TƐNƐ TI MANDANGƆ 11
BIA 57 Tósakwela bato ya ndenge nyonso
Landa ge ge ge tɛ Yezo ti pangɔ nzɔ̃ pa
“Gbia . . . hã azi mɛndɛ̃ 70 lo to ala sɛ sɛ kaya kɔdɔrɔ mɛndɛ̃ nga ka ndo mɛ lo nvɛ̃ni na nɔngɔ ka da.”—LUKA 10:11.
NA NDUNU NI
Na ya tɛnɛ mɛ e na mandangɔ se mɛ elengbi ti landangɔ se lɛlo tɛ Yezo ti pangɔ nzɔ̃ pa na ge ge ge.
1. Ɔngbi mɛ ndo du ka popo tɛ awakwa tɛ Yehova ná azi mɛndɛ̃ mɛ ndo ili la ya awakristo nɛ?
YE KƆI mɛ awakwa tɛ Yehova ndo ye gba adu landangɔ se lɛlo tɛ awakristo mɛndó na ge ge ge a kaya kwa ti pangɔ nzɔ̃ pa, ni la du ɔngbi mɛ ka popo tɛ la ná azi mɛndɛ̃ mɛ ndo ili ala ya ala du awakristo. (Tito 2:14) Ngoi mɛndɛ̃ alengbi ti singɔ na e ya ta e du na dengɔ bɛ kaya kwa tɛ e ti pangɔ nzɔ̃ pa ma, ni la mɔ lengbi ti dangɔ bɛ mɔ na biazo kɔi mɛ ndo li kwa gba wa lo tɛnɛ ya “ngoi mɛndɛ̃ ta mbi di dɛ na ngoi ti pangɔ nzɔ̃ pa ma.”
2. Na ya ngoi mɛndɛ̃ ye mɛ alengbi ti zangɔ e ya, e ngbã lá kwɛ dungɔ na ge ge ge na ya kwa tɛ e ti fangɔ tɛnɛ nɛ?
2 Ngoi mɛndɛ̃ e ndo du na dengɔ bɛ ti lingɔ kwa mɛndɛ̃ hɛ̃ Yehova na se lɛ lengɔ kwa ti fangɔ tɛnɛ. Na lo nɛ? Na lo mɛ ya, na ngoi mɛ e ndo kĩ bere e ndo lɛkɛ da ti Lo-lengɔ Gbia, e ndo za ayata mɛ tengbi na kpengba kpale, bere e ndo sa ngunu bɛ la na ya ngoi mɛndɛ̃ ko, e ndo hũ na mbala kɔi alé ti nzɔ̃ni mɛ kwa tɛ e ndo si na ni. Ngoi mɛ e ndo le kwa ndoni kɔi na ayata e ko, e ndo li ni na siriri wa e ndo hũ nga songo mɛ ka popo tɛ e, ni la e ndo hĩnga ayata e wa e ndo sepala nga na ye mɛ e ndo li na lo tɛ la. Na mbage mɛndɛ̃ elengbi ti lingɔ bulu gba so pangɔ nzɔ̃ pa kaya teritwarɛ kɔi kanda, ta azi ndo sepala na kwa tɛ e ma. Bere ambanga azi ndo kɛ̃ mangɔ nzɔ̃ pa ti ya Ngbangɔ. Na lo mɛ ya, e hĩnga ya ndangba bi adɛ dã ko, ta azi gba na yengɔ mangɔ nzɔ̃ pa ma. (Mat. 10:22) Ye mɛ na zangɔ e ya e ngbã lá kwɛ dungɔ na ge ge ge kaya kwa tɛ e ti fangɔ tɛnɛ nɛ?
