1. ¿Keyej keman tikchiuaj kemej Jesús okachi timotokiaj iuan Jiova?

KEMAN techyolpaktia tein kichiua aksa, no tiknekij tikchiuaskej kemej yejua. Neskayot tein kikauak Jesús yejua tein okachi moneki tiktojtokaskej. ¿Keyej? Yejua kijtoj: “Ijkon keme Nejuatsin tinechitstinemi, no ijkon Totajtsin Dios tikitstinemi” (Juan 14:9). Jesús ijkon kijtoj porin senkis kinextia kualneskayomej tein Jiova kipia. Keman timomachtiaj keniuj tamati Jesús, no tikmatij keniuj tamati Jiova. Yejua ika, keman tikchiuaj kemej Jesús, okachi timotokiaj iuan Jiova, akin okachi ueyichiujkej itech iluikak uan taltikpak. ¡Se ueyi tatiochiualis tikpiaj!

2, 3. 1) ¿Keyej Biblia kimelaua miak taman tein Jesús kichiuak itech inemilis? 2) ¿Toni kichia Jiova maj tikchiuakan? 3) ¿Toni tikitaskej itech nejin tamachtilis uan itech okse?

² Biblia tel miak taman kimelaua tein kichiuak Jesús itech inemilis. ¿Keyej? Porin Jiova kineki maj kuali tikixmatikan Jesús uan ijkon uelis tikchiuaskej kemej yejua (xikonixtajtolti 1 Pedro 2:21, TNM). Biblia techiluia ke  moneki tiktojtokaskej itaksalis Jesús. ¿Toni kijtosneki nejon? Ke moneki tikchiuaskej nochi ijkon kemej Jesús kichiuak. Tikmatij ke Jesús amo katka tajtakojkej. Sayoj ke Jiova amo kichia maj senkis tikchiuakan nochi ijkon kemej Jesús kichiuak, ta maj tikchiuakan kemej okachi kuali tiueliskej.

³ Maj tikitakan seki kualneskayomej tein Jesús kinextij tein no moneki tiknextiskej. Itech nejin tamachtilis tikitaskej keniuj Jesús yolyemanik uan teyoliknelijkej. Itech okse tikitaskej keniuj yejua yolchikauak uan kimati kuali taixpejpenas. Tiknankiliskej eyi netajtanilmej keman tikitaskej sejse kualneskayot: ¿Toni kijtosneki? ¿Keniuj kinextij Jesús? Uan ¿keniuj uelis tiknextiskej tejuan?

4. ¿Toni kijtosneki maj se yolyemanik?

⁴ Akin moueyinekij kinemiliaj ke akin yolyemankej amo chikaujkej uan omeyolouaj kichiuaskej teisa. ¿Melauak nejon? Amo. Porin akin kineki mochiuas yolyemanik moneki maj kinexti chikaualis uan yolchikaualis. ¿Toni kijtosneki maj se yolyemanik? Kijtosneki ke amo se moueyitalia uan amo se kimachilia ke se ueyichiujkej. Komo tiknekij timochiuaskej tiyolyemankej, yekinika moneki maj tejuan timoitakan kemej moneki. Kemej neskayot, se diccionario tein kimelaua tein kipia Biblia kijtoua ke se mochiuas yolyemanik kijtosneki ke se kiajsikamati ke Dios kipia okachi ueyi chikaualis uan tanauatil ke tejuan. Uan no, komo tiyolyemankej, amo tiknemiliskej ke okachi kuali tikchiuaj teisa ke oksekin (Rom. 12:3; Filip. 2:3). Semi melauak ke titajtakouanij uan kemansa techouijmaka tiknextiskej yolyemanilis, sayoj ke uelis tiknextiskej. Techpaleuis komo titanemiliaj itech ueyi tanauatil tein kipia Jiova uan itech neskayot tein kikauak Jesús.

