1, 2. ¿Keyej Pablo uelia kiajsikamatia tein kimachiliayaj akin amo chikaujkej?

TINOCHIN kemansa tikmachiliaj ke amo tikpiaj chikaualis. Tataxis oso okse kokolis uelis kichiuas maj amo tikpiakan chikaualis uan hasta maj amo tiuelikan tikchiuakan tein mojmostaj tikchiuaj. Axkan xikonnemili ke tejuatsin tikonmachilia ke amo tikonpia chikaualis amo sayoj se nion ome semana, ta tel miak metsti. ¿Melauj ke tikontasojkamatiskia maj oksekin mitsonajsikamatikan?

² Tatitanil Pablo kimatia toni kijtosneki maj teijtako uan hasta maj amo se kipia chikaualis keman onkak ouijkayomej itech nechikol uan kalampa. Yejua miakpa kimachilij ke amo taxikouayaok (2 Cor. 1:8; 7:5). Keman itech tanemilij inemilis uan tel miak ouijkayomej tein kipanok kemej se itatojtokakauj Cristo akin amo keman kikauak Dios, kijtoj: “Komo se tokniu taneltokakke mokokojtinemi, ijkuakon nejua no nikyolmachilijtinemi ne kokolisti” (2 Cor. 11:29). Uan keman kijtoj ke akin pouij itech nechikol tamatij kemej tein tikpiaj itech tonakayo, kiyekijtoj ke hasta “ten ixnesij ke kachi amo kipiaj chikaualis [...] kachi ok moneki ma majsitinemikan para ijkon kichikaualtia totakayo” (1 Cor. 12:22). ¿Toni kijtosnekik Pablo? ¿Keniuj kinita Jiova akin nesi ke amo kipiaj chikaualis? ¿Keyej moneki  no ijkon tikinitaskej? ¿Uan keniuj techpaleuis komo ijkon tikchiuaj?

3. ¿Toni uelis kichiuas maj amo tikinyekitakan tokniuan itech nechikol akin moneki maj kinpaleuikan?

³ Tinemij itech se taltikpak kampa motatanij uan okachi kuali kinitaj akin chikaujkej uan telpochmejok. Miakej kitemouaj maj mochiua tein kinekij maski kinyolxokoliskej oso kichiuaskej maj amo kuali momachilikan akin amo semi chikaujkej. Tejuan tikitaj ke amo kuali yetok nejon. Sayoj ke xa no uelis peuas ijkon titanemiliskej uan amo tikinyekitaskej seki tokniuan itech nechikol akin miakpa moneki maj kinpaleuikan. ¿Keniuj uelis tikinitaskej kemej Jiova kinita?

4, 5. 1) ¿Toni techmachtia neskayot tein moajsi itech 1 Corintios 12:21-23 kampa kinextia keniuj kinita Jiova akin amo chikaujkej? 2) ¿Toni tein kuali tikseliaj keman tikinpaleuiaj akin amo chikaujkej?

⁴ Se neskayot tein Pablo kikuik itech yekinika amat tein kinijkuilouilij tokniuan akin nemiaj Corinto, uelis techpaleuis maj tikajsikamatikan keniuj kinita Jiova akin amo chikaujkej. Itech capítulo 12, tatitanil techelnamiktia ke nochi tein tikpiaj itech tonakayo, hasta tein moita ke amo chikauak, kichiua se taman tein motelneki (xikonixtajtolti 1 Corintios 12:12, 18, 21-23). Sekin akin kineltokaj evolución kijtouaj ke seki taman tein tikpiaj itech tonakayo amo kualtia. Sayoj ke tein kiajsinij akin momachtiaj keniuj chijchiujtok tonakayo, kinextia ke seki taman tein tikpiaj tein seki tonalmej kiitayaj ke amo kualtiaya, tein melauj, kichiua seki taman tein motelneki. * Kemej neskayot, sekin kineltokayaj ke tometsikxipil tein tsikitsin amo kualtiaya, sayoj ke axkan momati ke tapaleuia maj timelaujkayetokan keman tiijkatokej.

