1. ¿Keniuj kinextij se akin motalouaya ke amo mosenkauaskia?

KEMAN Mary Decker katka tel ichpochok, peuak noyampa kiixmatij porin mochiuak se akin tel kuali motalouaya. Itech xiuit 1984 motatanito iniuan oksekin itech Juegos Olimpicos, uan miakej kinemiliayaj ke ueliskia kitanis medalla tein chijchiujtoya ika oro keman motaloskia 3,000 metros. Sayoj ke nejon tonal amo ajsik kampa monekia. ¿Keyej? Mometstakuiltij ika imets okse akin no motalojtoya uan uetsik. Kemej motelijtakoj, amo uelikok motaloj. Mary tel chokaya, sayoj ke amo mosenkauak. Keman nion kiajxitiaya se xiuit ijkuak uetsik, oksepa yajki motatanito, uan nejon tonal motaloj 1.6 kilómetros, okachi ijsiujka ke oksekin siuamej tein achto motatankaj.

2. ¿Itech toni taman motalolis timoajsij akin tikchiuaj kemej Cristo, uan toni tiknekij tikajsiskej?

² Akin tikchiuaj kemej Cristo no kemej yeskia timotalojtokej, uan tiknekij tiajsiskej kampa moneki maski semi ouij. Keman timotalouaj, amo okachi moneki maj ijsiujka se motalo. Sayoj ke nejon amo kijtosneki ke uelis yolik timotaloskej oso timoseuiskej keman tiknekiskej. Ta kampa timotalouaj semi uejka uan tatani akin taxikoua. Yejua nejon ika tajtoj Pablo itech yekinika amat tein kinijkuilouilij tokniuan akin kayomej Corinto, se altepet kampa motelixmatia ke motataniaj keman motalouayaj. Yejua kiniluij: “Namejuan kuali nankimatokke ya ke kuak ongak se motalolis de ne tatanilis, [...] nochi motalojtokke pero sayo sesan [...] kiselis ne tetayokolil. Uan namejuan moneki [ximotalokan] [...] para ijkon nankiseliske ne tetayokolil de Dios” (1 Cor. 9:24).

3. ¿Akonimej uelis kitaniskej nemilis nochipaya?

³ Biblia techyolchikaua maj no timoajsikan iniuan akin motalojtokej (xikonixtajtolti 1 Corintios 9:25-27). Netetayokolil tein se kiselis yejua nemilis nochipaya, tokniuan taixpejpenalmej ompa iluikak, uan oksekin, nikan taltikpak. Sayoj ke nejin semi taman, porin nochin akin motalojtokej uelis ajsiskej kampa moneki uan kiseliskej netetayokolil  (Mat. 24:13). Sayoj tapolouaj akin amo motalouaj kemej kijtouaj tanauatilmej oso motsakuiliaj achto ke ajsiskej kampa moneki. Uan se tamanok: sayoj itech nejin motalolis uelis se kiselis nemilis nochipaya.

4. ¿Keyej semi ouij se motalos hasta se kiajsis nemilis nochipaya?

⁴ Semi ouij se motalos hasta se ajsis kampa moixtalia, porin moneki se kichiuas tein motajtani uan maj se kiixtali se kichiuas. Itech taltikpak, sayoj moajsini se takat akin uelik ajsik kampa monekia uan amo keman mometstakuiltij: yejua Jesucristo. Sayoj ke Santiago, semej imomachtijkauan, kijtoj ke tinochin tiitatojtokakauan Cristo “timotajtakolmakaj ika miak tataman” (Sant. 3:2). ¡Semi melauak tein kijtoj! Amo akin uelis kijtos ke amo kipia tajtakol uan ke amo kijtakoua ininnepololuan oksekin. Kemansa uelis timometstakuiltiskej uan tiknekiskej tiuetsiskej. Xa senkis tiuetsiskej, sayoj ke timoajokuij uan tiksentokaj timotalouaj. Sekin tokniuan akin uetsinij uan motelijtakouanij, monekini maj kinpaleuikan uan ijkon uelis moajokuiskej uan oksepa motaloskej. Kemej moita, kemansa oso miakpa uelis timometstakuiltiskej uan tiuetsiskej (1 Rey. 8:46).

