1, 2. Ko e ha kua lata ia tautolu ke hagaao fakalahi ke he Salamo 45?

 KO E patuiki lilifu ne heke ke he tauaga ke lalago e kupu mooli mo e tututonu. Ne kautū a ia ke he tau fī haana, ti mole ai e kautūaga fakahiku, ne faihoana a ia ke he hoana fulufuluola. Kua manatu mo e fakaheke tukulagi e patuiki. Hanei falu mena tutupu omoomoi ne fakamaama he Salamo 45.

² Ka ko e Salamo ke 45 aki ne nakai ko e tala fulufuluola noa ni ne fiafia e fakaotiaga. Ko e tau mena tutupu ne totoku i loto kua aoga ki a tautolu ha kua lauia e tau momoui ha tautolu mogonei, ti pihia mo e anoiha. Kia onoono fakahokulo la tautolu he fakaako a tautolu ke he salamo nei.

3, 4. (a) Ko e heigoa e “tau kupu mitaki” ne tohia he salamo hagaao ki ai, ti lauia fēfē ai e tau loto ha tautolu? (e) Ko e heigoa e fekau hagaao ke he patuiki ne fakamatala e tautolu? Puhala fe ne eke e alelo ha tautolu ke tuga e peni?

³ Totou Salamo 45:1. Ko e “tau kupu mitaki” ne “puna hake” he loto he salamo ko e tala hagaao ke he patuiki. Ne fiafia lahi e salamo ke logona e tala nei ti tuga kua punapuna hake po ke, makai lahi e loto haana. Ne taute foki e alelo haana ke tuga e “peni ia he tagata tohikupu lima vave.”

 ⁴ Ko e heigoa e kakano he mena ia ki a tautolu? Ko e tala mitaki he Kautu faka-Mesia ko e taha mena mitaki kua puna hake ai he tau loto ha tautolu. Ne mua atu e “mitaki” he fekau he Kautu he 1914. Ko e ha? Ha kua tali mai he tau ia, ne kua nakai hagaao ke he Kautu anoiha. Tali mai he 1914, ko e fekau mogonei hagaao ke he fakatufono mooli kua pule i luga he lagi. Ko e “tala mitaki nai he kautu” ne kua fakamatala e tautolu “ke he lalolagi oti, ke eke mo talahau ke he tau atu motu oti.” (Mata. 24:14) Kua “puna hake” po ke fiafia nakai e tau loto ha tautolu ha ko e fekau nei he Kautu? Fakamatala nakai e tautolu e tala mitaki he Kautu mo e fakamakutu mooli? Ke tuga e salamo, ko e lologo ha tautolu kua hagaao ia ke he patuiki. Ko e fekau kua fakamatala e tautolu ko Iesu kua Pule a ia he Kautu faka-Mesia i luga he lagi. Kua uiina e tautolu e tau tagata oti, pihia foki mo e tau takitaki he lalolagi nei, ke talia e Kautu ha Iesu. (Sala. 2:1, 2, 4-12) Ti tatai e alelo ha tautolu mo e “peni ia he tagata tohikupu lima vave” ka fakaaoga e tautolu e Tohi Tapu he gahua fakamatala ha tautolu.

5. (a) Ko e tau puhala fe ne mata “fulufuluola” a Iesu? (e) Puhala fe ne fakamatala mo e fakaalofa hofihofi a Iesu, ti maeke fēfē ia tautolu ke mumuitua ke he fakafifitakiaga haana?

⁵ Totou Salamo 45:2. Ne nakai fakamaama fakalaulahi he Tohi Tapu e foliga ha Iesu. Ha ko e tagata mitaki katoatoa, nakai noa kua mata “fulufuluola” a ia. Ka ko e fakamooli mo e tua haana ki a Iehova ne taute a ia ke mata fulufuluola mooli. Ne fakaaoga foki e Iesu e “tau kupu fakaalofa” he fakamatala e ia e fekau he Kautu. Ti fakaaoga e ia e tau kupu ne aamotia e tau loto he tau tagata. (Luka 4:22; Ioane 7:46) Eketaha nakai a tautolu ke fifitaki a Iesu he gahua fakamatala ha tautolu?​—Kolo. 4:6.