⁵ Neskayot tein Pablo kijtoj, techmachtia ke nochin akin pouij itech nechikol tapaleuiaj. Satanás kineki maj tiknemilikan ke amo teyi tikualtiaj uan Jiova amo toka motekipachoua (Job 4:18, 19). Sayoj ke Jiova kiita ke nochin itekitikauan tapaleuiaj, hasta akin nesi ke amo chikaujkej. Nejon tanemilil techpaleuis maj kuali timomachilikan ika tekit tein tikchiuaj itech tonechikol uan maj techyolpakti tipouiskej itech inechikol Dios tein moajsi itech nochi taltikpak. Kemej neskayot, xiontanemili itech se tonal keman tikonpaleuij aksa akin xiuejya maj youi okseko. Tikyekmatij ke tejuatsin tionojtokak kemej yejua ojtoka. Nejon kipaleuij taltikpaknenkej. Sayoj ke ¿melauj ke tejuatsin no kuali tionmomachilij? Tein melauj, keman tikinpaleuiaj oksekin ika tein kinpoloua, tikmachiliaj yolpakilis tein teualkuilia keman se kinyekpia, uan okachi amo tiyolijsiuij, okachi titetasojtaj uan timochiuaj okachi kuali itatojtokakauan Cristo (Efes. 4:15, 16). ToTajtsin tetasojtakej kineki maj tikinpatiuitakan tokniuan maski amo chikaujkej. Komo ijkon tikchiuaj, itech nechikol okachi tiknextiskej netasojtalis uan amo tikchiaskej maj oksekin kichiuakan okachi ke tein uelij.

6. ¿Keniuj kitekitiltij Pablo tajtolmej amo chikaujkej uan chikaujkej?

⁶ Keman Pablo kintajkuilouilij tokniuan akin nemiaj Corinto, kikuik tajtol amo chikaujkej uan ijkon kimelauak keniuj akin amo taneltokayaj kinitayaj tokniuan itech yekinika siglo uan keniuj kemansa momachiliaya yejua (1 Cor. 1:26, 27; 2:3). Keman kikuik tajtol chikaujkej ijkuak ininka tajtoj seki tokniuan, amo kijtosnekik ke katkaj okachi ueyichiuanimej ke oksekin (Rom. 15:1). Ta kinextij ke akin kipiayaj okachi kuali taixejekolis monekia kinextiskej ke amo yolijsiuiaj iniuan akin amo semi kipiayaj kuali taixejekolis.

7. ¿Keyej kemansa uelis techouijmakas tikinpaleuiskej akin moneki kiseliskej nepaleuil?

⁷ Keman tikpaleuiaj “akin amo kuali moajsi”,  amo sayoj tikchiuaj kemej Jiova, ta no tikseliaj itatiochiualis (Sal. 41:1; Efes. 5:1). Sayoj ke kemansa xa techouijmaka tikpaleuiskej se tokniuj. ¿Keyej? Xa porin tiknemiliaj ke yejua moneki kiyektalis kuejmol tein kipia. Oso xa amo tikmatij toni tikiluiskej uan yejua ika amo tiknojnotsaj. Rosario, * se tokniuj siuat akin itakauj kikauak, kijtoua: “Semi teyolxokolia maj tokniuan amo tenojnotsakan oso maj amo kichiuakan tein se kichia maj kichiua se kuali tasojikniuj. Keman tikpanouaj tein amo kuali, moneki maj totasojikniuan touan yetokan”. Tekiuaj David kimatia tein se kimachilia keman se itasojikniuan amo tenojnotsaj (Sal. 31:12).

8. ¿Toni techpaleuis maj okachi tikinajsikamatikan tokniuan?