5, 6. 1) ¿Akoni Miguel? 2) ¿Keniuj kinextij Miguel ke katka yolyemanik?

⁵ IKonetsin Dios nochipa kinextiani yolyemanilis. Keman katka se ángel ne iluikak akin kipiaya ueyi chikaualis, kinextij yolyemanilis. Uan no ijkon kichiuak keman yetoya nikan taltikpak kemej se takat akin amo kipiaya tajtakol. ¿Keniuj kinextij ke katka yolyemanik? Maj tikitakan seki neskayomej.

⁶ Jesús kinextij ke katka yolyemanik ika itanemilil. Achto ke ualaskia nikan taltikpak, Jesús katka akin kinyekanaya nochin ángeles. Uan Biblia kitokaytia Miguel. Amatajkuilol Judas kijtoua ke se tonal Miguel uan Satanás motajtolteuijtoyaj (xikonixtajtolti Judas 9). ¿Keyej? Jiova kipachojka Moisés kampa nion se taltikpaknenkej ueliskia kiajsis (Deut. 34:5, 6). Sayoj ke Satanás kinekia kiuikas inakayo Moisés, xa porin kinekia kichiuas maj israelitas kiueyichiuanij. Se amaix kimelaua ke Jesús xa kiluij Satanás ke amo kinamikia maj kiuikani inakayo Moisés. Maski ika yolchikaualis Jesús kitsakuilij  Satanás, kinextij ke yolyemanik katka uan kikauak maj Jiova kimelauani nejon. ¿Keyej? Porin kimatia ke sayoj yejuatsin kipiaya tanauatil maj kiyektali kuejmol.

7. 1) ¿Keniuj kinextij Jesús ika tein kijtouaya ke katka yolyemanik? 2) ¿Keniuj kinextij Jesús ika tein kichiuak ke katka yolyemanik?

⁷ Keman Jesús yetoya nikan taltikpak, kinextij ke katka yolyemanik ika tein kijtouaya. Amo keman kitemoj maj yejua kiueyitalianij keman kichiuaya teisa, ta kinekia maj sayoj kiueyitalianij Jiova (Mar. 10:17, 18; Juan 7:16). Uan no, amo keman kiniluij imomachtijkauan tein kichiuaskia maj kimachilianij ke amo ueliaj kichiuayaj teisa oso maj kinpinaujtiani. Kinpoujkaitaya uan kinyolchikauaya keman kiitaya kualneskayomej tein kinextiayaj. Ijkon kichiuak maj kiitanij ke iniuan takuaujtamatia (Luc. 22:31, 32; Juan 1:47). Jesús no kinextij ke katka yolyemanik ika tein kichiuak. Kiixtalij amo kipias miak taman itech inemilis (Mat. 8:20). No ika miak pakilis kichiuak seki tekit tein amo akin kinekia kichiuas (Juan 13:3-15). Uan no, nochipa tatakamatik (xikonixtajtolti Filipenses 2:5-8, TNM). Akin moueyinekij amo kiuelitaj kintakamatiskej oksekin. Sayoj ke Jesús amo ijkon katka. Yejua katka yolyemanik uan kitakamatik Jiova itech nochi. ¡Hasta mokauak maj kimiktianij! Moyekita ke Jesús katka ‘yolyemankatagat’ (Mat. 11:29).

8, 9. ¿Keniuj tiknextiaj ke tiyolyemankej?

⁸ ¿Keniuj ika totanemilil uelis tiknextiskej ke tiyolyemankej kemej Jesús? Komo tiyolyemankej, tikmatij ke amo tikpiaj tanauatil maj tikchiuakan seki taman. Amo kuali maj tikijtokan toni kinnamiki kiseliskej oksekin. Yejua ika amo tikinijijtouaj nion tiomeyolouaj ox kuali monejnemiltiaj (Luc. 6:37; Sant. 4:12). Amo no tiknemiliaj ke okachi titapaleuiaj ke oksekin porin okachi kuali ueli tikchiuaj teisa oso tikpiaj okachi tekimej itech inechikol Dios (Ecl. 7:16). Tayekananij akin yolyemankej amo no kinemiliaj ke okachi chiuanimej ke okseki tokniuan, ta kinemiliaj ke oksekin okachi tapaleuiaj ke yejuan (Luc. 9:48; Filip. 2:3).

