Olioli e Fakaako Fakatagata ke he Kupu he Atua

“To manamanatu foki e au hāu a tau gahua oti, ti manamanatu e au e tau mena ne eke e koe.”—SALAMO 77:12.

1, 2. (a) Ko e ha kua lata ke tuku kehe e tautolu e magaaho ma e manamanatu fakahokulo? (e) Ko e heigoa e kakano he manamanatu fakahokulo?

HA KO E tau tutaki ha Iesu Keriso, kua lata ia tautolu ke manamanatu fakalahi ke he fakafetuiaga ha tautolu mo e Atua mo e tau kakano ha tautolu he fekafekau ki a Ia. He vaha nei, pete ia, tokologa e tau tagata ne momoui lavelave ati nakai fai magaaho a lautolu ma e manamanatuaga fakahokulo. Kua tuku mo e ulu a lautolu ke he tau matagahua velevelekoloa, fakafua koloa, mo e fakafiafiaaga fakateaga. Maeke fefe ia tautolu ke kalo kehe mai he tau kumiaga fakateaga pihia? He tuku kehe e tautolu e magaaho ma e tau matagahua aoga, tuga e kai mo e mohe, kua lata pihia foki a tautolu ke fakaata e magaaho he tau aho takitaha ke manamanatu fakahokulo ke he tau gahua mo e tau fakafehagaiaga ha Iehova.—Teutaronome 8:3; Mataio 4:4.

² Ko e heigoa e kakano ke manamanatu fakahokulo? Kua fakamanou nakai a koe ke manamanatu fakahokulo? Kua fakamaama ai he taha tohi fakamaama kupu “ke hagaaki e tau manatu he taha ki ai: fakaata ki ai he fakatekiteki, hufia lahi, mo e fakahokulo pauaki.” Ko e heigoa e kakano he mena nei ma tautolu?

3. Ko e heigoa he mafiti fakaagaga ne hagaao fakahako ki ai?

³ Taha e mena, kua lata ai ke fakamanatu ki a tautolu e mena ne tohi he aposetolo ko Paulo ke he hana fekafekau fakahele ko Timoteo: “Kia hagaaki totou tohi a koe, ti tomatoma atu, ti fakaako atu, ato fina atu au. . . . Kia manamanatu a koe ke he tau mena na, kia fakamahani a koe ki ai; kia kitia ai he tau tagata oti hāu a mafiti.” E, ko e mafiti mo e holo ki mua ne amanaki ki ai, ti fakakite he tau kupu ha Paulo kua fai fakafetuiaga moli e manamanatu ke he tau mena fakaagaga mo e mafiti. Ko e mena taha ia ni he vaha nei. Ke olioli e makona he mafiti fakaagaga, kua lata agaia ia tautolu ke “manamanatu” mo e ke ‘fakamahani ki ai’ ke he tau mena ke lata mo e Kupu he Atua.—1 Timoteo 4:13-15.

4. Ko e heigoa e tau kanavaakau kua maeke ia koe ke fakaaoga ke lagomatai a koe ke manamanatu tumau ke he Kupu ha Iehova?

⁴ Ko e magaaho mitaki ma hau ke manamanatu fakahokulo kua falanaki ni ke he fakaholoaga hau mo e magafaoa hau. Tokologa ne manamanatu ke he kupu Tohi Tapu he magaaho pogipogi ka totou e lautolu mai he tohi tote Examining the Scriptures Daily. Moli, kavi ke 20,000 e tagata ne foaki noa ke gahua he tau kaina Peteli he lalolagi katoa ne kamata e aho ha lautolu aki e 15 e minuti he kikite ke he kupu he Tohi Tapu ma e aho. Pete ne nakai tokologa e tagata he magafaoa Peteli ka foaki e tau talahauaga he tau pogipogi takitaha, ko lautolu ne toe kua manamanatu ke he mena ne talahau mo e totou mai. Kua manamanatu e falu Fakamoli ke he Kupu ha Iehova ka o atu a lautolu ke he gahua. Kua fanogonogo a lautolu ke he tau autiokasete  he Tohi Tapu mo e he tau mekasini Watchtower mo e Awake!, ne moua ai ke he falu vagahau. Tokologa e tau hoana nonofo kaina ne fanogonogo ki ai ka e taute e tau gahua fakakaina. Moli ai, kua muitua a lautolu ke he salamo ko Asafo, ne tohi: “To manatu e au e tau gahua a Iohā; ko e moli, to manatu ni e au hāu a tau mana i tuai. To manamanatu foki e au hāu a tau gahua oti, ti manamanatu e au e tau mena ne eke e koe.”—Salamo 77:11, 12.

