Mataala ke he tau fakafiliaga he loto
“Kua mua ke he tau mena oti e loto he fakavai, ti gagao lahi ni a ia,” he talahau he Tohi Tapu. (Iere. 17:9) Ka manako lahi e loto ha tautolu ke he taha mena, kua kumi puhala nakai a tautolu ke fakahoko e tau fakafiliaga ia?
Kua hataki mai he tau Tohiaga Tapu a tautolu: “Kua hake mai he loto e tau manatu kelea, ko e keli tagata, ko e faivao, ko e feuaki, ko e kaiha, ko e talahau pikopiko, mo e kupu kelea.” (Mata. 15:19) Kua maeke e loto ha tautolu ke fakavai mo e omoi a tautolu ke manatu kua mitaki e gahua ha tautolu nukua totoko e finagalo he Atua. Liga nakai mailoga e tautolu e mena hehē ato taute ai e tautolu. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke mailoga e tau fakafiliaga he loto ha tautolu ato hehē e mena ka taute?
MAILOGA HA TAUTOLU A TAU FAKAFILIAGA—PUHALA FE?
Totou e Tohi Tapu he tau aho takitaha ti manamanatu fakahokulo ke he tau talahauaga i ai.
“Ko e kupu he Atua kua moui ia, mo e gahua malolo, kua mua foki hana matila ke he tau pelu oti kana kua matila fakafahiua, kua tuina foki ato vevehe tuai ai e loto mo e agaga,” he tohi he aposetolo ko Paulo. Ko e fekau he Atua i loto he Tohi Tapu “kua fakafili foki e tau manatu mo e tau fakafiliaga he tau loto.” (Hepe. 4:12) He kitia e tautolu a tautolu puhala he tau talahauaga he Tohi Tapu kua maeke mooli ke eke mo lagomataiaga malolō lahi ke mailoga e tau fakafiliaga he loto. Kua aoga mooli ma tautolu ke totou e Kupu he Atua he tau aho takitaha mo e manamanatu fakahokulo ki ai, ke hufia ke he tau manatu mo e tau onoonoaga ha Iehova!
He talia e fakatonuaga faka-Tohi Tapu mo e fakagahua e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu ka lauia ha tautolu a tau loto manamanatu—ko e fatuakiloto “kua fakamoli.” (Roma 9:1) Ko e loto manamanatu ha tautolu ka taofi a tautolu he manatu kua mitaki e puhala hehē ha tautolu. Lafi ki ai, ha ha he Tohi Tapu e tau fakafifitakiaga kua eke mo “tomatomaaga ma tautolu.” (1 Kori. 10:11) Ko e fakaako mai i ai ka puipui a tautolu he taute e lakaaga ke he puhala hehē. Ko e heigoa ha tautolu takitokotaha kua lata ke taute?
Liogi ke he Atua ke lagomatai a koe ke mailoga e tau fakafiliaga he haau a loto.
Ko Iehova ko e ‘kamatamata he loto.’ (1 Nofo. 29:17) Kua “mua e Atua ke he tau loto ha tautolu, kua fioia foki e ia e tau mena oti kana.” (1 Ioa. 3:20) Kua nakai maeke ke fakavaia e Atua. Ka atāina a tautolu ke talahau e tau tupetupe, tau logonaaga, mo e tau manako he liogi, to lagomatai e Iehova a tautolu ke iloa e tau fakafiliaga he tau loto ha tautolu. Maeke foki ia tautolu ke ole ke he Atua ke ‘eke e loto meā ma tautolu.’ (Sala. 51:10) He mailoga e tau manako he tau loto ha tautolu, kua nakai lata ke fakateaga ke he liogi.
Kia mataala he tau feleveiaaga Kerisiano.
He mataala ke he tau mena kua talahau mai he tau feleveiaaga Kerisiano to lagomatai a tautolu ke onoono fakamooli ke he tagata i loto—ko e ha tautolu a loto. Pete kua nakai moua e tautolu e tau vala tala foou he tau feleveiaaga oti, he haia i ai to maama mitaki e tautolu e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu pihia foki mo e tau fakamanatuaga uho kua maeke ke lagomatai a tautolu ke kumikumi ke he tau fakafiliaga he loto. Ko e tau tali he tau matakainaga ha tautolu kua uho foki ke holo ki mua e tagata i loto. (Fakatai 27:17) Ka nonofo kehe a tautolu he nakai lafi tumau ke he tau feleveiaaga faka-Kerisiano kua maeke ke moumou a tautolu. Kua maeke ai ke takitaki a tautolu ke ‘kumi ni e tau mena ne manako ki ai.’ (Fakatai 18:1) Ti kua pulotu a tautolu ke hūhū hifo, ‘Ko e aga mahani mau nakai haaku ke fakalataha ke he tau feleveiaaga oti mo e aoga mai ai?’—Hepe. 10:24, 25.
