Het is een prachtige eigenschap van God, een facet van zijn liefde. En dat laat hij elke dag zien door de manier waarop hij met ons omgaat.

2. Wat is nog een facet van barmhartigheid?

² In de Bijbel heeft barmhartigheid nog een facet. Het duidt ook op genade: niet straffen terwijl daar wel grond voor is. In die betekenis is Jehovah zeker barmhartig voor ons allemaal. ‘Hij straft ons niet naar onze zonden’, zei de psalmist (Ps. 103:10). Aan de andere kant kan Jehovah iemand die heeft gezondigd streng corrigeren.

3. Welke vragen gaan we beantwoorden?

³ In dit artikel komen drie vragen aan bod: Waarom is Jehovah barmhartig? Wat is het verband tussen correctie en barmhartigheid? En wat kan ons helpen barmhartig te zijn? Laten we eens kijken welk antwoord Gods Woord geeft.

4. Waarom is Jehovah barmhartig?

⁴ Jehovah is barmhartig uit liefde. Paulus schreef onder  inspiratie dat God heel barmhartig is omdat hij zijn onvolmaakte, gezalfde aanbidders de hoop op leven in de hemel geeft (Ef. 2:4-7). Maar Jehovah’s barmhartigheid gaat nog veel verder. David schreef: ‘Jehovah is goed voor iedereen en zijn barmhartigheid blijkt uit al zijn werken’ (Ps. 145:9). Jehovah houdt van mensen. Daarom is hij barmhartig zodra hij daar een reden voor ziet.

5. Hoe leerde Jezus Jehovah’s barmhartigheid kennen?

⁵ Jezus weet beter dan wie maar ook hoe graag Jehovah barmhartig is. Tijdens duizenden jaren menselijke geschiedenis waren zij als Vader en Zoon samen in de hemel (Spr. 8:30, 31). Jezus zag heel vaak hoe barmhartig zijn Vader was voor zondige mensen (Ps. 78:37-42). In zijn onderwijs legde Jezus vaak de nadruk op die aantrekkelijke eigenschap van zijn Vader.

6. Welk beeld schetste Jezus van Gods barmhartigheid?

⁶ Zoals in het vorige artikel staat, gebruikte Jezus een gelijkenis over een verloren zoon om een hartverwarmend beeld te schetsen van Jehovah’s barmhartigheid. De zoon was van huis vertrokken naar een ver land. ‘Daar leidde hij een losbandig leven en verkwistte alles wat hij had’ (Luk. 15:13). Later kreeg hij berouw van zijn immorele gedrag. Hij vernederde zich en ging terug naar huis. Hoe reageerde zijn vader? Hij liet zijn zoon niet lang in spanning. Jezus zei: ‘Toen hij nog ver weg was, zag zijn vader hem al aankomen en kreeg medelijden met hem. Hij rende naar zijn zoon toe, omhelsde hem en kuste hem teder.’ De vader vernederde zijn zoon niet, maar vergaf hem barmhartig en nam hem weer op in de familie. De verloren zoon had ernstig gezondigd, maar op basis van zijn berouw vergaf zijn vader hem. Die barmhartige vader is een afbeelding van Jehovah. Jezus illustreerde op een ontroerende manier hoe graag zijn Vader zondaars die oprecht berouw hebben wil vergeven (Luk. 15:17-24).

7. Wat heeft Jehovah’s wijsheid te maken met zijn barmhartigheid?

⁷ Jehovah is barmhartig omdat hij heel wijs is. Zijn wijsheid is niet koel of alleen verstandelijk. Volgens de Bijbel is ‘de wijsheid van boven’ juist ‘vol barmhartigheid en goede vruchten’ (Jak. 3:17). Als zorgzame ouder weet Jehovah dat zijn  barmhartigheid goed is voor zijn kinderen (Ps. 103:13; Jes. 49:15). Dankzij die barmhartigheid hebben ze ondanks hun onvolmaaktheid een toekomsthoop. Het is uit wijsheid dat Jehovah barmhartig is zodra hij daar een reden voor ziet. Maar hij weet ook wanneer hij niet barmhartig moet zijn. Hij zorgt voor een perfecte balans en is zo wijs nooit de grens tussen barmhartigheid en toegeeflijkheid te overschrijden.

8. Welke stap is soms nodig, en waarom?

⁸ Wat moeten we doen als een aanbidder van God er bewust voor kiest een zondig leven te leiden? Paulus schreef onder inspiratie dat we ‘niet meer om moeten gaan met’ zo iemand (1 Kor. 5:11). Een zondaar die geen berouw heeft wordt uit de gemeente gesloten. Die stap is nodig om trouwe broeders en zusters te beschermen. En het weerspiegelt Jehovah’s heiligheid. Maar sommigen vinden misschien dat uitsluiting niet zo barmhartig is van God. Hebben ze gelijk?

9-10. Waarom kunnen we in lijn met Hebreeën 12:5, 6 zeggen dat uitsluiting een barmhartige regeling is? Illustreer.