Tamai he Manatu Mitaki e Tau Fua Aoga

5. Ko e ha kua lata e fakaako fakatagata ke aoga ki a tautolu?

⁵ He vaha fou nei ha tautolu he tau televisoni, tau vitio, mo e tau komopiuta, ko e totou kua hagahagakelea lahi, ka nakai pihia nukua fakateaga tuai ki ai. Kua nakai moli e mena ia ke he Tau Fakamoli a Iehova. Molioli ai, ko e totou he Tohi Tapu kua tuga e fakamatutakiaga ha tautolu ki a Iehova. Ke he tau afe tau kua mole, ne hukui e Iosua a Mose ko e takitaki ha Isaraela. Ke moua e monuina ha Iehova, ne maeke ia Iosua ke totou e Kupu he Atua. (Iosua 1:8; Salamo 1:1, 2) Ko e poakiaga agaia ni ke he vaha nei. Ha kua tote e fakaakoaga, ko e mena ia, kua liga uka falu ke totou po ke eke mo mena ahumate. Ti, ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke manako ke totou mo e fakaako e Kupu he Atua? Maeke ke moua e tali he tau kupu he Patuiki ko Solomona ne fakamau ia Tau Fakatai 2:1-6. Fakamolemole hafagi e Tohi Tapu hau ti totou e tau kupu nei. Ti to fakatutala auloa a tautolu ki ai.

6. Ko e heigoa e aga kua lata ke fakakite e tautolu ke he iloilo ke he Atua?

⁶ Ke kamata aki, kua moua e tautolu e fakamafanaaga nei: “Haku tama na e, kaeke ke talia e koe haku a tau kupu, mo e toka ai e koe ke he loto hāu haku a tau poaki, kua fakateliga hāu a tau teliga ke he iloilo, kua haga atu ai hāu a loto ke he manamanatu.” (Tau Fakatai 2:1, 2) Ko e heigoa kua ako e tautolu mai he tau kupu nei? Ko e matagahua ia kua lago katoatoa ki a tautolu takitokotaha. Mailoga e talahauaga “kaeke ke talia e koe haku a tau kupu.” Ko e “kaeke” lahi a ia ha kua laulahi e tau tagata kua nakai fanogonogo ke he Kupu he Atua. Ma tautolu ke moua e olioli he fakaako e Kupu he Atua, kua lata ia tautolu ke eketaha ke moua e tau kupu ha Iehova mo e taute tuga e koloa uho kua nakai manako a tautolu ke galo. Kua nakai lata ia tautolu ke fakaata e fakaholoaga he tau aho takitaha ke taute a tautolu ke lavelave lahi po ke alaia ke kamata a tautolu ke fakateaga ke he Kupu he Atua ti fakauaua foki ki ai.—Roma 3:3, 4.

7. Ka maeke, ko e ha kua lata ke fakalataha mo e fanogonogo a tautolu ke he tau feleveiaaga Kerisiano?

⁷ Kua “fakateliga” mo e fanogonogo fakamitaki moli kia a tautolu ka fakamaama e Kupu he Atua he tau feleveiaaga Kerisiano ha tautolu? (Efeso 4:20, 21) Kua ‘fakahaga atu kia e tau loto’ ha tautolu ke moua e manamanatu? Liga nakai makaka lahi e tagata lauga, kaeke ke fakaaoga e ia e Kupu he Atua, kua latatonu a ia ke fakanogonogo fakamitaki a tautolu ki ai. Moli, ke maeke ke fanogonogo ke he pulotu ha Iehova, kua lata ia tautolu, ka maeke ke fakalataha atu ke he tau feleveiaaga Kerisiano. (Tau Fakatai 18:1) Manamanatu la ke he fakahogohogo manava ka liga fakatonoa he taha e feleveiaaga ke he poko tapa ki luga i Ierusalema he Penetekoso 33 V.N.! Pete kua nakai mahuiga e tau feleveiaaga ha tautolu tuga a ia, ko e Tohi Tapu e tohi ha tautolu ka fakatutala ki ai. Ti, ko e tau feleveiaaga oti kua eke mo fakamonuinaaga ma tautolu kaeke ke fakateliga mo e muitua fakalataha a tautolu he tau Tohi Tapu ha tautolu.—Gahua 2:1-4; Heperu 10:24, 25.

