Ngazalwa ngo-1948 eNetherlands. Ngomnyaka owalandelayo imuli yangakithi yathuthela eSão Paulo, eBrazil. Abazali bami babekuthanda ukuya esontweni futhi imuli yangakithi yayijayele ukubala iBhayibhili ndawonye ngemva kokudla kwantambama. Ngo-1959 sathutha saya eMelika safika sahlala eMassachusetts.

Sasingu-8 ngakithi futhi ubaba wayesebenza nzima ukuze asondle. Wake waba ngu-salesman, wasebenza ukulungisa imigwaqo futhi wasebenza ekhampanini yendizamtshina ezazihamba emazweni atshiyeneyo. Sonke sathaba esethole umsebenzi lowo ngoba sasizabe sihamba kanengi.

Sengisesekhendari ngangijayele ukuzibuza ukuthi ngizakwenzani sengikhulile. Abanye abangane bami baya eyunivesithi njalo abanye bajoyina isisotsha. Kodwa mina ngangingafuni ukujoyina isisotsha ngoba ngangingakuthandi ukuxabana labanye, singasabali ukulwa. Yikho ngakhetha ukuya eyunivesithi ukuze ngingayi esisotsheni. Kodwa engangikufuna kakhulu yikuncedisa abanye ngoba ngangicabanga ukuthi lokhu yikho okuzakwenza ngithokoze empilweni.

Eyunivesithi ngangizithanda izifundo ezimayelana labantu lemvelaphi yabo njengoba ngangifuna ukwazi ukuthi impilo yaqalisa njani. Ababalisi bethu babesifundisa ukuthi izinto zazenzakalela futhi babefuna sikukholwe lokho. Kodwa kimi okunye ababekufundisa kwakungelangqondo futhi kwakumele ngikukholwe lanxa ngingelabufakazi.

Sasingafundiswa indlela eqondileyo yokuziphatha. Kodwa okwakugcizelelwa yikuthi senze loba yini esingayenza ukuze sipase eyunivesithi. Ngangithokoza nxa ngilabangane bami sisemaphathini futhi ngizama ukusebenzisa izidakamizwa. Kodwa intokozo yakhona yayiphanga inyamalale. Ngazibuza, ‘Kambe le yiyo yini impilo engenza ngithokoze?’

Ngathutha ngayahlala edolobheni leBoston futhi ngaqala ukuya eyunivesithi lapho. Ngangisebenza nxa izikolo zivaliwe ukuze ngibhadale eyunivesithi futhi lapho engangisebenza khona ngahlangana loFakazi kaJehova okokuqala ngqa empilweni yami. Wangitshela ngesiphrofetho esimayelana ‘leminyaka eyisikhombisa’ esikuDanyeli isahluko 4 njalo wangichasisela ukuthi sasiphila esikhathini sokuphela. (Dan. 4:13-17) Ngahle ngananzelela ukuthi nxa ngangingaqhubeka ngixoxa laye njalo ngikukholwe lokho ayengitshela khona, kwakuzamele ngitshintshe indlela engangiphila ngayo. Yikho ngasengisenza konke engingakwenza ukuthi ngimbalekele.

Eyunivesithi ngenza izifundo ezazizanginceda nxa sengisenza umsebenzi wokuvolontiya eSouth America. Ngangicabanga ukuthi ukuncedisa abantu abadinga uncedo kwakuzangenza ngithokoze. Kodwa ngananzelela ukuthi lalokho akuzange kungenze ngithokoze. Ngadana futhi ngatshiya iyunivesithi ekupheleni kwethemu.

NgoMay 1970 ngathuthela e-Amsterdam eNetherlands lapho engafika ngasebenzela ikhampani yendizamtshina ubaba ayeke wasebenza kuyo. Lokhu kwenza ukuthi ngihlale ngihamba endaweni ezinengi ezigoqela amazwe ase-Africa, e-America, e-Europe le-Asia. Ngananzelela ukuthi loba yiliphi ilizwe engangilivakatshela lalilenhlupho ezinkulu futhi akulamuntu owayesenelisa ukuzilungisa. Ngangilokhu ngifuna ukwenza okuthile okuqakathekileyo empilweni yikho ngabuyela eMelika ukuze ngiyeqhubeka ngezifundo zami eyunivesithi engake ngafunda kuyo eBoston.