⁹ Maj tikitakan ineskayo tokniuj Walter Thorn. Itech xiuit 1894 peuak tekiti kemej takalpanojkej. Sayoj ke miak xiujmej satepan, kiyoleujkej kampa itaixpantijkauan Jiova kiniskaltiayaj piomej itech se altepet tein poui Nueva York uan ompa peuak tekiti. Keman kinemiliaya ke kinamikia kichiujtos se tekit tein okachi moneki ke kinyekpias piomej, moyoliluiaya: “Tejua, talnextsin, ¿keyej timoueyichiua?” (xikonixtajtolti Isaías 40:12-15). ¡Kinextiaya ke semi yolyemanik!

10. 1) ¿Keniuj tiknextiaj ke tiyolyemankej ika tein tikijtouaj? 2) ¿Keniuj tiknextiaj ke tiyolyemankej ika tein tikchiuaj?

 ¹⁰ Komo tiyolyemankej, no tiknextiaj ika tein tikijtouaj (Luc. 6:45). Keman titajtouaj iniuan tokniuan, amo tiktayekanaltiaj tein uelini tikchiuanij oso tein kuali tikchiuaj (Prov. 27:2). Okachi kuali, tikinyolchikauaj ika tein kuali kichiuaj uan kualneskayomej tein kinextiaj (Prov. 15:23). No tiknextiaj ke tiyolyemankej ika tein tikchiuaj. Amo tiktemouaj maj techtelixmatikan oso maj timoueyichiuakan nikan taltikpak. Tikixtaliaj amo tikpiaskej miak taman itech tonemilis uan ijkon okachi uelis tiktekitiliskej Jiova. Uan no, ika miak pakilis tikchiuaj tein yeski tekit tein techmakaj (1 Tim. 6:6, 8). Uan tein okachi moneki, tiknextiaj ke tiyolyemankej ijkuak titatakamatij. Yejua ika tiktakamatij tein techiluia inechikol Jiova uan tayekananij (Heb. 13:17).

11. ¿Toni kijtosneki maj se teyolikneli?

¹¹ ¿Toni kijtosneki maj se teyolikneli? Komo titeyolikneliaj, tikinnextiliaj oksekin ke tikintasojtaj uan tiknekij tikinpaleuiskej. Netasojtalis techolinia maj titeyoliknelikan. Biblia kijtoua ke Jiova uan Jesús teyolikneliaj uan tetasojtaj (Luc. 1:78; 2 Cor. 1:3; Filip. 1:8). Se amaix kimelaua ke ijkuak Biblia kijtoua maj se teyolikneli, amo sayoj kijtosneki maj se kimachili tajyouilis tein kipanouaj oksekin, ta techolinia maj ininka timotekipachokan uan maj tikchiuakan teisa tein ika tikinpaleuiskej. Yejua ika, komo titeyolikneliaj, tiktemoskej tikchiuaskej tein kinpaleuis oksekin maj okachi kuali nemikan.

12. 1) ¿Keniuj Jesús kinextij ika tein kimachiliaya ke katka teyoliknelijkej? 2) ¿Keniuj kinextij Jesús ika tein kichiuak ke katka teyoliknelijkej?

