Manamanatu ke he Kupu Fakaperofeta he Atua
Manamanatu ke he Kupu Fakaperofeta he Atua
“Ha ia tautolu foki e kupu he perofetaaga kua mua hana mauoka, kua mitaki he manamanatu a mutolu ki ai.”—2 PETERU 1:19.
1, 2. Ko e heigoa e fakafifitakiaga he mesia fakavai ka talahau e koe?
KE HE tau senetenari, kua lali e tau mesia fakavai ke talahau tuai e vaha anoiha. He senetenari ke lima aki V.N., ne fakavaia he tagata ne ui ne ia a ia ko Mose e tau Iutaia he aelani ko Kereta ko e mesia a ia mo e to laveaki mai a lautolu he favaleaga. He aho he fakatokanoa ha lautolu, ne mumui atu a lautolu ki a ia ke he tapunu tokoluga ne onoono hifo ke he Tahi Metiteraneani. Tala age e ia kua lata ia lautolu ke hohopo ki tahi, mogoia ka vevehe ua ai e tahi i mua ha lautolu. Ko e tokologa ne hohopo ke he vai kua tomo, a kua hola ai e mesia fakavai ia.
2 He senetenari ke 12 aki, ne kitia ai e “mesia” i Yemen. Ko e kalifa (caliph), po ke pule, ne huhu ki a ia ma e fakamailoga he hana tuaga mesia. Ko e “mesia” nei ne tala age ke he kalifa ke hio e ulu hana. Ne perofeta tuai e ia e liu tu mai mafiti ke eke mo fakamailoga. Ne talia he kalifa e pulega—ti ko e fakaotiaga aia he “mesia” ia.
3. Ko hai e Mesia moli, mo e ko e heigoa ne fakakite he fekafekauaga hana?
3 Ko e tau mesia fakavai mo e tau perofetaaga ha lautolu kua kaumahala katoatoa, ka e omaoma ni ke he kupu fakaperofeta he Atua ka nakai takitaki atu ke he fakateaga. Ko e Mesia moli, ko Iesu Keriso, ko e fakamoliaga-moui he tau perofetaaga loga he Tohi Tapu. He fatiaki e perofetaaga a Isaia, ke tuga anei, ne tohi mai e tagata tohia Evagelia ko Mataio: “Ko e fahi ko Sepulona, ko e fahi foki ko Nafatali ko e hala ke he vai ke he fahi atu a Ioritana, ko Kalilaia he tau tagata kehe. Ko e motu ne nonofo he pouli, kua kitia e lautolu e maama lahi; ko lautolu foki ne nonofo he motu mo e ata he mate, kua hake mai e maama kia lautolu. Ko e vaha ia ne kamata ai ke fakamatala atu e Iesu, kua pehe atu, Kia tokihala a a mutolu; nukua tata tuai e kautu he lagi.” (Mataio 4:15-17; Isaia 9:1, 2) Ko Iesu ko e “maama lahi” ia, mo e fakakite he fekafekauaga hana ko ia haia e Perofeta ne talahau tuai e Mose. Ko lautolu ne nakai mahalo ke fanogonogo ki a Iesu to fakamahaikava.—Teutaronome 18:18, 19; Gahua 3:22, 23.
4. Fakamoli fefe e Iesu e Isaia 53:12?
4 Ne fakamoli foki e Iesu e tau kupu fakaperofeta he Isaia 53:12: “Kua liligi e ia hana moui ke mate; ti totou ai a ia fakalataha mo e tau tagata holifono; ne uta foki e ia e tau hala he tau tagata tokologa, to olelalo atu foki e ia ha ko e tau tagata holifono.” Kua mailoga to nakai leva ti foaki e ia hana moui fakatagata mo lukutoto, ati fakamalolo e Iesu e tua he hana tau tutaki. (Mareko 10:45) Ne taute ai pihia e ia he puhala ofogia he kakano he faliuaga.
