1, 2. Mbhaani vari kuita hwendo kuvha ku Firipi kwenda ku Tesaronika? Pavanovona kuti vaaphedo kuti vagume ku Tesaronika zvicinyi kangaije zvavanorangarira?

 CITAKA cinofambwa maningi ngo vandhu, cakavakwa ngo vandhu vanoziva maningi zvo kuvaka vo Roma. Citaka ici cinopinda ngo pa matundhu. Mucitaka umu muri kuzika mugigi no baruru ro makamera no ro makareta. Cimwenizve kuri kuzika maizwi o vandhu vazinji, kubatanijavo masoca, vatengesi no o vandhu vamweni. Pauro, Sira na Timoti vari kufambavo ngo mucitaka umu veciita hwendo uno makiromita 130 kuvha Firipi kwenda Tesaronika. Hwendo uwu auripi kuva wakareruka, maningi-ningi kuna Pauro na Sira, ngokuti avato vaita nane pa kutakwa ko vakaitwaya ku Firipi.—Mab. 16:22, 23.

² Vanarume ava vari kutenyi kuti vatame kuvona kukura ko mumango? Ivona vari kubhuya. Vaciri kuceukija mudakaro wo vakava nawo povakavona mugwariri wo kadheya no mbhuri yake veciva Makristu ku Firipi. Ciitiko ici cinovaita kuti vaenderere mberi vecicumaera soko ra Mwari. Asi zvecivoneka kuti vaaphedo kuti vagume ku dhorobha ro Tesaronika, ivona kangaije vari kujivhunjisa kuti Vajudha vanozovaashirisa kudini. Kureva kuti vanozoteverehwa kana vanozotakwa inga zvovakaizwa ku Firipi?

3. Muezaniso wa Pauro ngo pamusoro po kucumaera masoko akanaka no cicunge, ungamubesera kudini?

³ Pa kufamba ko nguva Pauro wakazotarira Makristu o Tesaronika eciti: “Pikija takatambujwa no kuneswa mu Firipi inga zvamunoziva, takabesehwa ndi Mwari kuti tive vandhu vakacunga, pa kubhuya masoko akanaka ngo pamusoro pa Mwari pamberi po kuteverehwa.” (1 Vat. 2:2) Ngo magama aya zvinovoneka kuti Pauro, waithya kwenda ku dhorobha ro Tesaronika, maningi-ningi paakaperaya  kutakwa ku Firipi. Imwimwi makambojizwavo inga ndi Pauro? Munovona zvecinesa kucumaera masoko akanaka? Pauro waithemba Jehovha kuti waizomupa cicunge co kwenderera mberi ecicumaera. Kujija ngo muezaniso wa Pauro kungamubeseravo.—1 Vak. 4:16.

4. Ngenyi tingananga kuti Pauro aazivi kugara basi sumana ndhatu ku Tesaronika?

⁴ Ciitiko cinonanga kuti Pauro paakaguma ku Tesaronika, wakacumaera mu sinagoga ku Masabudu matatu. Kureva kuti izvi zviri kuda kureva kuti iyena wakagara masumana matatu basi mu dhorobha iri? Kangaije andizvopi. Itusu atizvizizvi kuti ndirini Pauro wakatanga kwenda ku sinagoga, paakaguma mu dhorobha iri ro Tesaronika. Kusiyapo izvo, karata ja Pauro jinokhombija kuti iyena no vadoni vake, vakashanda maningi kuti vajisapote. (1 Vat. 2:9; 2 Vat. 3:7, 8) Paainga ari kondhoyo, hama jo ku Firipi jakamupa zvaaida kaviri kwese. (Vaf. 4:16) Izvi zvinovonesa kuti Pauro wakagara ku Tesaronika njiku jakawanda kusiyapo basi sumana ndhatu.

