1, 2. (a) Ko e vahega Atua fēfē a Iehova ke he motu ha Isaraela? (e) Ko e heigoa e hūhū kua fakakite mai he vala tala nei?

 HE VAHĀ ha Nehemia, ko e matakau he tau tagata Levi ne totoku he liogi ko e tau matua tupuna taane ha lautolu ne fakatumau ke “nakai mafai a lautolu he omaoma” ke he tau fakatufono a Iehova. Ka e fakatumau ni a Iehova “ko e Atua kua fakamagalo e tau hala, kua fakaalofa noa, mo e fakaalofa hofihofi noa, kua fakatuai [e] ita ka e lahi [e] fakaalofa.” Ki a lautolu ia e tau tagata fakapaea ne liliu he vahā a Nehemia, ne fakatumau a Iehova ke fakakite e fakaalofa lahi.—Nehe. 9:16, 17.

² Ke he tuaga fakatagata, igatia a tautolu mo e hūhū, ‘Ko e heigoa e kakano he fakamagalo ha Iehova ma haaku?’ He lagomatai ke tali e hūhū aoga nei, kia kumikumi la a tautolu ke he fakafehagaiaga he Atua mo e tau tagata taane tokoua ne aoga mai he fakamagaloaga ha Iehova—ko e tau patuiki tokoua ko Tavita mo Manase.

3-5. Lauia fēfē a Tavita ke he agahala kelea lahi mahaki?

³ Pete ko Tavita ko e tagata matakutaku Atua, ne taute e ia e tau agahala kelea lahi mahaki. Ua he tau agahala nei ne putoia e hoa mau ko Uria mo Patesepa. Ko e tau fua he tau agahala ia ne mamahi ma e tau tagata oti ne putoia. Pete ia, ko e puhala ne fakahako he Atua a Tavita kua fakakite e hagaaoaga lahi ke he fakamagaloaga ha Iehova. Manamanatu ke he mena ne tupu.

⁴ Ne fakafano e Tavita e kautau Isaraela ke tapaki e maaga ha Amoni, ko Rapa. Ne tū ai kavi ke he 80 e kilomita ke he faahi uta ha Ierusalema, ke he taha faahi he Vailele ko Ioritana. He magaaho ia, mai he tuafale he patuiki i Ierusalema, ne kitia e Tavita a Patesepa—ko e fifine fai taane—hane koukou. Kua fano kehe e taane  haana. Ne fakalagalaga lahi a Tavita he kitekite ki a Patesepa ti tala age ai ke tamai a ia ke he fale haana, ti mahani faivao mo ia.—2 Samu. 11:1-4.

⁵ He iloa e Tavita kua fatu a Patesepa, ne fakailoa atu a ia ke liuaki mai haana taane ko Uria ki Ierusalema he amanaki to momohe a laua. Ka e nakai hū atu a Uria ke he kaina haana—pete ne lali lahi a Tavita ke fano a Uria. Ko e mena ia, ne tohi fufū he patuiki ke he takitaki leoleo ke tuku a Uria “ke he mena ne tau mai ai e tau toa” ti tukumuli mai e tau kautau haana i tua ki a ia. Ko e matahele mukamuka, ne mate a Uria he malētau, tuga he pulega e Tavita. (2 Samu. 11:12-17) Ko e agahala he faivao he patuiki ne fakalataha ai ke he tamate e tagata taane nakai agahala.

6. Ko e heigoa e tali he Atua ke he tau agahala ha Tavita, ti ko e heigoa ne fakakite he mena nei hagaao ki a Iehova?

⁶ Mooli, ne kitia e Iehova e tau mena oti ne tupu. Nakai fai mena ne galo ke he kitiaaga haana. (Fakatai 15:3) Pete he magaaho fakamui ne mau he patuiki a Patesepa, “ka kua kelea kia Iehova e mena ne eke e Tavita.” (2 Samu. 11:27) Ti tali atu fēfē e Atua ke he tau agahala kelea lahi mahaki ha Tavita? Ne fakafano atu e ia haana a perofeta ko Natano ki a Tavita. Ha ko e Atua he fakamagaloaga, ne fiafia mooli a Iehova he moua e fakavēaga ke foaki e fakaalofa noa. Nakai kia moua e koe e puhala nei ha Iehova ke loto mafanatia? Ne nakai omoi e ia a Tavita ke talahau ai ka e fakaaoga a Natano ke tala age ke he patuiki e tala ne fakatai e kelea he tau agahala haana. (Totou 2 Samuela 12:1-4.) Lauia mitaki mooli e puhala ne taute e tuaga vihi ia!