3. Ye mɛ elengbi ti mandangɔ na omɛ aba ndakisa tɛ Yezo mɛ kaya Luka 13:6-9 nɛ?
3 Elengbi ti mandangɔ se lɛlo tɛ Yezo na omɛ aba se ti dungɔ na ge ge ge naya kwa ti fangɔ na tɛnɛ. Na ngoi mɛndó lo ge lɛ sese ko, ta Yezo ziandó fãni kɔi ya ye kɔi gbanzi lo, pangɔ nzɔ̃ pa hɛ̃ azi ma. Lo lendó kwa kpengbani ti nɛngɔ ya kwa ti fangɔ tɛnɛ amu ndo ge lɛ sese. (Di Luka 13:6-9.) Ngama tɛ awa lungɔ yaka ti vinyɔ mɛndó li bulu taa so lungɔ lé kɛkɛ ti vinyɔ wa ta kɛkɛ ni dũndó lé ti nzɔ̃ni ma ko, Yezo li ngandó bulu bere taa so pangɔ nzɔ̃ pa hɛ̃ azi ti Yuda. Kanda gba ni ka popo tɛ la, ta ala yendó mangɔ ni ma. Ni la, ngama se tɛ awa lungɔ yaka ti vinyɔ mɛndó ta ala nzɛ̃ na lungɔ yaka tɛ la ma ko, ta Yezo ziandó azi ma, wa ta lo diri ngandó na kwa tɛ lo ti pangɔ nzɔ̃ pa gesi ma. Na ɔngbingɔ, lo lindó kpengbani ti nɛngɔ ya lo gbɔ̃ bɛ azi mɛndɛ̃.
4. Aye siɔ mɛ elengbi ti mandangɔ na ndo se lɛlo tɛ Yezo nɛ?
4 Na ya tɛnɛ mɛ e na mandangɔ se mɛndó Yezo fa na ge ge ge na ya nzɛ mana ti ndani mɛndó lo li kaya kwa tɛ lo ti fangɔ tɛnɛ (Ba tɛnɛ ti gbɛnda pajɛ “Na pɛ lingɔ aye niko” mɛ kaya Luka 10:1, NWT). Elengbi ti ngbãngɔ lá kwɛ dungɔ na ge ge ge se du ya, e ndo manda kpale na ndo Yezo na omɛ aba tɛnɛ mɛndó lo ndo tɛnɛ nga na aye mɛndó lo ndo li. Zia e ba akpale siɔ mɛ elengbi ti mandangɔ na ndo se lɛlo tɛ Yezo: Ti (1) Lo ndo kpãndó bɛ lo na ndo kpale tɛ Yehova, ti (2) Lo ndo kpãndó lɛ lo na ndo aprɔfesi ti ya Ngbangɔ, ti (3) Lo ndo yendó na bɛ lo kɔi ya, Yehova na zangɔ lo, wa ti (4) Lo ndo ngbãndó lá kwɛ yengɔ ya ambanga azi na yengɔ mangɔ nzɔ̃ pa.
LO NDO KPÃNDÓ LƐ LO NA NDO YE MƐ YEHOVA NDO YE YA LO LI
5. Ngasiandó la Yezo fa ya lingɔ gwɛ̃ tɛ Nzapa adu ye ti ngbondoni na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo nɛ?
5 Yezo ndo pandó “nzɔ̃ pa ti Lo-lengɔ Gbia” na ge ge ge na lo mɛ ya, lo hĩnga ya ni la du kwa mɛndó Nzapa ye ya, lo li ni. (Luka 4:43) Yezo kpãndó kwa ti fangɔ tɛnɛ na ndo ti uzu na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo. Kaya kwa tɛ lo ti pangɔ nzɔ̃ pa ko, lo ɔndó kaya “akota akɔdɔrɔ nga kaya anzĩna akɔdɔrɔ,” ko lo ha azi na lo tɛ Nzapa. (Luka 13:22) Lo hɛ̃ ngandó fɔrmasiɔ̃ hɛ̃ ava lo gba ti nɛngɔ ya, ala ti awa pangɔ nzɔ̃ pa ngama lo. (Luka 10:1).