5. Pauro waiitenyi kuti abesere vandhu kuti vazwisise Matahwa?

⁵ Pauro wakava no cicunge, wocumaera vandhu vainga vakaungana mu sinagoga. Inga cirovejeso, Pauro waivabesera “kuzwisisa Matahwa, iyena waivasanangurira kuti Kristu, waidikana kutambujwa no kumuswa ko vakafa, eciverenga matahwa akawanda aikhombija zvondhozvo eciti: ‘Uu ndiyena Kristu, Jesu watiri kutokotesari kwamuri.’” (Mab. 17:2, 3) Pauro aacaivavhunjepi ngokuti waidakajihwa ngo kuzvibhuya, asi waivavhunja ngokuti ivona vaidikana kuzviziva. Pauro waizviziva kuti vese vaienda ku sinagoga, vaiziva no kureremeja Matahwa. Asi avacainasa kumazwisisa. Ngo kudaro, Pauro waishandisa Matahwa kuti avasanangurire kuti Jesu wo Nazareta, ndiyena wainga Mesiya wakagondeswa kana Kristu.

6. Jesu wairangarijisisa kudini no vandhu ecishandisa Matahwa, ngowapi wakava muviyo?

⁶ Pauro wakanasa kutevejera muezaniso wakasiiwa ndi Jesu, uwo waishandisa Matahwa pa kujijisa. Inga muezaniso, Jesu paainga pasi pano eciita basa rake, wakashandisa Matahwa kuti akhombije vateveri vake kuti Mwana wo mundhu waizodikana kutambujwa, kufa perapo wozomuswa. (Mat. 16:21) Jesu pakupera kumuswa, wakaviyazve kuzovonana no vajiji vake. Izvi zvakanasa kuvonesa kuti zvaakanangaya, zvainga izvonadi. Tinoverenga kudari ngo pamusoro po zvaakananga kuno vajiji vamweni vake: “Iyena wakavadurujira  zviro zvese zvinonangwa mu Matahwa ngo pamusoro pake. Wakatanga ngo zvakatahwa ndi Mosi no vaporofeti vese.” Ngowapi wakava muviyo? Vajiji vakati: “Mwoyo yedu aicaibwakepi paaivereketaya na itusu mu gwanja, ecitidurujira Matahwa?”—Ruk. 24:13, 27, 32.

7. Ngenyi zvinosisira kuti zviro zvese zvatinojijisa zvicijikire mu Matahwa?

⁷ Masoko anowanika mu Soko ra Mwari, ano simba. (Vah. 4:12) Ngo iyo ndava, nyamasi uno zvavanojijisa Makristu, zvakacijikira mu Soko iri, kudari inga zvaakaita Pauro, vapostori vamweni na Jesu. Itusu tinokwanisavo kurangarijisisa no vandhu ngo kuvadurujira revo yo Matahwa, tokwanisa kuvakhohwesa kuti zvatiri kubhuyaro icokwadi ngo kuvatatija zviri mu Bhaibheri. Masoko atinocumaera, asipi edu. Ngo kushandisa Bhaibheri, tinobesera vandhu kuti vavone kuti atiripi kucumaera zviro zviri kuvha mu musoro mwedu, asi zvinovha mu Soko ra Mwari. Itusu tinobesehwa no kuceukijwa kuti masoko atinocumaera, akacijikira mu Soko ra Mwari. Iwona anothembeka. Kuziva izvi, akutibeseri kuti ticumaere masoko akanaka no cicunge cese inga ndi Pauro?

8-10. (a) Vandhu vo ku Tesaronika vakaashirisa kudini masoko akanaka? (b) Ngenyi Vajudha vamweni vakaramba masoko akanaka aicumaehwa ndi Pauro? (c) Vavengi vo Cijudha vakaitenyi povakatama kudakarira masoko aya?

⁸ Pauro wainga akavona ega kuti masoko a Jesu, ngookadi: “Muranda asipi mukuru kupinda patarau wake. Zvecivoneka kuti vakanditeverera, ivona vanozomutevereravo, kudari vakazwira masoko angu, vanozozwiravo masoko enyu.” (Joh. 15:20) Pauro wakanasa kuzvivona izvi zveciitika ku Tesaronika, vamweni vaida kuzwa soko kuveni vamweni avacaida. Ku vaya vakatendera masoko aya, Ruka wakatara kudari: “Izvi zvakaitisa kuti vamweni vavo [kana Vajudha] vave vatendi [kana Makristu], vobatana na Pauro na Sira. Vagiriki vakawanda vainamata Mwari no vanakaji vakawanda vaisisira, vakavavo vatendi.” (Mab. 17:4) Pacina kukana-kana, vajiji vapsa ava, vakadakara maningi ngo kubesehwa kuti vanase kuzwisisa Matahwa.

