TLAMACHTIL 12
Omoyolchikajkej uan otetlapouijkej porque “Jehová okinmakak chikaualistli”
Pablo uan Bernabé okatkaj yolyamankej, amo omosotlajkej uan amo omomojtiayaj
Omokixti itech Hechos 14:1-28
1, 2. ¿Tlen okinpanok Pablo uan Bernabé ijkuak okatkaj Listra?
AKINMEJ ochantiayaj Listra sapanoua opakiayaj. Ome tlakamej tlen amo okinmixmatiayaj okipajtijkej se tlakatl tlen amo ueli onejnemiaya porque ijkon oneski. Non tlakatl sapanoua oyolpakik ijkuak okipajtijkej. Nochtin omotlajtlachialtijkej uan okineltokayaj yejuan okatkaj dioses. Se teopixki tlen okiueyichiuaya Zeus okinekiaya kinkuatlalilis xochitl, okinualikak toros uan okinekiaya kinmiktis ixpan nonmej tlakamej. Pero Pablo uan Bernabé okitsayankej intlaken, opanotiajkej intlajko akinmej ompa okatkaj uan miak uelta chikauak okinmiluijkej amo makinueyichiuakan.
2 Ijkuakon sekimej judíos tlen oualayaj Antioquía tlen kajki Pisidia uan Iconio, oajsitoj uan okinmixnamikej Pablo uan Bernabé. Yejuan okinkajkayajkej uan okinkualanijkej akinmej ochantiayaj Listra. Akinmej okinekiayaj kiueyichiuaskej Pablo, satepan okinekiayaj kimojmotlaskej ika tetl. Ijkuakon judíos okiyaualojkej, okimojmotlakej ika tetl, okitilantiajkej hasta okikixtijkej itech altepetl uan omokuayejyekojkej yoixpoliuik.
3. ¿Tlen tlajtlanilmej tikinnankiliskej itech nin tlamachtil?
3 ¿Tleka ijkon okinchiuilijkej Pablo uan Bernabé uan tlen opanok achto? ¿Tlen techmachtia tlen okichijkej Pablo uan Bernabé uan akinmej ochantiayaj Listra? Pablo uan Bernabé omoyolchikajkej uan otetlapouijkej porque “Jehová okinmakak chikaualistli”, ¿ken uelis tlayekankej noijki kichiuaskej ken yejuan? (Hech. 14:3).
“Miakej judíos uan griegos otlaneltokakej” (Hechos 14:1-7)
4, 5. ¿Tleka Pablo uan Bernabé oyajkej Iconio uan tlen opanok ompa?
4 Seki tonal achto, Pablo uan Bernabé okinkixtijkej itech altepetl romano Antioquía tlen kajki Pisidia porque sekimej judíos okichijkej makinkokolikan. Pero nonmej ome tlakamej amo omoyolkokojkej uan “omokxitsetselojkej” inmixpan akinmej ompa ochantiayaj (Hech. 13:50-52; Mat. 10:14). Pablo uan Bernabé amo okualankej, okiskej itech non altepetl uan okikauilijkej toTajtsin Dios makintlajyouilti akinmej amo okinekej kinkakiskej (Hech. 18:5, 6; 20:26). Pablo uan Bernabé ok opakiayaj uan oksekan otetlapouitoj. Yejuan otemokej 150 kilómetros ik kanin kisa tonaltsin hasta oajsitoj itech se ixtlauak tlen okatka ipan se tepetl. Itech non ixtlauak kuali otlamochiuaya uan okatka itlajkotia tepeyo Tauro uan tepeyo Sultán.
5 Pablo uan Bernabé achto oajsitoj Iconio. Akinmej ompa ochantiayaj okipiayaj costumbres ken griegos uan non altepetl oueyititoka ompa Galacia. a Ompa Iconio ochantiayaj sapanoua miakej judíos uan akinmej san omochijkej judíos. Pablo uan Bernabé okalakej sinagoga uan opejkej tetlapouiaj ken nochipa okichiuayaj (Hech. 13:5, 14). Ikinon “miakej judíos uan griegos otlaneltokakej porque kuali okintlapouijkej” (Hech. 14:1).