6. Fakamonuina “tukulagi” fēfē he Atua a Iesu?

⁶ Ha ko e tua fakamooli ha Iesu mo e fakaalofa hokulo ke he haana Matua, ne fakamonuina e Iehova e fekafekauaga haana he lalolagi ti palepale foki a ia he mole e foaki e ia haana moui mo poa. Ne tohia he aposetolo ko Paulo hagaao ki a Iesu: “Ne kitia foki a ia kua tino mai po ke tagata, ne fakatokolalo e ia a ia, ne oma e ia kua hoko ke he mate, ko e mate haia he satauro. Ko e mena foki ia kua fakamatalahi ai he Atua a ia, mo e foaki atu ai kia ia e higoa kua mua ke he tau higoa oti kana; Kia fakatokotui e tau tulihui oti kana ke he higoa a Iesu, ko lautolu ha ha he lagi, mo lautolu ha ha he lalolagi, mo lautolu ki lalo he lalolagi; Kia tokutoku atu foki he tau alelo oti, ko Iesu Keriso ko e Iki a ia, ke tupu ai e fakaheke ke he Atua e Matua.” (Filipi 2:8-11) Ne fakamonuina e Iehova a Iesu “tukulagi” ha kua liu fakatū mai a ia ke he moui nakai mate.​—Roma 6:9.

7. Ko e tau puhala fe ne mua atu e fakauku he Atua a Iesu ke he haana “tau matakainaga”?

⁷ Totou Salamo 45:6, 7. Ha kua fiafia lahi a Iesu ke he mena tututonu mo e vihiatia e mena ka nakai fakaheke haana Matua, ne fakauku e Iehova a ia mo Patuiki he Kautu faka-Mesia. Ne fakauku a Iesu ke he “lolo he fiafia” ke mua ni ke he haana “tau matakainaga,” ko e tau patuiki ha Iuta po ke tau hologa foki ha Tavita. Ke he tau puhala fe? Fakamua, ko Iehova ni ne fakauku a Iesu.  Ke uaaki, ne fakauku e Iehova a Iesu ke pule ko e Patuiki mo e fekafekau foki ko e Ekepoa ne Mua. (Sala. 2:2; Hepe. 5:5, 6) Ke toluaki, ne fakauku a Iesu, nakai ke he maga lolo ka kua fakauku aki e agaaga tapu. Fakahiku, kua pule a ia mai he lagi, ka e nakai mai he lalolagi.

8. Ko e ha kua mauokafua a tautolu to tututonu e pule ha Iesu? Ko e heigoa e kakano ko e Atua e nofoaiki ha Iesu?

⁸ He 1914, ne kotofa e Iehova haana Tama ko e Patuiki faka-Mesia i luga he lagi. Ko e “tokotoko” he Kautu ha Iesu “ko e tokotoko he tututonu ia,” ti maeke ia tautolu ke mauokafua ko e pule haana to lagotatai mo e tututonu. Ha ha ia ia e tonuhia ke eke mo Patuiki ha ko e Atua e nofoaiki haana, kakano ko Iehova ne kotofa a ia ko e Patuiki. Ko e nofoaiki ha Iesu to tumau “tukulagi tukumuitea.” Ko e matalahi ha ia ha tautolu ke fekafekau ki a Iehova i lalo hifo he Patuiki ne fifili e ia!

9, 10. (a) Magaaho fe ne pipi he Keriso e pelu haana, mo e fakaaoga fēfē ai e ia? (e) Puhala fe ka fakaaoga he Keriso e pelu haana he vahā i mua?

