„Een tijd om te zwijgen”

„SPREKEN is zilver, zwijgen is goud.” Zo luidt een oud spreekwoord dat naar men zegt van oosterse oorsprong is. Volgens een naslagwerk is het Hebreeuwse equivalent: „Als een woord één sikkel waard is, dan is zwijgen er twee waard.” En de wijze koning Salomo van het oude Israël schreef: „Voor alles wat gebeurt is er een uur, een tijd voor alles wat er is onder de hemel (...) een tijd om te zwijgen en een tijd om te spreken” (Pred. 3:1, 7, De Nieuwe Bijbelvertaling).

Maar wanneer is het beter zich stil te houden dan te spreken? Uitdrukkingen als ’het stilzwijgen bewaren’ en aanverwante uitdrukkingen en woorden komen vaak in de Bijbel voor. Uit de context waarin deze woorden worden gebruikt, blijkt dat zwijgen op minstens drie terreinen van het leven gepast is, namelijk als teken van respect, als blijk van tact en onderscheidingsvermogen, en als hulp om te mediteren. Laten we deze drie terreinen eens nader bekijken.

Een teken van respect

Zwijgen is een teken van respect of eerbied. De profeet Habakuk zei: „Jehovah is in zijn heilige tempel. Bewaar het stilzwijgen voor zijn aangezicht, heel de aarde!” (Hab. 2:20) Ware aanbidders moeten ’wachten, ja, in stilheid, op de redding van Jehovah’ (Klaagl. 3:26). De psalmist zong: „Bewaar het stilzwijgen voor Jehovah en wacht vol verlangen op hem. Betoon u niet verhit over iemand die zijn weg succesvol maakt” (Ps. 37:7).

Kunnen we Jehovah loven zonder een woord te zeggen? Soms zijn we zo onder de indruk van de schoonheid van de schepping dat we sprakeloos zijn. Nadenken over die indrukwekkende pracht is een manier om de Schepper in ons hart te loven. De psalmist David begon een van zijn melodieën met: „Voor u is er lof — stilte — , o God, in Sion; en aan u zal de gelofte worden betaald” (Ps. 65:1).

Jehovah verdient ons respect, en dat geldt ook voor zijn uitspraken. Toen Gods profeet Mozes bijvoorbeeld zijn afscheidstoespraak voor de natie Israël hield, gaven hij en de priesters alle aanwezigen de vermaning: „Bewaar het stilzwijgen (...) en gij moet naar de stem van Jehovah, uw God, luisteren.” Zelfs de Israëlitische kinderen moesten aandachtig luisteren als de zonen van Israël voor het lezen  van Gods Wet bijeenkwamen. „Roep het volk bijeen,” zei Mozes, „de mannen en de vrouwen en de kleinen (...) opdat zij mogen leren” (Deut. 27:9, 10; 31:11, 12).

Ook in deze tijd is het gepast dat Jehovah’s aanbidders met respect luisteren naar het onderricht dat ze op christelijke bijeenkomsten, met inbegrip van grotere vergaderingen, ontvangen. Als er vanaf het podium belangrijke Bijbelse waarheden worden onderwezen, zou het niet van respect voor Gods Woord en zijn organisatie getuigen als we onnodig met elkaar zouden praten. Tijdens het programma is het tijd om ons stil te houden en te luisteren.

Een goede luisteraar zijn is zelfs in persoonlijke gesprekken een teken van respect. De patriarch Job zei bijvoorbeeld tegen zijn beschuldigers: „Onderricht mij, en ik van mijn kant zal zwijgen.” Job was bereid te zwijgen en te luisteren terwijl zij spraken. En toen het zijn beurt was om iets te zeggen, verzocht hij hun: „Bewaart het stilzwijgen voor mij, opdat ikzelf moge spreken” (Job 6:24; 13:13).

Een blijk van tact en onderscheidingsvermogen

De Bijbel zegt: „Wie zijn lippen in bedwang houdt, handelt beleidvol.” „De man van groot onderscheidingsvermogen is iemand die het stilzwijgen bewaart” (Spr. 10:19; 11:12). Denk er eens over na hoe schitterend Jezus blijk gaf van tact en onderscheidingsvermogen door het stilzwijgen te bewaren. Omdat hij begreep dat het in de onvriendelijke sfeer die zijn vijanden creëerden geen zin had iets te zeggen, „bleef [hij] zwijgen” (Matth. 26:63). Toen hij later voor Pilatus terechtstond, „gaf hij geen enkel antwoord”. Tactvol verkoos hij om dat wat algemeen over hem bekend was, voor zichzelf te laten spreken (Matth. 27:11-14).

