1, 2. 1) Yiuejkika, ¿tlen okichi Jehová? 2) ¿Tlen kinekij kimatiskej miakej tlaltikpaktlakamej?

TINOCHTIN tiknekij kuali tiyetoskej uan amo keman timokokoskej. Tla se tonal sapanoa otimokoko, uelis otimotlajtlani kox se tonal uelis tipajtiskia. Noso uelis noijki ijkon timotlajtlania tla se mokalchanejka noso moyolikni mokokoa. Biblia techtlapouia itech sekimej tlaltikpaktlakamej tlen omotekipachojkej pampa omokokoayaj. Se neskayotl, ueyi tekiua Ocozías, inkone Acab uan Jezabel. Ye ouetski uan omotlajtlaniaya kox se tonal pajtiskia. Satepan ueyi tekiua Ben-hadad akin otlanauatiaya Siria noijki okinekiaya kimatis kox se tonal pajtiskia (2 Reyes 1:2; 8:7, 8).

² Yiuejkika Jehová okitekitilti ichikaualis pampa kinpajtis uan noijki oksekimej okinyoliti. Uan noijki sekimej teotlajtojkej ika ichikaualis Jehová okinyolitijkej oksekimej (1 Reyes 17:17-24; 2 Reyes 4:17-20, 32-35). Ik non, axkan akinmej mokokoaj motlajtlaniaj kox uelis  kinpajtis toTajtsin Dios ika ichikaualis.

3-5. 1) ¿Tlen uelis kichiuaskej Jehová uan Jesús? 2) ¿Tlen tlajtlanilmej axkan tikinnankiliskej?

³ Jehová ika ichikaualis uelis kichiuas sekimej tlaltikpaktlakamej ma mokokokan. Se neskayotl, ika kokolistli okitlajyouilti ueyi tekiua itech Egipto uan noijki ijkon okipanok Míriam iikni Moisés (Génesis 12:17; Números 12:9, 10; 2 Samuel 24:15). Uan ijkuak israelitas amo okitlakamatkej, Jehová okintlajyouilti ika chauistli uan kokolistli (Deuteronomio 28:58-61). Pero Jehová noijki ika ichikaualis uelis kinmaluis itekipanojkauan uan noijki kichiua amo ma mokokokan (Éxodo 23:25; Deuteronomio 7:15). Uan noijki sekimej okinpajti. Se neskayotl, okipajti Job akin sapanoa omokokoaya uan okinekiaya mikis (Job 2:7; 3:11-13; 42:10, 16).

⁴ Ijkon ken Jehová, Jesús uelis kinpajtis tlaltikpaktlakamej. Ijkuak okatka itech Tlaltikpak, okinpajti leprosos, epilépticos, akinmej amo otlachiayaj, akinmej amo onejnemiayaj uan noijki oksekimej tlen okipiayaj okseki kokolistli (xiktlajtolti Mateo 4:23, 24; Juan 9:1-7). Nochi nin techpaleuia ma timokuayejyekokan tlen kichiuas itech Xochitlali. Ijkuak ompa tiyetoskej, “nion se tlaltikpaktlakatl kijtos: ‘Nimokokoa’” (Isaías 33:24).

⁵ Ik non, tla sapanoa timokokoaj, ¿tikchiaskej Jehová noso Jesús ma techpajtikan ika inchikaualis? ¿Tlen moneki tikilnamikiskej ijkuak tikpejpenaskej ken timopajtiskej?

6. ¿Tlen kijtoa Biblia itech milagros tlen okinchiuayaj tokniuan itech achto siglo?

⁶ Jehová okinmakak espíritu santo sekimej tokniuan itech achto siglo uan ijkon okichijkej milagros (Hechos 3:2-7; 9:36-42). Se neskayotl, sekimej okinpajtijkej uan oksekimej otlajtojkej okseki tlatlamantli tlajtolmej tlen amo otlajtoayaj (1 Corintios 12:4-11). Pero Biblia okijto satepan ayakmo mochiuaskiaj milagros uan ijkon opanok (1 Corintios 13:8). Ik non, axkan amo uelis tikchiaskej toTajtsin Dios ma techpajti ika se milagro.