Ati Hake he Faliuaga e Tua
5. Ke he tau kupu ni hau, fakamaama fefe e koe e faliuaga?
5 Ko e faliuaga ko e mena fakaperofeta. Ne talahau e Iesu: “To hau e Tama he tagata fakalataha mo e hana tau agelu mo e lilifu he hana Matua . . . Ko e moli, ke tala atu e au kia mutolu, Ha ne tutu mai hinai e falu nakai hoko kia lautolu e mate, ato kitia e lautolu e Tama he tagata kua hau ke he hana kautu.” (Mataio 16:27, 28) Kitia moli kia he falu aposetolo a Iesu ne haele mai he hana Kautu? Ne talahau he Mataio 17:1-7: “Kua mole atu ono e aho, ati uta ai e Iesu a Peteru, mo Iakopo, mo Ioane hana matakainaga, kua ta hake e ia a lautolu hoko lautolu ke he mouga tokoluga. Ati faliu ai a ia ki mua ha lautolu.” Kua fuluola ha e mena ne tupu! “Kua kikila mai hana fofoga tuga ne la, kua hinavake mai foki hana tau tapulu tuga ne maama. Kitiala, kua fakakite mai a Mose mo Elia kia lautolu, kua fevagahauaki a lautolu mo ia.” Taha mena foki, “ko e aolagi kikila kua ufi hifo a lautolu,” ati logona e lautolu e leo he Atua ne talahau: “Ko e haku a Tama fakahele hanā, kua fiafia au kia ia; kia fanogonogo a mutolu kia ia. Kua fanogonogo ai e tau tutaki, ati veveli fakafohifo ai a lautolu, kua matakutaku lahi ai ni. Ati haele age ai a Iesu, kua piki age kia lautolu, kua pehe age, Kia mamatike a a mutolu, ua matakutaku foki a mutolu.”
6. (a) Ko e ha ne ui e Iesu e faliuaga ko e fakakiteaga? (e) Ko e heigoa ne fakakite fakamua he faliuaga?
6 Ko e mena tupu ofogia nei kua ligaliga hoko ni ke he taha he tau fahi he Mouga ko Heremoni, ne okioki ai a Iesu mo e tau aposetolo tokotolu hana he po. Ko e faliuaga kua hoko moli ni he po, ati kikila lahi ai. Taha e kakano ne ui aki e Iesu ko e fakakiteaga ha ko Mose mo Elia ne kua leva tigahau e mamate kua nakai ha ha i ai he tino. Ko e Keriso ni hokoia ne ha ha i ai. (Mataio 17:8, 9) Ko e fakatataaga kikila pihia kua foaki ki a Peteru, Iakopo, mo Ioane e fakakiteaga fakamua ofogia he ha ha hinei lilifu ha Iesu he pule Kautu. Ne fakatatai atu a Mose mo Elia ke he tau hakeaga fakalataha ha Iesu ne fakauku, mo e fakamalolo lahi he fakakiteaga e talahauaga hana hagaao ke he Kautu mo e magaaho ka patuiki a ia anoiha.
7. Iloa fefe e tautolu na manatu maaliali e Peteru e faliuaga?
7 Ko e faliuaga kua lagomatai ke fakamalolo e tua he tau aposetolo tokotolu, ko lautolu ia ka takitaki e matagahua he fakapotopotoaga Kerisiano. Ko e fofoga kikila he Keriso, hana tapulu hinavake, mo e leo he Atua ne fakailoa ko Iesu ko e Tama fakahele Hana kua lata ia lautolu ke fanogonogo ki ai—ko e tau mena oti nei kua fakamoli e kakano he fakakiteaga. Ka kua nakai maeke e tau tutaki ke tala age ke he taha e fakakiteaga ato liu fakatu mai a Iesu. Kavi ke 32 e tau he mole, kua maaliali agaia e fakakiteaga nei he manamanatuaga a Peteru. He hagaaki ki ai mo e hana kakano, ne tohia e ia: “Ha ko e mena nakai fifitaki a mautolu ke he tau tala tuai kua fafati mo e pulotu, he fakailoa atu e mautolu kia mutolu e malolo mo e haele mai he Iki ha tautolu ko Iesu Keriso; ka kua eke a mautolu mo tau kitekite tagata ke he hana lilifu. Ha kua moua ne ia e lilifu mo e fakahekeaga mai he Atua e Matua, he vagahau mai kia ia e leo mai he lilifu kua mua ue atu, kua pehe mai, Ko e haku a Tama fakahele hanā, kua fiafia au kia ia. Ko e leo ia ni ne fanogonogo a mautolu ki ai, ne vagahau mai mai he lagi, he fakalataha ai a mautolu mo ia ke he mouaga tapu.”—2 Peteru 1:16-18.