8, 9. (a) Ko e heigoa e fakaako fakatagata kua lata ki a tautolu? (e) To fakatatai fefe e koe e uho he auro ke he maama he iloilo ke he Atua?

⁸ Hanei falu kupu he patuiki pulotu: “Kaeke kua ui atu a koe ke he loto matala, mo e fakaleo lahi atu ke he loto manamanatu.” (Tau Fakatai 2:3) Ko e heigoa e aga he tau kupu nei kua fakamatutaki ki a tautolu? Ko e manako moli ke maama e Kupu ha Iehova! Kua fakakite ai e fakamakai ke fakaako mo e onoonoaga ke moua e manamanatu, ke moua e finagalo ha Iehova. Kua lata moli e mena nei mo e laliaga, ti takitaki he mena ia a tautolu ke he falu kupu mo e fakatai foki ha Solomona.—Efeso 5:15-17.

⁹ Kua matutaki a ia: “Kaeke ke kumi e koe a ia [loto matala], tuga he kumi ario; kaeke ke kumi fakamakutu ki ai, tuga he kumi e koloa galo.”  (Tau Fakatai 2:4) Kua taute he mena nei a tautolu ke manamanatu ke he tau mouaaga maka uho he tau tagata ke he tau senetenari loga ne kumi ma e tau mena ne higoa ko e tau lapatoa uho e ario mo e auro. Ne kelipopo e tau tagata ha ko e auro. Ha ha i ai falu ne fakamole e tau momoui he lali ke moua ai. Ko e heigoa e aoga moli ne ha ha ai he auro? Kaeke ke galo a koe he tutakale mo e mate he fia inu, ko e heigoa ne loto a koe ki ai: ko e vala auro po ke kalase vala vai? Ka e, ko e fakamakai ha ia ne moua he tau tagata ke he auro, fakalataha mo e aoga ne taute he tagata mo e malolo! * Ti lahi fefe e fakamakai kua lata ke moua e tautolu e pulotu, mo e manamanatu, mo e maama he Atua mo e finagalo hana! Ka ko e heigoa e tau aoga he tau kumikumiaga ia?—Salamo 19:7-10; Tau Fakatai 3:13-18.

10. Ko e heigoa ka moua e tautolu ka fakaako e tautolu e Kupu he Atua?

¹⁰ Kua matutaki e talahauaga ha Solomona: “Ti iloa ai e koe e matakutaku kia Iehova, mo e moua ai e koe e iloilo ke he Atua.” (Tau Fakatai 2:5) Ko e manatu ofoofogia ha ia—kua maeke ia tautolu e tau tagata agahala ke moua e “iloilo ke he Atua,” ko Iehova, ko e Iki Pule Katoatoa he lalolagi mo e lagi katoatoa! (Salamo 73:28; Gahua 4:24) Ko e tau tagata makaka mo lautolu ne fakahigoa noa ko e tau tagata pulotu he lalolagi ne kua totou senetenari he lali ke maama e tau mena galo he moui mo e he lalolagi mo e lagi katoatoa. Pete ia, ne kaumahala a lautolu ke moua e “iloilo ke he Atua.” Ko e ha? Pete ni kua ha ha i loto he Kupu he Atua, ko e Tohi Tapu, ke afe he tau tau, ne tiaki e lautolu ha kua to lahi e mukamuka ti kaumahala ke talia mo e maama ai.—1 Korinito 1:18-21.