¹² ¿Keniuj kinextij Jesús ke teyolikneliaya? Maj tikitakan eyi taman. Yekinika, kinextij ika tein kimachiliaya. Keman kiitak ke itasojikniuj María, uan oksekin kichokilijtoyaj Lázaro akin momikilijka, yejua iniuan chokak (xikonixtajtolti Juan 11:32-35). Biblia no kijtoua ke Jesús kinyoliknelij seki taltikpakneminij akin kiajsitoj (Mar. 6:34). Ojpatika, Jesús kinextij ke teyolikneliaya ika tein kichiuak. Kemej neskayot, iteiknelilis kiolinij maj tapaleui. Yejua ika oksepa kimakak nemilis iokichpil se siuat akin amo nemiaok itakauj, uan Lázaro (Luc. 7:11-15; Juan 11:38-44). Ijkon, Lázaro ueliskia kiselis tatiochiualis yas iluikak. Uan keman nejon taltikpakneminij kiajsitoj Jesús, iteyoliknelilis kiolinij maj “kinmachtia[ni] ika miak tataman tamachtilisme”. Nejon tapaleuij maj mopatani ininnemilis akin kikakkej. Ika nejin tikitaj ke Jesús amo sayoj kimachiliaya ke teyolikneliaya, ta kioliniaya maj kinpaleuiani akin monekia kiseliskej nepaleuil (Mat. 15:32-38; 20:29-34; Mar. 1:40-42).

13. ¿Keniuj Jesús kinextij ika itajtoluan ke teyolikneliaya? (Xikonita taixkopin ipeujyan tamachtilis.)

¹³ Uan expatika, Jesús kinextij ke katka teyoliknelijkej ika itajtoluan. Teyoliknelilis kiolinij maj kinnojnotsani oksekin ika netasojtalis, okachiok akin kintajyouiltijtoyaj. Keman Mateo ika tajtoj Jesús, kikuik tajtolmej tein kijtojka tanauatijkej Isaías: “Amo kipostekis nion se akat tein kixojxokolijkej  uan amo kiseuis tauiloni tein sayoj popokatok” (Is. 42:3; Mat. 12:20, TNM). ¿Toni kijtosneki nejin tajtolmej? Kinextia ke Jesús nion akin ika mauiltij. Keman tajtouaya, kichiuaya maj kuali momachilianij oksekin. Uan no, akin tajyouijtoyaj kintapouij tamachtilis tein kinmatiltiaya ke ueliskiaj kichiaskej tein kualtsin (Is. 61:1). Yejua kinyolseuij akin tajyouijtoyaj (Mat. 11:28-30). Kinyekiluij imomachtijkauan ke Jiova ininka motekipachouaya, hasta akin oksekin kinitayaj ke amo katkaj ueyichiuanimej (Mat. 18:12-14; Luc. 12:6, 7).

14. ¿Keniuj uelis tiknextiskej ika tein tikmachiliaj ke titeyolikneliaj?

¹⁴ Komo tiknekij titeyolikneliskej kemej Jesús, tiknextiskej ika tein tikmachiliaj. Biblia techiluia ke moneki timochikauaskej tikinnextiliskej netasojtalis oksekin, maski kemansa techouijmakas. Nejon netasojtalis poui iuan “chipauak talnamikilis” tein moneki tikpiaskej akin tikchiuaj kemej Cristo (xikonixtajtolti Colosenses 3:9, 10, 12). ¿Keniuj uelis tiknextiskej netasojtalis? Biblia kijtoua ke moneki tikiniluiskej oksekin keniuj kuali tikinitaj (2 Cor. 6:11-13). Moneki tikyekkakiskej keman aksa techtapouia keniuj momachilia uan tein kitekipachoua (Sant. 1:19). Uan ompa moneki maj timotajtanikan: “Komo nejua ijkon nimoajsiskia, ¿keniuj nimomachiliskia? ¿Keniuj monekiskia maj nechpaleuikan?” (1 Ped. 3:8).

15. ¿Toni uelis tikchiuaskej uan ijkon tikinpaleuiskej akin tajyouiaj oso akin momikilij se akin kitasojtayaj?