8. (a) Ko e heigoa ne fakatuloto atu e fakapuloaaga he Atua hagaao ke he Tama hana? (e) Ko e heigoa ne fakakite he aolagi ne kitia he faliuaga?
8 Ko e mena ne mua e aoga ko e fakapuloaaga he Atua: “Ko e haku a Tama fakahele hanā, kua fiafia au kia ia; kia fanogonogo a mutolu kia ia.” Ko e talahauaga nei kua fakatuloto atu ki a Iesu ko e Patuiki he Atua, ko ia kua lata ke omaoma ki ai e tau tufugatia oti kana. Ko e aolagi ne ufi hifo kua fakamoli mai na nakai kitia mata e fakakiteaga nei. To kitia ai ni he tau mata he maamaaga ha lautolu ne tumalele e “fakamailoga” nakai kitia he ha ha hinei ha Iesu he pule Kautu. (Mataio 24:3) Ti ko e kakano ne hataki a Iesu ke aua talaage e fakakiteaga ki a taha ato fakatu mai a ia he mate, kua fakakite ko e fakatokolugaaga mo e fakalilifuaga hana to mailoga ni ka mole e liu tu mai hana.
9. Ko e ha kua lata he faliuaga ke fakamalolo e tua ha tautolu?
9 He mole e hagaao atu ke he faliuaga, ne tohia e Peteru: “Ha ia tautolu foki e kupu he perofetaaga kua mua hana mauoka, kua mitaki he manamanatu a mutolu ki ai, tuga ne lamepa kua kikila ke he mena pouli, ato matafatafaata e aho, ato hake foki e fetu aho ke he tau loto ha mutolu. Kia iloa fakamua e mutolu e mena nai, kua nakai fai kupu perofeta ha he Tohi kua fakamatala noa. Ha ko e mena nakai ko e loto he tau tagata ne tuku mai ai e tau perofetaaga i tuai, ka ko e tau tagata tapu he Atua ne vagavagahau mai he omoi a lautolu he Agaga Tapu.” (2 Peteru 1:19-21) Kua fakamaama tuai he faliuaga e falanakiaga he kupu fakaperofeta he Atua. Kua lata ia tautolu ke omaoma ke he kupu ia mo e nakai ke he “tau tala tuai kua fafati mo e pulotu” ne nakai ha i ai e omoi po ke talia faka-Atua. Ko e tua ha tautolu ke he kupu fakaperofeta kua lata ke fakamalolo he faliuaga ha kua fakamoli tuai e lilifu mo e pule Kautu ha Iesu ne fakakite fakamua he fakakiteaga ia. E, kua ha ha ia tautolu e tau fakamoliaga maaliali ko Keriso a e he vaha nei ko e Patuiki mua ue atu.
Puhala ne Hake Mai e Fetu Aho
10. Ko hai mo e ko e heigoa e “fetu aho” ne totoku e Peteru, mo e ko e ha ne tali pihia e koe?
10 Ne tohia e Peteru: “Kua mitaki he manamanatu a mutolu [ke he kupu fakaperofeta], tuga ne lamepa kua kikila ke he mena pouli, ato matafatafaata e aho, ato hake foki e fetu aho.” Ko hai po ke heigoa e “fetu aho”? Ko e kupu “fetu aho” kua tohi lagataha ni i loto he Tohi Tapu, ti tatai e kakano ke he “fetu pogipogi.” Ne ui he Fakakiteaga 22:16 (NW) a Iesu Keriso ko e “fetu pogipogi kikila.” He falu vaha he tau, kua o hake fakamui mai e tau fetu pihia he fahi uta. Kua o hake mai ai ato kikila e la, ati fakakite ai e matafatafaata he aho fou. Ne fakaaoga e Peteru e kupu “fetu aho” ke hagaao ki a Iesu he mole e moua e Ia e pule Kautu. He magaaho ia, ne hake mai a Iesu ke he lalolagi mo e lagi katoatoa, fakalataha mo e lalolagi ha tautolu! Ko e Mesia Fetu Aho, ne fakakite e ia e matafatafaata he aho fou, po ke vaha, ma e tau tagata omaoma.
