1, 2. (a) Ko e heigoa e kakano ke eke mo fakamoli, mo e ko e heigoa ne nakai tala age he nusi fakapuloa tala he lalolagi ke he tau tagata? (e) Ko e ha ne nakai falanaki a Iehova ke he nusi fakapuloa tala he lalolagi nei?

 KO E heigoa e kakano ke eke mo fakamoli? Taha e tohi fakamaama kupu ne talahau ko e fakamoli kua “kitia e mena ne tupu ti hokotaki ai.” I Aferika Toga, ko e nusipepa ne tohi fakailoa ke molea e 160 e tau kua fakahigoa The Witness. Ko e higoa kua latatonu ha ko e kakano he nusipepa ke hokotaki fakahako e tau mena tutupu. Ko e etitoa ne kamata e nusipepa nei ne mavehe to talahau e “tala mooli, mooli katoatoa, mo e nakai fai mena ka ko e tala mooli hokoia.”

² Momoko ai, ko e nusi fakapuloa tala he lalolagi ne nakai hokotaki fakahako e tau mena tutupu loga. Kua nakai talahau mooli e kupu mooli hagaao ke he Atua mo e mena nukua taute e ia. Ka ko Iehova ko e Pule malolō ue atu he lagi mo e lalolagi katoatoa, ne nakai falanaki ke he tau nusi fakapuloa tala he lalolagi. Ne tala age e Atua puhala he perofeta ko Esekielu: “To iloa foki he tau motu kehe ko au ni ko Iehova.” (Eseki. 39:7) Kavi ke he valu la e miliona Fakamoli ha Iehova hane tala age ke he tau tagata he lalolagi katoa hagaao ki a ia. Ko e matakau nei he Tau Fakamoli kua tala age ke he falu e mena hane taute he Atua ma e tau tagata he vahā kua mole mo e mena hane taute e ia mogonei. Tala age foki e lautolu e tau mena homo ue atu ne mavehe e ia ke taute anoiha. Ia Isaia 43:10, totou e tautolu: “Kua pehe mai a Iehova, Ko e haku a tau fakamoli a mutolu,  mo e haku a tau fekafekau ne fifili e au a mutolu.” Ka mua atu e gahua fakamatala ke he tau momoui ha tautolu, kua fakakite mooli e tautolu ko e Tau Fakamoli a Iehova a tautolu.

3, 4. (a) Magaaho fe ne kamata e tau Tagata Fakaako Tohi Tapu ke fakahigoa ko e Tau Fakamoli a Iehova, ti fēfē e logonaaga ha lautolu ke he higoa foou nei? (Kikite fakatino he kamataaga.) (e) Ko e heigoa e tau hūhū ka fakatutala ki ai a tautolu mogonei?

³ To tumau tukulagi e higoa ha Iehova ha ko ia ko e “Patuiki tukulagi.” Ti pehē a ia: “Ko e haku higoa haia tukulagi, mo e haku a fakamanatuaga haia ke he taha hau mo e taha hau.” (1 Timo. 1:17; Esoto 3:15; fakatatai Fakamatalaaga 2:16.) Ke ui aki e higoa ha Iehova ko e lilifu lahi mahaki kua moua e tautolu. He 1931, ne fiafia lahi e Tau Tagata Fakaako Tohi Tapu he kamata a lautolu ke fakaaoga e higoa Tau Fakamoli a Iehova. Tokologa ia lautolu ne tohi ke fakakite e fakaaue ma e hikiaga nei. Taha e fakapotopotoaga i Kanatā ne tohi kua taute he higoa foou a lautolu ke eketaha lahi ke momoui he puhala kua fakaheke a Iehova.

⁴ Fakakite fēfē kua logona hifo e koe e lilifu ke fakahigoa ko e Fakamoli ha Iehova? Maeke foki nakai a koe ke fakamaama e kakano ne fakahigoa e Iehova a tautolu ko e Tau Fakamoli haana, tuga he totou e tautolu he tohi ha Isaia?

