Een boek dat verkeerd wordt voorgesteld

„De leer van de dubbele beweging van de aarde, rond haar as en rond de zon, is vals en volledig in strijd met de Heilige Schrift.” Tot dat besluit kwam de Congregatie van de Index van de Rooms-Katholieke Kerk in 1616.​¹ Is de bijbel werkelijk in tegenspraak met wetenschappelijke feiten? Of is de bijbel verkeerd voorgesteld?

IN DE winter van 1609/1610 richtte Galileo Galilei zijn pas ontwikkelde telescoop op de hemel en ontdekte vier manen die rond de planeet Jupiter cirkelden. Wat hij zag, had een vernietigende uitwerking op de heersende opvatting dat alle hemellichamen zich in een baan om de aarde moeten bevinden. Eerder, in 1543, had de Poolse astronoom Nicolaus Copernicus de theorie ontwikkeld dat de planeten rond de zon draaien. Galilei bevestigde dat dit een wetenschappelijke waarheid was.

Voor katholieke theologen was dit echter ketterij. De kerk was reeds lang de mening toegedaan dat de aarde het middelpunt van het universum was.² Deze zienswijze was gebaseerd op een letterlijke interpretatie van schriftplaatsen waarin de aarde werd beschreven als gegrond „op pijlers . . .: zij wankelt niet, nooit ofte nimmer” (Psalm 104:5, Willibrordvertaling). Galilei werd naar Rome ontboden en verscheen voor de inquisitie. Hij werd aan een streng verhoor onderworpen, werd gedwongen zijn bevindingen te herroepen en stond de rest van zijn leven onder huisarrest.

In 1992, zo’n 350 jaar na Galilei’s dood, erkende de Katholieke Kerk uiteindelijk dat hij toch gelijk had.³ Maar als Galilei gelijk had, had de bijbel dan ongelijk?

De ware betekenis van bijbelse passages vinden

Galilei geloofde dat de bijbel waar was. Toen zijn wetenschappelijke ontdekkingen de gangbare interpretatie van bepaalde bijbelverzen tegenspraken, redeneerde hij dat de theologen de ware betekenis van de passages niet begrepen. Tenslotte, zo schreef hij, ’kunnen twee waarheden elkaar nooit tegenspreken’.⁴ Hij voerde aan dat de nauwkeurige termen van de wetenschap niet in tegenspraak zijn met de alledaagse woorden van de bijbel. Maar de theologen wilden zich niet laten overtuigen. Zij bleven volhouden dat alle bijbelse verklaringen over de aarde letterlijk genomen moeten worden. Als gevolg daarvan verwierpen zij niet alleen Galilei’s ontdekkingen maar begrepen zij ook de ware betekenis van zulke bijbelse uitdrukkingen niet.

Het gezonde verstand dient ons beslist te zeggen dat als de bijbel over „de vier hoeken van de aarde” spreekt, dit niet betekent dat de bijbelschrijvers dachten dat de aarde letterlijk vierkant is (Openbaring 7:1). De bijbel is in de taal van gewone mensen geschreven en maakt vaak gebruik van levendige beeldspraak. Wanneer dit boek dus over de aarde zegt dat ze „vier hoeken” heeft, stevig ’gegrondvest’ is, en „voetstukken” en een „hoeksteen” heeft, geeft het geen wetenschappelijke beschrijving  van de aarde; het spreekt duidelijk overdrachtelijk, zoals wij in onze dagelijkse spraak zo vaak doen. * — Jesaja 51:13; Job 38:6.

In zijn boek Galileo Galilei merkte de biograaf L. Geymonat op: „Bekrompen theologen die de wetenschap wilden beperken op grond van bijbelse redeneringen, zouden daarmee alleen maar de bijbel zelf in diskrediet brengen.”⁵ En dat hebben zij gedaan. In feite legde de manier waarop theologen de bijbel interpreteerden — niet de bijbel zelf — de wetenschap onredelijke beperkingen op.

Zo verdraaien ook religieuze fundamentalisten in deze tijd de bijbel wanneer zij volhouden dat de aarde in zes dagen van 24 uur is geschapen (Genesis 1:3-31). Die zienswijze stemt noch met de wetenschap noch met de bijbel overeen. In de bijbel is het woord „dag”, net als in het dagelijkse spraakgebruik, een rekbare term, waarmee tijdseenheden van verschillende lengte worden uitgedrukt. In Genesis 2:4 worden alle zes de scheppingsdagen in hun totaliteit aangeduid als één „dag”. Het Hebreeuwse woord dat in de bijbel met „dag” is vertaald, kan eenvoudig „een lange tijd” betekenen.⁶ Er is dus geen bijbelse reden om te beweren dat de scheppingsdagen elk 24 uur duurden. Door dat wel te onderwijzen, geven fundamentalisten een verkeerde voorstelling van de bijbel. — Zie ook 2 Petrus 3:8.

Door de geschiedenis heen hebben theologen vaak de bijbel verdraaid. Beschouw eens enkele andere manieren waarop de religies van de christenheid een verkeerde voorstelling hebben gegeven van wat de bijbel zegt.

Verkeerd voorgesteld door religie

De daden van degenen die zeggen dat zij zich aan de bijbel houden, besmeuren vaak de reputatie van het boek waar zij eerbied voor beweren te hebben. Zogenaamde christenen hebben in naam van God elkaars bloed vergoten. Toch spoort de bijbel volgelingen van Christus aan om ’elkaar lief te hebben’. — Johannes 13:34, 35; Mattheüs 26:52.

Sommige geestelijken scheren hun kudden door ze hun zuurverdiende geld af te troggelen — wel heel iets anders dan de bijbelse instructie: „Gij hebt om niet ontvangen, geeft om niet.” — Mattheüs 10:8; 1 Petrus 5:2, 3.

De bijbel kan beslist niet beoordeeld worden naar de woorden en daden van degenen die dit boek enkel citeren of beweren ernaar te leven. Iemand die onbevooroordeeld is, zal daarom zelf te weten willen komen waar de bijbel over gaat en waarom het zo’n opmerkelijk boek is.

[Voetnoten]

[Illustratie op blz. 4]

Twee van Galilei’s telescopen

[Illustratie op blz. 5]

Galilei voor zijn inquisiteurs