⁹ Totou Salamo 45:3. Ne tala age a Iehova ke he Patuiki ke pipi haana a pelu ke he haana hui. He taute pihia, kua tuku age e fakaatāaga ki a Iesu ke tau atu ki a lautolu ne totoko ke he pule he Atua mo e fakaotioti ai a lautolu. (Sala. 110:2) Ha ko Iesu ko e Toa mo e Patuiki ne nakai maeke ke kaumahala, kua fakahigoa a ia “ko e toa.” Ne pipi e ia e pelu haana he 1914, he mogo ne kautū a ia ki a Satani mo e tau temoni ti tolo hifo mai a lautolu he lagi ke he lalolagi.​—Fakakite. 12:7-9.

¹⁰ Ko e kamataaga a ia he heke atu he Patuiki ke he kautūaga. Kua lata agaia a ia ke “kautu ni a ia.” (Fakakite. 6:2) Kua fifili e Iehova to fakaotioti e tau vala oti he lalolagi ha Satani, mo e ko e fakaohoohoaga ha Satani mo e haana tau temoni to utakehe ai. Fakamua, to utakehe a Papelonia Lahi, ko e kautu he lotu fakavai. To fakaaoga e Iehova e tau pule fakapolitika he lalolagi ke moumou e “fifine fakataka” nei. (Fakakite. 17:16, 17) To holo atu mogoia e Keriso ke utakehe katoatoa e tau fakatufono oti kana he lalolagi ha Satani. Ti fakaotioti mogoia e Iesu, ko ia ne fakahigoa “ko e agelu haia he pahua nakai gata mai,” ka fakakatoatoa e kautūaga haana he tolo a Satani mo e tau temoni ki loto he pahua. (Fakakite. 9:1, 11; 20:1-3) O mai la a tautolu ke kitia e tau mena tutupu nei ne kua talahau tuai he Salamo 45.

11. Puhala fe kua heke atu e Keriso ke lalago e mena “tonu” moolioli?

¹¹ Totou Salamo 45:4. To nakai tau e Patuiki ke moua e tau fonua po ke fakatupa e tau tagata. Ha ha ia ia e tau kakano lilifu ke fano ke tau. Kua heke atu a ia ke lalago e mena “tonu, mo e mahani molu, mo e tututonu.” Ko Iehova tokotaha maka ni kua ha ha e tonuhia ke pule ke he lagi mo e lalolagi katoatoa. Ko e mena “tonu” moolioli mo e aoga lahi anei kua lata ni ke lalago. He magaaho ne totoko a Satani, kua pehē a ia kua nakai ha ha ia Iehova e tonuhia ke pule. Tali mai he magaaho ia, ko e tau temoni mo e tau tagata kua hūhū toko ke he mena tonu moolioli nei. Kua hoko mai tuai e magaaho ma e Patuiki ne fakauku e Iehova ke heke atu ke he tauaga mo e fakamooli ko Iehova hokoia kua tonuhia ke pule.

12. Puhala fe kua heke atu e Patuiki ke lalago e “mahani molu”?

¹² Kua heke atu foki e Patuiki ke lalago e “mahani molu.” Ne fakatoka tumau e Iesu e fakafifitakiaga mua ue atu he mahani molū mo e omaoma ke he haana Matua. (Isaia 50:4, 5; Ioane 5:19) Kua lata e tau fekafekau oti mahani fakamooli he Patuiki ke mumuitua ke he fakafifitakiaga mo e ke mahani molū he omaoma ki a Iehova ko e ha lautolu a  Pule ke he tau mena oti kana. Ko lautolu ni ka taute e mena nei ka fakaatā ke momoui he lalolagi foou he Atua.​—Saka. 14:16, 17.

13. Puhala fe kua heke atu e Keriso ke lalago e “tututonu”?

¹³ Kua heke atu foki e Keriso ke lalago e “tututonu.” Ko e tututonu nei ko e “tututonu he Atua,” po ke tau tutūaga ha Iehova ke he mena kua hako po ke hepe. (Roma 3:21; Teu. 32:4) Ne talahau tuai e Isaia e tau mena nei hagaao ki a Iesu Keriso: “To pule e patuiki ha ko e mahani tututonu.” (Isaia 32:1) Ka pule a Iesu, to tamai e ia e “lagi fou” mo e “lalolagi fou” ka mahani tututonu ai e tau tagata oti kana. (2 Pete. 3:13) Kakano e mena ia, ko e tau tagata oti kana he lalolagi foou, to momoui ke he tau tutūaga ha Iehova ke he hako mo e hepe.​—Isaia 11:1-5.

