¿Tlake kinekij kichiuasej mokoneuaj kema amo tleno kichiuaj: kitlachilisej videos o tlapouasej? ¿Tlake timoiljuia kitlapejpenisej: se celular o se amochtli?

 Ipan miak xiuitl, tlapoualistli moijixnamiktok ika miak tlamantli, achtoui ika televisión uan teipa ika sekinok tlamantli tlen nesi uan tlen mochiua ipan internet. Jane Healy ipan iamoch tlen 1990 Endangered Minds (Ayokmo ixtlamatisej), kiijtok: “Uelis teipa maseualmej ayokmo kinekisej tlapouasej”.

 Ipan nopa tonali, uelis moiljuiyayaj maseualmej nochipa kuali tlapouaskiaj, uan nama, 30 xiuitl teipa, katli tlamachtiaj ipan se keskij altepemej kampa tlauel motekiuia internet, kiijtouaj nama telpokamej amo kuali tlapouaj kej uejkajkia.

Ipan ni tlamachtili tikitasej:

•  ¿Kenke moneki tlapouasej konemej?

•  ¿Kenijkatsa uelis tijpaleuis mokone ma tlapoua?

•  Tlen kiijtouaj sekinok tetajmej

•   Kema titlapouas kichiuas ximonejneuili. Kema se konetl kipoua se tlapoualistli, katli kiijkuilok san kiijtoua se keski tlamantli uan nopa konetl moneki monejneuilis kenijkatsa panotiajki. Se neskayotl, ¿kenijkatsa elij katli itstokej nopaya? ¿Kenijkatsa kakisti inintoskak? ¿Kanke uan kenijkatsa eli kampa itstoyaj?

   Se tenaj katli itoka Laura kiijtoua: “Kema tikitaj películas o videos, tikitaj tlen seyok maseuali ya monejneuilik. Maske kiampa pano, tlauel ipati tlaj ta titlapoua pampa moselti uelis timoiljuis tlen pano ipan nopa tlapoualistli”.

•   Kema konemej tlapouaj tlauel kinpaleuia ipan ininnemilis. Kema se konetl tlapoua, ueli kiixnamiki kuesoli uan kisenkaua. Nojkia, kema tlapoua moneki amo moiljuis ipan sekinok tlamantli, nopa kipaleuis ma kipia iyolo, ma monauati uan ma kitekipacho tlen kinpano sekinok.

   ¿Ma kitekipacho tlen kinpano sekinok? ¡Kena! Se keskij ixtlamatinij kiijtouaj kema se konetl ika yolik kipoua se tlapoualistli uan moiljuia tlen pano, ueli kiyolmati tlen kinpano maseualmej katli nopaya nesij. Nopa kipaleuis ma kitekipacho tlen kinpano sekinok ipan ininnemilis.

•   Kema se konetl tlapoua kipaleuia ma monejneuili. Kema ika yolik titlapouaj uan tlaj tikompauiaj, techpaleuia ma tijkuamachilikaj tlake kinejki techmachtis katli kiijkuilok. Kema kiampa tijchiuaj uan ika yolik titlapouaj, techpaleuia ma tikilnamikikaj tlen tijpojkej uan ma tijmatikaj kenijkatsa tijchiuasej ipan tonemilis (1 Timoteo 4:15).

   Se tetaj katli itoka Joseph kiijtoua: “Kema titlapouas, uelis tikitas tlamantli tlen ya tijmati uan timoiljuis tlake mitsmachtia. Uan tlaj tikitas películas o videos, amo mitspaleuis timoiljuis nopa tlamantli”.

 Uelis tikijtosej: Maske nopa videos uan sekinok tlamantli tlen nesi ipan internet uelis techpaleuis, amo kinpaleuis konemej katli amo kinekij tlapouasej o amo tlapouaj.

•   Nimantsi xijpeualti. Chloe, katli kipia omej ikoneuaj, kiijtoua: “Kema ayamo tlakatiyaya tokone, pejki tijpouiliaj se amochtli. Tlauel techpaleuik kiampa tijchiuasej pampa teipa kipaktik tlapouas uan nama mojmostla tlapoua”.

   Texto tlen mitspaleuis: “Kema tikonetsi tieliyaya, tijmatiyaya nopa Tlajkuiloli tlen tlatsejtseloltik” (2 Timoteo 3:15).

•   Xijpia ipan mochaj tlen uelis kipouasej. Nochipa xijpia amochtli tlen uelis kipouasej, kiampa mokoneuaj amo ouij kimatis tlapouasej. Tamara, katli kinpia nauij ikoneuaj, kiijtoua tlen uelis tijchiuasej: “Xijtemo amochtli tlen uelis kipaktis mokone uan xijtlali nechka kampa kochi”.

   Texto tlen mitspaleuis: “Xijnextili mokone kema noja pilsiltsi para ma yaui ipan nopa ojtli tlen [...] [kinamiki]. Uan kema yajaya ueuejtias noja nopano monejnemiltis” (Proverbios 22:6).

•   Xikijto kema tijtekiuis internet. Se tetaj katli itoka Daniel, kiniljuia tetajmej amo ma kitekiuikaj internet se tiotlak. Ya kiijtoua: “Timomajtoyaj se tiotlak ipan se semana amo tijtlachilisej televisión. Ipan nopa tiotlak tijchiuayayaj kampeka titlapouasej sentik o toselti”.

   Texto tlen mitspaleuis: “Nijneki xijmatikaj kejatsa inkitlapejpenisej tlen nelia kuali” (Filipenses 1:10).

•   Xikinmachti ika tlen ta tijchiua. Karina, katli kinpia omej ikoneuaj, kiijtoua: “Kema tikinpouilis mokoneuaj se amochtli, xijchiua ika pakilistli uan kejuak tikita tlen pano. Tlaj ta mitspaktia titlapouas, uelis mokoneuaj nojkia kinpaktis tlapouasej”.

   Texto tlen mitspaleuis: “Xijpoua iTlajtol toTeko para nochi kikakisej” (1 Timoteo 4:13).

 Maske tijmatij amo nochi konemej kinpaktis tlapouasej, kema kinitasej inintatauaj kinpaktia, uelis tlauel kinpaleuis. David, katli kinpia omej isiuapiljuaj, kichijki se tlamantli. Ya kiijtoua: “Nimosentlalik nijpouas tlen inijuantij kipouayayaj pampa nijnekiyaya nijmatis tlen kinpaktia, kiampa nochipa tijmatiyayaj tlake tikijtosej. Sentik titlapouayayaj. ¡Uan tlauel techpaktiyaya!”.