5, 6. (a) Fēfē e puhala ne fakamatala e tau matua Isaraela hagaao ki a Iehova? (e) Ko e heigoa foki e mena kua lata he tau matua Isaraela ke taute, ti ko e ha kua lata he tau matua he vahā nei ke taute pihia foki?

⁵ Ne fifili e Iehova e motu ha Isaraela ke eke mo tau fakamoli haana. Igatia e Isaraela mo e matagahua ke fakamatala hagaao ki a Ia. (Isaia 43:10) Ma e fakatai, ne fakamatala e tau matua he fakaako e tau fanau ha lautolu hagaao ke he tau mena ne taute he Atua he vahā i tuai. Ne poaki e Iehova ke he tau matua ke fakaako e tau fanau ha lautolu hagaao ke he Paseka. Ne tala age a ia ki a lautolu: “Ka pehe mai e fanau ha mutolu kia mutolu, Ko heigoa kia e kakano he fekafekauaga nai kia mutolu?  Ti pehe atu ai a mutolu, Ko e poa he paseka hanai kia Iehova, ko ia ne fano leva he tau fale he fanau a Isaraela i Aikupito, he keli e ia a Aikupito, ka e fakahao ha tautolu a tau fale.” (Esoto 12:26, 27) Ne fakamaama he tau matua na fakaheu e Farao ke fakaatā e tau Isaraela ke ō ke he tutakale ke tapuaki ki a Iehova. Pehē a Farao: “Ko hai kia a Iehova kia fanogonogo ai au ke he hana tau kupu, mo e toka e au a Isaraela ke o?” (Esoto 5:2) Tala age he tau matua ke he tau fanau ha lautolu e puhala ne tali e Iehova e hūhū ha Farao mo e fakakite ke he tau tagata oti ko Ia ko e Malolō Ue Atu. Ne fakahoko e ia hogofulu e malaia ki Aikupito mo e fakahao e tau Isaraela mai he kau Aikupito he Tahi Kula. Kitia he tau Isaraela ko Iehova e Atua mooli ti fakamooli tumau e ia e tau maveheaga haana.

⁶ Ne logona hifo he tau Isaraela ko e lilifu ma lautolu ke eke mo tau fakamoli ha Iehova. Kua tala age e lautolu ke he tau fanau ha lautolu mo e ha tupa ne gahua he tau kaina ha lautolu hagaao ke he tau mena homo ue atu ne taute e Iehova. Iloa foki he tau Isaraela kua lata a lautolu ke tumau e tapu he tau mahani ha lautolu. Pehē a Iehova: “Kia tapu a mutolu; ha ko au nai ko Iehova ko e ha mutolu a Atua kua tapu ni au.” Kua lata he tau matua Isaraela ke fakaako e tau tama ha lautolu ke tapu, kakano ke momoui fakatatau ke he tau tuaga ha Iehova. (Levi. 19:2; Teu. 6:6, 7) Lata he tau matua he vahā nei ke taute pihia. Kua lata ia lautolu ke fakaako e tau tama ha lautolu ke momoui he puhala kua fakalilifu e higoa mua ue atu he Atua.​—Totou Tau Fakatai 1:8; Efeso 6:4.

7. (a) He omaoma e tau Isaraela ki a Iehova, ko e heigoa ne kitia he tau motu ne agaagai ki a lautolu? (e) Ko e heigoa e matagahua ne moua e lautolu oti kua hukui a Iehova?