6. Ngasia la kwa ti fangɔ tɛnɛ ndo du na mangbi na akwa mɛndɛ̃ mɛ e na ni nɛ? (Ba nga limɔ.)
6 Ndɛ lo mɛ ko, elengbi nga ti hũngɔ ya pangɔ nzɔ̃ pa adu kumba ti uzu mɛ Yehova ná Yezo ndo ye ya, e li ni. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Akumba zu mɛ e ndo li kaya kwa tɛ Yehova ko, ni ndo du na mangbi na kwa ti fangɔ tɛnɛ. Na ndakisa e ndo kĩ ada ti Lo-lengɔ Gbia ti nɛngɔ ya, azi ko la e ndo pa hɛ̃ la nzɔ̃ pa ko, ala ga sambela Yehova ka da, kwa mɛ ayata ndo le ka Bethel ná ka ndo mɛndɛ̃ ndo za ti nɛngɔ ya, apa nzɔ̃ pa. E ndo hɛ̃ nga lisalisi hɛ̃ azi mɛ atengbi na kpengba kpale ta bo na lo tɛ ayata kɔli ná ayata wali ti ya bombi ma, kanda na lo ti zangɔ nga ala ya ala du kpengbani na ya nyingɔ, wa ala pa nga nzɔ̃ pa. Ngoi mɛ e ndo hĩnga ya kwa ti pangɔ nzɔ̃ pa du ngbondoni wa, e ndo da nga na bɛ e ya Yehova ye ya e li ni ko, ni ndo sa ngunu bɛ e ya, e ndo li kwa ni ngoi zu. Janos mɛ biazo kɔi ti Hongrie pa ya: “Ta mbi ndo da bɛ mbi na kwa kɔi ti teokrasi mɛ lengbi ti mungɔ pɛnda kwa tɛ e ti fangɔ tɛnɛ da ma, ni la du kumba tɛ e ti uzu.”
7. Nda mɛ gwɛ̃ tɛ Yehova ndo du ya, e ngbã lá kwɛ pangɔ nzɔ̃ pa nɛ? (1 Timɔte 2:3, 4)
7 Ge ge ge tɛ e na ya kwa ti fangɔ tɛnɛ na maingɔ se du ya, e ndo ba azi ngama se mɛ Yehova ndo hũ na ala. Lo ye ya azi zu ama nzɔ̃ pa wa ala ye nga ni. (Di 1 Timɔte 2:3, 4.) Na ndangba bi mɛ ko, e ndo lua afɔrmasiɔ̃ gba ti nɛngɔ ya, e ngbã lá kwɛ pangɔ nzɔ̃ pa hɛ̃ azi gba. Na ndakisa, nyi buku Lingá bato—Kómisá bango bayekoli na abɛli tɛnɛ mɛ ndo za e ya e hĩnga se mɛ elengbi ti bandangɔ tɛnɛngɔ tɛnɛ na azi mɛ na lingɔ ya ala ti ava Yezo. Abɛse du ya, ta azi na yengɔ lengɔ kwa hɛ̃ Yehova na olo ma ko, ngoi mɛndɛ̃ ala na luangɔ nzɔ̃ tangɔ li gɛrɛ ti lingɔ ni uzu ti nɛngɔ ya kota pɛnɔ awɛ. Na bi mɛ na gangɔ ala na dangɔ na bɛ la na tɛnɛ mɛndó e tɛnɛ hɛ̃ la wa ngoi mɛndɛ̃ ala na tingɔ na gwɛ̃ ti lingɔ kwa hɛ̃ Yehova. Kanda ye niko na lingɔ tɛrɛ lo se du ya e ndo ngbã lá kwɛ pangɔ nzɔ̃ pa.
LO NDO KPÃNDÓ LƐ LO NA NDO APRƆFESI TI YA NGBANGƆ
8. Nda mɛndó hĩngangɔ aprɔfesi ti ya Ngbangɔ zandó Yezo ya lo salela ngoi tɛ lo na ndenge ti nzɔ̃ni nɛ?
8 Yezo gbɔ̃ndó nda se mɛ aprɔfesi ti ya Ngbangɔ na tingɔ na seni. Lo hĩnga ngandó ya lo na lengɔ kwa ti fangɔ tɛnɛ bo na bulu taa na ndambu ge lɛ sese. (Da. 9:26, 27) Lo gbɔ̃ ngandó nda prɔfesi mɛ aba ngoi nga na se mɛ gbanda lo na kpingɔ na ni. (Luka 18:31-34) Na lo mɛ ya lo hĩnga ye mɛ na singɔ na lo ko, Yezo salelandó ngoi tɛ lo na ndenge ti nzɔ̃ni. Ni la, lo pandó nzɔ̃ pa na ge ge ge, wa lo honzindó kwa mɛ ahɛ̃ lo.