6. ¿Tleka Pablo uan Bernabé kuali otlamachtiayaj uan ken uelis tikchiuaskej ken yejuan?
6 ¿Tleka Pablo uan Bernabé kuali otlamachtiayaj? Pablo kuali okimatiaya tlen kijtoua iTlajtol toTajtsin Dios. Ye okimatiaya kiteititis Jesús okatka Mesías uan okiteititiaya ika tlen opanok, ika iTlanauatil Moisés uan ika profecías (Hech. 13:15-31; 26:22, 23). Bernabé okitekipachouaya tlen okinpanouaya oksekimej (Hech. 4:36, 37; 9:27; 11:23, 24). Yejuan otetlapouiayaj porque “Jehová okinmakak chikaualistli” uan amo okijtouayaj san tlen omokuayejyekouayaj. ¿Ken uelis tikchiuaskej ken yejuan ijkuak titetlapouiskej? Moneki kuali timomachtiskej iTlajtol toTajtsin Dios, matikinpejpenakan textos tlen kinpaktis akinmej tikintlapouiskej, matiktemokan ken uelis titeyolseuiskej, nochipa matitlamachtikan tlen kijtoua Biblia uan amo san tlen tejuan timokuayejyekouaj.
7. (1) ¿Tlen kichiuaj sekimej ijkuak titetlapouiaj kuali tlajtoli? (2) ¿Tlen moneki tikilnamikiskej ijkuak tofamiliares kualanij porque tikchiuaj tlen tlamachtia Biblia?
7 Pero amo nochtin tlen ochantiayaj Iconio okinpakti tlen Pablo uan Bernabé otlamachtiayaj. Lucas okijto: “Judíos tlen amo otlaneltokakej okinkuejsojkej akinmej amo judíos. Noijki okichijkej makintlauelitakan tokniuan”. Pero Pablo uan Bernabé okijtojkej ompa mokauaskej, “omoyolchikajkej uan miak tonal ompa omokajkej” para kitematiltiskiaj kuali tlajtoli. Ijkuakon “akinmej ochantiayaj itech non altepetl omoxexelojkej. Sekimej okinpaleuiayaj judíos uan oksekimej okinpaleuiayaj apóstoles” (Hech. 14:2-4). Axkan ijkuak titetlapouiaj kuali tlajtoli sekimej techkakij uan oksekimej amo. Non kichiua sekimej san sekan mayetokan uan oksekimej mamoxexelokan (Mat. 10:34-36). ¿Sekimej mofamiliares kualanij porque tikchiua tlen tlamachtia Biblia? Ualeua ijkon panoua porque kinneltokiliaj akinmej techteneuaj uan san tlakajkayauaj. Pero tla tikchiua tlen kuali, kitaskej amo melauak tlen kijtouaj uan ijkon tikinyolyamanis (1 Ped. 2:12; 3:1, 2).
8. ¿Tleka Pablo uan Bernabé okiskej Iconio uan tlen techmachtia?
8 Satepan ompa Iconio, akinmej okinkokoliayaj Pablo uan Bernabé omotlapouijkej tlen kichiuaskiaj para kinmojmotlaskiaj ika tetl. Ijkuak yejuan okimatkej tlen kinchiuiliskiaj, oksekan oyajkej otetlapouitoj (Hech. 14:5-7). Axkan akinmej titetlapouiaj noijki ijkon tikchiuaj. Ijkuak oksekimej techuijuikaltiaj, amo timomojtiaj uan ok titetlapouiaj (Filip. 1:7; 1 Ped. 3:13-15). Pero tla tikitaj sekimej peua kualanij, amo tikinmixnamikij porque amo tiknekij itlaj makinpano tokniuan noso tejuan (Prov. 22:3).
Kintlapouiaj para makiueyichiuakan “toTajtsin Dios tlen yoltok” (Hechos 14:8-19)
9, 10. ¿Kanin okatka altepetl Listra uan tlen okichiuayaj akinmej ompa ochantiayaj?