⁸ Xa okachi titeajsikamatiskej komo tikelnamikij ke miakej tokniuan akin tikintasojtaj amo chikaujkej porin kipanouaj ouijkayomej kemej kokolis, yolkuetauij oso nemij iniuan ininchankauan akin amo kitekitiliaj Jiova. Tejuan se tonal xa no ijkon timoajsiskej. Achto ke kalakiskiaj itech Tal tein Jiova motenkaujka kinmakas, yejuatsin kinelnamiktij israelitas, akin ompa Egipto kipanokej tatasojtilis uan amo chikaujkej katkaj, maj amo yeskiaj ‘yoltakuaujkej’ keman kiitaskiaj ke tajyouiayaj ininikniuan. Kinekia maj kinpaleuianij akin kipanouayaj tatasojtilis uan amo chikaujkej katkaj (Deut. 15:7, 11; Lev. 25:35-38).

9. ¿Toni moneki tikchiuaskej keman se tokniuj amo chikauakok itakuaujtamatilis? Xikonijto se neskayot.

⁹ Moneki maj amo tikinijijtokan akin kipanouaj ouijkayomej nion maj tiknemilikan ke amo kuali monejnemiltiaj, ta moneki maj tikinyolchikauakan ika tein kijtoua Biblia (Job 33:6, 7; Mat. 7:1). Maj tikitakan se neskayot. Maj tiknemilikan ke se takat motelxokolia keman kinejnemiltiaya se motocicleta uan kiajxitiaj tapajtiloyan, ¿kitemouaj tapajtianij kimatiskej ox yejua itajtakol nejon tein panok? Amo, ta yejuan ijsiujka kipajtiaj. No ijkon, komo se tokniuj amo chikauakok itakuaujtamatilis porin kipanoua kuejmolmej, ¿melauj ke okachi moneki maj tikpaleuikan maj mochikaua itakuaujtamatilis? (xikonixtajtolti 1 Tesalonicenses 5:14.)

10. ¿Keyej tikijtouaj ke tokniuan akin moita ke amo chikaujkej kipiaj “semi ueyi intakuautamatilis”?

¹⁰ Komo tiknemiliaj tein kipanotokej tokniuan, xa mopatas kemej tikinitaj akin nesi ke amo chikaujkej. Kemej neskayot, seki tokniuan siuamej akin miak xiujmejya kixikojtokej taixnamikilis porin ininchankauan amo kitekitiliaj Dios, uelis moitas ke amo chikaujkej, sayoj ke ¿melauj ke kinextiaj ke amo yolkuetauij uan kipiaj ueyi takuaujtamatilis? Oso keman tikitaj ke se temomaj akin iselti kiniskaltia ikoneuan nochipa iniuan youi nechikolmej, ¿melauj ke tikmoujkaitaj itakuaujtamatilis uan maj senkis kiixtali kichiuas nejon? Uan no moajsij telpochmej uan ichpochmej akin maski kinchikaujkauiaj maj kichiuakan tein amo kuali kampa momachtiaj, kisentokaj itech tamachtilis tein melauak. Ika nochi tein kichiuaj tokniuan uan ijkon uelis kitekitiliskej Jiova, kiyeknextia ke maski moita ke amo chikaujkej, kipiaj “semi ueyi intakuautamatilis” (Sant. 2:5).

11, 12. 1) ¿Toni techpaleuis maj tikinitakan akin amo chikaujkej kemej Dios kinita? 2) ¿Toni techmachtia kemej Jiova kiitak Aarón?

¹¹ Komo tikitaj keniuj Jiova kinitak seki itekitikauan, techpaleuis maj tikinitakan akin moita ke amo chikaujkej kemej yejuatsin kinita (xikonixtajtolti Salmo 130:3). Kemej neskayot, komo iuan tiyetoskiaj Moisés keman israelitas kiueyichiujkej kuakuejkonet tachijchiuj ika oro, ¿toni tiknemiliskiaj keman tikakiskiaj keniuj Aarón motenpaleuiaya? (Éx. 32:21-24.) ¿Oso toni tiknemiliskiaj keman kitajtolkakik iikniuj, Míriam, uan kijijtojkej Moisés porin monamiktijka iuan se siuat akin okseko kayot? (Núm. 12:1, 2.) ¿Keniuj tikitaskiaj keman Aarón uan Moisés amo kiueyitalijkej  Jiova ijkuak yejuatsin kichiuak maj kisani at itech se tepejxit ompa Meribá? (Núm. 20:10-13.)