⁷ He omaoma e tau Isaraela ke he Atua, ne fakamonuina e ia a lautolu. Ti ko e fua, ko e tau motu ne agaagai ia lautolu kua maeke ke kitia na puipui e Iehova e tau tagata haana. (Teu. 28:10) Ka e momoko ai, laulahi he fakamauaga tala ha lautolu, ne liuliu e tau Isaraela ki a Iehova. Ne tapuaki a lautolu ke he tau tupua, ko e tau atua ha Kanana. Tuga e tau atua ia, ne mahani vale e tau Isaraela. Poa ne lautolu e tau tama ha lautolu ti ekefakakelea a lautolu kua nonofogati. Ko e fakafifitakiaga kelea ha lautolu ne fakaako ki a tautolu e hatakiaga aoga. Kua lata ia tautolu ke fifitaki a Iehova mo e tapu ha kua hukui e tautolu a ia, ko Ia ne Mua Atu e Tapu.

8. Ko e heigoa ne tala age e Iehova ke taute e Isaia, ti tali atu fēfē a Isaia?

⁸ Fakaaoga e Iehova a Isaia ke hataki e tau Isaraela ko e moumou fai e Ia a Ierusalema, ha lautolu a maaga lahi, mo e fakaatā e tau tagata Haana ke uta fakapaea. Talahau tuai foki e Iehova kua amanaki a ia ke taute e “tau mena fou” mo e fakatokanoa e tau tagata haana mai he uta fakapaea he puhala ofoofogia. (Isaia 43:19) Iloa e Iehova to nakai fakatokihala e tau Isaraela, ka e tala age agaia a ia ki a Isaia ke matutaki ke hataki a lautolu. Ko e tau veveheaga ono fakamua he tohi ha Isaia ne laulahi ko e tau hatakiaga ke he moumouaga ha Ierusalema. Manako a Isaia ke iloa ko e fiha e leva ka fakatumau e motu ke liuliu ki a Iehova. Tali he Atua: “Ato toka noa e tau maga he nakai nofo ai taha, mo e nakai fai tagata ke he tau fale, ti eke mo vao e kelekele.”​—Totou Isaia 6:8-11.

9. (a) Magaaho fe ne fakamooli e perofetaaga ha Isaia hagaao ki a Ierusalema? (e) He vahā nei, ko e heigoa e hatakiaga kua lata mo tautolu ke mataala ki ai?

⁹ Molea e 45 e tau, ne hataki e Isaia e tau Isaraela ke he hoko mai he moumouaga. Ne kamata a ia ke fakamatala he tau fakahiku ne pule e Patuiki ko Usia he 778 ato fai Keriso, mo e matutaki ato teitei ke he tau 732 ato fai Keriso, he magahala ne pule e Patuiki ko Hesekia. Mole e mena ia, ne matutaki a Iehova ke hataki e tau tagata haana ato hoko e tau 607 fakamua to fai Keriso, mogo ne moumou a Ierusalema. Ti kua hataki atu tuai ke he tau Isaraela ke he loga e tau tau hagaao ke he mena ka tupu. He vahā nei, ne fakaaoga e  Iehova e tau tagata haana ke hataki e falu hagaao ke he mena ka tupu he vahā anoiha. Ke he loga e tau tau, kua tala age he Ko e Kolo Toko to tata lahi mai e magaaho ke nakai liu a Satani ke pule ke he lalolagi ti ko e mena ia to kamata e Keriso ke pule ke he lalolagi.​—Fakakite. 20:1-3, 6.

10, 11. Ko e heigoa e fakamooliaga he perofetaaga ha Isaia ne kitia mooli he tau Isaraela i Papelonia?

¹⁰ Fai Iutaia ne hao mai he moumouaga ha Ierusalema. Ne omaoma a lautolu ke he fakatonuaga ha Iehova ke kaumahala ke he tau tagata Papelonia mo e uta fakapaea ki Papelonia. (Iere. 27:11, 12) Fitugofulu e tau he mole, tokogahoa a lautolu ne kitia e fakamooliaga he taha he tau perofetaaga ha Isaia: “Kua talahau mai pehe a Iehova ko ia ne laveaki a mutolu, ko ia ne Tapu i Isaraela; kua fakafano atu e au ki Papelonia ha ko mutolu, mo e ta hifo ai e au a lautolu ne fehola.”​—Isaia 43:14.