7. Tali fēfē a Tavita ke he fakataiaga ha Natano?

⁷ Ko e fakataiaga ha Natano ne fakaohooho e manamanatuaga fakafili tonu he patuiki. Ne ita lahi a Tavita ke he tagata maukoloa he tala ti pehē a ia ki a Natano: “Kua moui a Iehova, to mate ni e tagata kua eke e mena ia.” Lafi ki ai, ne pehē a Tavita ko e tagata ne lauia he nakai fakafili tonu kua lata ke totogi e tau mena haana ne galo. Ka e tupu mogoia taha mena fakaofo lahi mahaki. “Ko koe ni ko e tagata ia,” he ui e Natano. Ti tala age mogoia ki a Tavita ke he tau fua he haana tau gahua, ko e “pelu” to nakai fano kehe mai he fale haana mo e matematekelea to lauia e magafaoa haana. To fakamā foki a ia ki mua he tau tagata ha ko e tau hepehepe haana. Ne mailoga e Tavita e mamafa he mena ne taute e ia ti loto mamahi a ia he ui: “Kua hala tuai au kia Iehova.”—2 Samu. 12:5-14.

8, 9. Fakakite fēfē he Salamo 51 e tau fatuakiloto galo ha Tavita, ti ko e heigoa ne fakaako ai ki a tautolu hagaao ki a Iehova?

⁸ Ko e tau kupu he lologo ne fati he Patuiki ko Tavita he mogo fakamui ne fakakite e loto momoko mooli haana. Ia Salamo 51 e tau olelalo aamotia ha Tavita ki a Iehova ti fakakite fakamahino na fai mena foki ne taute e ia he talahau e tau hehē haana. Ne fakatokihala foki a ia ke he tau agahala haana. Ne tupetupe lahi mahaki a Tavita ke he fakafetuiaga haana mo e Atua. “Kua hala tuai au kia koe hoko koe ni,” he ui e ia. Ne olelalo a ia ki a Iehova: “Ko e Atua na e, kia eke e koe e loto meā maku; mo e fakafou e loto mau ki loto ia au. . . . Kia liuaki mai e koe kia au e fiafia ha he fakamouiaga mai ia koe; kia toto mau e koe au mo e loto fiafia.” (Sala. 51:1-4, 7-12) Kua fakamakutu kia a koe mo e hafagi ki a Iehova ka tutala a koe ki a ia hagaao ke he tau hepehepe haau?

⁹ Nakai utakehe e Iehova e tau fua mamahi he tau agahala ha Tavita. Ko e tau lauiaaga ia ne fakatumau mo ia ke he moui katoa haana. Ka ko e mailoga e aga fakatokihala ha Tavita—kua “loto malipilipi mo e pehia” a ia—ti fakamagalo e Iehova a ia.  (Totou Salamo 32:5; Sala. 51:17) Na maama he Atua Mua Ue Atu e aga mo e tau logonaaga mooli he tau agahala. Ka e nakai fakahala e tau tagata faivao ke tamate he tau ikifakafili hagaao ke he Fakatufono faka-Mose, ne fakalava fakaalofa mai a Iehova, ti fehagai a ia mo Tavita mo Patesepa. (Levi. 20:10) Taute foki he Atua e tama taane ha laua ko Solomona ke eke mo patuiki ha Isaraela ka mui mai.—1 Nofo. 22:9, 10.

10. (a) Ko e heigoa e fakavēaga ne liga moua e Iehova he fakamagalo a Tavita? (e) Ko e heigoa e tau puhala kua omoomoi a Iehova ke fakamagalo atu?

¹⁰ Liga taha puhala foki he fakamagaloaga ha Iehova ko e puhala ha Tavita ne fakakite e fakaalofa noa ki a Saulo. (1 Samu. 24:4-7) Ne fakamaama e Iesu, na taute e Iehova a tautolu ke he puhala kua taute e tautolu e falu. “Aua neke fakafili atu e mutolu, neke fakafili a mutolu,” he ui e Iesu, “ha ko e fakafili ke fakafili atu ai e mutolu, to fakafili mai ai kia mutolu; ko e fafati foki ka fafati atu e mutolu, to fafati mai ai kia mutolu.” (Mata. 7:1, 2) Ko e atihake ha ia ke iloa to fakamagalo e Iehova e tau agahala ha tautolu—tau agahala kelea lahi mahaki tuga e faivao po ke kelipopo tagata! To taute e ia pihia ka ha ha ia tautolu e aga fakamagalo, ka talahau e tautolu e tau agahala ha tautolu ki a ia, mo e ka fakakite e tautolu e hiki e aga ke he tau mahani kelea ha tautolu. Ko e “tau tau ke okioki” kua hau ia Iehova ka tokihala mooli e tau tagata agahala.—Totou  Gahua 3:19.