9. Nda mɛ aprɔfesi ti ya Ngbangɔ ndo sa ngunu bɛ e ya, e pa nzɔ̃ pa na ge ge ge nɛ?
9 Gbɔ̃ngɔ nda aprɔfesi ti ya Ngbangɔ na zangɔ e ya e le kwa ti pangɔ nzɔ̃ pa na ge ge ge. E hĩnga ya nda kpale ti lɛ gigi mɛ ngbã dã akɔ. E hĩnga nga ya, akpale mɛ ndo ɔ ndɛ nga ná seliye tɛ azi ti ndɛ ndo fa yangondo tɛnɛ mɛndó Ngbangɔ tɛnɛ na lo ti ndangba bi. E ndo hũ ndɛ se mɛ kɔdɔrɔ ti ngunu ti ndo lɛ gigi zu Anglo-Américaine ná Russie nga na akɔdɔrɔ mɛndɛ̃ mɛ ndo hɛ̃ ti la hɛ̃ lo ndo kokisa prɔfesi mɛ aba gbia ti “Sudi nga na gbia ti Nordi” na bi ti ndani. (Da. 11:40) E ga e gbɔ̃ nga ndani ya Anglo-Américaine kɔdɔrɔ ti ngunu ti ndo lɛ gigi zu ndo fa gɛrɛ ngbilondo mɛ akambisa ni kaya mbeti tɛ Danyele 2:43-45. E gbɔ̃ nga ndani ya ngama se mɛ prɔfesi ti ya Ngbangɔ kambisa na niko, angbã yakere Lo-lengɔ Gbia tɛ Nzapa na gbɛ̃ngɔ aguvɛrnɛma zu tɛ azi. Aprɔfesi zu mɛ ndo fa yangondo ya, e na olo na dungɔ lɛ ngɛ̃́ na bi ti ndani nvɛ̃ni. Ni la, ayɔ ya e salela ngoi tɛ e na ndenge ti nzɔ̃ni ti nɛngɔ ya e pa na nzɔ̃ pa.
10. Ndenge mɛndɛ̃ mɛ prɔfesi ti ya Ngbangɔ lengbi ti zangɔ mɔ ya mɔ ngbã lá kwɛ pangɔ nzɔ̃ pa nɛ?
10 Aprɔfesi ti ya Ngbangɔ ndo kambisa nga hɛ̃ e atɛnɛ mɛndɛ̃ mɛ e dã ti kambisangɔ ni hɛ̃ azi. Nyita wali Carri mɛndó lo ndo li kwa ka Republique Dominicaine pa ya: “Ngoi mɛ mbi ndo gbɔ̃ li mbi na ndo aye ti nzɔ̃ni mɛ Yehova ko kapa ni ya, ni na lingɔ ni na bi mɛ na gangɔ ko, mbi ndo ti na dangɔ bɛ ti tɛnɛngɔ ni hɛ̃ngɔ azi mɛndɛ̃,” lo di tɛnɛ ya: “Ngoi mɛ mbi ndo hũ azi mɛndɛ̃ ndo hũ pɛnɔ ndɛ ko, ta mbi ndo hũ ya kapa niko aba mbi kɔi ma, kanda ni ba nga ala.” Aprɔfesi ti ya Ngbangɔ ndo sa ngunu bɛ e ya, ta e zia pangɔ nzɔ̃ pa ma na lo mɛ ya, e hĩnga nzɔ̃ni ya Yehova la ka pɛko kwa tɛ e ti fangɔ tɛnɛ. Leila, mɛ ndo du ka Hongrie pa ya: “Yisaya 11:6-9 ndo sa ngunu bɛ mbi ya mbi pa nzɔ̃ pa hɛ̃ azi abɛse na ngoi mɛ azi mɛndɛ̃ ndo kɛ̃ mangɔ ni. Mbi hĩnga ya zo zu lengbi ti gbinyangbingɔ na lége ti lisalisi tɛ Yehova.” Wa nyita kɔli Christopher, mɛ lo ndo du ka Zambie, pa ya: “Ngama se mɛ prɔfesi ti Marko 13:10 pa na ni, nzɔ̃ pa ti Lo-lengɔ Gbia na mungɔ ndo lɛ gigi zu. Ni la ni du ye ti ndima na lo tɛ mbi hɛ̃ngɔ ti mbi na ya prɔfesi niko ti nɛngɔ ya, akokisama.” Prɔfesi ti ya Ngbangɔ mɛ ndo sa ngunu bɛ mɔ ya mɔ ngbã lá kwɛ pangɔ nzɔ̃ pa nɛ?