¹¹ Ne fakamooli e Iehova e perofetaaga ia he puhala ofoofogia. Taha e pō ia Oketopa he tau 539 ato fai Keriso, ne fai fakafiafiaaga e patuiki ha Papelonia mo e haana tau iki ke fakaheke e tau atua ha lautolu. Kua inu foki a lautolu mai he tau kapiniu ne kaihā mai he faituga ha Iehova. Ka e he pō taha ia, ne fofō he Patuiki ko Kuresa mo e tau kau haana a Papelonia. Ne kautū a lautolu ke he maaga mo e fakakaumahala e Pule Atu Motu Papelonia. He tau 538 po ke 537 ato fai Keriso, ne poaki a Kuresa ke he tau Iutaia ke liliu ki Ierusalema mo e ati hake e faituga he Atua. He liliu a lautolu, ne matakite a Iehova kua haohao mitaki a lautolu. Tutupu oti e tau mena nei tuga ne talahau tuai e Isaia. He kitia he tau tagata he Atua e faituga i Ierusalema kua mau, ne kitia e lautolu ko Iehova e Atua mooli ti taute tumau e ia e tau mena ne mavehe e ia. Ne ui he Atua e tau Iutaia ne liliu ki Ierusalema kua “eke e au e motu nai māku; to talahau ai e lautolu haku a fakahekeaga.”​—Isaia 43:21; 44:26-28.

12, 13. (a) Ko e magaaho ne liliu e tau Isaraela ke ati hake e faituga, ko hai foki ne fakalataha mo lautolu? (e) Ko e heigoa kua lata he ‘tau mamoe kehe’ ke taute mogonei, ti ko e heigoa ka amaamanaki atu a lautolu ki ai?

¹² He magaaho ne liliu e tau Isaraela ke ati hake e faituga, totou afe e tau tagata motu kehe ne fakalataha mo lautolu he tapuaki ki a Iehova. Fakamui, ne tokologa atu foki e tau tagata motu kehe ne fakalataha mo lautolu. (Esera 2:58, 64, 65; Eseta 8:17) He vahā nei, ko e tau Kerisiano fakauku ko e motu he Atua, ko “Isaraela he Atua,” mo e “moto tagata tokologa” he ‘tau mamoe kehe’ ne fakalataha mo lautolu he tapuaki mo Iehova. (Kala. 6:16; Fakakite. 7:9, 10; Ioane 10:16) Ko lautolu ne fakauku mo e tau mamoe kehe ne moua e lilifu he fakahigoa ko e Tau Fakamoli a Iehova.

¹³ He lalolagi foou, ko e moto tagata tokologa  to moua e magaaho ofoofogia. To tala age a lautolu ke he tau tagata ne fakaliu tu mai ko e fēfē he eke mo taha he Tau Fakamoli a Iehova ke he tau aho fakamui he lalolagi a Satani. Ke moua e lilifu nei he vahā anoiha, kua lata ia tautolu ke fakatumau ke tapu. Ti pete he eketaha a tautolu ke momoui fakatatau ke he tau tuaga ha Iehova, kua hehē a tautolu he tau aho takitaha. Ti kua lata a tautolu he tau aho takitaha ke ole ki a Iehova ma e fakamagaloaga. Ka fakatumau a tautolu ke tapu, ne fakakite e tautolu e loto fakaaue kua fakaatā e Iehova a tautolu ke hukui a ia.​—Totou 1 Ioane 1:8, 9.

14. Ko e heigoa e kakano he higoa Iehova?

¹⁴ Ke moua e maamaaga mitaki he puhala ne mua e lilifu ke fakahigoa ke he higoa ha Iehova, kua lata ia tautolu ke iloa e kakano he higoa haana. Ko e higoa Iehova ne moua mai he kupu Heperu ka fakaliliu “to fakamooli” ti maeke ke fakamaama e gahua. Ti ko e higoa he Atua kua talitonu ke kakano “To Fakamooli Ai Au ke he Mena Ia.” Ko e higoa ha Iehova kua lagomatai a tautolu ke maama a ia. Ko Ia ne tufuga e tau mena oti. Talahau foki e Iehova to taute e ia taha mena, nakai fai ka taofi a ia mai he taute ai, nakai maeke foki ia Satani.