⁹ Pikija vamweni vakadakarira masoko a Pauro, vamweni vakanyangajwa maningi. Vajudha vamweni vo ku Tesaronika, vakanyangajwa maningi ngokuti Pauro wainasa kubudirira no kuita kuti “Vagiriki vakawanda” vave Makristu. Ngo kuda kwavo kuti vandhu vatendeuke, Vajudha ava vo Tesaronika, vaindojijisa Matahwa o Cihebheru ku Vagiriki ava vacizivi kusokwa. Ngo iyo ndava vairangarira kuti Vagiriki ava vainga vandhu vavo. Asi wari zvinoita inga kuti Pauro, wavatorera vandhu ava. Vajudha vakanyangajwa maningi.

 ¹⁰ Ruka wakatara kudari ngo pamusoro po zvakazoitika: “Vajudha vakava no ushanje, vokwengweneja vandhu vakashata vaindoherereka pa bazari, vounganija vandhu vakawanda, voita bope mu dhorobhero. Ivona vakanghwina ngo hasha mu nyumba ya Jasoni, vecipsaka Pauro na Sira kuti vavabudise kunja kwaingaya no vandhu vaiitaya bope. Pavakatama kuvawana, vakakhwekhwereja Jasoni no hama jimweni vecienda navo ku vatongi vo dhorobha, vecikhuwa kuti: ‘Vandhu vaitisaya joweyowe mu nyika yese vaamunovo, Jasoni wavaashira kanyi kwake. Vandhu vese ava vari kuhwisana no mutemo ja Sezari, vecinanga kuti kuno mambo umweni, anozwi Jesu.’” (Mab. 17:5-7) Waro joweyowe raiitwari ngo vandhu, raizopsasa kudini Pauro no vadoni vake?

11. Pauro no vadoni vake vakanyepehwenyi, vainyepari vakarangarira ngo mutemo wapi? (Vonanyi masoko o pasi.)

¹¹ Joweyowe rakashata maningi. Irona rakadari inga kumwa yo murambo painonga yecizaja ndau iri yese, iyona inotora zvese zvainowana. Izvi ndizvona zvakaitwa ngo Vajudha kuti vaeje kuuraya Pauro na Sira. No vapera kuita ‘joweyowe’ mu dhorobhemo, ivona vakaeja kukhohwesa vatongi kuti vajiji ava vainga vaita zviro zvakashata maningi. Cokutanga vakananga kuti Pauro no vacumaeri vamweni vo Umambo vainga vaciitisa joweyowe “mu nyika yese,” pikija kuti Pauro no vadoni vake avazivi kuitisa joweyowe ku Tesaronika. Cocipiri co vakananga cainga cakashata maningi kupinda cokutanga. Vajudha vakananga kuti mamisiyonariyo aya ainanga kuti kwainga kwaano Mambo umweni, waizwi Jesu, zvaiphwanya mutemo jakadihwa ndi mambo. a

12. Ngenyi kunyepehwa kwaiitihwa Makristu o ku Tesaronika kwaizova no muviyo jakashata?

¹² Jesu wakatonyepehwavo izvi ngo vatungamiriri vo zviara. Ivona vakavhunja Pirato kudari: “Tabata mundhu uwu ecicengeja vandhu vedu . . . ecijidanija Kristu mambo.” (Ruk. 23:2) Zvinovoneka inga kuti Pirato ngo kuthya zviro zvaizonangwa ngo vandhu, wakaita kuti Jesu aurawe. Kunyepehwa kwakaitihwari Makristu o ku Tesaronika kwaizovisa muviyo jakashata maningi. Bhuku rimweni rakati: “Asipi kunyanyisa patinonanga kuti Makristu ainga ari pa ngozi ngo ndava iyi, ngokuti ‘kupumbwa basi kuti waida kumukira mambo, zvaivisa  muviyo wakashata kuno ari kupumbwaro.’” Kureva kuti mazano aya akabudirira?

