1. ¿Toni kineki Jiova maj tikchiuakan?

JIOVA kiita ke netasojtalis tein amo tami oso tein amo tekaua semi moneki (Os. 6:6). Uan kineki maj itekitikauan no ijkon kiitakan. ToDios kiluij tanauatijkej Miqueas maj tanauatiani maj tikpatiuitakan netasojtalis tein amo tami (Miq. 6:8, nota). Sayoj ke achto moneki tikmatiskej toni netasojtalis tein amo tami.

2. ¿Toni netasojtalis tein amo tami?

² La Biblia. Traducción del Nuevo Mundo kipia tajtolmej “netasojtalis tein amo tami” kemej doscientos treintajpa. ¿Uan toni netasojtalis tein amo tami? Itech glosario tein kipia nejin Biblia moijtoua: “Yejua netasojtalis tein tikpialiaj aksa porin ijkon tikiluijkej, porin amo tiknekij tikauaskej uan porin tiknekij tiksentokaskej tiktasojtaskej. Miakpa, yejua netasojtalis tein Dios kinpialia taltikpakneminij, sayoj ke kemansa se taltikpaknenkej no kinextilia nejin netasojtalis okse taltikpaknenkej”. Jiova yejuatsin akin okachi kinextia nejin netasojtalis. Itech nejin tamachtilis tikitaskej keniuj Jiova kinnextilia taltikpakneminij netasojtalis tein amo tami, uan itech okse tamachtilis tikitaskej keniuj itekitikauan no uelis kinextiskej nejin netasojtalis.

3. ¿Toni kiluij Jiova Moisés?

³ Tepitsin satepan ke israelitas kiskej Egipto, Jiova kinojnotsak Moisés de itokay uan ikualneskayouan. Kiluij: “Jiova, Jiova, se Dios teiknelijkej, amo niman kualani uan inetasojtalis tein amo tami semi ueyi uan nochipa kijtoua tein melauj, kinnextilia miakej ueyi netasojtalis tein amo tami, kitapojpoluia  akin mopoloua, akin kitapanauilia tanauatil uan akin tajtakolchiua” (Éx. 34:6, 7). Ika nejin kualtsitsin tajtolmej, Jiova kimatiltij Moisés se taman tein semi kipia ipatiuj. Maj tikitakan toni.

4, 5. 1) ¿Toni kijtoj Jiova ika inetasojtalis tein amo tami? 2) ¿Katiyejua netajtanilmej tiknankilitij?

⁴ Jiova amo sayoj kijtoj ke kipia netasojtalis tein amo tami, ta kijtoj ke nejon netasojtalis “semi ueyi”. Itech Biblia no ixnesi nejin tanemilil itech okseki chikome tajkuilolmej (Núm. 14:18; Neh. 9:17; 13:22; Sal. 86:15; 103:8; Joel 2:13; Jon. 4:2). Uan itech nochi nejin tajkuilolmej ika tajtoua Jiova, amo taltikpakneminij. ¿Melauj ke semi teyolnotsa maj Jiova semi ika tajto inetasojtalis tein amo tami? Ika nejin tikitaj ke Jiova semi kipatiuita nejin kualneskayot. * Yejua ika tekiuaj David kijtoj: “Jiova, monetasojtalis tein amo tami ajsi iluikak. NoDios, semi kipia ipatiuj monetasojtalis tein amo tami. Moajtapaltampa mopaleuiaj taltikpakneminij” (Sal. 36:5, 7). Uan tejuan, ¿no tikpatiuitaj inetasojtalis Dios tein amo tami ijkon kemej David kipatiuitaya?

⁵ Maj tiknankilikan ome netajtanilmej tein techpaleuis maj okachi tikajsikamatikan toni kijtosneki netasojtalis tein amo tami: ¿akonimej kinnextilia Jiova netasojtalis tein amo tami? uan ¿keniuj techpaleuia nejon netasojtalis?

6. ¿Akonimej kinnextilia Jiova netasojtalis tein amo tami?

⁶ ¿Akonimej kinnextilia Jiova netasojtalis tein amo tami? Biblia kijtoua ke uelis tiktasojtaskej oso tikpatiuitaskej miak taman, kemej neskayot, “tamelaualis”, “taixmatilis”, “vino uan aceite” uan “tamatilis” (Prov. 12:1; 21:17; 29:3). Sayoj ke netasojtalis tein amo tami sayoj se kinnextilia taltikpakneminij, amo keman se kinextilia seki taman kemej tein moijtoj. Sayoj ke Jiova amo akin yeski kinextilia netasojtalis tein amo tami, ta sayoj akin semi kuali mouikaj iuan. ToDios amo keman kinkaua akin kuali iuan mouikaj. Kiixtalijtok maj satepan kualtsin nemikan uan nochipa kintasojtas.