11. Ko e heigoa falu aoga he fakaako fakatagata?

¹¹ Ko e taha manatu anei kua fakakite e Solomona: “Ko Iehova kua foaki mai e iloilo; mai he fofoga hana e iloilo mo e loto manamanatu.” (Tau Fakatai 2:6) Kua foaki noa mo e fakamokoi e Iehova e pulotu, iloilo mo e manamanatu ke he ha tagata kua makai ke kumi ki ai. Moli kua ha ha ia tautolu e tau kakano ke ofania e fakaako fakatagata he Kupu he Atua, pete ni kua lata ke fakamalolo, akonaki, mo e eketaha ai. Ti kua maeke ia tautolu ke moua e tau lagaki he Tohi Tapu mo e ke nakai tohi lima e tau lagaki, tuga e falu he tau vaha i tuai!—Teutaronome 17:18, 19.

 Mahani ke Lata mo Iehova

12. Ko e heigoa e kakano ha tautolu he tutuli atu ha tautolu ke he iloilo ke he Atua?

¹² Ko e heigoa e manatu i tua he fakaakoaga fakatagata ha tautolu? Ke mahomo atu ke he falu? Ke fakakite e iloilo tokoluga? Ke eke mo tau tagata iloilo lahi ke he Tohi Tapu? Nakai. Ko e foliaga ha tautolu mo Kerisiano o fano, tutala, fakagahuahua, mautali ke lagomatai e falu, ke tuga he aga okioki ha Keriso. (Mataio 11:28-30) Ne hataki he aposetolo ko Paulo: “Kua fakaikaluga e [iloilo] ka kua fakamafana e fakaalofa.” (1 Korinito 8:1) Ko e mena ia, kua lata ia tautolu ke moua e aga fakatokolalo ne fakatata e Mose he magaaho ne talahau a ia ki a Iehova: “Kia fakailoa mai e koe kia au hau a puhala, kia iloa ai e au a koe, kia ofania ai e koe au.” (Esoto 33:13) E, kua lata ia tautolu ke manako ke moua e iloilo ke maeke ke fakafiafia e Atua, nakai ke fakafiafia e tau tagata. Manako a tautolu ke eke mo tau fekafekau fakatokolalo ne mahani ke lata mo e Atua. Moua fefe e tautolu e foliaga ia?

13. Ko e heigoa kua lata ma e taha ke eke mo fekafekau ne mahani ke lata he Atua?

¹³ Ne hataki e Paulo a Timoteo hagaao ke he puhala ke fakafiafia e Atua, he talahau: “Kia lalilali atu a koe kia eke a koe mo tagata kua fiafia ki ai e Atua, ko e ekegahua nakai fai mena ke mā ai, kua fakatokatoka fakahako e kupu moli.” (2 Timoteo 2:15) Ko e talahauaga “fakatokatoka fakahako” kua mai he vepi Heleni ne tuku fakalataha nukua kakano fakamua ai ‘ke hehele fakahako.’ (Kingdom Interlinear) Hagaao ke he falu, kua talahau he mena nei e manatu ke he tagata hele ie ne hehele fakahako ke he petene, ke he tagata gahua faama ne palao fakaloa e fonua, mo e falu foki. He ha mena ni, ko e fakahikuaga kua lata ke tonutika, po ke hako. Ko e manatu ke eke mo fekafekau kua lata mo e taliaaga he Atua, kua lata ia Timoteo ke ‘lalilali a ia’ ke iloa tonu kua felauaki hana fakaako atu mo e hana mahani mo e kupu moli.—1 Timoteo 4:16.

14. Maeke fefe e fakaako fakatagata ha tautolu ke lauia e mena kua taute mo e talahau e tautolu?

¹⁴ Kua taute e Paulo e manatu taha he fakamalolo e ia e tau matakainaga Kerisiano i Kolose ke ‘mahani ke lata mo e Iki, kia fiafia mai a ia kia ia’ he ‘fua mai ai e tau gahua mitaki oti; kia tupu foki e iloilo tonu ke he Atua.’ (Kolose 1:10) Hanei kua fakatatai e Paulo e mahani ke lata ki a Iehova mo e ‘fua mai ai e tau gahua mitaki oti’ ti pihia ke ‘tupu e iloilo tonu ke he Atua.’ He falu kupu, ko e mena kua aoga ki a Iehova kua nakai ni ko e lahi e iloilo kua moua e tautolu ka e pihia foki ke pipiki fakatata lahi a tautolu ke he Kupu he Atua ke he mena kua taute mo e talahau e tautolu. (Roma 2:21, 22) Kakano e mena nei ko e fakaakoaga fakatagata ha tautolu kua lata ke lauia e tau manamanatuaga mo e tau mahani ha tautolu kaeke ke manako a tautolu ke fakafiafia e Atua.