9 Pablo uan Bernabé oyajkej Listra, se altepetl romano tlen okatkaj kanaj 30 kilómetros ik Iconio. Akinmej ochantiayaj Listra okichiuayaj seki tlamantli ijkon ken akinmej ochantiayaj Antioquía tlen kajki Pisidia, pero ompa Listra amo ochantiayaj miakej judíos. Miakej tlen ompa ochantiayaj otlajtouayaj griego pero intlajtol okatka licaonio. Pablo uan Bernabé otetlapouiayaj kanin miakej opanouayaj porque xamo itech non altepetl amo okatka se sinagoga. Ompa noijki Pablo okichi se milagro ijkon ken Pedro okichi Jerusalén ijkuak okipajti se tlakatl tlen amo ueli onejnemiaya porque ijkon oneski (Hech. 14:8-10). Miakej otlaneltokakej ijkuak Pedro okichi non milagro (Hech. 3:1-10). Pero miakej amo kuali omokuayejyekojkej ika milagro tlen okichi Pablo.
10 Akinmej ochantiayaj Listra okinueyichiuayaj miakej dioses. Ikinon amo kuali omokuayejyekojkej ijkuak okitakej yonejnemiaya tlakatl tlen amo ueli onejnemiaya. Yejuan okineltokakej Bernabé okatka Zeus uan Pablo okatka Hermes. Zeus okinyekanaya dioses uan Hermes okatka ikone Zeus uan otlajtouaya inpatka oksekimej dioses (xikita recuadro “ Ompa Listra okinueyichiuayaj Zeus uan Hermes”). Pero Bernabé uan Pablo okinekiayaj nochtin makimatikan inchikaualis okinmakak Jehová akin melauak toTajtsin Dios uan amo okinmakak se dios tlen amitlaj ipati (Hech. 14:11-14).
“Ayakmo xikchiuakan nin tlamantli tlen amitlaj ipati. Noijki xikueyichiuakan toTajtsin Dios tlen yoltok uan okichijchi iluikak [uan] tlaltikpak” (Hechos 14:15).
11-13. (1) ¿Tlen okinmiluijkej Pablo uan Bernabé akinmej ochantiayaj Listra? (2) ¿Tlen techmachtiaj ijkuak okintlapouijkej akinmej ochantiayaj Listra?
11 Maski opanotoka nochi non tlamantli, Pablo uan Bernabé omochijchikajkej kuali kintlapouiskej para ajsiskiaj itech inyolo. Tlen okijkuilo Lucas techmachtia ken uelis tikintlapouiskej akinmej amo kixmatij toTajtsin Dios. Pablo uan Bernabé okinmiluijkej akinmej okinkaktokaj: “Tlakamej, ¿tleka ijkon nankichiuaj? Tejuan noijki titlakamej ken namejuan uan noijki titlajyouiaj. Tejuan otimechtlapouikoj kuali tlajtoli para ayakmo xikchiuakan nin tlamantli tlen amitlaj ipati. Noijki xikueyichiuakan toTajtsin Dios tlen yoltok uan okichijchi iluikak, tlaltikpak, mar uan nochi tlen intech onka. Yiuejkika ye okinkauili akinmej ochantiayaj itech altepemej makichiuakan tlen okinekiayaj. Ye okitematilti akin ye ijkuak okinchiuili tlen kuali. Okichi makiaui uan kuali matlamochiua. Noijki okinmakak miak tlakuali uan okichi mayolpakikan” (Hech. 14:15-17).
12 ¿Tlen techmachtia ijkuak Pablo uan Bernabé okintlapouijkej akinmej ochantiayaj Listra? Pablo uan Bernabé amo omokuayejyekouayaj oksekimej amitlaj inpati nion amo omoueyinekej porque okipajtijkej se tlakatl. Yejuan okatkaj yolyamankej porque okijtojkej noijki otlajyouiayaj ken oksekimej. Pablo uan Bernabé okiselijkej espíritu santo, ayakmo okineltokayaj tlen amo melauak uan okichiayaj tlanauatiskej iuan Cristo ompa iluikak. Pero yejuan okajsikamatkej akinmej ochantiayaj Listra noijki kiseliskiaj nochi non tlamantli tla kitlakamatiskiaj Cristo.