Ook wij doen er verstandig aan onze lippen in bedwang te houden, vooral als we geprovoceerd worden. „Hij die langzaam is tot toorn, is overvloedig in onderscheidingsvermogen,” zegt een spreuk, „maar wie ongeduldig is, verheft dwaasheid” (Spr. 14:29). Een overhaaste reactie in een moeilijke situatie kan ertoe leiden dat we iets ondoordachts zeggen. Onder die omstandigheden kunnen onze woorden dwaas overkomen. Later hebben we er misschien spijt van, en dat kan ten koste van onze innerlijke vrede gaan.

Het is beleidvol om in het bijzijn van goddeloze mensen voorzichtig te zijn met wat we zeggen. Wanneer we in de velddienst spotters tegenkomen, is zwijgen waarschijnlijk de beste reactie. Bovendien kan het soms verstandig zijn te zwijgen als onze medeleerlingen of collega’s een schuine mop vertellen of vulgaire taal gebruiken, om niet de indruk te wekken dat we ermee instemmen (Ef. 5:3). „Ik wil een muilband als wacht voor mijn eigen mond leggen,” schreef de psalmist, „zolang er een goddeloze tegenover mij is” (Ps. 39:1).

Iemand met een „groot onderscheidingsvermogen” zal het vertrouwen van een ander niet beschamen (Spr. 11:12). Een ware christen  zal vertrouwelijke zaken niet openbaar maken door ondoordachte woorden. Vooral ouderlingen moeten op dit terrein voorzichtig zijn, zodat ze het vertrouwen van de gemeenteleden behouden.

Zwijgen kan een positieve uitwerking hebben, ook al wordt er geen woord gesproken. De negentiende-eeuwse Engelse schrijver Sydney Smith schreef over een van zijn tijdgenoten: „Af en toe zwijgt hij, en dat maakt zijn conversatie tot een waar genoegen.” De dagelijkse conversatie tussen twee vrienden moet inderdaad tweerichtingsverkeer zijn. Een goede gesprekspartner moet goed kunnen luisteren.

„In de overvloed van woorden ontbreekt overtreding niet,” waarschuwde Salomo, „maar wie zijn lippen in bedwang houdt, handelt beleidvol” (Spr. 10:19). Dus hoe minder woorden we gebruiken, hoe minder kans er is dat we iets doms zeggen. Ja, „zelfs de dwaas zal, wanneer hij het stilzwijgen bewaart, als wijs beschouwd worden; al wie zijn eigen lippen toesluit, als verstandig” (Spr. 17:28). Laten we Jehovah daarom in gebed vragen ’een post bij de deur van onze lippen te stellen’ (Ps. 141:3).

Een hulp om te mediteren

Over iemand die de weg van rechtvaardigheid volgt, zegt de Bijbel dat hij ’dag en nacht met gedempte stem in [Gods] wet leest’ (Ps. 1:2). The Amplified Bible zegt: ’Over Zijn wet mediteert hij geregeld dag en nacht.’ Welke omstandigheden lenen zich het best om te mediteren?

Isaäk, de zoon van de patriarch Abraham, „liep tegen het vallen van de avond buiten rond om te mediteren in het veld” (Gen. 24:63). Hij koos een rustige tijd en plaats om te mediteren. Koning David mediteerde in de stilte van de nachtwaken (Ps. 63:6). Ook de volmaakte mens Jezus had er af en toe behoefte aan om alleen te zijn, weg van het rumoer van de mensenmassa, en te mediteren. Hij deed dan bewust moeite om zich af te zonderen in de bergen, in de woestijn, of op een andere eenzame plaats (Matth. 14:23; Luk. 4:42; 5:16).

Het valt niet te ontkennen dat stilte goed voor ons is. Stilte kan de juiste omstandigheden scheppen voor een gezond zelfonderzoek: een absoluut vereiste voor zelfverbetering. Stilte kan de innerlijke vrede bevorderen. Door in rustige periodes te mediteren, kunnen we nederigheid en bescheidenheid ontwikkelen en de echt belangrijke dingen in het leven meer gaan waarderen.

Hoewel het goed kan zijn te zwijgen, is er ook „een tijd om te spreken” (Pred. 3:7). Ware aanbidders zijn er in deze tijd druk mee bezig het goede nieuws van Gods koninkrijk „op de gehele bewoonde aarde” te prediken (Matth. 24:14). Het vreugdevolle „gonzen van mensen” dat daaruit voortvloeit, klinkt steeds luider naarmate die aanbidders in aantal toenemen (Micha 2:12). Laten we er dus vooral voor zorgen dat we ijverig het goede nieuws van het Koninkrijk bekendmaken en over de wonderwerken van God spreken. En terwijl we aan die belangrijke bezigheid deelnemen, willen we uit ons gedrag laten blijken dat we ook beseffen dat het soms beter is te zwijgen.

[Illustratie op blz. 3]

Op onze vergaderingen moeten we luisteren en leren

[Illustratie op blz. 4]

Zwijgen is waarschijnlijk de beste reactie als we in de dienst worden uitgescholden

[Illustratie op blz. 5]

Stilte is een hulp om te mediteren