7. ¿Ken techpaleuia Salmo 41:3?

⁷ Pero tla timokokoaj, Jehová techyolseuis uan techpaleuis. Yiuejkika ijkon okichi iuan itekipanojkauan. Ueyi Tekiua David okijto: “Yolpaki akin kipaleuia akin amo itlaj kipia; Jehová kimakixtis itech tonal ijkuak yetos tlajyouilistli. Jehová kimaluis uan kichiuas ma yolto” (Salmo 41:1, 2). ¿Ueyi tekiua David okijto tla ikaj okipaleuiaya akin yolyamanki, amo keman mikiskia? Amo. Ye okijto tla non  tlaltikpaktlakatl omokokoaya toTajtsin Dios kipaleuiskia uan kimaluiskia (Salmo 41:3). Techyolchikaua tikmatiskej Jehová kimati tlen techpanoa uan amo techilkaua. Ye techmaka yolchikaualistli uan ixtlamatilistli pampa tikxikoskej kokolistli. Uan noijki otechchijchi pampa totlalnakayo iselti ma mopajti tla tikpiaj se kokolistli.

8. Ijkon ken kijtoa Salmo 41:4, ¿tlen okijto David ijkuak omokokoaya uan okitlatlaujti Jehová?

⁸ Itech Salmo tlakotonal 41 techtlapouia ijkuak ueyi tekiua David sapanoa omokokoaya. Uelis sapanoa omotekipachoaya pampa ikone, Absalón, okinekiaya ye tlanauatis. Pero David sapanoa omokokoaya uan amo itlaj uelis kichiuaskia pampa amo ijkon ma kichiua Absalón. Ye okimatiaya ikalchanejkauan otlajyouiayaj pampa otlajtlakolchi iuan Bat-seba (2 Samuel 12:7-14). ¿Uan tlen okichi David? Ye okitlatlaujti Jehová: “Jehová, xinechpaleui. Xinechpajti, pampa moixpan onitlajtlakolchi” (Salmo 41:4). David okimatiaya Jehová okitlapojpolui uan ijkuak omokokoaya okitemo ma kipaleui. ¿Okichiaya David ika se milagro Jehová ma kipajti?

9. 1) ¿Tlen okichi Jehová iuan ueyi tekiua Ezequías? 2) ¿Ken okichiaya David ma kipaleui Jehová?

⁹ Yiuejkika Jehová okitekitilti ichikaualis pampa kinpajtis sekimej tlaltikpaktlakamej. Se neskayotl, ijkuak ueyi tekiua Ezequías yimikiskia, Jehová okipajti uan okichi ma yolto ok 15 xiuitl (2 Reyes 20:1-6). Tla ijkon, ¿David noijki okichiaya Jehová ma kipajti ika se milagro? Amo. Ye okichiaya Jehová ma kipaleui ijkon ken kichiuaskia iuan akin kipaleuiskia akin yolyamanki. David kuali omouikaya iuan Jehová, ik non, uelis kiluiskia ma kiyolseui uan ma kimalui ijkuak omokokoaya. Noijki okitlatlaujti ma kipaleui pampa san niman pajtiskia. Tejuan noijki uelis tiktlatlaujtiskej Jehová ken ueyi tekiua David (Salmo 103:3).

10. ¿Tlen techmachtia tlen okinpanok Trófimo uan Epafrodito?