13 ¿Ken tikinmitaj akinmej tikintlapouiaj? ¿Tikinmitaj yejuan noijki ijkon ken tejuan? Ijkon ken Pablo uan Bernabé, tejuan amo tikinkauiliaj oksekimej matechueyitlalikan ijkuak tikinmachtiaj iTlajtol toTajtsin Dios. Tokni Charles Russell otechmachti tlen moneki tikchiuaskej. Ye kuali otlamachtiaya uan okinyekanaya akinmej otetlapouiayaj kanaj itech xiuitl 1870 hasta 1916, pero okijkuilo: “Tejuan amo tiknekij matechueyitlalikan uan matechueyichiuakan nion tlen tikijkuilouaj. Noijki amo tiknekij matechiluikan ixtlamatki noso tlamachti”. Tokni Russell okatka yolyamanki ijkon ken Pablo uan Bernabé. Tejuan noijki ijkuak titetlapouiaj, tiknekij tikinpaleuiskej oksekimej makiueyichiuakan “toTajtsin Dios tlen yoltok” uan amo tiknekij matechueyitlalikan.
14-16. ¿Tlen okseki tlamantli timomachtiaj ijkuak Pablo uan Bernabé otetlapouijkej Listra?
14 Matikitakan okse tlamantli tlen timomachtiaj. Pablo uan Bernabé okimatiayaj ken kintlapouiskej akinmej amo okixmatiayaj toTajtsin Dios. Akinmej okatkaj judíos uan akinmej san omochijkej judíos tlen ochantiayaj Iconio okixmatiayaj iTlajtol toTajtsin Dios, pero akinmej ochantiayaj Listra amo okixmatiayaj nion amo okimatiayaj ken toTajtsin Dios okipaleui altepetl Israel. Pero akinmej okikaktokaj Pablo uan Bernabé okimatiayaj tlatokaskej, porque itech inmialtepe kuali otlamochiuaya uan amo sapanoua otonaya nion amo sapanoua oseuaya. Yejuan amo oui kixmatiskiaj toTajtsin Dios tla kitaskiaj tlen ye okichijchi. Ikinon Pablo uan Bernabé okintlapouijkej non tlamantli para kinpaleuiskiaj mamokuayejyekokan (Rom. 1:19, 20).
15 ¿Tejuan noijki tikmatij ken tikintlapouiskej akinmej amo kixmatij toTajtsin Dios? Ijkuak se tlakatl kineki kitokas se semilla achto kita ken kajki tlali para uelis kiyektlalis. Seki tlali yamanki uan san niman kiskaltia semilla pero okseki tlali moneki okachi kiyamaniskej. Tejuan noijki yetoskia ken tiktokaj se semilla uan non semilla kijtosneki iTlajtol toTajtsin Dios tlen kitematiltia iTekiuajkayo. Pero tejuan timochijchikauaj nochtin tikintlapouiskej maski san tlen religión kipiaj ijkon ken okichijchijkej Pablo uan Bernabé. Kuali timokuayejyekouaj ken tikintlapouiskej oksekimej iTlajtol toTajtsin Dios para makajsikamatikan (Luc. 8:11, 15).
16 Matikitakan okse tlamantli tlen timomachtiaj ijkuak Pablo uan Bernabé otetlapouijkej Listra. Maski sapanoua timochijchikauaskej, ualeua semilla tlen tiktokaskej kiuiuitlaskej noso uetsis kanin teyo (Mat. 13:18-21). Tla ijkon panoua, amo matimosotlauakan. Pablo okinmilnamikti discípulos tlen ochantiayaj Roma: “Tinochtin tikijtoskej tlen otikchijkej ijkuak toTajtsin Dios techixkomakas”, noijki akinmej tikintlapouiaj iTlajtol toTajtsin Dios (Rom. 14:12).
“Okinkajkej imak Jehová makinmalui” (Hechos 14:20-28)
17. ¿Kanin oyajkej Pablo uan Bernabé ijkuak okiskej Derbe uan tleka ijkon okichijkej?