13, 14. (a) Ngenyi manyepo aazivi kuimisa basa ro kucumaera ku Tesaronika? (b) Mu njira yapi Pauro, wakatevejera ngwajo ya Kristu ngo pamusoro po kuva mundhu wakangwara, tingatevejeresavo kudini muezaniso wake?

¹³ Kunyepehwa uku akuzivi kuita kuti basa ro kucumaera riime ku Tesaronika. Ngenyi? Thangwe rimwe ngo rokuti Pauro na Sira, avazivi kuwanika. Kusiyapo izvo, zvinovoneka inga kuti vatongi vo dhorobha iri, avazivi kukhohwa kuti zvaipumbwari hama iji zvainga izvonadi. Pavakapera kupuwa “cimukhwama co mare,” ivona vakasujunura Jasoni no hama jimweni vovapindisa. (Mab. 17:8, 9) Vecitevera mbhangiro ya Jesu kuno Makristu yokuti, “ngwaranyi inga nyoka asi mothiva inga njiva,” Pauro ngo ungwaru hwese wakatiza pa mugariro uu wakashata kuti aenderere mberi ecicumaera masoko akanaka ku ndau imweni. (Mat. 10:16) Zvakanasa kujeka kuti cicunge cakavari na Pauro co kutiza, cakavonesa kuti iyena wakava mundhu wakangwara. Waro Makristu nyamasi uno, angatevejeresavo kudini muezaniso wake?

¹⁴ Nyamasi uno, vatungamiriri vo Kristandadhe vanonyeperavo Zvapupu zva Jehovha, vecizvipumbha kuti zvinonyepera vandhu no kuvacengejera. Makristu aya okunyepa anotoita kuti vatongi, vanyenye Zvapupu zva Jehovha. Kudari inga vavengi vo muzana rokutanga ro makore, vavengi nyamasi unovo, vanoitiravo ushanje Zvapupu zva Jehovha. Pikija zvakadaro, Makristu o cokwadi, aandogari akabatikana maningi pa kunyepehwa uku, asi vanoenderera mberi  veciita basa ravo no runyararo, mbhera zviro zvigumire pa kuita nane kuciripi kuhwisana navo.

15. Vandhu vo Bhereya vakaitenyi povakazwa masoko akanaka?

¹⁵ Kuti vave vakangwaririka, Pauro na Sira vakaendeswa ku Bhereya, kuvha ku Tesaronika kwenda ku Bhereya pano makiromita anokwana kuita 65. Pavakaguma kondhoyo, Pauro wakaenda mu sinagoga kocumaera vandhu vainga mukatimo. Zvaizodakajisa maningi kuvona vandhu vaizotendera masoko akanaka. Ruka wakatara kudari ngo pamusoro po Vajudha vo ku Bhereya: Ivona “vainga vano murangariro wakarungama kupinda murangariro jo vandhu vo ku Tesaronika, ngokuti vakaashira soko ngo mwoyo wese. Ivona vainasa kupopora Matahwa njiku jese kuti vanase kuvona kuti zviro izvi zvainga zvokadi.” (Mab. 17:10, 11) Kureva kuti masoko akatarari Ruka aivonesa kuti vandhu vakatendaya cokwadi ku Tesaronika avacaipoporavo Matahwa njiku jese? Andizvopi. Pakufamba ko nguva Pauro wakatarira kudari ku Makristu o ku Tesaronika: “Ndizvona zvinotiitisa kuti tibonge Mwari ticikazorori, pamakaashira soko ra Mwari ramakazwa ndisu, amuzivi kuriashira inga soko ro mundhu asi makariashira inga soko riri kuvha ka Mwari. Irona riri kumucinja imwimwi vatendi.” (1 Vat. 2:13) Waro, zvicinyi zvaiita kuti Vajudha ava vo Bhereya vave no murangariro wakarungama?