14. Puhala fe ka fakakatoatoa he lima matau he Keriso e ‘tau mena matakutaku ofoofogia’? (Kikite fakatino he kamataaga.)

¹⁴ Talahau he salamo kua heke atu e Patuiki mo e pelu ke he haana hui. (Sala. 45:3) Ti uta mogoia e ia e pelu ke he lima matau haana ti kamata ke fakaaoga ai. Ne perofeta mai he salamo hagaao ki a Iesu: ‘To fakaako foki a koe he hāu a lima matau e tau mena matakutaku ofoofogia.’ (Sala. 45:4) Ka heke atu a Iesu Keriso ke moumou e lalolagi ha Satani i Amaketo, to fakakatoatoa e ia e ‘tau mena matakutaku ofoofogia’ ke he tau fī haana. Nakai iloa tonu e tautolu e puhala ka moumou he Patuiki e lalolagi ha Satani. Ka e iloa e tautolu to fakamatakutaku e Iesu a lautolu ne nakai omaoma ke he tau hatakiaga he Atua mo lautolu ne nakai talia e pule he Patuiki. (Totou Salamo 2:11, 12.) He perofetaaga nei hagaao ke he fakaotiaga, pehē a Iesu to “mamate foki e tau tagata he matakutaku mo e talifaki ke he tau mena ke hohoko mai ke he lalolagi; ha ko e mena lulululu ai e tau kau he lagi.” Ne lafi e ia: “Ati kitia ai e lautolu e Tama he tagata kua hau ke he aolagi, mo e malolo, mo e lilifu lahi.”​—Luka 21:26, 27.

15, 16. Ko hai e “tau kau” ka mumui ke he Keriso ke he tauaga?

¹⁵ Ko e hau he Patuiki “mo e malolo, mo e lilifu lahi” ke fakakaumahala e tau fī he Atua ne fakailoa mai ai he tohi ha Fakakiteaga. Pehē mai: “Ne kitia foki e au e lagi kua hafagi, kitiala, ko e solofanua hina, ko ia foki kua heke ai kua higoa a ia ko e Fakamoli, mo e Moli, ko e tututonu foki ne fakafili ai e ia, mo e tau ai. Ne mumui atu foki kia ia e tau kau ha ha he lagi, kua heke e tau solofanua hina, kua tapulu foki a lautolu ke he tau tapulu ie mitaki kua hina mo e mea. Kua fina atu foki mai he fofoga hana e pelu matila, ke ta aki e ia e tau motu; to pule foki a ia kia lautolu ke he tokotoko lapatoa; to holi foki e ia e holiaga vine he ita lahi he Atua hana e malolo oti kana.”​—Fakakite. 19:11, 14, 15.

¹⁶ Ko hai e “tau kau” he lagi ka mumui ki a Iesu he tauaga? Ne tau atu e tau agelu fakalataha mo Iesu he magaaho fakamua ne pipi e ia e pelu haana mo e tolo hifo a Satani mo e tau temoni haana mai he lagi. (Fakakite. 12:7-9) Ti kua fai kakano mooli ka hoko e tauaga i Amaketo, ko e tau kau he Keriso to putoia ai e tau agelu tapu. To fai foki nakai ka putoia he tau kau he Keriso? Ne tala age e Iesu e poakiaga nei ke he tau matakainaga fakauku haana: “Ko ia foki kua kautu, mo e eke haku a tau gahua ato hoko ke he fakahikuaga, to ta atu e au kia ia e pule ke he tau motu kehe; To pule foki a ia kia lautolu ke he tokotoko lapatoa, to malipilipi a lautolu tuga ne tau kapiniu he tagata eke kapiniu kelekele, tuga au foki ne moua e au mai he haku a Matua.” (Fakakite. 2:26, 27) He magaaho ia, ko e tau matakainaga fakauku oti he Keriso kua fitā he fakaliu tu hake ke he lagi. To eke foki a lautolu nei mo vala he tau kau he Keriso he lagi. Ko lautolu ne fakauku to kau mo Iesu he magaaho  ka taute e ia e ‘tau mena matakutaku ofoofogia’ ke moumou e tau motu.