7. ¿Keniuj kinnextiliani Jiova netasojtalis nochin taltikpakneminij?

⁷ Jiova kinnextiliani netasojtalis nochin taltikpakneminij. Jesús kiluij se takat akin monotsaya Nicodemo: “Dios semi kintasojtak [nochi] in taltikpakuani. Ika ya nojon Yejuatsin kualtitanik Iyojtsin Ikonetsin de Dios  para ma nochi ne ten iuantsin takuautamatiske, yejuan nojonkes ma amo ixpoliuikan. Ta, ma kipiakan ne yek nemilis nachipa” (Juan 3:1, 16; Mat. 5:44, 45).

8, 9. 1) ¿Keyej Jiova kinnextilia itekitikauan netasojtalis tein amo tami? 2) ¿Toni tikitaskej itech okseki párrafos?

⁸ Kemej tikitakejya, Jiova kinnextilia inetasojtalis tein amo tami sayoj akin semi kuali mouikaj iuan, tein kijtosneki, itekitikauan. Tikajsikamatij nejin ika tein kijtojkej tekiuaj David uan tanauatijkej Daniel. Kemej neskayot, David kijkuiloj: “Xiksentoka xikinnextili monetasojtalis tein amo tami akin mitsixmatij” uan “netasojtalis tein amo tami tein Jiova kinpialia akin kimoujkatokaj uejkauas nochipaya”. Uan Daniel kijtoj: “Jiova, Dios akin melauak, akin semi ueyi uan ueyichiujkej, akin [...] kinnextilia netasojtalis tein amo tami akin kitasojtaj uan kitakamatij itanauatiluan” (Sal. 36:10; 103:17; Dan. 9:4). Kemej tikitaj, Jiova kinnextilia itekitikauan netasojtalis tein amo tami porin kiixmatij, kimoujkatokaj, kitasojtaj uan kitakamatij itanauatiluan. Jiova sayoj kinnextilia netasojtalis tein amo tami akin kiueyichiuaj kemej yejuatsin kiyolpaktia.

⁹ Achto ke peuaskia tiktekitiliskej Jiova, yejuatsin ipa techtasojtayaya ijkon kemej kintasojta nochin taltikpakneminij (Sal. 104:14). Sayoj ke keman peuak tikueyichiuaj, no peuak technextilia inetasojtalis tein amo tami. Tein melauj, Jiova kiniluia akin kitekitiliaj: “Nonetasojtalis tein amo tami amo mitskauas” (Is. 54:10). Ika tein David kipanok itech inemilis, kiitak ke melauj nejin tajtolmej: “Jiova moaxkatilis akin amo kikaua” (Sal. 4:3). Keman tikitaj ke Jiova techpialia nejin netasojtalis, ¿toni monekiskia tikchiuaskej? Se salmista kijtoj: “Akin tamatkej kielnamikis nejin uan itech tanemilis keniuj Jiova kinextiani netasojtalis tein amo tami” (Sal. 107:43). Nejin tayolmajxitilis Jiova kitemaka. Yejua ika, maj tikitakan eyi taman kemej techpaleuia inetasojtalis tein amo tami.

10. ¿Keniuj techpaleuia keman tikmatij ke inetasojtalis Dios tein amo tami uejkaua nochipaya? (Salmo 31:7).

¹⁰ Inetasojtalis Dios tein amo tami uejkaua nochipaya. Nejin tanemilil moijtoua itech 26 versículos tein kipia Salmo capítulo 136. Yekinika  versículo kijtoua: “Xiktasojkamatilikan Jiova porin yejuatsin yolkuali; inetasojtalis tein amo tami uejkaua nochipaya” (Sal. 136:1). Itech versículos 2 hasta 26 miakpa moijtoua nejin tajtolmej: “Porin inetasojtalis tein amo tami uejkaua nochipaya”. Keman tikixtajtoltiaj Salmo capítulo 136, tikmoujkaitaj ke Jiova miak taman kemej kinextia inetasojtalis tein amo tami uan nochipa kichiua. Tajtolmej “porin inetasojtalis tein amo tami uejkaua nochipaya” techmatiltia ke netasojtalis tein Dios kinpialia akin kitekitiliaj, amo mopata. Semi techyolchikaua tikmatiskej ke Jiova amo kinkaua itekitikauan. Yejuatsin nochipa kinpaleuia, okachiok keman kipanouaj ouijkayomej. Keniuj techpaleuia: Keman tikmatij ke Jiova amo techkaua, tiyolpakij uan techmaka chikaualis tein techpaleuia maj titaxikokan keman tikpiaj ouijkayomej uan maj tiksentokakan tiktekitilikan (xikonixtajtolti Salmo 31:7).