LO NDO KPÃNDÓ BƐ LO KA TƐ YEHOVA YA LO NA ZANGƆ LO
11. Nda mɛndó ayɔ ya Yezo kpã bɛ lo na ndo Yehova ya lo na zangɔ lo ti nɛngɔ ya lo ngbã lá kwɛ pangɔ nzɔ̃ pa na ge ge ge nɛ? (Luka 12:49, 53)
11 Yezo kpãndó bɛ lo na ndo lisalisi tɛ Yehova wa lo ngbandó lá kwɛ pangɔ nzɔ̃ pa na ge ge ge. Yezo ndo pɔnandó tɛnɛ na kpengba lɛ wa lo ndo tɛnɛ ngandó tɛnɛ na tɔndɔngɔ na ngoi mɛ lo ndo pa nzɔ̃ pa. (Di Luka 12:49, 53.) Kanda lo hĩnga ngandó ya, nzɔ̃ pa ti Lo-lengɔ Gbia na hɛ̃ngɔ azi mɛndɛ̃ ngɔnzɔ, wa azi mɛndɛ̃ nga na temelangɔ ni, ta agbia ti sambela ayendó nzɔ̃ pa tɛ Yezo ma, ni la ala lindo kpengbani ya ani ho lo. (Yn. 8:59; 10:31, 39) Kanda Yezo ngbã bondó lá kwɛ pangɔ nzɔ̃ pa. Na lo mɛ ya, lo hĩnga ye mɛndó Yehova ndo ye ya lo li, lo tɛnɛ ya: “Mbi ná wa tongɔ mbi e ndo du ndoni kɔi. . . . Ta lo zia mbi kɔi na bɛ mbi ma, na lo mɛ ya, ngoi zu mbi ndo li ye mɛ bɛ lo aye.”—Yn. 8:16, 29.
12. Ngasiandó la Yezo lɛkɛ ava lo ti nɛngɔ ya, ala ngbã lá kwɛ pangɔ nzɔ̃ pa abɛse du ya ala tengbi na botemeli nɛ?
12 Yezo ndo dandó na bɛ ava lo ya, ala lengbi ti kpãngɔ bɛ la na ndo lisalisi tɛ Yehova. Lo ndo tɛnɛndó hɛ̃ la ngoi zu ya, Yehova na zangɔ ala abɛse na ngoi mɛ ala tengbi na botemeli, na lo mɛ ya Yezo hĩngandó ya azi gba na temelangɔ nzɔ̃ pa ti Lo-lengɔ Gbia. (Mat. 10:18-20; Luka 12:11, 12) Lo tɛnɛndó hɛ̃ ava lo ya, ala du na kpengba lɛ. (Mat. 10:16; Luka 10:3) Lo pandó hɛ̃ la ya, se du ya azi kɛ̃ mangɔ ĩ ko, ta ĩ gbɔ̃ la na ngunu ma. (Luka 10:10, 11) Wa lo tɛnɛ ngandó hɛ̃ la ya, ala kpɛ se du ya ando hɛ̃ ala pɛnɔ. (Mat. 10:23) Abɛse du ya, Yezo ndó na ge ge ge wa lo ndo kpãndó bɛ lo na ndo Yehova ko, ta lo ndo yendó yɔrɔngɔ tɛrɛ lo na ya kpengba kpale ma.—Yn. 11:53, 54.