Ngingakafundi okuya ngaphi, ngananzelela ukuthi ngangilokhu ngingazitholi izimpendulo zemibuzo engangilayo ngempilo. Ngangingasakwazi ukuthi ngenzeni yikho ngacela ukuthi omunye wababalisi bami angicebise. Wangimangalisa ngesikhathi esithi: “Uqhubekelani? Yindaba ungahle uyekele?” Ngangingadingi ukuthi angitshele kabili. Yikho ngatshiya iyunivesithi futhi angizange ngiphinde ngilugxobe.

Ngangilokhu ngingasuthiseki empilweni yikho ngajoyina iqembu labantu elalingalandeli indlela abantu abanengi abenza ngayo futhi elalikhanya angani lenza kube lokuthula lothando emphakathini. Mina labangane bami sadabula eleMelika saze safika e-Acapulco, eMexico. Sasihlala labantu ababengafuni ukuphila njengabanye abantu futhi bekhanya angani abalanhlupho kumbe izinto ezibakhathazayo. Kodwa akuzange kungithathe isikhathi ukunanzelela ukuthi intokozo yabo yayingeyesikhatshana. Abanengi babo babengathembekanga.

Ngaqalisa ukucabanga ngokunye engangifuna ukukwenza ngisesengumntwana. Ngangifuna ukuhamba elwandle ngingukhephutheni, hatshi umgwedli. Akula enye indlela engangingakwenza ngayo lokho ngaphandle kokuthi ngibe lesami isikepe. Ngangilomngane okuthiwa nguTom laye owayefuna ukwenza okufananayo yikho sakhetha ukubhoda umhlaba ndawonye ngesikepe. Ngangifuna ukudinga isihlenge esihle esasingelamithetho enjengaleyo eyayikhona yonke indawo.

Mina loTom saya e-Arenys de Mar eseduze kwedolobho leBarcelona, eSpain. Safika sathenga isikepe esincane esingamamitha angu-9,4 esasithiwa nguLlygra. Saqalisa ukusilungisa ukuze senelise ukuhamba ngaso elwandle. Njengoba sasingajahanga ukufika lapho esasisiya khona sakhipha injini sasesisebenzisa indawo eyayikuyo ukugcinela amanzi okunatha amanengi. Safaka impini ezimbili ezingamamitha angu-5 ubude ukuze senelise ukuqondisa isikepe nxa sisihambisa emakhunjini amancane. Saqalisa uhambo lwethu silubangise eSeychelles, ese-Indian Ocean. Sasihlose ukuhamba sisekele umngcele we-Africa sisentshonalanga siyedlula eCape of Good Hope, eSouth Africa. Sasihamba sikhangela izinkanyezi, sisebenzisa amamephu, amabhuku kanye lokuyimitshina okuncane ukuze singalahleki. Kwakusimangalisa ukuthi sasisenelisa ukwazi khona kanye lapho esasikhona.

Singakayi ngaphi sananzelela ukuthi isikepe sethu esidala sasingeke senelise ukuhamba elwandle. Sasingenisa amalitha angaba ngu-22 amanzi ihola linye ngalinye. Njengoba ngitshilo esethulweni, ngesikhathi kulesiphepho ngangisesaba futhi ngathandaza okokuqala ngqa ngemva kweminyaka eminengi, ngithembisa uNkulunkulu ukuthi nxa engasiphephisa ngizazama ukumazi. Isiphepho sama futhi ngasigcina sibili isithembiso sami.

Ngaqalisa ukubala iBhayibhili ngesikhathi siselwandle. Akucabange ukuthi kwakumnandi njani ngizihlalele esikepeni sami khatshana lasekhunjini phakathi laphakathi kolwandle lwaseMedithera ngizibonela imihlobo etshiyeneyo yenhlanzi kanye lalapho engangibona isibhakabhaka siphelela khona. Ebusuku ngangimangaliswa yibunengi bezinkanyezi engangizibona futhi lokhu kwangenza ngangathandabuzi ukuthi kuloNkulunkulu obathandayo abantu.

Ngemva kwamaviki athile siselwandle, safika lapho okuma khona izikepe e-Alicante, eSpain. Sazama ukuthengisa isikepe sethu ukuze sithenge esinye esingcono. Kodwa kwakungalula ukuthola umuntu ongafuna ukuthenga isikepe esidala, esingelanjini futhi esingenisa amanzi. Ngasebenzisa isikhathi leso ukuthi ngibale iBhayibhili lami.