11. He tau puhala fe ne taute he Patuiki ko Manase e tau mena kelea ki mua he Atua?

¹¹ Manamanatu ke he taha tala Tohi Tapu foki ne fakatai e foaki fakamakai ha Iehova ke fakamagalo. Kavi ke he 360 e tau he mole e kamata a Tavita ke pule, ne eke a Manase mo patuiki ha Iuta. Ko e 55 e tau ne pule a ia ne fakateteki lahi mahaki e tau mahani kelea, ti ko e tau mahani fakalialia haana ne fakahoko e Iehova e fakahala. Ke he falu mena foki, ne fakatū e Manase e tau fatapoa ki a Paala, tapuaki ke he “kau oti he lagi,” ti taute e tau tama taane haana ke taatu ke he hala he afi, mo e fakaholo ki mua e tau mahani fakataulatua. E, “ne eke ai e ia e tau mahani kelea loga ki mua a Iehova.”—2 Nofo. 33:1-6.

12. Liu mai fēfē a Manase ki a Iehova?

¹² Fakahiku ai, ne uta a Manase mai he motu haana mo e tuku ke he fale puipui Papelonia. I ai ne liga manatu e ia e tau kupu nei ha Mose ki a Isaraela: “Ka hoko kia koe e matematekelea, ka moua foki e koe e tau mena oti na ke he tau aho a mui, kaeke foki ke liu atu a koe kia Iehova hau a Atua, mo e fanogonogo a koe ke he hana leo.” (Teu. 4:30) Ne liu mai a Manase ki a Iehova. Fēfē? Ne “fakatokolalo lahi ni a ia” mo e “liogi  foki” ke he Atua (he fakatino he lau 21). (2 Nofo. 33:12, 13) Nakai fai fakamauaga a tautolu he tau kupu tonu ha Manase ne talahau he tau liogi ia, ka e maeke ia tautolu ke manamanatu kua liga fai tataiaga ai ke he tau liogi he Patuiki ko Tavita, ne fakamau ia Salamo 51. Ko e ha mena ni ne tupu, kua hiki katoa e loto ha Manase.

13. Ko e ha ne fakamagalo e Iehova a Manase?

¹³ Ko e heigoa e tali ha Iehova ke he tau liogi ha Manase? “Ti fanogonogo mai a ia kia [Manase], mo e talia e ia hana a ole.” Tuga a Tavita, ne mailoga e Manase e hagahagakelea he tau agahala haana ti fakatokihala mooli. Ko e mena haia ne fakamagalo he Atua a Manase mo e liuaki ki a ia e tuaga patuiki i Ierusalema. Ti ko e fua, ne “iloa ai e Manase, ko Iehova ko e Atua a ia.” (2 Nofo. 33:13) Kua loto mafanatia mooli ke kitia e tau fakamooliaga loga ko e Atua fakaalofa noa ha tautolu kua fakamagalo a lautolu kua fakatokihala mooli!

14. Ko e heigoa ne fifili to foaki e Iehova ke he tau tagata agahala e fakamagaloaga?

¹⁴ Tokogahoa he tau tagata he Atua he vahā nei ka tutuli e fakamagaloaga ma e tau agahala kelea lahi mahaki tuga ha Tavita mo Manase. Ka e, ne fakamagalo e Iehova e tau patuiki tokoua nei he lagomatai a tautolu ke mailoga e fakamakai he Atua ha tautolu ke fakamagalo foki e tau agahala kelea lahi mahaki ka tokihala mooli e tagata agahala.

15. Iloa fēfē e tautolu kua nakai foaki noa e Iehova e fakamagaloaga?

¹⁵ Nakai maeke a tautolu ke fakahiku mooli kua foaki noa e Iehova e fakamagaloaga ke he tau tagata oti ma e tau agahala ha lautolu. Ha ko e mena nei, kia fakatatai e tautolu e aga ha Tavita mo e ha Manase ke he tau tagata faliuliu ha Isaraela mo Iuta. Ne fakafano he Atua a Natano ke feleveia mo Tavita mo e age ki a ia e magaaho ke hiki e aga haana. Ne talia fiafia e Tavita e foakiaga nei. He moua e Manase a ia he tau kamatamata lahi mahaki, ne fakaohooho a ia ke tokihala fakamooli. Ka e,  he falu magaaho ko e tau tagata ne nonofo he motu ha Isaraela mo Iuta ne nakai tokihala. Ko e mena ia, ne nakai fakamagalo e Iehova a lautolu. Ka e fakatumau a ia ke he tau perofeta haana ke fakailoa e onoonoaga haana ke he mahani faliuliu ha lautolu. (Totou Nehemia 9:30.) He mole foki e fakapaea he liliu mai i Papelonia ke he motu ha lautolu, ne fakatumau a Iehova ke fakatū e tau utafekau fakamooli, tuga e ekepoa ko Esera mo e perofeta ko Malaki. He fakatatau e tau tagata mo e finagalo ha Iehova, ne moua e lautolu e fiafia lahi.—Nehe. 12:43-47.