5, 6. 1) ¿Toni kijtosneki keman moijtoua ke akin kichiuaj kemej Cristo amo teyi kinuetsiltis? 2) ¿Keniuj uelis timoajokuiskej komo tiuetsij? 3) ¿Keyej sekin amo ueli moajokuij satepan ke uetsij?

⁵ Xa tikuinij tajtolmej mometstakuiltia oso uetsi keman moneki se kimelauas keniuj moajsi ikuali uikalis iuan Jiova se tokniuj, uan xa tiknemiliaj ke sayoj se taman kijtosneki. Maski uelis yeski ijkon, nejin tajtolmej amo nochipa ijkon kijtosneki. Kemej neskayot, maj tikitakan tein kijtoua Proverbios 24:16: “Porin akin yolmelauak uelis uetsis hasta chikojpa, uan yekmelauj moajokuis; sayoj ke akin amo yolkualmej ouijkayot kinmetstakuiltis”.

⁶ Jiova amo kikauas maj akin iuan takuaujtamatij mometstakuiltikan oso maj senkis uetsikan, uelis yeski porin kipanouaj se ouijkayot oso kipiakej se nepolol, uan maj amo ueli kisentokakan motalokan. Tikyekmatij ke yejuatsin ‘techajokuis’ uan ijkon uelis tiksentokaskej tiktekitiliskej ika nochi toyolo. Tein melauj, nejin semi kinyolseuia akin kitasojtaj Jiova. Sayoj ke akin amo yolkualmej, amo kinekij moajokuiskej uan amo kitemouaj nion kiseliaj nepaleuil tein yejuatsin  kitemaka ika iespíritu uan ixolal. Tel taman kichiuaj akin kitasojtaj itanauatil Dios. Yejuan “amo teyi kinuetsiltis”, tein kijtosneki ke amo onkak nion teyi tein uelis kichiuas maj senkis amo motalokanok kampa uelis kitaniskej nemilis (xikonixtajtolti Salmo 119:165).

7, 8. ¿Keniuj aksa uelis uetsis uan maski ijkon kisentokas kipias itatiochiualis Dios?

⁷ Sekin tokniuan semi kinouijmaka kiixnamikiskej seki taman, uan kichiuanij tajtakol tein amo uejueyi, uan kemansa miakpa. Sayoj ke uelis kisentokaskej kipiaskej itatiochiualis Jiova komo moajokuij, tein kijtosneki, komo yekmelauj moyolnonotsaj uan oksepa mochikauaj kitekitiliskej uan amo keman kikauaskej. Tikitaj ke nejon melauak keman ika timomachtiaj kuali uikalis tein kipiak Dios iuan xolal Israel (Is. 41:9, 10). Itech Proverbios 24:16 tein achto moijtojya, amo okachi kinextia nepololmej tein tikpianij, ta kinextia ke Jiova, toDios teiknelijkej, techpaleuis maj timoajokuikan (xikonixtajtolti Isaías 55:7). Jiova uan Jesucristo techyolchikauaj maj timoajokuikan, ijkon kinextiaj ke totech takuaujtamatij (Sal. 86:5; Juan 5:19).

⁸ Maski se akin semi uejka motalojtok mometstakuiltis uan uetsis, xa uelis moajokuis uan kisentokas motalos komo niman moketsa. Akin timotalojtokej kampa uelis tiktaniskej nemilis nochipaya, amo tikmatij katiyejua “tonal” uan hora tamis (Mat. 24:36). Maski ijkon, komo timochikauaj amo timometstakuiltiskej, amo techouijmakas tiksentokaskej timotaloskej uan tiajsiskej kampa moneki. ¿Toni uelis tikchiuaskej uan ijkon amo timometstakuiltiskej?

9. ¿Toni seki taman tein uelis techuetsiltis tikitatij axkan?