Ukuqhubeka ngibala iBhayibhili kwangenza ngabona ukuthi libhuku elilamacebo angasinceda ukuthi sithokoze. Okunye engakuthandayo yindlela elicace ngayo endabeni yokuthi abantu kumele baziphathe kuhle futhi babemsulwa. Lokhu kwangenza ngazibuza ukuthi manje yindaba abantu abanengi okugoqela lami singakulandeli lokho elikutshoyo nxa sizithi singamaKhristu.

Ngasengizimisele ukutshintsha indlela engangiphila ngayo yikho ngayekela ukusebenzisa izidakamizwa. Ngazitshela ukuthi kumele ukuthi bakhona abantu abalandela lokho iBhayibhili elikutshoyo futhi ngangifuna ukuhlangana labo. Ngathandaza okwesibili ngicela uNkulunkulu ukuthi angincedise ngibathole.

Ngakubona kungcono ukuthi ngihambe ngihlola inkolo ezitshiyeneyo ngize ngithole eyeqiniso. Ngathi  ngizihambela emigwaqweni ye-Alicante ngabona amatshetshi amanengi. Kodwa ngenxa yokuthi amanengi ayelezithombe ngahle ngakwazi ukuthi angeke abe ngaweqiniso.

Ngelinye ilanga kungeSonto emini, ngangiseqaqeni ngikhangele lapho okuma khona izikepe ngizibalela uJakhobe 2:1-5, othi akuqondanga ukuthi siqakathekise abantu ngenxa yokuthi banothile. Ngathi sengibuyela esikepeni ngadlula esinye isakhiwo esasikhanya angani yindawo lapho abantu abakhonzela khona. Phezu komnyango sasibhalwe ukuthi: “IWolu YoMbuso YaboFakazi BakaJehova.”

Ngacabanga ngathi, ‘Wothi ngibavakatshele ngibone ukuthi bazangamukela njani.’ Yikho ngangena eWolu yoMbuso ngingagqokanga lutho enyaweni, indevu zizinkulu njalo ngigqoke ijini edabukileyo. I-asha langiphelekezela layangihlalisa eceleni kukagogo owangincedisa ukuvula amavesi ayeqanjwa ngumuntu owayefundisa phambili. Ngemva komhlangano, ngamangaliswa ngumusa engawutshengiswa yibo bonke ababengilanda bezongibingelela. Enye indoda yangicela ukuthi ngiyivakatshele ukuze sixoxe ngeBhayibhili. Kodwa ngangingakaqedi ukulibala yikho ngayiphendula ngathi, “Ngizakutshela nxa sengikulungele ukuthi sixoxe.” Ngisaliqedisa ngaqalisa ukuyingena yonke imihlangano yebandla.

Ngemva kwamaviki amanengana ngayivakatshela indoda le emzini wayo futhi yaphendula imibuzo yami yeBhayibhili. Ngemva kweviki yanginika isikhwama esasigcwele impahla ezinhle. Yangitshela ukuthi umnikazi wazo wayesejele ebotshelwe ukulalela umlayo oseBhayibhilini wokuthi sithandane futhi singaphindi ukufundela impi. (Isaya. 2:4; Joh. 13:34, 35) Khathesi ngangingasathandabuzi ukuthi ngasengikutholile engangikudinga, abantu abalandela lokho okutshiwo liBhayibhili ngendlela ecacileyo mayelana lokuziphatha. Ngangingasadingi isihlenge esilipharadayisi kodwa ngasengifuna ukulitaditsha okuzwayo iBhayibhili. Yikho ngabuyela eNetherlands.

Kwangithatha amalanga amane ukuthi ngiyefika edolobheni leGroningen, eNetherlands futhi sengilapho kwakumele ngidinge umsebenzi. Kwenye indawo lapho okwakubazwa khona nganikwa ifomu elalilemibuzo njalo omunye wawubuza ukuthi ngingena yiphi itshetshi. Ngabhala ukuthi nginguFakazi kaJehova. Ngabona ubuso bomnikazi wekhampani butshintsha ngesikhathi ebala lokho. Wathi, “Ngizakuthinta.” Kodwa kazange angithinte.