15. Ko e heigoa ka fakaako e tautolu ke he higoa ha Iehova mai he mena ne tala age e ia ki a Mose? (Kikite puha “ Iehova​—Ko e Higoa ne Hokulo e Kakano.”)

¹⁵ Lahi e fakamaama ha Iehova hagaao ke he kakano he higoa haana ki a Mose. He mogo ne fakafano e Iehova a ia ke fakatoka noa e tau tagata Haana mai i Aikupito, ne tala age a ia ki a Mose: “To Fakamooli Ai Au ke he Mena Ia.” Ne lafi e Iehova: “Kia pehe age a koe ke he fanau Isaraela, ne fakafano mai e au [“To Fakamooli Ai Au ke he Mena Ia,” NW] kia mutolu.” (Esoto 3:14) Ti eke a Iehova mo fakamooli ke he ha mena kua lata a ia ke fakakatoatoa e finagalo haana. Ma e tau Isaraela, ne taute e Iehova e tau mena kua lata ke eke a ia mo Laveaki, Puipui, Takitaki, mo e Foaki he tau mena oti kua lata mo lautolu.

16, 17. (a) Maeke fēfē a tautolu ke fakakite e fakaaue ma e lilifu he fakahigoa ke he higoa he Atua? (e) Ko e heigoa ha tautolu ka fakatutala ke he vala tala ka mui mai?

¹⁶ He vahā nei, nakaila hiki a Iehova. Kua fakamanatu he higoa haana ki a tautolu to fakamooli a ia ke he ha mena ne lata ke leveki e tau tagata haana. Ma e fakatai, ne foaki e ia ki a tautolu e tau mena oti kua lata mo tautolu ke momoui he tau aho takitaha mo e fakamalolō e tua ha tautolu. Kua fakaako he higoa ha Iehova ki a tautolu e taha mena foki hagaao ki a ia. Ko e heigoa a ia? Ne fakatupu e Iehova e tufugatia haana ke taute e tau mena kua lata ke fakakatoatoa haana a finagalo. Ma e fakatai, fakaaoga e ia e Tau Fakamoli haana ke taute e gahua haana. He iloa e mena nei kua lata ke omoomoi a tautolu ke hukui fakamitaki a ia. Ko Kåre mai i Norway, ko e Fakamoli fakamakutu ha Iehova ke he 70 e tau kua mole, ne pehē: “Logona e au e lilifu lahi ke fekafekau ki a Iehova, ko e Patuiki tukulagi, ti eke mo vala he tau tagata kua fakahigoa ke he higoa tapu haana. Ko e lilifu lahi tumau ke fakamaama e kupu mooli he Tohi Tapu mo e kitia e tau mata he tau tagata kua ofo he fiafia mo e maama. Tuga anei, kua moua e au e makona hokulo ka fakaako e au a lautolu ke he puhala kua gahuahua ai e poa lukutoto he Keriso mo e puhala ka moua e lautolu e moui tukulagi he lalolagi foou ne mafola mo e tututonu.”

¹⁷ He falu matakavi he lalolagi katoa, uka ke moua e tau tagata kua manako ke fakaako hagaao ki a Iehova. Ka e tuga a Kåre, kua fiafia lahi a tautolu ka moua e tautolu taha e tagata ka manako ke fakaako hagaao ke he higoa ha Iehova. Ka e maeke fēfē a tautolu ke eke mo Tau Fakamoli a Iehova mo e he magaaho taha eke mo tau fakamoli ha Iesu? To fakatutala e mena nei ke he vala tala ka mui mai.