11. (a) Ko e ha ne nakai pehe e 2 Peteru 1:19 ko e “fetu aho” kua hake mai he tau atefua he tau tagata? (e) Fefe e fakamaamaaga hau ke he 2 Peteru 1:19?
11 Tokologa e tau tagata fakaliliu Tohi Tapu ne fakaholofa e manatu ko e tau kupu he aposetolo ko Peteru ne fakamau he 2 Peteru 1:19 ke hagaao ke he atefua he tagata. Ko e mamafa he atefua he tagata ko e 250-300 ni e kuleme. Maeke fefe ia Iesu Keriso—ko e mena moui fakaagaga he lagi ne nakai maeke ke mate he mogonei—ke hake mai he tau vala kakano ikiiki he tagata? (1 Timoteo 6:16) Ka e moli, kua putoia e loto ha tautolu ke he mena nei, ha ko e loto ia ne omaoma ai a tautolu ke he kupu fakaperofeta he Atua. Ka e onoono fakaeneene la ke he 2 Peteru 1:19, to kitia e koe kua fakaaoga he New World Translation e tau koma ke fakakehe aki e hagaaoaga he tau kupu “ato matafatafaata e aho, ato hake foki e fetu aho” mai he tau kupu fakamua he kupu 19 mo e mai he talahauaga, “ke he tau loto ha mutolu.” Ti fakalata ni ke fakaaoga pehe e kupu nei: ‘Ha ia tautolu foki e kupu he perofetaaga kua mua hana mauoka, kua mitaki he manamanatu a mutolu ki ai, tuga ne lamepa kua kikila ke he mena pouli, ko e mena ia, ko e loto hau, ato matafatafaata e aho mo e hake foki e fetu aho.’
12. Ko e heigoa e tuaga laulahi he tau loto he tau tagata, ka ko e heigoa ne moli ke he tau Kerisiano moli?
12 Ko e heigoa e tuaga laulahi he tau loto he tau tagata agahala? Kua pouligia fakaagaga e tau loto ha lautolu! Ka e, kaeke ko e tau Kerisiano moli a tautolu, kua tuga e fai moli ne kikila mai he tau loto ha tautolu, ka e pouli ni ka nakai fai. Tuga ne fakakite mai he tau kupu ha Peteru, ko e omaoma ke he tau kupu fakaperofeta puhopuho he Atua ka mataala mo e maama tumau he tau Kerisiano moli e matafatafaata he aho fou. Kua mataala ai a lautolu ke he moliaga kua hake tuai e Fetu Aho, nakai he tau atefua tagata, ka e ki mua he tau tufugatia oti kana.
13. (a) Iloa moli fefe e tautolu kua fita e Fetu Aho he hake mai? (e) Ko e ha ne kua maeke he tau Kerisiano ke fakauka ke he tau tutuaga uka ne talahau tuai e Iesu ma e vaha ha tautolu?
13 Kua fita e Fetu Aho he hake mai! Kua lata ia tautolu ke talitonu ki ai he omaoma ke he perofetaaga ne mua ha Iesu hagaao ke he ha ha hinei hana. He vaha nei, kua fita a tautolu ke he hana fakamoliaga ha ko e tau mena tutupu tuga e tau tau, tau hoge, tau mafuike, mo e fakamatalaaga he tala mitaki ke he lalolagi oti. (Mataio 24:3-14) Pete kua lauia a tautolu ko e tau Kerisiano he tau tutuaga uka ne talahau tuai e Iesu, kua fahia a tautolu ke fakauka mo e mafola mo e loto fiafia. Ko e ha? Ha kua omaoma a tautolu ke he kupu fakaperofeta he Atua mo e tua ke he tau mena ne mavehe e ia ma e vaha anoiha. Iloa e tautolu kua haia a tautolu he matapotu he tau magaaho mitaki lahi ha kua hokulo ai a tautolu ke he “vaha ke fakahiku ai”! (Tanielu 12:4) Kua fakaatukehe lahi e lalolagi tuga ne talahau tuai he Isaia 60:2: “Kitiala, to ufitia e lalolagi ke he pouli kikio, to ufitia foki e tau motu ke he pouli.” Maeke fefe he ha tagata ke kitia e hala hana he pouli kikio nei? Kua lata e tagata he mogonei ke omaoma fakatokolalo ke he kupu fakaperofeta he Atua, neke to mui. Kua lata e tau tagata loto fakamoli ke hahaga atu ki a Iehova ko e Atua, ko e Punaaga he moui mo e maama. He mogo ka taute la e mena nei ka maeke agataha he ha tagata ke moua e maamaaga moli mo e amaamanakiaga ke olioli e vaha mitaki anoiha ne finagalo he Atua ma e tau tagata omaoma.—Fakakiteaga 21:1-5.