⁹ Maj tikitakan makuil taman tein xa uelis kichiuas maj timometstakuiltikan: tein teouijmaka se kiixnamikis, tanejnekilis tein kiuika tajtakol, keman tokniuan amo kichiuaj teisa ika melaujkayot tein techijtakoua, tajyouilis oso taixnamikilis, uan ininnepololuan oksekin. Komo timometstakuiltianij, maj tikelnamikikan ke Jiova tel amo yolijsiui. Yejuatsin amo niman techita ke amo tiyolkualmej.

10, 11. ¿Toni kiouijmakaya kiixnamikis David?

¹⁰ Tein teouijmaka se kiixnamikis uelis yeski kemej tet tein moajsi kampa motalojtok aksa. Komo tikitaj tein kipanok tekiuaj David uan tatitanil Pedro, tikajsij ome taman tein tamatij kemej nejon tet: keman amo ueli timotsakuiliaj uan keman tikmouiliaj maj amo kuali techitakan.

¹¹ Tekiuaj David kiouijmakaya motsakuilis. Yejua nejon kinextia tein kichiuak iuan Bat-seba uan keman niman tel kualanik ijkuak Nabal kijtouilij tein amo kuali. Sayoj ke maski kiouijmakaya kiixnamikis nejon, kisentokak kitemoj keniuj kiyolpaktis Jiova. Ika ininnepaleuil oksekin, yejua uelik moajokuik keman kipiak nejon nepololmej (1 Sam. 25:5-13, 32, 33; 2 Sam. 12:1-13).

12. ¿Keniuj Pedro kisentokak motaloj satepan ke mometstakuiltij?

¹² Pedro kimouiliaya tein oksekin ueliskiaj kichiuiliskej, uan maski amo keman kikauak Jesús uan Jiova, kemansa kipiak nepololmej. Kemej neskayot, expa kijtoj ininixpan miakej ke amo kiixmatia iTamachtijkauj (Luc. 22:54-62). Satepan amo monejnemiltij kemej se itatojtokakauj Cristo, porin okachi kuali kinitaya tokniuan akin katkaj judíos ke tein amo judíos. Sayoj ke tatitanil Pablo kimatia ke itech nechikol amo monekia xejxeliujtoskej oso kinitaskej ke sekin okachi chiuanimej ke oksekin. Pedro mopolojtoya. Yejua ika, achto ke itanemilil kinijtakoskia nochin tokniuan, Pablo kiyolmajxitij ika chikaujkayot uan kiixiluij (Gál. 2:11-14). ¿Kualanik Pedro uan amo kisentokakok motaloj kampa kiajsiskia nemilis? Amo, ta yejua kinemilij tein Pablo kiyolmajxitij, kipatak itanemilil uan kisentokak motaloj.

13. ¿Keniuj se kokolis uelis techuetsiltis?

¹³ Se kokolis no uelis yeski se ouijkayot tein uelis techuetsiltis. Keman timoteltekipachouaj ijkuak tikpiaj se kokolis, uelis techtsakuilis maj amo semi ueliok tiktekitilikan Jiova uan no uelis  techsioujtis uan amo teyi tikchiuaskejok. Kemej neskayot, se tokniuj siuat kayot Japón kipiak se kokolis 17 xiujmej satepan ke moauij. Nejon kiteltekipachouaya uan kichiuak maj amo semi chikauakok ikuali uikalis iuan Dios hasta kikauak tanojnotsalis. Ome tayekananij kikalpanojkej uan kiyolchikaujkej. Nejon kipaleuij maj oksepa youi nechikolmej. Axkan kijtoua: “Tokniuan tel kuali nechselijkej uan nejon nechyololinij”. Nejin tokniuj oksepa kisentoka motaloua.

14, 15. ¿Toni moneki senkis tikchiuaskej keman techejkos amo kuali tanemililmej? Xikonijto se neskayot.

¹⁴ Tanejnekilis tein kiuika tajtakol kinuetsiltiani miakej tokniuan. Keman tikmachiliaj ke totanejnekilis kineki techuetsiltis itech tajtakol, moneki tikchiuaskej nochi tein techpaleuis maj moajsi chipauak totanemilil uan totachiualis kemej kijtoua itanauatil Dios. Jesús kijtoj ke moneki kemej yeskia timokixtiliskej nochi tein uelis techuetsiltis, hasta se toixtololo oso se tomay. Komo ijkon, ¿amo monekiskia ‘timokixtiliskej’ se tanemilil oso tachiualis tein amo chipauak tein uelis techtsakuilis maj amo tiksentokakan timotalokan? (Xikonixtajtolti Mateo 5:29, 30.)