⁹ Het doet veel verdriet als op een vergadering wordt meegedeeld dat iemand van wie je houdt ‘niet langer een van Jehovah’s Getuigen is’. Je kunt je gaan afvragen of het echt nodig was hem of haar uit te sluiten. Is uitsluiting barmhartig? Ja, dat is het inderdaad. Als iemand correctie nodig heeft, zou het zelfs onbarmhartig, onverstandig en liefdeloos zijn hem dat niet te geven (Spr. 13:24). Uitsluiting kan iemand die geen berouw heeft helpen te veranderen. Velen hebben gemerkt dat die resolute stap van de ouderlingen juist de schok was die ze nodig hadden om tot inkeer te komen, hun gedrag te veranderen en weer thuis te komen bij Jehovah. (Lees Hebreeën 12:5, 6.)

¹⁰ Stel, een herder merkt dat een van zijn schapen ziek is. Hij weet dat het dier voor deze specifieke aandoening moet worden afgezonderd van de rest van de kudde. Maar schapen zijn kuddedieren. Ze zijn graag bij de kudde en raken meestal gestrest als ze apart worden gehouden. Is het dan niet hard of wreed van de herder om voor die behandeling te kiezen? Nee, zeker niet. Hij weet dat de ziekte zich onder de hele kudde zal verspreiden als hij het zieke dier bij de andere schapen laat. Door het zieke schaap af te zonderen beschermt hij de hele kudde. (Vergelijk Leviticus 13:3, 4.)

11. (a) In welke zin is een uitgeslotene te vergelijken met een ziek schaap? (b) Welke hulp en voorzieningen zijn voor uitgeslotenen beschikbaar?

¹¹ Als iemand wordt uitgesloten, zou je hem kunnen bezien als dat zieke schaap. Zijn band met Jehovah is aangetast, dus hij is ziek in geestelijk opzicht (Jak. 5:14). En dat kan net als bepaalde letterlijke ziekten heel besmettelijk zijn. Soms is het nodig iemand die in geestelijk opzicht ziek is van de gemeente af te zonderen. Die corrigerende maatregel is een uiting van Jehovah’s liefde voor trouwe leden van zijn kudde. Het kan het hart van de zondaar raken en hem tot berouw brengen. Terwijl hij uitgesloten is, kan hij naar de vergaderingen gaan. Daar kan hij geestelijk gevoed en opgebouwd worden. Hij kan ook lectuur krijgen voor persoonlijk gebruik en naar JW Broadcasting^® kijken. En als de ouderlingen zien dat hij veranderingen aanbrengt, kunnen ze hem van tijd tot tijd  persoonlijke raad geven om hem te helpen geestelijk te genezen zodat hij kan worden hersteld als een van Jehovah’s Getuigen. *

12. Welke liefdevolle, barmhartige stap rest de ouderlingen als een zondaar geen berouw heeft?

¹² Het is belangrijk te bedenken dat een zondaar alleen wordt uitgesloten als hij geen berouw heeft. De ouderlingen weten dat het een ernstige kwestie is en vatten het niet licht op. Ze weten dat Jehovah ‘in de juiste mate’ corrigeert (Jer. 30:11). Ze houden van hun broeders en zusters en willen niets doen dat nadelig is voor hun band met Jehovah. Maar soms is tijdelijke uitsluiting het enige liefdevolle en barmhartige dat ze nog kunnen doen.

13. Waarom moest een christen in Korinthe worden uitgesloten?

¹³ In de eerste eeuw was er in Korinthe een geval van immoraliteit: een christen leefde met de vrouw van zijn vader. Dat was afschuwelijk! Wat deed Paulus? Hij wist wat Jehovah tegen de Israëlieten had gezegd: ‘Een man die gemeenschap heeft met de vrouw van zijn vader, maakt zijn vader te schande. Beiden moeten beslist ter dood worden gebracht’ (Lev. 20:11). Paulus kon niet de doodstraf eisen voor die man. In plaats daarvan gaf hij de Korinthiërs de richtlijn hem uit te sluiten. Het immorele gedrag van die man had invloed op anderen in de gemeente. Sommigen schaamden zich niet eens voor zijn schandelijke gedrag (1 Kor. 5:1, 2, 13).

14. Waaruit bleek dat Paulus barmhartig was voor de uitgesloten man in Korinthe, en waarom reageerde hij zo? (2 Korinthiërs 2:5-8, 11)

¹⁴ Later kreeg Paulus te horen dat er veel was veranderd. De zondaar had echt berouw! Hoewel de man de gemeente had beschaamd, wilde Paulus niet te hard zijn. Hij zei tegen de ouderlingen: ‘Nu moeten jullie hem van harte vergeven en troosten.’ En hij zei ook waarom: ‘Anders bezwijkt hij nog onder al te groot verdriet.’ Paulus had medelijden met de berouwvolle man. Hij wilde niet dat de man zo gebukt zou gaan onder wat hij had gedaan dat hij het zou opgeven vergeving te zoeken. (Lees 2 Korinthiërs 2:5-8, 11.)