17 Satepan ijkuak Pablo okitlamotlatoj itempa altepetl Listra porque omokuayejyekojkej yoixpoliuik, discípulos okipaleuitoj uan okiuikakej kanin uelis moseuiskia non youak itech altepetl. Mostlatika Pablo uan Bernabé oyajkej 100 kilómetros hasta oajsitoj altepetl Derbe. Xamo Pablo okitak oui oksekan yaskia porque okikojkojkej seki horas achto ijkuak okimojmotlakej ika tetl. Pero ye uan Bernabé otlaxikojkej, oajsitoj altepetl Derbe uan miakej okinpaleuijkej matlaneltokakan. Satepan yejuan amo san niman oyajkej Antioquía tlen poui Siria porque “omokopkej altepetl Listra, Iconio uan Antioquía” tlen kajki Pisidia. ¿Tleka ompa omokopkej? “Ompa okinyolchikajkej discípulos uan okinmiluijkej nochipa matlaneltokakan” (Hech. 14:20-22). ¡Melauak kuali tlen okichijkej nonmej ome tlakamej! Yejuan okachi okipatioitayaj kinpaleuiskej tokniuan uan amo san yejuan mopaleuiskiaj. Axkan miakej tlayekankej itech circuito uan misioneros kichiuaj ken yejuan.
18. ¿Ken kinpejpenaj tlayekankej?
18 Pablo uan Bernabé okinyolchikajkej discípulos ika tlen okijtojkej uan tlen okichijkej, pero “noijki okintlalijkej tlayekankej itech sejse tlanechikol”. Maski “espíritu santo okintitlanki nonmej tlakamej” matetlapouitij, Pablo uan Bernabé nochipa omotlatlaujtiayaj uan amo otlakuayaj ijkuak “okinkajkej [oksekimej tlayekankej] imak Jehová makinmalui” (Hech. 13:1-4; 14:23). Axkan noijki ijkon panoua. Ijkuak tlayekankej kitaj kox se tokni uelis yetos tlayekanki, achto motlatlaujtiaj uan satepan ika Biblia kitaj ken moneki kipias inemilis se tlayekanki (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9; Sant. 3:17, 18; 1 Ped. 5:2, 3). Se tokni amo uelis tlayekanas san porque yikipia miak xiuitl momachtijtok Biblia. Ye moneki kiteititis kikauilia espíritu santo makiyekana ika tlen kijtoua uan ika tlen kichiua. Noijki oksekimej moneki kitaskej kipia kuali inemilis (Gál. 5:22, 23). Tlayekanki itech circuito kijtoua akin uelis yetos tlayekanki (noijki xikita 1 Timoteo 5:22).
19. ¿Tlen tekitl kichiuaj tlayekankej uan ken uelis kichiuaskej ken Pablo uan Bernabé?
19 Tlayekankej kimatij toTajtsin Dios kita ken kinmaluiaj tokniuan uan ye kinmixkomakas (Heb. 13:17). Ijkon ken Pablo uan Bernabé, tlayekankej mochijchikauaj tetlapouiskej, kinyolchikauaj oksekimej ika tlen kijtouaj uan okachi kipatioitaj kinpaleuiskej tokniuan (Filip. 2:3, 4).
20. ¿Ken techpaleuia ijkuak timomachtiaj Pablo uan Bernabé nochipa okitekichiuilijkej Jehová?
20 Ijkuak Pablo uan Bernabé omokopkej Antioquía tlen poui Siria, “okintlapouijkej [tokniuan] ken toTajtsin Dios okinpaleui makichiuakan nochi tlen okichijkej. Noijki okinmiluijkej toTajtsin Dios okintlapoli puerta akinmej amo judíos para matlaneltokakan” (Hech. 14:27). Ijkuak timomachtiaj ken Pablo uan Bernabé nochipa okitekichiuilijkej Jehová uan tikitaj ken okachi okinteochi, timoyolchikauaj uan titetlapouiaj porque ‘Jehová techmaka chikaualistli’.
a Xikita recuadro “ Iconio okatka inmialtepe frigios”.