11. Kemej kijtoua Salmo 86:5, ¿toni kiolinia Jiova maj tetapojpolui?

¹¹ Inetasojtalis Dios tein amo tami kiolinia maj tetapojpolui. Keman Jiova kiita ke akin tajtakolchiuak moyolnonotsa uan mochikaua mopatas, inetasojtalis tein amo tami kiolinia maj kitapojpolui. Keman David ika tajtoj Jiova itech se salmo, kijtoj: “Amo techchiuiliani tein technamiki ika totajtakoluan, nion techualkuiliani tein technamiki ika tonepololuan” (Sal. 103:8-11). Kemej David tajtakolchiujka, kimatia ke se taltikpaknenkej akin kikuejmoloua itanemilil semi amo kuali momachilia. Sayoj ke no kimatia ke Jiova ‘kineki tetapojpoluis’. Itech se netataujtil, David kijtoj toni kiolinia Jiova maj tetapojpolui (xikonixtajtolti Salmo 86:5). Kemaj, Jiova tetapojpoluia porin inetasojtalis tein amo tami semi ueyi.

12, 13. ¿Toni techpaleuis komo amo kuali timomachiliaj porin achto titajtakolchiujkaj?

¹² Komo amo kuali timomachiliaj porin titajtakolchiujkej, semi kuali, porin nejon uelis kichiuas maj timoyolnonotsakan uan maj timopatakan. Sayoj ke seki itekitikauan Dios kisentokaj amo kuali momachiliaj porin achto tajtakolchiujkaj. Kisentokaj kinemiliaj ke Jiova amo keman kintapojpoluis maski kitajtanijkejya maj kintapojpolui uan  amo kichiuajok tein amo kuali. Komo tejuatsin ijkon tionmomachilia, semi mitsonpaleuis komo tikonajsikamati ke Jiova kineki mitsonnextilis inetasojtalis tein amo tami.

¹³ Keniuj techpaleuia: Maski titajtakolejkej, ueli tiktekitiliaj Jiova ika yolpakilis uan totanemilil amo techkuejmoloua. ¿Keyej? Porin “iesyotsin de Jesucristo Ikonetsin Dios, yejua ne techchipautinemi de nochi totajtakol” (1 Juan 1:7). Komo amo kuali timomachiliaj porin techyoltilana teisa tein amo kuali, maj tikelnamikikan ke Jiova kineki kintapojpoluis akin moyolnonotsaj. Maj tikitakan toni kijtoj David keman ika tajtoj ke Jiova tetapojpoluia uan ke kinextia netasojtalis tein amo tami. Yejua kijkuiloj: “Netasojtalis tein amo tami tein kinpialia akin kimoujkatokaj semi ueyi, ijkon kemej iluikak semi uejka moajsi ke taltikpak. Uejka kitalij totajtakoluan, ijkon kemej ueuejka moajsij tonalkisayampa uan tonalkalakyampa” (Sal. 103:11, 12). Kemej tikitaj, Jiova kineki techtapojpoluis (Is. 55:7).

14. ¿Toni kijtoj David keman ika tajtoj inetasojtalis Dios tein amo tami?

¹⁴ Inetasojtalis Dios tein amo tami kimatampauia tokuali uikalis iuan. Itech se netataujtil, David kiluij Jiova: “Tejua tinechmatampauia, tinechpaleuis keman nikpias ouijkayomej. Tikchiuas maj nimoajsi iniuan taltikpakneminij akin tsajtsij ika yolpakilis porin titemakixtia”. Uan no kijtoj: “Akin takuaujtamati iuan Jiova kiyoualoua inetasojtalis tein amo tami” (Sal. 32:7, 10). Ne uejkauj, tepamit tein kiyoualouaya se altepet kinmatampauiaya akin ompa nemiaj, porin amo uelia kalakiaj akin kintauelitayaj. No ijkon, inetasojtalis Jiova tein amo tami kemej yeskia se tepamit tein techmatampauia, porin techpaleuia maj tiksentokakan kuali timouikakan iuan. Uan no, kemej Jiova techpialia netasojtalis tein amo tami, kichiua maj timotokikan iuan (Jer. 31:3).

15. ¿Keniuj inetasojtalis Jiova tein amo tami kemej yeskia se nepaleuil uan kampa se momatampauia?