13. Nda mɛ mɔ lengbi ti yengɔ na bɛ mɔ kɔi ya Yehova na zangɔ mɔ nɛ?
13 E na gwɛ̃ ya Yehova za e, wa e ngbã lá kwɛ pangɔ nzɔ̃ pa na ge ge ge abɛse du ya e ndo tengbi na abotemeli ndɛ. (Suma 12:17) Ngasia la elengbi ti yengɔ na bɛ e kɔi ya, Yehova na zangɔ e nɛ? E ba sambela tɛ Yezo mɛndó lo li kaya mbeti ti Yoanɛ 17. Yezo hũndandó ka ti Yehova ya lo bata atoma tɛ lo wa Yehova hɛ̃ndó gbinya ti sambela tɛ lo. Mbeti tɛ Awa Pangɔ Kwa kambisa se mɛndó lo za na atoma tɛ lo ya, ala pa nzɔ̃ pa na ge ge ge abɛse na ngoi ti botemeli. Na ya sambela tɛ lo Yezo yɔndó ka ti Yehova ya, lo bata nga azi mɛ na loyengɔ na lo ti nzɔ̃ pa tɛ To lo. Kpale niko ba nga mɔ. Ta Yehova kɛndó hɛ̃ngɔ gbinya ti sambela tɛ Yezo ma, wa ta lo nga na kɛ̃ngɔ zangɔ mɔ ngama se mɛndó lo ndo za na atoma ma.—Yn. 17:11, 15, 20.
14. Ngasia la e hĩnga ya, elengbi ti ngbãngɔ lá kwɛ pangɔ nzɔ̃ pa na ge ge ge nɛ? (Ba nga limɔ.)
14 Na lo mɛ ya ndangba bi ndo dɛ dã ko, alengbi ti singɔ na e ya, ta e du kpengbani na ya kwa ti fangɔ tɛnɛ ma. (Luka 21:12-15) Kanda Yezo sa ngunu bɛ e ya, e na luangɔ lisalisi mɛ na zangɔ e ya, e ngbã lá kwɛ pangɔ nzɔ̃ pa na ge ge ge. Ngama Yezo ná ava lo, elengbi ti ziangɔ ya azi nvɛ̃ni mu ekateli ti yengɔ bere kɛ̃ngɔ mangɔ e kanda ta e pa pa na ala ma. Abɛse na ngoi mɛ ando gbanzi kwa tɛ e ko, ayata ndo ngbã bo lá kwɛ pangɔ nzɔ̃ pa ti Lo-lengɔ Gbia na lo mɛ ya, ala ndo kpã bɛ la na ndo Yehova kanda ta na ndo ngunu tɛ la nvɛ̃ni ma, ngama se mɛndó lo ndo li ni na siɛklɛ ti uzu ko, Yehova ndo hɛ̃ndó ngunu hɛ̃ awakwa tɛ lo, ndɛ lo mɛ ko lo ndo hɛ̃ nga e ngunu ti nɛngɔ ya “kwa ti fangɔ tɛnɛ li tɛrɛ lo na seni,” wa azi zu hĩnga nga ni. (2 Tim. 4:17) Elengbi ti yengɔ na bɛ e kɔi ya, se e kpã bɛ e na ndo Yehova ko, e na ngbãngɔ lá kwɛ pangɔ nzɔ̃ pa na ge ge ge.
LO YENDÓ NA BƐ LO KƆI YA AMBANGA AZI NA MANGƆ LO
15. Ye mɛ ndo fa ya Yezo yendó na bɛ lo kɔi ya azi na yengɔ mangɔ nzɔ̃ pa nɛ?
15 Yezo yendó na bɛ lo kɔi ya, ambanga azi na mangɔ tɛnɛ mɛ aba nzɔ̃ pa, nindó la aza lo ya lo du na dengɔ bɛ wa lo ngbã nga lá kwɛ lengɔ kwa kpengbani na ya kwa tɛ lo ti fangɔ tɛnɛ. Na ndakisa na nda bulu ti 30 N.E. ko, Yezo hũndó azi gba dɔ dã na lo so mangɔ nzɔ̃ pa, ni la lo hakandó ala na yaka mɛ tɛ ni avuru wɛ, wa ngoi ti kɔngɔ ni alengbi. (Yn. 4:35) Na pɛ abulu, lo tɛnɛndó hɛ̃ ava lo ya: “Tɛ mawoma alé ka yaka.” (Mat. 9:37, 38) Na pɛni, lo di tɛnɛ fãni gba ya: “Tɛ mawoma alé ka yaka. . . Wa ĩ sambela hɛ̃ nvɛ̃ yaka ni ya, lo to awa kwa gba ko, ala kɔ tɛ tɛ lo mɛ ka yaka ni.” (Luka 10:2) Ta bɛ Yezo lindó na ni ma ya, zo zu lengbi ti mangɔ nzɔ̃ pa, ni la lo tindó na dengɔ bɛ na ngoi mɛ azi gba ndo li ni.—Luka 10:21.