¹⁵ Se tokniuj takat kiixnamikini se amo kuali tanejnekilis tein peuak keman katka telpoch: yejua kinejnekini motasojtas iuan se itakaikniuj. Kijtoua ke maski itatuan katkajya itaixpantijkauan Jiova keman moskaltij, nochipa amo kuali momachiliaya porin kinemiliaya ke oksekin amo kiseliskiaj. Keman kipiaya 20 xiujmej, katka precursor regular uan tapaleuijkej itech nechikol. Sayoj ke satepan kichiuak se ueyi tajtakol uan kimelaujkej kemej Biblia tanauatia, uan tayekananij kipaleuijkej. ¿Keniuj uelik moajokuik uan oksepa kipiak se kuali uikalis iuan Dios? Yejua kichiuak netataujtil, momachtij iTajtol Dios uan mochikauak kinpaleuis oksekin. Seki xiujmej satepan yejua kijtoj: “Kemansa nechejko nejon tanejnekilis sayoj ke amo nimokaua maj nechyekana. Nikitakya ke Jiova amo techkaua maj tikpanokan se tayejyekolis tein amo uelis tikxikoskej. Yejua ika nikmati ke Dios kinemilia ke nejua uelis nitatanis”. Uan no kijtoua: “Maski moneki nikxikos nochi nejin ouijkayomej, nikmati ke nikselis netetayokolil itech yankuik taltikpak. ¡Yejua nejon tein nikneki! Uan hasta keman ejkos nejon tonal, niksentokas nikixnamikis nejon tanejnekilis”. Moyekita ke amo kineki mosenkauas, ta kisentokas motalos.

16, 17. 1) ¿Toni kipaleuij se tokniuj akin kinemiliaya ke se taman amo kichiujkej ika melaujkayot? 2) ¿Toni moneki tikelnamikiskej komo amo tiknekij tiuetsiskej?

¹⁶ Keman tokniuan amo kichiuaj teisa ika melaujkayot tein techijtakoua no uelis techuetsiltis. Kemej neskayot, se tokniuj takat kayot Francia akin katka tayekankej itech nechikol, moyolxokolij porin kinemiliaya ke amo kichiujkej ika melaujkayot se taman tein yejua kijtakoj. Nejon kichiuak maj kisenkauani nechikolmej uan tanojnotsalis. Ome tayekananij kikalpanojkej, kikakkej uan kiajsikamatkej kemej momachiliaya. Amo kitajtolkotonkej keman kimelaujtoya tein yejua kinemiliaya ke panok. Kiyolchikaujkej maj kikauani nejon imako Jiova uan kinextijkej ke okachi moneki se kiyolpaktis yejuatsin. Tokniuj kiselij nepaleuil uan niman peuak oksepa motaloua. Oksepa kuali tekititok itech nechikol.

¹⁷ Tinochin akin tiktekitiliaj Dios moneki tiktojtokaskej Jesucristo akin yejuatsin kiixpejpenak maj taixyekana itech nechikol uan amo maj tikitakan ininnepololuan oksekin. Jesús, akin iixtololouan “keme yeskia tit”, kiita nochi tein yekmelauj panoua uan ueli kimati nochi okachi kuali ke tejuan (Apoc. 1:13-16). Yejua kimati komo teisa amo mochiuak ika melaujkayot oso sayoj taman tikajsikamatkej tein panok, uan kimelaua kuejmol itech nechikol keman monekis uan kemej monekis. Yejua ika, maj amo keman tikauakan maj itachiualis oso itaixpejpenalis se tokniuj techuetsilti.

18. ¿Keniuj uelis tikxikoskej ouijkayomej tein tikpanoskej?