Ngaphinda ngadinga umsebenzi kwenye indawo lapho okwakubazwa khona. Umnikazi wacela izithupha zomsebenzi lezincwadi ezivela lapho engangike  ngasebenza khona. Ngamtshela ukuthi ngangike ngalungisa isikepe esasenziwe ngamaplanka. Ngamangala esithi, “Ungaqala lamuhla emini kodwa nanku okumele ukwazi. Angifuni ukuthi udale uhlupho lapha ngoba nginguFakazi kaJehova futhi ngilandela okutshiwo liBhayibhili.” Ngamkhangela ngiphelelwe ngathi, “Lami nginguFakazi!” Kodwa ngenxa yokuthi ngangilenwele ezinkulu lendevu ezinde wabona ukuthi ngangingayisuye. Yikho wathi, “Nxa kunjalo, ngizafunda lawe iBhayibhili!” Ngahle ngavumela phezulu. Khathesi kwasekungicacela ukuthi yindaba umnikazi wekhampani engaqala kuyo ukudinga umsebenzi wayengangithintanga. UJehova wayeyiphendula imithandazo yami. (Hubo. 37:4) Ngasebenza ekhampanini yomzalwane okomnyaka futhi ngalesosikhathi wayengifundisa iBhayibhili, ngasengibhabhathizwa ngoJanuary 1974.

Ngemva kwenyanga ngibhabhathiziwe ngaqalisa ukuphayona futhi umsebenzi lo ungenze ngasuthiseka sibili. Ngenyanga eyalandelayo ngathuthela e-Amsterdam ukuze ngincedise iqembu lesiSpanish elalisanda kubunjwa. Kwangithokozisa kakhulu ukufunda labantu iBhayibhili ngesiSpanish langesiPortuguese. NgoMay 1975, ngathola isibusiso sokuba liphayona eliqakathekileyo.

Ngelinye ilanga, udade oliphayona eliqakathekileyo okuthiwa ngu-Ineke wabuya lesifundo sakhe esasidabuka eBolivia emihlanganweni yethu ukuze sazane labafowethu labodadewethu abakhuluma isiSpanish. Mina lo-Ineke saqalisa ukubhalelana incwadi ukuze sazane futhi kungakayi ngaphi sananzelela ukuthi esasifuna ukukwenza kwakufanana. Satshada ngo-1976 futhi saqhubeka singamaphayona aqakathekileyo saze sabizwa ukuthi sizengena iklasi yesi-73 yeSikolo SeGiliyadi ngo-1982. Samangala futhi sathokoza sesitshelwe ukuthi siye e-East Africa lapho esahlala khona okweminyaka emihlanu eMombasa, eKenya. Ngo-1987 kwathiwa siye eTanzania lapho umsebenzi wethu wokutshumayela owawusuvunyelwa khona. Sahlala khona okweminyaka engu-26 sasesibuyela eKenya.

Ukuncedisa abantu abathobekileyo ukuthi bafunde iqiniso eliseBhayibhilini kwenze sathokoza sibili. Ngokwesibonelo, umuntu wokuqala engafunda laye iBhayibhili wayeyindoda engangixoxe layo ngitshumayela eMombasa. Ngathi sengimnike omagazini ababili wathi, “Manje ngenzeni nxa ngingaqeda ukuwabala?” Ngeviki elandelayo sahle saqalisa ukufunda iBhayibhili sisebenzisa ibhuku elithi Ungaphila Phakade EPharadesi Emhlabeni elalisanda kwethulwa ngesiSwahili. Wabhabhathizwa ngemva komnyaka futhi waba liphayona lesikhathi sonke. Kusukela lapho, yena lomkakhe sebencedise abantu abangaba ngu-100 ukuthi bazinikele kuJehova njalo babhabhathizwe.

Ngathi ngiqalisa ukuzwisisa ukuthi siphilelani, ngazizwa njengomthengisi ohambayo owathola iphareli eliligugu futhi owayengafuni ukwehlukana lalo. (Mat. 13:45, 46) Ngasengifuna ukuthi okwempilo yami yonke ngincedise abanye ukuthi babe lempilo ethokozisayo. Mina lomkami othandekayo sizibonele ngawethu ukuthi uJehova uyabancedisa abantu bakhe ukuthi baphile impilo ethokozisayo.