16. Ngasia la se lɛlo mɛndó Yezo hɛ̃ ndo fa ya, azi na yengɔ mangɔ nzɔ̃ pa nɛ? (Luka 13:18-21) (Ba nga limɔ.)
16 Yezo tɛnɛndó hɛ̃ ava lo ya, ala du na loyengɔ ya azi na mangɔ tɛnɛ tɛ la, ni la lo sandó ngunu bɛ la ya, ala ngbã lá kwɛ pangɔ nzɔ̃ pa na ge ge ge. Na ndakisa e ba ase lɛlo sɛ tɛ Yezo. (Di Luka 13:18-21.) Yezo salelandó lé kɛkɛ ti mutarde so hangɔ na azi ya nzɔ̃ pa ti Lo-lengɔ Gbia na mungɔ ndo ge lɛ gigi, wa azi nga na maingɔ gba kaya ni. Lo salela ngandó levure mɛ ndo susu na mapa so kambisangɔ na se mɛ gbanda nzɔ̃ pa ti Lo-lengɔ Gbia na mungɔ ndo ge lɛ gigi wa na lingɔ ya, azi gbinyangbi na ndenge ti kamwangɔ. Ni la, Yezo kambisandó hɛ̃ ava lo ya nzɔ̃ pa ti Lo-lengɔ Gbia mɛ ala ndo pa ko, ni na zangɔ azi gba.
17. Nda mɛ e na rɛzɔ̃ ti ngbãngɔ lá kwɛ yengɔ ya, ambanga azi na yengɔ mangɔ nzɔ̃ pa nɛ?
17 Ngoi mɛ e ndo gbɔ̃ li e na se mɛ kwa tɛ e ti pangɔ nzɔ̃ pa ndo za azi ti ndo lɛ gigi zu ko, ni ndo sa ngunu bɛ e ya e ngbã lá kwɛ pangɔ nzɔ̃ pa. Bulu zu amiliɔ̃ tɛ azi ndo ye gangɔ bombi ti dangɔ bɛ na bi ti kwá tɛ Yezo, wa ala ndo ye nga mandangɔ Ngbangɔ ndoni kɔi na e. Azi gba ka popo tɛ la ndo mu batisimɔ wa ala ndo li nga ge popo tɛ e ti nɛngɔ ya, e pa nzɔ̃ pa ndoni kɔi. Ta e hĩnga bere azi kɛ̃ la na songɔ ma, wa ta e hĩnga nga bere azi kɛ̃ la na yengɔ mangɔ nzɔ̃ pa ma. Kanda e hĩnga ya, Yehova na pombingɔ butu butu tɛ azi ti nɛngɔ ya, ala so na ngoi ti kota pɛnɔ. (Suma 7:9, 14) Gbia yaka ndo ngbã lá kwɛ hũngɔ kpengba kwa mɛ ka yaka, ni la e na rɛzɔ̃ ti ngbãngɔ lá kwɛ pangɔ nzɔ̃ pa.
18. Ye mɛ e ndo ye ya, azi mɛndɛ̃ ndo hũ ge tɛ e nɛ?
18 Ando hĩngandó ava Yezo na lo ti ge ge ge tɛ la na ya kwa ti fangɔ tɛnɛ. Ngoi mɛndó azi ndo ma Atoma ndo tɛnɛ mbilimbili ko, “ala bandandó hĩngangɔ ya, Atoma ndo ɔndó ndoni kɔi na Yezo.” (Aw. 4:13) E nga na gwɛ̃ ti pangɔ nzɔ̃ pa ti Lo-lengɔ Gbia hɛ̃ azi na dengɔ bɛ ti nɛngɔ ya, ala hũ se mɛ e ndo landa na se lɛlo ti ge ge ge tɛ Yezo.
BIA 58 Tóluka baninga ya kimya
a KAMBISANGƆ NDA TƐNƐ: Na ya tɛnɛ mɛ “ge ge ge” ndo fa gwɛ̃ ná dengɔ bɛ mɛ awakristo ndo du na ni ti vɔrɔngɔ Yehova.
b KAMBISANGƆ NDA LIMƆ: Nyita kɔli kɔi ndo fa tɛnɛ na kpengba lɛ hɛ̃ kɔli kɔi so gbɛlɛ ndo mɛ ndo ka na essence.