¹⁸ Techpoloua ome tamanok tein uelis techuetsiltis: tajyouilis oso taixnamikilis uan ininnepololuan oksekin. Keman Jesús ika tajtoj tatokkej itech se neskayot, kinextij ke sekin kinuetsiltiskia  “tajyouilis uan tauijuikaltilis porin kineltokaj [itajtoltsin]”. Nejon taixnamikilis tein uelis ualas itech kalyetouanij, akin ompakauin nemij oso tekiuanij, uelis kinijtakos akin amo kipiaj “naluat”, tein kijtosneki ke amo chikauak inintakuaujtamatilis (Mat. 13:21). Sayoj ke komo tikixtaliaj tiyetoskej iuan Jiova, tamachtilis tein mouika iuan iTekiuajyo, kichikauas totakuaujtamatilis uan amo tiuetsiskej ijkon kemej se kouit tein uejkatan monaluayojkui. Keman tikpanoskej ouijkayomej, maj tikchiuakan netataujtil uan maj itech titanemilikan “chiualisme ten kinamiki ma tikinmouiskapouakan” (xikonixtajtolti Filipenses 4:6-9). Ika ichikaualis Jiova, uelis tikxikoskej tayejyekolis uan amo tikauaskej maj ouijkayomej techuetsilti.

19. ¿Keniuj uelis tikchiuaskej maj inepolol aksa amo techuetsilti?

¹⁹ Tetayokoltij tikijtoskej ke sekin amo kisentokaj motalouaj kemej itatojtokakauan Cristo porin kikauaj maj kinijtako ininnepololuan oksekin. Kinuetsiltia keman oksekin kichiuaj teisa tein inintanemilil amo kinkauaskia maj kichiuakan (1 Cor. 8:12, 13). Komo aksa techyolxokolia, ¿titelkualaniskej uan tikauaskej inechikol Dios? Biblia kinyolmajxitia itatojtokakauan Cristo maj amo kijtokan ke amo kuali monejnemiltiaj oksekin, uan maj titetapojpoluikan maski tiknemiliaj ke kinamiki maj tikualanikan (Luc. 6:37). Keman itachiualis aksa techyolxokolis, maj timotajtanikan: “¿Nikijtoua ke amo kuali monejnemiltiaj oksekin porin sayoj niknemilia kemej nejua nikneki maj mochiua teisa? Kemej nikmati ke nokniuan no tajtakouanij, ¿nikauas maj inepolol se tokniuj nechuetsilti uan maj amo niksentoka nimotalo kampa nikajsis nemilis?”. Netasojtalis tein tikpialiaj Jiova, techpaleuis maj amo tikauakan maj ininnepololuan oksekin techuetsilti, ta senkis tikixtaliskej tiajsiskej kampa moneki.

20, 21. ¿Toni tikonixtalia tikonchiuas itech motalolis tein techuika itech nemilis nochipaya?

²⁰ ¿Tikonixtalia tionmotalos hasta tionajsis kampa moneki? (2 Tim. 4:7, 8.) Komo ijkon, xionmomachti Biblia uan okseki amaixmej tein kikixtia inechikol Jiova uan ompa xikontemo, xikonajsi uan xikonnemili tein uelis mitsonuetsiltis. Xikontajtani Dios iespíritu, ta nejin mitsonmakas chikaualis tein monekis. Xikonelnamiki ke nion se akin motaloua kijtosneki ke amo tatanis porin se tonal mometstakuiltij oso uetsik. Yejua uelis moajokuis uan kisentokas motalos. No uelis kichiuas maj kimachti tein motelneki.

²¹ Biblia kinextia ke komo tiknekij timotaloskej kampa tikajsiskej nemilis nochipaya, amo uelis timosenkauaskej, ta moneki timochikauaskej. Nejin amo kemej titejkoskej itech se tepos uan techajxitis kampa moneki. Tisejsemej moneki timotaloskej hasta tiajsiskej kampa ixyetok. Uan keman ijkon tikchiujtoskej, “ueyi yolseuilis” tein Dios kitemaka yeski kemej ejekat tein techtopeuas kampa tiknekij tiajsiskej (Sal. 119:165). Uelis senkis tikneltokaskej ke Jiova techpaleuis uan techtatiochiuis nochipaya komo timotalouaj hasta keman tamis (Sant. 1:12).