¹⁵ No tiknextiaj ika tein tikchiuaj ke titeyolikneliaj. Teyoliknelilis techolinis maj tikinpaleuikan oksekin, uan okachi akin tajyouiaj oso akin momikilij se akin kitasojtayaj. ¿Keniuj uelis tikinpaleuiskej? Romanos 12:15 kijtoua: “Ximochoktijtiyakan iuan nekes ten moyolkokoaj uan chokaj”. Miakpa, taltikpakneminij moneki maj tikinyolseuikan, amo maj tikiniluikan keniuj kimelauaskej kuejmolmej tein kipiaj. Moneki maj aksa ininka motekipacho uan maj kinkaki. Se tokniuj siuat kijtoua ke ijkuak isiuapil momikilij, tokniuan yajkej ichan uan iuan chokakej. Semi kitasojkamati maj  kiyolseuianij. No tiknextiaj ke titeyolikneliaj keman tikchiuaj teisa tein kinpaleuis oksekin. Xa se tokniuj siuat akin amo nemiok itakauj moneki maj kipaleuikan maj kiyektali teisa kalijtik. Oso xa se tokniuj akin xiuejya moneki maj kiuikakan nechikolmej, itech tanojnotsalis oso iuan tapajtijkej. Uelis tikintelpaleuiskej oksekin maski amo uejueyi taman tein tikchiuaskej (1 Juan 3:17, 18). Sayoj ke okachi tiknextiaj ke tikinyolikneliaj oksekin keman titanojnotsaj nochi tein tiuelij. Yejua nejon tein okachi uelis ika tikinpaleuiskej oksekin akin kipiaj kuali ininyolo.

16. ¿Toni uelis tikiniluiskej akin tayokoxtokej uan moyolkokojtokej?

¹⁶ No tiknextiaj ika totajtoluan ke titeyolikneliaj. Biblia techiluia maj tikiniluikan tein kinyolseuis akin tayokoxtokej uan moyolkokojtokej (1 Tes. 5:14). ¿Toni uelis tikiniluiskej? Uelis tikinmatiltiskej ke semi ininka timotekipachouaj. No uelis tikinpaleuiskej maj kiitakan kualtsitsin kualneskayomej tein kipiaj uan maj tikinyolchikauakan keman tikitaskej tein kuali tein kichiuaj. Uelis tikinelnamiktiskej ke pouij itech nechikol porin Jiova tel kuali kinita (Juan 6:44). Uelis tikiniluiskej tein kinpaleuis maj senkis kineltokakan ke Jiova semi ininka motekipachoua itekitikauan akin tajyouiaj uan kinekij mosenkauaskej (Sal. 34:18). Totajtoluan tein kinextiaj teyoliknelilis uelis kintelpaleuis akin moneki maj kinyolseuikan (Prov. 16:24).

17, 18. 1) ¿Toni kichia Jiova maj kichiuakan tayekananij? 2) ¿Toni tikitaskej itech okse tamachtilis?

¹⁷ Jiova kineki maj tayekananij kinnextilikan teyoliknelilis tokniuan (Hech. 20:28, 29). Moneki kinmachtiskej uan kinyolchikauaskej (Is. 32:1, 2; 1 Ped. 5:2-4). Amo kitaliaj tanauatilmej tein ika kinyekanaskej, nion kinchikaujkauiaj maj kitekitilikan Jiova okachi ke tein uelij, ta kinekij maj tokniuan yolpakikan. Takuaujtamatij ke kitasojtaj Jiova uan mochikauaj kitekitiliskej nochi tein uelij (Mat. 22:37).

¹⁸ Komo tiknemiliaj keniuj Jesús katka yolyemanik uan teyoliknelijkej techolinis maj no ijkon tikchiuakan. Itech okse tamachtilis tikitaskej keniuj uelis timochiuaskej tiyolchikaujkej uan kuali titaixpejpenaskej kemej Jesús.