¹⁰ Tlatitlanil Pablo uan oksekimej tokniuan itech achto siglo okipiayaj chikaualistli pampa kinpajtiskej akinmej omokokoayaj (xiktlajtolti Hechos 14:8-10). Se neskayotl, se tonal Pablo okipajti se tlakatl tlen “okipiaya totonik iwa tsonkuálaktli”. Tlatitlanil Pablo “omotiotsajtsili iwa ipa okintlali imawah iwa okipajti” (Hechos 28:8). Pero tlatitlanil Pablo amo nochtin okinpajti akinmej omokokoayaj. Se neskayotl, ye omouikaya iuan se tlakatl tlen omotokayotiaya Trófimo, nin tlakatl iuan oyajki ijkuak uejka otetlapouito (Hechos 20:3-5, 22; 21:29). Ijkuak oyajtokaj, Trófimo omokoko. Pero Pablo amo okipajti, ik non, Trófimo ayakmo ueli otetlapouito iuan Pablo (2 Timoteo 4:20). Pablo noijki omouikaya iuan okse tlakatl tlen omotokayotiaya Epafrodito. Biblia techiluia nin tlakatl noijki omokoko uan yimikiskia, pero Biblia amo techiluia kox tlatitlanil okipajti (Filipenses 2:25-27, 30). Ken tikitaj, tlatitlanil Pablo amo okinpajti nochtin tokniuan tlen omokokoayaj.

11, 12. 1) Lucas, ¿ken okipaleui tlatitlanil Pablo? 2) ¿Tlen tikmatij itech Lucas?

¹¹ Lucas otlapajtiaya uan noijki otetlapouito iuan tlatitlanil Pablo (Hechos 16:10-12; 20:5, 6; Colosenses 4:14). Uelis okipaleui Pablo uan oksekimej tokniuan ijkuak omokokoayaj (Gálatas 4:13). Ken okijto Jesús, akinmej mokokoaj moneki ma kinpajtikan (Lucas 5:31).

¹² Lucas amo san okipaktiaya kijtos ken uelis mopajtiskej, ye melauak otlapajtiaya pampa omomachti. Ik non, ijkuak okijkuilo amochtli tlen itoka Lucas uan noijki Hechos, ye ompa okintekitilti tlajtolmej tlen kinmixmatij tepajtijkej, uan noijki okiyekijto seki milagros tlen okichi Jesús. ¿Keman omomachti ken tlapajtis? Biblia amo kijtoa. Pero uelis omomachti itech Laodicea tlen amo uejka okatka itech Colosas. Uelis, ik non, Pablo okijto itech amatlajkuilol tlen okinmijkuilili colosenses Lucas kintlajpaloa.

13. ¿Tlen moneki tikilnamikiskej ijkuak sekimej techiluiskej ken uelis timopajtiskej?

¹³ Axkan nion se tokni uelis techpajtis ika se milagro. Pero uelis sekimej kinekij ma timopajtikan, ik non, uelis techiluiaj itlaj ma tikchiuakan, maski amo tikinmiluiaj ma techpaleuikan. Seki tlamantli uelis melauak techpaleuis. Se neskayotl, tlatitlanil Pablo okimatiaya Timoteo ualeua okikokoaya ijtik, uelis pampa okonik atl sokio. Ik non, okilui ma koni seki vino (xiktlajtolti 1 Timoteo 5:23). * (Xikita tlajtoli tlen kiualika tlakxitlan.) Pero moneki timomaluiskej ika tlen techiluiaj. Se tokni uelis kinekis ma tiktekitiltikan se pajtli noso itlaj xiuitl. Noso uelis techiluis ma tikkuakan noso amo ma tikkuakan itlaj. Uelis techiluis se ikalchanejka tlen omokokoaya ijkon omopajti. Pero nin amo kijtosneki tlen techiluis noijki techpaleuis. Se pajtli uelis kinpaleuis miakej tlaltikpaktlakamej, pero oksekimej uelis kintlajyouiltis (xiktlajtolti Proverbios 27:12). *

14, 15. 1) ¿Tleka moneki tiyetoskej tiixtlamatkej? 2) ¿Tlen techmachtia Proverbios 14:15?

¹⁴ Tinochtin tiknekij kuali tiyetoskej uan amo timokokoskej pampa tiktekichiuiliskej Jehová. Pero ken titlajtlakolejkej, ualeua timokokoaj. Uelis moneki ma tikpejpenakan ken timopajtiskej, uan sejse moneki kijtos tlen kichiuas. Pero moneki tikteititiskej ixtlamatilistli. Sekimej tlaltikpaktlakamej uelis techiluiskej kipiaj se pajtli tlen uelis techpajtis. Pero uelis ijkon kijtoaj san pampa kipiaskej tomin. Uelis kijtoaj miakej kitekitiltijtokej uan melauak kinpaleuia. Pero amo moneki  tiktekitiltiskej nochi tlamantli san pampa tiknekij timopajtiskej uan tiyoltoskej miak xiuitl. ToTajtsin Dios kijtoa: “Akin amo ixtlamatki kineltoka nochi tlen kiluiaj, pero akin ixtlamatki mokuayejyekoa itech sejse tlamantli tlen kichiua” (Proverbios 14:15).