TO TAKITAKI HE LOTO HA TAUTOLU A TAUTOLU KI FE?
Maeke he loto fakavai ha tautolu ke takitaki kehe a tautolu he tau puhala loga he moui. Kia kumikumi a tautolu ke he fā e mena ia: ko e tutuli he tau koloa he tino, ko e fakaaogaaga he kava, ko e fifiliaga he tau kapitiga, mo e tau mena fakafiafia ha tautolu.
Ko e tutuli he tau koloa he tino.
Ko e vala pauaki, ke fakamakona ha tautolu a tau manako he tino. Pete ia, ne foaki e Iesu e hatakiaga hagaao ke he tuku fakatokoluga e aoga ke he tau koloa he tino. He taha he tau fakataiaga haana, ne uiina e Iesu a tautolu ke manamanatu ke he mena ne tupu ke he tagata taane muhukoloa ne puke e tau fale tanaki koloa. Ko e mena ia, kua nakai fai mena ke toka ai e tau fua mitaki ne helehele mai he taha fonua. Ne manamanatu e tagata ke uulu e tau fale tanaki haana ka e talaga e tau fale lalahi. Ne manamanatu a ia: “Ti tanaki e au ki ai haku a tau fua mo e tau mena mitaki oti haku. To pehe hifo au ke he haku a agaga, Haku agaga na e, ha ha ia koe e tau mena mitaki loga kua toka mo e tau tau loga; kia nofo fakatekiteki a, ti kai a, mo e inu, mo e fiafia ai a koe.” Ka kua kaumahala e tagata muhukoloa nei ke manamanatu ke he mena mooli ka tupu: Neke mate a ia he pō ia ni.—Luka 12:16-20.
He motua fakahaga a tautolu, kua liga tupetupe lahi he fakatokatoka ke moua e tau koloa ke tokotoko mitaki ka fuakau, ti kamata mogoia ke talahau kua mitaki ke gahua loa he tau pō feleveiaaga po ke kamata ke tiaki e tau matagahua faka-Kerisiano ha tautolu. Nakai kia lata ia tautolu ke puipui mai he fakaohoohoaga pihia? Po ke uhouho e fuata ha tautolu mo e mailoga kua
nakai fai mena kua mua e mitaki ka ko e fekafekauaga mau. Ka e nakai kia gahua paionia a tautolu he manamanatu kua lata ni ke tokotoko mitaki fakamua e tuaga tupe? Nakai kia lata ke eketaha a tautolu he mogonei ke maukoloa ki mua he Atua? He iloa e hai to momoui a tautolu a pogipogi?Ko e fakaaogaaga he kava.
“Ua eke a koe mo taha ia lautolu kua inu lahi ke he uaina,” he talahau he Tau Fakatai 23:20. Ka manako lahi e tagata ke he kava, to liga talahau e ia kua mitaki e inu kava tumau. Liga pehē a ia ko e inu a ia ke fakatotoka, nakai ke konahia. Ka lata tumau ni a tautolu ke inu e kava ke fakatotoka, liga kua hoko tuai e magaaho ke onoono fakamooli ke he fakaohoohoaga he tau loto ha tautolu.
Fifiliaga ko hai ka lafi mo tautolu.
Mooli ai, ko e falu matutakiaga mo lautolu ne nakai tua—tuga he aoga, he gahuaaga, mo e ka o atu he fekafekauaga—kua nakai maeke ke kalo mai ai. Ka kua kehe ka felafiaki ke fiafia mo lautolu, ti hokotia foki ke feaki e fekapitigaaki tata mo lautolu. Talahau kia e tautolu kua mitaki e tau lafiaga ia he pehē na loga e tau mahani mitaki ha lautolu? “Aua neke fakahehe ai,” he hataki he Tohi Tapu. “Ko e feoaki mo lautolu kua mahani kelea kua kelea ai e tau mahani mitaki.” (1 Kori. 15:33) Tuga ni e mena kiva tote ne maeke ke takiva e vai meā, ko e kapitiga mo lautolu ne nakai mahani Atua kua maeke ke takiva e tuaga fakaagaaga ha tautolu mo e takitaki atu a tautolu ke talia e tau onoonoaga, tau tapulu, tau vagahau, mo e tau mahani he lalolagi.
