Wat zouden we doen zonder ezels?

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN ETHIOPIË

IN DE straten van Addis Abeba — de hoofdstad van Ethiopië, het op vijftien na dichtstbevolkte land ter wereld — is de ezel al heel lang een belangrijk vervoermiddel. De meeste automobilisten hebben geleerd zich aan de ezels aan te passen, in het besef dat de dieren over het algemeen weten waar ze heen moeten en daar zeer vastberaden in zijn. Hoewel ezels niet bang zijn voor druk verkeer, zijn hun brede ladingen lastig en kijken ze ook niet achterom. Dus als u niet in aanraking wilt komen met houtskool, gedroogde koemest of wat voor lading maar ook, dan kunt u beter afstand houden!

In Ethiopië zijn naar schatting vijf miljoen ezels, dat is ongeveer één ezel op elke twaalf mensen. Miljoenen Ethiopiërs leven op heuveltoppen die door diepe ravijnen van elkaar worden gescheiden. Delen van het grote centrale plateau in het land worden afgescheiden door talloze riviertjes. Om bruggen of zelfs maar ongeplaveide toegangswegen naar deze plekken aan te leggen zou voor elk land haast ondoenlijk zijn. De geduldige ezel met zijn vaste tred is dus een ideaal vervoermiddel.

De ezel is bestand tegen vrijwel ieder klimaat dat in Ethiopië voorkomt, in de droge, hete laaglanden tot en met de bergstreken. En het dier is uitstekend toegerust om steile hellingen, smalle paadjes, steenachtige rivierbeddingen, modderige weggetjes en ander oneffen terrein te bedwingen. Hij kan plekken bereiken waar geen paard of kameel kan komen. Voor miljoenen mensen is de ezel het voornaamste middel voor goederentransport, vooral in steden waar veel huizen niet met motorvoertuigen te bereiken zijn.

Ezels hebben geen problemen met moeilijke bochten en kronkelige, smalle toegangspaadjes. Ze hebben geen dure banden nodig en hebben zelden problemen op glibberige grond. Ze dragen vrachten van allerlei vormen en afmetingen die ze bijna overal aan huis bezorgen. Terwijl boze automobilisten bij een verkeersopstopping alleen maar kunnen gaan toeteren, banen ezels  zich met gemak een weg door de drukte. Er is geen politieagent die het in zijn hoofd zou halen een ezel te bekeuren als die van de verkeerde kant een straat met eenrichtingsverkeer zou ingaan. Parkeren is nooit een probleem. Een ezel kost ongeveer veertig euro, maar dat is niet te vergelijken met de kosten van een motorvoertuig!

Ezels in de hoofdstad

In de ochtend lopen duizenden ezels vaak meer dan 25 kilometer naar Addis Abeba, een stad met een inwonertal van ruim drie miljoen. Vooral op woensdag en zaterdag is het erg druk want dan is er markt. De tocht kan wel drie uur duren en daarom gaat men voor zonsopgang al op weg. Soms lopen de eigenaars ernaast, maar meestal rennen ze erachteraan, in een poging de ezels bij te houden.

Veel voorkomende vrachten zijn zakken graan, groente, brandhout, cement en houtskool, maar ook ijzeren vaten met spijsolie en kratten bier of frisdrank. Sommige ezels dragen lasten van negentig kilo of meer. Langwerpige vrachten, zoals bamboe- of eucalyptusstokken, worden aan hun zijden bevestigd en dan over de weg meegesleept. Als de ezels beladen zijn met balen stro of geperst hooi waaronder ze zelf bijna helemaal verdwijnen, levert dat de mooiste plaatjes op.

Als de ezels ’s morgens op weg gaan naar de markt zetten ze er soms flink de pas in. Wanneer alles eenmaal is verkocht en hun vracht van hun rug is, wandelen ze op hun gemak naar huis en blijven ze zelfs af en toe staan om langs de kant van de weg aan wat plantjes te knabbelen. Op dagen dat de ezels niet naar de markt hoeven, worden ze wel gebruikt voor hun dagelijkse taken zoals het dragen van water en brandhout. Soms worden ze ook uitgeleend of verhuurd. Sommige dieren maken deel uit van een ’wagenpark’ dat wordt gebruikt voor professionele pakezeltransporten! In sommige plaatsen trekken ezels een kar, en soms trekt een span ezels een flinke wagen.

Petje af!

Ezels zijn relatief onderhoudsvriendelijk. Ze zoeken hun eigen voedsel en eten nagenoeg alles. Als ezels goed worden behandeld, raken ze aan hun eigenaar gehecht. Qua intelligentie scoren ze hoger dan paarden. Ze kunnen ook heel goed routes onthouden. Ze zijn in staat zonder begeleiding meer dan acht kilometer te lopen om water te halen; de enige voorwaarde is dat iemand aan het begin- en aan het eindpunt het beladen en afladen voor zijn rekening neemt. Soms worden ze voorzien van een bel zodat mensen die langs de route wonen de ezel kunnen horen aankomen en de bestellingen kunnen aannemen.

Hoewel ezels harde werkers zijn, hebben ze een uitgesproken mening over de maximale grootte van hun lading en het moment waarop ze een pauze nodig hebben. In die gevallen, of wanneer de vracht is aangebracht op een manier die pijn veroorzaakt, gaan ze misschien gewoon liggen. Dan worden ze wellicht niet begrepen maar mishandeld of uitgescholden. U kent misschien wel het verslag in de bijbel waarin dit gebeurde. — Numeri 22:20-31.

Ezels verdienen zorg en aandacht. Het is treurig wanneer een ezel in een greppel valt en zijn poten breekt doordat een vracht niet goed was bevestigd en is gaan schuiven. Zweren, diverse parasieten, klauwzeer, longontsteking en andere kwalen kunnen deze ijverige vrachtdragers verzwakken. Met het oog hierop is er in Debre Zeyit, niet ver van Addis Abeba, een moderne ezelkliniek opgericht. De kliniek is uitgerust met computers, behandelkamers, een soort ambulances en zelfs een mooie operatiekamer voor ezelchirurgie. Zo hebben in 2002 ongeveer 40.000 ezels diverse vormen van medische zorg ontvangen.

De patriarch Abraham trok op zijn ezel door bergachtig terrein toen hij op weg was naar de berg Moria (Genesis 22:3). Gedurende de hele lange geschiedenis van de natie Israël was de ezel een deel van het dagelijks leven. Zelfs de zegepralende intocht van Jezus in Jeruzalem was op een ezel. — Mattheüs 21:1-9.

In Ethiopië heeft de ezel ook een lange historie. Maar hier heeft het dier in het leven van de mensen nog niets aan belangrijkheid ingeboet. Hoewel de modellen van vrachtwagens en auto’s door de jaren heen zijn veranderd, ziet de ezel er nog steeds hetzelfde uit. En hij verdient beslist respect!

[Illustratieverantwoording op blz. 26]

‘The Donkey Sanctuary’, Sidmouth, Devon, UK