“Kua Hoko Mai e Maama ke he Lalolagi”
14. Ko e heigoa kua lata ia tautolu ke taute ke mailoga e fakamoliaga he tau perofetaaga homo ue atu he Tohi Tapu?
14 Ne fakamaaliali mai he tau Tohiaga Tapu hane pule Patuiki a Iesu Keriso mogonei he lagi. Ha ko e hana pule he 1914, to fakamoli ai e tau perofetaaga homo ue atu. Ke mailoga e fakamoliaga ha lautolu, kua lata ia tautolu ke eke mo tau tagata totonu kua fakagahuahua e tua ki a Iesu Keriso, he tokihala mai he tau gahua hala mo e tau hala ne taute fakamua to moua e maama. Ka e moli, ko lautolu ne loto ke he pouli kikio to nakai moua e moui tukulagi. Ne pehe a Iesu: “Ko e fakahala foki hanai, kua hoko mai e maama ke he lalolagi, ka ko e tau tagata kua mua ha lautolu a manako ke he pouli he ha lautolu a manako ke he maama; ha kua kelea ha lautolu a tau mahani. Ka ko ia kua eke e mahani fakamoli, kua hau ni a ia ke he maama, kia fakailoa hana tau mahani, ha kua lata ia mo e Atua.”—Ioane 3:19-21.
15. Ko e heigoa ka tupu kaeke fakaheu e tautolu e fakamouiaga ne taute he Atua he puhala he Tama hana?
15 Kua hoko mai e maama fakaagaga ke he lalolagi he kakano ia Iesu, mo e fanogonogo ki a ia kua aoga lahi. Ne tohia e Paulo: “Ko e Atua, ko ia ne vagahau mai ke he vaha i tuai, ne tuku fano mai ke he tau lagatau kehekehe ke he tau matua ke he tau perofeta. Kua vagahau mai e ia kia tautolu ke he tau aho nai ke fakahiku ai ke he Tama, ko ia ne tokofa e ia mo mataohi he tau mena oti kana.” (Heperu 1:1, 2) Ko e heigoa ka tupu kaeke holitu e tautolu e fakamouiaga ne foaki he Atua he puhala he hana Tama? Ne fakaholo atu a Paulo ke talahau: “Ko e mena kaeke kua mau e kupu ne vagahau mai ai he tau agelu, takitaha foki e hala mo e liuliu kua hoko ki ai e taui kua lata mo ia. To hao fefe a tautolu kaeke ke fakateaga a tautolu ke he fakamouiaga kua lahi ni? ne talahau mai ai fakamua he Iki, ti fakamoli ai kia tautolu e lautolu ne fanogonogo kia ia. Kua fakamoli foki he Atua fakalataha mo lautolu ke he tau fakamailoga, mo e tau mena ke ofo ai, mo e tau mena kehekehe, mo e tau mena fakaalofa mai he Agaga Tapu ke lata mo e hana finagalo.” (Heperu 2:2-4) E, ko e matapatu a Iesu ke he fakapuloaaga he kupu fakaperofeta.—Fakakiteaga 19:10.