¹⁵ Ika okse neskayot, David kinextij keniuj Dios kinmatampauia itekitikauan. Yejua kijkuiloj: “Dios nechpaleuis, Dios akin nechnextilia netasojtalis tein amo tami”. Uan no kijtoj: “Yejua nonetasojtalis tein amo tami uan kampa nimomatampauia, nonepaleuil uan akin nechmakixtia, noescudo uan kampa nimopaleuia” (Sal. 59:17; 144:2). ¿Keyej kijtoj David ke inetasojtalis Jiova tein amo tami kemej yeskia se nepaleuil uan kampa se momatampauia? Porin maski kampa yeski tinemiskej, komo tiksentokaj tiktekitiliaj Jiova, techmakas tein techpaleuis maj tiksentokakan kuali timouikakan iuan. Salmo capítulo 91 no ijkon techajsikamatiltia. Akin kijkuiloj kijtoj: “Nikiluis Jiova: ‘Tejua tinonepaleuil uan kampa nimomatampauia’” (Sal. 91:1-3, 9, 14). Moisés no kijtoj se neskayot kemej nejin tein ika kinextij ke Jiova techmatampauia (Sal. 90:1, nota). Tein melauj, tepitsin achto ke momikiliskia, kijtoj okse taman tein semi kualtsin: “Dios uejkaujya se nepaleuil; imauan tein nochipa tepaleuiaj mitsuikaj” (Deut. 33:27). ¿Toni techmachtiaj tajtolmej “imauan tein nochipa tepaleuiaj mitsuikaj”?

16. ¿Toni ome tatiochiualismej tikpiaj? (Salmo 136:23).

¹⁶ Keman tiktemouaj nepaleuil itech Jiova, titakuaujtamatij ke kuali tietoskej. Maski ijkon, kemansa xa amo kuali timomachiliskej uan timotayokoltiskej. Keman ijkon timomachiliskej, ¿keniuj techpaleuis Jiova? (Xikonixtajtolti Salmo 136:23). Techajokuis ika imauan ika miak netasojtalis (Sal. 28:9; 94:18). Keniuj techpaleuia: Keman tikmatij ke Jiova nochipa techpaleuis, techelnamiktia ome tatiochiualismej tein tikpiaj. Yekinika, ke maski kampa yeski tinemiskej tikpiaj kani uelis timopaleuiskej. Uan ojpatika, ke toTajtsin Jiova semi techtasojta.

17. ¿Itech toni uelis titakuaujtamatiskej? (Salmo 33:18-22).

¹⁷ Kemej tikitakejya, keman tikpanouaj ouijkayomej uelis titakuaujtamatiskej ke Jiova techpaleuis maj tiksentokakan kuali timouikakan iuan (2 Cor. 4:7-9). Tanauatijkej Jeremías kijtoj: “Ayamo tiixpoliuij porin Jiova techpialia netasojtalis tein amo tami, porin teiknelilis tein technextilia amo keman tami” (Lam. 3:22). Uelis titakuaujtamatiskej ke Jiova kisentokas technextilis inetasojtalis tein amo tami porin ijkon kemej kijtoj se salmista, “Jiova kinita akin kimoujkatokaj, akin kichiaj maj kinnextili inetasojtalis tein amo tami” (xikonixtajtolti Salmo 33:18-22).

18, 19. 1) ¿Toni tiknekij tikelnamikiskej? 2) ¿Toni tikitaskej itech okse tamachtilis?

¹⁸ ¿Toni tiknekij tikelnamikiskej? Achto ke peuaskia tiktekitiliskej Jiova, yejuatsin ipa techtasojtayaya, ijkon kemej kintasojta nochin taltikpakneminij. Sayoj ke keman peuak tikueyichiuaj, no peuak technextilia inetasojtalis tein amo tami. Nejon netasojtalis kiolinia maj techajokui ika imauan uan maj techyekpia. Nochipa techpaleuis maj kuali timouikakan iuan, uan kichiuas maj kualtsin tinemikan ijkon kemej kiixtalijtok. Yejuatsin kineki maj kualtsin tinemikan (Sal. 46:1, 2, 7). Yejua ika, maski tein yeski ouijkayot tikpanoskej, Jiova techmakas chikaualis tein techpaleuis maj tiksentokakan kuali timouikakan iuan.

¹⁹ Tikitakejya keniuj Jiova kinnextilia itekitikauan inetasojtalis tein amo tami, uan kichia maj yejuan no monextilikan nejon netasojtalis. Itech okse tamachtilis tikitaskej keniuj uelis timonextiliskej netasojtalis tein amo tami oso tein amo tekaua.