15. Maeke fefe ia tautolu ke puipui mo e tautaofi e manamanatuaga mo e tau manatu ha tautolu?

¹⁵ He vaha nei, kua fakamalolo a Satani he lali ke moumou e tuaga fakaagaga ha tautolu he fakatolomaki e tau atu ke he manamanatuaga. (Roma 7:14-25) Ko e mena ia, kua lata ia tautolu ke puipui mo e tautaofi e tau manamanatuaga mo e tau manatu ha tautolu ke maeke ke mahani ke lata mo e ha tautolu a Atua, ko Iehova. Ko e kanavaakau kua moua e tautolu ko e ‘iloilo ke he Atua,’ ne maeke ke “mahala e tau manatu oti ke omaoma kia Keriso.” Ko e tau kakano aoga lahi anei ma tautolu ke fanogonogo ke he fakaakoaga Tohi Tapu he tau aho takitaha, he manako a tautolu ke utakehe e tau manatu lotokai, nakai fakaagaga mai he tau manamanatuaga ha tautolu.—2 Korinito 10:5.

 Tau Lagomataiaga ke Maama

16. Aoga fefe a tautolu he fakaako e Iehova a tautolu?

¹⁶ Kua tamai he fakaakoaga ha Iehova e tau aoga fakaagaga mo e fakatino. Nakai ko e fakaakoaga mateafu mo e fakateaga. Ti totou e tautolu: “Ko au ko Iehova, ko e hau a Atua, kua fakaako atu kia koe ke he tau mena ke aoga ai, kua takitaki e ia a koe ke he puhala ke fano ai a koe.” (Isaia 48:17) Fakatupu fefe e Iehova a tautolu ke o fano ke he puhala aoga hana? Fakamua, ha ha ia tautolu e Kupu he agaga hana, ko e Tohi Tapu. Ko e tohi aoga ha tautolu anei ke fakakia tumau ki ai. Ko e kakano mitaki haia ke muitua ki ai he tau feleveiaaga Kerisiano mo e Tohi Tapu ne veveu. Ko e tau fua aoga he taute pihia kua kitia ai he talahauaga he eunuka Aitiope, ne fakamau ia Gahua veveheaga 8.

17. Ko e heigoa e mena ne tupu ke he eunuka Aitiope, ti ko e heigoa kua fakamaama he mena nei?

¹⁷ Ko e tagata liliuina e eunuka Aitiope ke he faka-Iutaia. Ko ia ko e tagata talitonu moli he Atua, ti fakaako e ia e tau Tohiaga Tapu. He heke he hana kariota, ne totou e ia e kupu ha Isaia he magaaho ne poi a Filipo he fahi hana mo e huhu: “Kua maama nakai kia koe e tau mena kua totou ai e koe?” Fefe e tali he eunuka? “To maeke fefe e au, ka nakai fakakite mai e taha kia au? Ti ole mai a ia kia Filipo ke hake mai ke nofo mo ia.” Ti takitaki he agaga tapu a Filipo ke lagomatai e eunuka ke maama e perofetaaga ha Isaia. (Gahua 8:27-35) Ko e heigoa kua fakatata he mena nei? Ko e totou hokoia he Tohi Tapu kua nakai lahi. Mai he agaga hana, ko Iehova, kua fakaaoga e fekafekau fakamoli mo e loto matala ke lagomatai a tautolu ke maama hana Kupu ke he magaaho tonu. Taute fefe e mena nei?—Mataio 24:45-47; Luka 12:42.