Tau fakafiafiaaga ha tautolu.
Kua fakamukamuka lahi he tau matini foou ke moua mafiti e tautolu e tau fakafiafiaaga kehekehe, ko e laulahi kua nakai hagahaga mitaki ma e Kerisiano. ‘Ko e tau mena kelea oti, aua neke talahau e tau mena ia ki mua ha mutolu,’ he tohia e Paulo. (Efeso 5:3) Ka e kua ka fiafia e loto ha tautolu ke kitekite po ke fanogonogo ke he taha mena kiva? Liga kua manamanatu a tautolu na lata tuai ni e tau tagata oti ke okioki fakatote po ke fakafiafia, ti ko e puhala ke moua aki he tagata e mena ia ko e fifiliaga fakatagata ni. Kia manamanatu a tautolu ke he fakatonuaga ha Paulo mo e nakai fakaatā e tau mena kiva ke hokotia ke he tau mata mo e tau teliga ha tautolu.
MAEKE IA TAUTOLU KE TAUTE E TAU HIKIAGA
Ka mokulu a tautolu ke he tau hihiga he loto fakavai ti eke mo aga mau ke talahau kua mitaki e mena hepe ne taute, kua maeke ia tautolu ke taute e tau hikiaga. (Efeso 4:22-24) Manamanatu ke he ua e fakataiaga he vahā nei.
Ko Miguel a ne lata ke hiki e puhala manamanatu haana hagaao ke he tau koloa he tino. Ne talahau e ia: “Ko e hoana haaku, tama taane, mo au ne nonofo he motu ne onoono ai ko e moua e tau matini foou ne mua he mitaki mo e hagahaga mitaki ko e mena kua mua atu e aoga. He taha magaaho, ne ukufakina au ke moua e tau mena oti kua fahia ki ai he lalolagi, he manamanatu kua maeke ia au ke taute pihia ka e nakai velevelekoloa. Nakai leva ti mailoga e au ko e tutuli he tau koloa he tino ko e puhalatū kua nakai fai fakaotiaga. Ne liogi au ki a Iehova hagaao ke he tau onoonoaga haaku mo e tau manako he loto haaku. Ne tala age au ki a ia kua manako a mautolu ko e magafaoa ke fekafekau katoatoa ki a ia. Kua maeke ia mautolu ke taute e fifiliaga ke fakamukamuka e tau momoui mo e hiki atu ke he matakavi ne manako lahi ke he lagomatai. Nakai leva ti maeke ia mautolu ke paionia. Ne maeke ia mautolu ke kitia kua nakai lata ke loga e koloa he tino ke moua e moui katoatoa mo e fiafia.”
Ko e mena ne tupu ki a Lee ne fakakite e puhala kua onoono hifo fakamooli a ia ki a ia ni ne lagomatai a ia ke tiaki e tau lafiaga kelea. “Ha ko e gahua haaku,” he talahau e Lee, “ne lafi tumau au mo e tau tagata fakatau koloa he falu motu. Iloa e au to lahi e inu kava he tau fonoaga ia, ka kua fiafia au he fina atu ki ai. Lagaloga e teitei konahia au, ka e he mogo fakamui ne tokihala au. Ne lata ia au ke onoono hifo fakamooli ke he loto haaku. Ko e fakatonuaga he Kupu he Atua mo e tau talahauaga he tau motua ne lagomatai au ke mailoga ko e mena mooli haaku hane tutuli ko e lafi mo e tau tagata ne nakai fakaalofa ki a Iehova. He mogonei, kua lali au ke lahi e gahua pisinisi haaku ka taute he telefoni mo e fakatote e lafi haaku mo e tau tagata fakatau koloa.”
Kua lata ia tautolu ke fakamooli ki a tautolu ni mo e kitia e tau fatuakiloto ha tautolu. Ka taute pihia e tautolu, kua lata ia tautolu ke kumi e lagomataiaga ha Iehova he liogi, ti manatu “ko ia ni kua fioia e tau mena galo ha he tau loto.” (Sala. 44:21) Foaki mai foki he Atua e Kupu haana ke eke mo fakaata ma tautolu. (Iako. 1:22-25) Kua aoga foki e tau fakamanatu mo e fakatonuaga ne moua e tautolu mai he ha tautolu a tau tohi faka-Kerisiano mo e tau feleveiaaga! He moua e tau lagomataiaga ia, kua maeke ia tautolu ke puipui e loto ha tautolu mo e fakatumau ke o fano he tau puhala he tututonu.
a Hiki e tau higoa.