15. Hoe kunnen de ouderlingen zowel streng als barmhartig zijn?

¹⁵ Net als Jehovah willen de ouderlingen  graag barmhartig zijn. Ze zijn waar nodig streng maar waar mogelijk barmhartig als daar gegronde reden voor is. Anders zou het niet meer barmhartig maar toegeeflijk zijn. Zijn de ouderlingen de enigen die barmhartig moeten zijn?

16. Hoe reageert Jehovah volgens Spreuken 21:13 op degenen die niet barmhartig zijn?

¹⁶ Elke christen probeert net als Jehovah barmhartig te zijn. Waarom? Eén reden is dat Jehovah niet naar je luistert als je onbarmhartig met anderen omgaat. (Lees Spreuken 21:13.) Natuurlijk wil niemand dat Jehovah weigert naar zijn gebeden te luisteren. Daarom letten we er goed op dat we geen onbarmhartige houding ontwikkelen. Houd je niet doof voor ‘het hulpgeroep’ van een broeder of zuster die verdriet heeft, maar wees altijd bereid te luisteren. En denk aan de geïnspireerde woorden: ‘Wie geen barmhartigheid toont, zal geoordeeld worden zonder barmhartigheid’ (Jak. 2:13). Als je nederig bedenkt hoe afhankelijk je zelf bent van barmhartigheid, zul je eerder barmhartig voor anderen zijn. We zullen vooral barmhartig willen zijn als een berouwvolle zondaar naar de gemeente terugkeert.

17. Hoe liet David zien dat hij barmhartig was?

¹⁷ Voorbeelden uit de Bijbel helpen ons barmhartig te zijn en niet hardvochtig. Neem koning David. Hij was vaak oprecht barmhartig, bijvoorbeeld voor Gods gezalfde koning, Saul. Hoewel die hem wilde doden, probeerde hij nooit wraak te nemen of hem iets aan te doen (1 Sam. 24:9-12, 18, 19).

18-19. In welke twee gevallen was David niet zo barmhartig?

¹⁸ Maar David was niet altijd barmhartig. Denk maar aan de keer dat de wrede Nabal onbeschoft was en David en zijn mannen geen voedsel wilde geven. Dat maakte David zo kwaad dat hij besloot Nabal en alle mannen in zijn huis te doden. Het snelle optreden van Nabals geduldige vrouw, Abigaïl, voorkwam dat David bloedschuld op zich laadde (1 Sam. 25:9-22, 32-35).

¹⁹ Of denk aan de keer dat de profeet Nathan David vertelde over een rijke man die het geliefde lammetje van een arme man stal. David reageerde woedend: ‘Zo zeker als Jehovah leeft, de man die dat heeft gedaan, verdient de dood!’ (2 Sam. 12:1-6) David kende de wet van Mozes. Een dief die een schaap had gestolen, moest dat viervoudig vergoeden (Ex. 22:1). Maar een doodstraf? Dat was wel heel hard geoordeeld. Het bleek dat Nathan dat hypothetische geval alleen gebruikte als illustratie voor een aantal veel ergere misdrijven — die David zelf had gepleegd! Jehovah was veel barmhartiger voor David dan David voor de schapendief uit Nathans voorbeeld (2 Sam. 12:7-13).

20. Wat kunnen we van Davids voorbeeld leren?

 ²⁰ Wanneer kwam David tot het oordeel dat Nabal en zijn mannen de dood verdienden? Dat was toen hij zijn kalmte verloor en woedend werd. Maar je kunt je afvragen waarom hij later de man in Nathans illustratie tot de dood veroordeelde. Waarom had een man die normaal gesproken zo vriendelijk was zo’n hard oordeel? Denk eens aan de context. David had op dat moment last van zijn geweten. Een harde, kritische houding is geen teken van een goede geestelijke gezondheid. Integendeel. Jezus waarschuwde zijn volgelingen: ‘Houd op met oordelen, zodat je niet geoordeeld wordt, want met het oordeel waarmee jij oordeelt, zul je geoordeeld worden’ (Matth. 7:1, 2). Pas dus op dat je nooit kritisch of hardvochtig wordt en doe je best net zo barmhartig te zijn als onze God.

21-22. Hoe kun je in de praktijk barmhartig zijn?

²¹ Barmhartigheid is meer dan alleen een gevoel. Het is weleens ‘medelijden in actie’ genoemd. Heb dus een open oog voor de behoeften van personen in je familie, gemeente of omgeving. Dan zul je heel wat mogelijkheden vinden om barmhartig te zijn. Is er iemand die behoefte heeft aan troost? Kun je iemand praktische hulp bieden, bijvoorbeeld iets te eten brengen of een klusje doen? Zou je een vriend kunnen zijn voor een herstelde broeder of zuster die behoefte heeft aan opbouwende omgang? Kun je de vertroostende boodschap van het goede nieuws met iemand delen? Dat is een van de beste manieren om barmhartig te zijn voor wie maar ook (Job 29:12, 13; Rom. 10:14, 15; Jak. 1:27).

²² Als je alert bent op zulke behoeften, zul je genoeg mogelijkheden vinden om barmhartig te zijn. En als je barmhartig bent, maak je je hemelse Vader blij, want hij is de barmhartige God.