18. Lagomatai fefe he vahega fakamoli mo e loto matala a tautolu?

¹⁸ Pete ni kua fakamaama e vahega fekafekau kua “fakamoli mo e loto matala,” ne nakai talahau e Iesu to kaumahala a lautolu. Kua moua mai agaia e vahega nei he tau matakainaga tane fakauku fakamoli he tau Kerisiano nakai mitaki katoatoa. Pihia mo e tau amaamanakiaga mitaki lahi, maeke ai ke hepehepe, tuga ke he falu tagata he senetenari fakamua ia. (Gahua 10:9-15; Kalatia 2:8, 11-14) Pete ia, ko e manako ha lautolu kua mea, ti kua fakaaoga e Iehova a lautolu ke foaki ki a tautolu e tau lagomataiaga fakaako Tohi Tapu ke atihake e tua ha tautolu ke he Kupu he Atua mo e tau maveheaga. Ko e kanavaakau aoga ma e fakaakoaga fakatagata nukua foaki he fekafekau ki a tautolu ko e New World Translation of the Holy Scriptures. Maeke ke moua katoa po ke vala, ke he 42 e vagahau mogonei, ti kua 114 e miliona he tau lagaki ke he falu fufuta nukua lolomi. Fakaaoga lauia mitaki fefe ai e tautolu ke he fakaakoaga fakatagata ha tautolu?—2 Timoteo 3:14-17.

19. Ko e heigoa falu puhala he New World Translation—With References kua maeke ke lagomatai ke he fakaako fakatagata?

¹⁹ Tuga, ma e fakatai, ko e New World Translation of the Holy Scriptures—With References. Ha ha i loto e tau cross-reference, tau matahuitala, miniconcordance ke he puhala he “Bible Words  Indexed” mo e “Footnote Words Indexed,” mo e Appendix ne fakakatoatoa ai ke he 43 e tau matakupu, putoia e tau mepe mo e tau fakafonua. Ha ha i ai foki e “Introduction,” fakalataha mo e tau fakamaamaaga he tau mouaaga loga ne fakaaoga he fakaliliuaga homo ue atu nei he Tohi Tapu. Ka moua ai ke he vagahau kua maeke ke maama e koe, ti mitaki lahi ke fakamahani ke he tau puhala nei mo e fakaaoga ai. He ha mena ni, ko e Tohi Tapu e kamataaga ma e fakaholoaga fakaako ha tautolu, ko e New World Translation haia, kua ha ha ia tautolu e liliuaga ne peehi fakamitaki e higoa faka-Atua he fakamaama e pule he Kautu he Atua.—Salamo 149:1-9; Tanielu 2:44; Mataio 6:9, 10.

20. Ko e heigoa e tau huhu hagaao ke he fakaako fakatagata mogonei kua lata ke moua e tali?

²⁰ Mogonei, kua liga huhu a tautolu: ‘Ko e heigoa e lagomatai fakalaulahi kua lata ia tautolu ke maama e Tohi Tapu? Maeke fefe a tautolu ke foaki e magaaho ma e fakaako fakatagata? Taute fefe e tautolu e fakaakoaga ha tautolu ke lauia mitaki lahi? Kua lata ke lauia fefe e falu he fakaakoaga ha tautolu?’ Ko e vala tala ne mui mai ka manamanatu ke he tau vala aoga nei he mafiti faka-Kerisiano ha tautolu.

[Matahui Tala]

Manatu Nakai e Koe?

• Ko e heigoa e kakano ke “manamanatu fakahokulo”?

• Ko e heigoa e aga kua lata ke moua e tautolu ke he fakaako he Kupu he Atua?

• Ko e heigoa e kakano kua lata ke moua e tautolu he fakaakoaga fakatagata ha tautolu?

• Ko e heigoa e tau lagomataiaga ke he maama he Tohi Tapu kua moua e tautolu?

[Tau Huhu he Fakaakoaga]

[Fakatino he lau 21]

Kua fakamalolo fakaagaga e tau tagata he magafaoa Peteli ke kamata e tau aho takitaha he kikite ke he kupu he Tohi Tapu

[Tau Fakatino he lau 21]

Moua e magaaho aoga he fanogonogo ke he tau tepi Tohi Tapu ka o fenoga a tautolu

[Fakatino he lau 22]

Kua gahua malolo mo e leva e tau tagata ke moua e tau auro. Lahi fefe e laliaga kua foaki e koe ke fakaako e Kupu he Atua?

[Credit Line]

Courtesy of California State Parks, 2002

[Tau Fakatino he lau 23]

Ko e koloa uho e Tohi Tapu kua maeke ke takitaki ke he moui tukulagi