¹⁵ Tla tiixtlamatkej, amo tikchiuaskej nochi tlen techiluiaj, uan okachi tla techiluia ikaj akin amo omomachti ken tlapajtis. Moneki ma timotlajtlanikan: “¿Nikmati melauak yokinpaleui oksekimej? Uan tla melauak yokinpaleui oksekimej, ¿melauak nechpaleuis? ¿Moneki okachi nitlatemos noso nikitas se akin yomomachti itech non kokolistli?” (Deuteronomio 17:6).

16. ¿Tlen moneki tikilnamikiskej ijkuak tikpejpenaskej ken timopajtiskej?

¹⁶ Noijki moneki tikteititiskej ixtlamatilistli ijkuak tikpejpenaskej tlen tikchiuaskej pampa tikmatiskej tlen techkokoa noso ken timopajtiskej (Tito 2:12). Miak ipati ma timomaluikan uan okachi tla amo kuali tikmatij tlen techchiuiliskej. ¿Uelis techyekiluis tlen techchiuilis? ¿Itlaj amo techpaktia itech tlen techyekiluiaj? ¿Miakej akinmej tlapajtiaj noijki ijkon kichiuaj? (Proverbios 22:29.)  Uelis ikaj techiluis okajsikej se pajtli pero itech okse ueyi altepetl tlen sapanoa uejka uan ik nikan ayamo kixmatij. Pero ¿melauak kinpajtia? Noso uelis onka se pajtli tlen kipia itlaj tlen amo momati tlen kisa itech naualotl. Nin amo kuali. Jehová amo kineki ma tiktekitiltikan naualotl nion itlapaleuilis itlaj tlen amo moixmati (Deuteronomio 18:10-12; Isaías 1:13).

17. ¿Tlen tiknekij tinochtin?

¹⁷ Itech achto siglo, tokniuan okintitlankej seki amatlajkuilolmej pampa kinmiluiskej tokniuan amo ma kiselikan seki tlamantli. Nin amatlajkuilol kanin tlami kijtoa: “Tla nonkichiwaskeh tlan tomechnawatiah, kuali tlan nonkichiwah. Dios manomechtiochiwa” (Hechos 15:29). Ninmej tlajtolmej noijki kijtosneki “nochipa kuali xiyetokan” noso “ximochikauakan”. Pero techilnamiktia tinochtin tiknekij kuali tiyetoskej.

18, 19. ¿Tlen techmakas Jehová itech Xochitlali?

¹⁸ Tinochtin timokokoaj pampa titlajtlakolejkej. Uan yotikitakej itech ninmej tonalmej Jehová amo uelis techpajtis ika se milagro. Pero tikmatij satepan Jehová kichiuas ayakmo keman ma timokokokan. Itech Apocalipsis 22:1, 2, tlatitlanil Juan otlajto itech “atl non kichiwa mayolitokah nochipa” uan “kuawitl non kichiwa se mayolito nochipa” tlen kinpajtis nochtin tlaltikpaktlakamej. ¿Kijtosneki onka se pajtli tlen axkan noso itech Xochitlali uelis tikoniskej? Amo. Kijtosneki nochi tlen kichiuaskej Jehová uan Jesús pampa uelis tiyoltoskej nochipa (Isaías 35:5, 6).

¹⁹ Sapanoa tikchiaj tiyoltoskej itech Xochitlali. Techyolseuia tikmatiskej Jehová techtlasojtla uan kimati ken sapanoa titlajyouiaj ijkuak timokokoaj. Ken David, tikneltokaj Jehová amo keman techkauas. Nochipa techmaluis tla itech titlaneltokaj (Salmo 41:12).