¹² Jiova ueliskia niman kitatsakuiltis Aarón keman kichiuak nochi nejon. Sayoj ke kiajsikamatik ke maski mopolojka, amo kijtosnekia ke amo yolkuali katka. Moita ke Aarón kichiuak nejon porin moajsia itech ouijkayot oso porin kintajtolkakik oksekin. Sayoj ke niman kijtoj ke mopoloj uan kiselij tein Dios kiixpejpenak maj mochiua (Éx. 32:26; Núm. 12:11; 20:23-27). Jiova kiitak ke Aarón takuaujtamatia uan ke moyolnonotsaya. Miak xiujmej satepan, yejua uan ichankauan kinelnamikiajok porin katkaj itekitikauan Jiova akin kimoujkatokakej (Sal. 115:10-12; 135:19, 20).

13. ¿Toni moneki tikchiuaskej uan ijkon uelis tikmatiskej ox tikinitaj tokniuan kemej Jiova kinita?

¹³ Komo tiknekij tikchiuaskej kemej Jiova, yekinika moneki maj tikitakan keniuj tikinitaj akin nesi ke amo chikaujkej. ¿Moneki tikpataskej kemej tikinitaj? (1 Sam. 16:7.) Kemej neskayot, ¿toni tiknemiliaj keman tikitaj ke se telpoch amo kuali kiixpejpena tein ika moixpetania oso amo kitekipachoua tein monekiskia kichiuas? Moneki maj amo niman tikijijtokan, ta okachi kuali maj tikixtalikan tikpaleuiskej maj kipia kuali taixejekolis. Keman tikixtaliaj tikpaleuiskej akin moneki kiselis nepaleuil, okachi titeajsikamatij uan tiknextiaj netasojtalis.

14, 15. 1) ¿Toni kichiuak Jiova keman kiitak ke Elías mouik? 2) ¿Toni techmachtia kemej Jiova kipaleuij Elías?

¹⁴ ¿Keniuj kinita Jiova akin yolkuetaujtokej? Maj tikitakan keniuj kipaleuij semej itekitikauan akin ijkon momachilij: tanauatijkej Elías. Maski ika yolchikaualis kinixnamikik 450 tanauatianij akin kiueyichiuayaj Baal, niman choloj keman kimatik ke Jezabel, isiuauj tekiuaj, kiixtalij kimiktis. Satepan ke ojtokak kemej 150 kilómetros hasta Beer-seba, peuak youi taluakyan. Kemej tanauatijkej tel sioujtoya  porin tel tonatoya keman ojtokak, motalij itampa se kouit mapijpitsauak uan kitajtanij Dios maj kikuiliani inemilis (1 Rey. 18:19; 19:1-4).

¹⁵ ¿Toni kichiuak Jiova keman kiualitak ke itanauatijkauj akin amo keman kikauaya tel amo kuali momachiliaya? ¿Kiixtopeuak porin amo yolchikauakok katka uan yolkuetauik? Amo, ta Jiova kiajsikamatia ke Elías amo nochipa kipiaya chikaualis uan yejua ika kititanik se ángel maj kiyolchikauati. Ángel ojpa kiluij maj takuaskia uan ijkon taxikoskia porin “semi uejka” ojtokaskia (xikonixtajtolti 1 Reyes 19:5-8). Kemej tikitaj, achto ke Jiova kinauatiskia maj kichiuani teisa, yejuatsin kikakik uan kimakak tein kipaleuiskia.

16, 17. ¿Keniuj no uelis tikinnextiliskej tokniuan netasojtalis tein Jiova kinextilij Elías?