16. Ko e ha kua lata ia tautolu ke tua katoatoa ke he tau perofetaaga oti ha Iehova ko e Atua?
16 Tuga kua mailoga, ne pehe a Peteru: “Kua nakai fai kupu perofeta ha he Tohi kua fakamatala noa.” Kua nakai maeke he tagata hokoia ke taute ha perofetaaga moli, ka kua maeke ia tautolu ke tua katoatoa ke he tau perofetaaga he Atua. Kua mai e tau mena nei ia Iehova ko e Atua hokoia. He puhala he agaga tapu ne taute e ia e tau fekafekau hana ke maama e puhala ne fa e fakamoli e tau perofetaaga he Tohi Tapu. E, kua fakaaue tulou a tautolu ki a Iehova ha kua kitia e tautolu e fakamoliaga he tau perofetaaga loga pihia tali mai he tau 1914. Ti kua iloa tonu e tautolu ko e tau perofetaaga ne toe hagaao ke he fakaotiaga he fakatokaaga kelea nei to hoko ni e fakamoliaga. Kua lata tonu ai ke fakatumau a tautolu ke omaoma ke he tau talahauaga tuai faka-Atua he magaaho ka fakakikila e tautolu ha tautolu a moli. (Mataio 5:16) Ko e fakaaue ha ia ha tautolu ha kua fakatupu e Iehova e ‘maama ma tautolu he pouli kikio’ ne ufitia e lalolagi he vaha nei!—Isaia 58:10.
17. Ko e ha kua manako a tautolu ke he maama fakaagaga mai he Atua?
17 Kua taute he maama fakatino a tautolu ke kitia. Kua lagomatai foki he fakamoui e tau lakau, ne foaki ki a tautolu e tau mena kai kehekehe. Kua nakai fahia a tautolu ka nakai fai maama fakatino. Ka e kua e maama fakaagaga? Kua foaki mai e takitakiaga ma tautolu mo e fakakite mai ki a tautolu e vaha anoiha tuga ne talahau tuai he Kupu he Atua, ko e Tohi Tapu. (Salamo 119:105) Ne ‘fakafano fakaalofa mai e Iehova ko e Atua hana maama mo e hana tonu.’ (Salamo 43:3) Kua lata tonu ai ia tautolu ke fakakite e loto fakaaue hokulo ma e tau foakiaga pihia. Kia lata a tautolu mogoia ke eketaha ke fakaaoga e maama he “iloa ai e lilifu he Atua” ati fakakikila ai e loto ha tautolu.—2 Korinito 4:6; Efeso 1:18.
18. Ko e heigoa ne kua mautali e Fetu Aho ha Iehova ke taute he mogonei?
18 Kua monuina ha a tautolu ke iloa ko e he 1914, ko Iesu Keriso, ko e Fetu Aho, kua hake mai he lalolagi mo e lagi katoatoa ati kamata ai ke fakamoli e fakakiteaga he faliuaga! Ko e Fetu Aho ha Iehova he mogonei kua mautali ke taute e finagalo he Atua ke fakamoli atu foki e faliuaga—ko e “tau ke he aho lahi he Atua mana.” (Fakakiteaga 16:14, 16) He mole e tatafi kehe e fakatokaaga tuai nei, to fakamoli e Iehova hana maveheaga ma e “lagi fou mo e lalolagi fou” ka fakaheke tukulagi e tautolu a ia ko e Iki Pule he lalolagi mo e lagi katoatoa mo e Atua he perofetaaga moli. (2 Peteru 3:13) Ato hoko mai e aho lahi ia, kia fakatumau a tautolu ke o he maama faka-Atua he omaoma ke he kupu fakaperofeta he Atua.
To Tali Fefe e Koe?
• Fakamaama fefe e koe e faliuaga ha Iesu?
• Maeke fefe e faliuaga ke ati hake e tua?
• Ko hai mo e ko e heigoa e Fetu Aho ha Iehova, mo e hake mai ne fe?
• Ko e ha kua lata ia tautolu ke omaoma ke he kupu fakaperofeta he Atua?
[Tau Huhu he Fakaakoaga]
[Fakatino he lau 23]
Maeke nakai ia koe ke fakamaama e kakano he faliuaga?
[Fakatino he lau 25]
Kua fita e Fetu Aho he hake mai. Iloa nakai e koe ko e fefe mo e a fe?