16. (a) Ma e motu katoa ha Isaraela, ko e heigoa e tau fua he ha lautolu a nakai fakatokihala? (e) Ko e heigoa e fua ka moua e lautolu ne tupu mai he tau Isaraela i tuai?

¹⁶ He mole e fakafano mai a Iesu ke he lalolagi ti ko ia ne foaki e poa lukutoto mitaki katoatoa, kua nakai liu a Iehova talia e tau poa manu ha Isaraela. (1 Ioa. 4:9, 10) Ko e tagata, ne fakaata e Iesu e tau tuaga he Matua haana he vagahau e ia e tau kupu omoomoi nei: “Ierusalema na e, Ierusalema na e, ko koe ne kelipopo e tau perofeta, mo e taulitimaka a lautolu ne fakafano atu kia koe, kua lagaloga he manako au ke fakapotopoto hau a tau fanau, tuga ne moa kua fakapulupulu hana tau punua ki lalo hifo he hana tau tapakau; ka e nakai mafai a mutolu!” Ti fakapuloa e Iesu: “Kitiala kua toka atu kia mutolu ha mutolu a fale kua moumou.” (Mata. 23:37, 38) Ti ko e motu agahala mo e nakai fakatokihala ne hukui e Isaraela fakaagaaga. (Mata. 21:43; Kala. 6:16) Ka e kua e tau tagata takitaha ha Isaraela mooli? Kua fakafeleveia a lautolu ke aoga mai he fakamagaloaga mo e fakaalofa noa ha Iehova he fakagahuahua e tua ke he Atua mo e poa ha Iesu Keriso. Ko e magaaho ia to hafagi foki ke he tau tagata ne mamate ka e nakai fakamagalo e tau agahala ha lautolu ka e fakaliu tū mai a lautolu ke he lalolagi meā.—Ioane 5:28, 29; Gahua 24:15.

17, 18. Maeke fēfē a tautolu ke moua e fakamagaloaga ha Iehova?

¹⁷ Kua lata fēfē a tautolu ke tali ke he fakamakai ha Iehova ke fakamagalo? Mooli kua lata ia tautolu ke gahua tuga a Tavita mo Manase. Kua lata ia tautolu ke mailoga e tau tuaga agahala ha tautolu, fakatokihala e tau hehē ha tautolu, kumi fakamakutu ki a Iehova ma e fakamagaloaga, ti ole ki a ia ke fakatupu e loto mea ia tautolu. (Sala. 51:10) Ka agahala kelea lahi a tautolu, kua lata foki ia tautolu ke kumi e lagomatai fakaagaaga he tau motua. (Iako. 5:14, 15) Pete ne tau tuaga ha tautolu, kua mafanatia ke tokaloto ko Iehova ne fakamaama a ia ki a Mose—“ko e Atua fakaalofa hofihofi, mo e fakaalofa noa; kua fakatuai hana ita, to lahi e fakaalofa, to fakamoli; kua tumau hana fakaalofa to hoko ke he afe he tau hau; kua fakamagalo foki e ia e mahani hepehepe, mo e holifono, mo e hala.” Nakaila hiki a Iehova.—Esoto 34:6, 7.

¹⁸ He fakaaoga e fakatataiaga malolō, ne mavehe e Iehova ke he tau Isaraela fakatokihala to utakehe katoatoa e ilaila he tau agahala ha lautolu, he taute e “kula” ke tuga e “kiona.” (Totou Isaia 1:18.) Ti ko e heigoa he fakamagaloaga ha Iehova kua kakano ma tautolu? Ko e fakamagaloaga katoa he tau agahala mo e tau hepehepe ha tautolu, ne foaki e fakakiteaga lahi kua fakakite e tautolu e aga fakaaue mo e fakatokihala.

19. Ko e heigoa ha tautolu ka fakatutala ki ai he vala tala ka mui mai?

¹⁹ Ha ko e tau tagata he fakamagaloaga ha Iehova, maeke fēfē a tautolu ke fifitaki a ia ke he ha tautolu a tau fakafehagaiaga mo e falu? Maeke fēfē a tautolu ke moua e aga nakai fakamagalo ki a lautolu kua agahala kelea lahi mahaki ka e fakakite e fakatokihala mooli? Ko e vala tala kahau ka lagomatai a tautolu ke kumikumi e tau loto ni ha tautolu ke maeke ke tuga ha tautolu a Matua ko Iehova, ne ‘mitaki mo e mautali ke fakamagalo.’—Sala. 86:5.