¹⁶ ¿Keniuj uelis tiktojtokaskej ineskayo toDios tetasojtakej? Moneki maj amo niman tikijtokan toni tiknemiliaj ke uelis kichiuaskej (Prov. 18:13). Okachi kuali maj achto tikinkakikan kemej tiknextiskej ke tikinajsikamatij akin kinemiliaj ke “amo semi tik[in]mouiskapiaj”, oso ke amo tikinpatiuitaj porin kipanotokej tein amo kuali (1 Cor. 12:23). Nejon techpaleuis maj tikmatikan toni yekmelauj kinpoloua uan ijkon uelis tikinpaleuiskej.

¹⁷ Maj tiknemilikan tein kipanok Rosario, akin ika titajtojkej achto, akin mokauak sayoj iniuan ome isiuapipiluan keman itakauj kikaujteuak. ¿Toni kichiujkej seki itaixpantijkauan Jiova? Yejua kimelaua: “Keman nikinmatiltij ika teléfono tein techpanok, amo uejkaujkej nion 45 minutos keman ajsikej nokalijtik. Yejuan ixayojtemouayaj. Kemej ome oso eyi tonal amo techkaujkej toselti nion tepitsin. Kemej amo kuali titakuayaj uan titeltayokoxtoyaj, seki tonalmej techuikakej ininchan”. Nejin xa techelnamiktia tein kijkuiloj Santiago: “Xikixejekokan nijin tamachilis de se tokniu taneltokakke ten kipoloa itaken oso in takualis. Uan takan senme de namejuan nankiliske ne pobre ijkuin: ‘Xiyo ka kuali, tokniu, uan ximototoniti uan xiixuitiuʼ. ¿Para toni kualtia nojon tajtolme tenika nankinojnotske ne pobre, komo amo nankimaktiliaj [...] tenika motakentis? Pues xikmatikan ke no ijkon mochiua ika totakuautamatilis. Komo amo monextia [...] ika ne tapaleuilis ten tikchiuaj, [...] mokaua majya se tensa ten amo teyi ipatiu” (Sant. 2:15-17). Kemej tokniuan takamej uan siuamej kinmakakej nepaleuil tein monekia, Rosario uan isiuapipiluan, kipiakej chikaualis tein monekia uan peuak kichiuaj tekit kemej precursor auxiliar sayoj chikuasen metsti satepan ke kipanokej nejon ueyi tayokol (2 Cor. 12:10).

18, 19. 1) ¿Keniuj uelis tikinpaleuiskej akin amo chikaujkej? 2) ¿Akonimej kiseliaj tein kuali keman tikinpaleuiaj akin amo chikaujkej?

¹⁸ Xa tikmatij ke yolik se mochikaujtiuj satepan ke se kipiak se ueyi kokolis. No ijkon, tokniuj akin amo chikauakok ikuali uikalis iuan Dios porin tajtakoj oso porin kipanotok ouijkayomej, xa yolik mochikaujtiyas. Semi melauak ke yejua monekis kichikauas itakuaujtamatilis komo momachtia, kichiua netataujtil uan kisentoka kichiua itekiyo Dios. Sayoj ke tejuan moneki maj amo tiyolijsiuikan. Uan keman mochikaujtos, moneki maj tikpaleuikan uan maj tiknextilikan netasojtalis. Moneki maj tikchiuakan tein tiueliskej uan ijkon akin amo chikaujkej kimachiliskej ke tikinpatiuitaj uan tikintasojtaj (2 Cor. 8:8).

¹⁹ Maj amo keman tikelkauakan ke ijkuak tikinpaleuiaj tokniuan tikmachiliaj yolpakilis tein sayoj se kimachilia keman se tapaleuia. No timomachtiaj tiknextiskej ke tikinajsikamatij oksekin uan amo tiyolijsiuij. Tein melauj, amo sayoj tejuan tikseliaj tein kuali, ta nochin itech nechikol okachi kinextiaj netasojtalis. Uan tein okachi moneki, keman tikinpaleuiaj akin amo chikaujkej tiktojtokaj ineskayo Jiova, akin kipatiuita sejse taltikpaknenkej (Hech. 20:35).