16. Ngenyi vandhu vo Bhereya vaifanera kuvhunjwa kuti vainga no “murangariro wakarungama”?

¹⁶ Masoko akacumairari Pauro ku vandhu vo Bhereya, ainga mapsa kwavari, povakamazwa avazivi kurangarira zviro zviciripi izvona nee kutophikiza, asi ivona avazivi kumuka kutenda zvese pondhopo zvakanangwaro ndi Pauro. Pakutanga vakanasa kuteya njeve Pauro paaivavhunja masoko akanaka. Perapo vakapopora mu Matahwa kuti vavone kuti zvaizwirana kudini no zvainangwa ndi Pauro. Ivona vakanasa kujija Soko ra Mwari haiwa ngo mu Masabudu basi asi njiku jese. Vakaita izvi “ngo mwoyo wese” no cinangwa co kuda kuzwisisa jijiso imbza iyi yovakaashirari. Pakupejisira vakakhombija kuti vainga vandhu vaizvidodokesa ngo kuita cinjo, ngo kudaro “vazinji vakava vatendi.” (Mab. 17:12) Azvitishamaisi kuvona kuti Ruka wakananga kuti vandhu ava vainga no “murangariro wakarungama.”

17. Ngenyi muezaniso wo vandhu vo Bhereya unotibesera? Tingaitisa kudini kuti titevejere muezaniso wavo pikija taano makore mazinji tecishandira Jehovha?

¹⁷ Vandhu vo ku Bhereya avacaitozviziva kuti manera ovakaashira  masoko akanaka, zvaizoita kuti zvitahwe mu Soko ra Mwari inga muezaniso waushoni wo kuva no “murangariro wakarungama” no wo kumujimu. Zvavakaitari ndizvona zvaivetera Pauro no zvaidiwa ndi Jehovha kuti ivona vaite. Itusu tinobeseravo vandhu kuti vajije Bhaibheri na vari vega kuti vave no rutendo hwakacijikira mu Soko ra Mwari. Asi patinopera kuva Makristu, kureva kuti apacinazve dikano yo kuva no murangariro wakarungama? Haiwa, patinova Makristu, cido cedu cokuda kujijira ngo pamusoro pa Jehovha, cinokura no kushandisa zviya zvatinojija. Ngo kuita izvi tinonga tecitendera kuti Jehovha atiumbe no kutijijisa mukuzwirana no zvaanoda. (Isa. 64:8) Cimwenizve, tinoenderera mberi tecidakajisa baba wedu vokudenga Jehovha no kubudirira mu basa ro kucumaera.

18, 19. (a) Ngenyi Pauro wakabuda mu Bhereya, asi wakakhombijisa kudini kucungirira, itusu tingamutevejeresavo kudini? (b) Pauro waakuda kwenda koocumaera kwapi, ku vandhu vakadini?

¹⁸ Pauro aazivi kugara maningi ku Bhereya. Bhaibheri rinoti: “Asi Vajudha vo ku Tesaronika pavakaziva kuti soko ra Mwari raitokoteswavo ndi Pauro mu Bhereya, vakaendeyo kooambira mbungano kuti iite joweyowe. Ngo kukasika, hama jakavhunja Pauro kuti aende ku jombe, asi Sira na Timoti vakasareyo. Vaya vakaperekeja Pauro, vakamuendesa Atena, perepo vohwirira pasure pokuvhunjwa kuti Sira na Timoti vanodikana kuenda kuna Pauro ngo kukasika.” (Mab. 17:13-15) Vavengi vo masoko akanaka vakaenderera mberi basi. Azvizivi kuvakwanira kugogomera Pauro ku Tesaronika, ivona vakatoita hwendo kwenda ku Bhereya kuti vaendezve koitisa joweyowe, asi zvavaiitaro azvicaibudirira. Pauro waiziva kuti wainga no ndima huru yo kuita basa rake, zvoita kuti aende ku ndau imweni koocumaera. Itusuvo ngatiteme civaringo co kucumaera masoko akanaka, pikija vavengi vedu vecieja kutiphingaija.

¹⁹ Ngo kupa ucapupu hwakaperera ku Vajudha vo ku Tesaronika no vo Bhereya, Pauro wakajijira kuti zvinosisira kucumaera no cicunge cese no kurangarijisisa no vandhu ecishandisa Matahwa. Itusu tinoitavo izvi. Asi wari, Pauro ari kuda kucumaera vandhu vakasiyana, vandhu vo majinja vo ku Atena. Kureva kuti iyena anobudirira? Tinozozvivona pa cipauko cinotevera.