17. (a) Ko e heigoa ne hukui he solofanua hina ne heke he Keriso? (e) Ko e heigoa ne hukui he pelu mo e kaufana?

¹⁷ Totou Salamo 45:5. Ne heke e Patuiki he solofanua hina. Pehē e Fakakiteaga 6:2: “Ti kitia ai e au, kitiala, ko e solofanua hina, ha ia ia foki kua heke ai e kaufana; kua ta age foki ki ai e foufou, ti fina atu ai a ia kua kautu, to kautu ni a ia.” Ko e solofanua hina ne hukui e felakutaki tututonu mo e kua talia ai he Atua. (Fakakite. 19:11) Lafi ke he pelu he Patuiki, ne uta foki e ia e kaufana. Ko e pelu mo e kaufana kua hukui aki e tau puhala ka fakaaoga he Keriso ke tamate aki e tau fī haana.

18. Ko e heigoa ka tupu he magaaho ka fakaaoga he Keriso e “tau fana” haana?

¹⁸ He fakaaoga e vagahau fakapoeme, ne talahau tuai he salamo hagaao ke he Patuiki: “Kua matila hāu a tau fana; to veveli e lanu tagata ki lalo ia koe; to tuina ai e tau loto ha lautolu kua fai fi ke he Patuiki.” To ha ha i ai e moumouaga ke he lalolagi katoa. Ne perofeta tuai mai e Ieremia: “To ha i ai ke he aho ia a lautolu kua keli e Iehova ke kamata mai he taha potu he lalolagi ke hoko atu ke he taha potu he lalolagi.” (Iere. 25:33) Taha perofetaaga foki hagaao ke he mena ia ka tupu: “Ne kitia foki e au e taha agelu kua tu ke he la; kua ui foki a ia mo e leo lahi, kua pehe atu ke he tau manu lele oti kua lele ke he pulagi likoliko, O mai a, mo e fakapotopoto age a mutolu ke he kaiaga mena he Atua lahi, Kia kai e mutolu e tau tino he tau patuiki, mo e tau tino he tau iki he tau kau, mo e tau tino he tau tagata malolo, mo e tau tino he tau solofanua mo lautolu kua heke ai, mo e tau tino he tau tagata oti, ko lautolu kua toka noa katoa mo e tau tupa, ko e tau lalo tagata katoa mo e tau iki.”​—Fakakite. 19:17, 18.

19. To fakakatoatoa fēfē he Keriso e monuina po ke kautūaga haana?

¹⁹ He mole e moumou e lalolagi kelea ha Satani, ko e patuiki lilifu ko Iesu Keriso to “monuina ai.” (Sala. 45:4) To fakakatoatoa e ia haana a monuina po ke kautūaga ka tolo e ia a Satani mo e tau temoni ke he pahua nakai gata mai. To nonofo a lautolu he pahua nei ka e pule a Iesu mo e 144,000 mai he lagi ke katoa e taha e afe tau. (Fakakite. 20:2, 3) Ka puto e Tiapolo mo e tau temoni haana i loto he pahua, kua tuga kua mamate a lautolu ha kua nakai maeke ke fakatupu lekua. Ko e tau tagata oti he lalolagi to maeke ai ke olioli ke he pule he Patuiki ha kua utakehe ai e fakaohoohoaga kelea ha Satani mo e tau temoni haana. Ato eke e lalolagi katoa mo parataiso, to fai kakano foki ke olioli fakalataha mo e Patuiki mo e toko 144,000. Ko e mena omoomoi ia ka tupu to fakatutala ki ai he vala tala ka mui mai.