1, 2. ¿Tlake kichijki Jonatán maske amo yaya tlanauatiskia?

JONATÁN tlauel kipaktik tlen David kichijki pampa amo majmauiyaya. David kimiktijtoya nopa uejkapantik tlakatl Goliat uan ‘itsonteko’ kiuikilik tlanauatijketl Saúl, katli eliyaya Jonatán itata (1 Sam. 17:57). Jonatán temachtli kimatiyaya toTeotsij kipaleuiyaya David. Nopa omej tlakamej nelia tlauel kuali mouampojchijkej. Kiijtojkej nochipa moikneliskiaj uan amo kema motlauelkauaskiaj (1 Sam. 18:1-3). Jonatán nochipa kiiknelik David, kipaleuik uan amo kema kitlauelkajki.

² Maske Jonatán eliyaya ikone tlanauatijketl Saúl uan yaya kinamikiyaya tlanauatis, Jehová kiijtok amo yaya tlanauatiskia uan kitlapejpenik David. Jonatán nochipa kipaleuik David maske yaya amo tlanauatiskia. Uan kema Saúl kinekiyaya kimiktis David, Jonatán tlauel motekipachok. Ya kimajtoya David motlatijtoya ipan uaktok tlali, nechka Hores, yeka yajki kiita uan kiyolchikauato, kiiljuik nojua ma motemachi ipan  Jehová. Jonatán kiiljuik David: “Amo ximajmaui, pampa notata Saúl axuelis mitsasis. Ta tielis titlanauatijketl ipan tlali Israel. Uan na niitstos mouaya uan nielis motemach” (1 Sam. 23:16, 17).

3. ¿Kenke techpaktia tlen Jonatán kichijki? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl).

³ Tojuantij tlauel techpaktia tlen kichiuaj maseualmej katli amo kema tetlauelkauaj pampa teikneliaj. Uan kema timoiljuiaj ipan Jonatán, ¿techpaktia tlen kichijki san pampa nochipa kipaleuik David uan amo kema kitlauelkajki? Amo. Techpaktia tlen kichijki pampa ya nochipa kinextik san Jehová tlauel kitlepanitayaya uan amo kema kitlauelkauaskia. Yeka amo kema kitlauelkajki David uan amo kikualankaitak. Uan nojkia kipaleuik ma motemachi ipan Jehová. Nopa omej tlakamej amo kema kitlauelkajkej Jehová uan nochipa moiknelijkej. Inijuantij kichijkej tlen kiijtojtoyaj: “ToTeko [Jehová] ma itsto touaya uan ika tokoneuaj para nochipa” (1 Sam. 20:42).

4. 1) ¿Tlake kichiua tlauel ma tiyolpakikaj uan kuali ma tijyolmatikaj? 2) ¿Tlake tikixtomasej ipan ni tlamachtili?

⁴ Tojuantij nojkia moneki tikiniknelisej uan amo kema tikintlauelkauasej tochampoyouaj, touampoyouaj uan toikniuaj katli itstokej ipan tlanechikoli (1 Tes. 2:10, 11). Maske tlauel ipati tijchiuasej nopa, tlauel moneki san Jehová tijnextilisej tlauel tikikneliaj uan amo tijtlauelkauasej, pampa yaya kichijki ma tiitstokaj (Apoc. [Rev.] 4:11). Kema amo tijtlauelkauaj Jehová, tlauel tiyolpakij uan kuali tijyolmatij. Yeka moneki nochipa tijtekipanojtosej toTeotsij maske kemantika onkas tlaouijkayotl. Ma tikitakaj ipan ni tlamachtili kenijkatsa techpaleuia tlen Jonatán kichijki. 1) Kema timoiljuiaj se akajya katli kitekimakatokej amo kinamiki tijtlepanitasej, 2) kema monekis tijtlapejpenisej ajkia kinamiki tijtlepanitasej uan amo tijtlauelkauasej, 3) kema se toikni katli kipia tlanauatili techchiuilia se tlamantli tlen amo kuali, uan 4) kema tijmatij ouij tijchiuasej tlen tikijtojkej.

5. ¿Kenke israeleuanij ouij kimatiyayaj kuali kitekipanosej Jehová?

⁵ Jonatán uan israeleuanij amo kuali itstoyaj. Tlanauatijketl Saúl ayokmo tlaneltokayaya, yeka Jehová ayokmo kuali kiitayaya (1 Sam. 15:17-23). Maske amo kineltokayaya, Jehová nojua kikajki ma tlanauati miak xiuitl. Yeka pampa nopa tlanauatijketl kichiuayaya tlen amo kuali, israeleuanij ouij kimatiyayaj kuali kitekipanosej Jehová (1 Crón. 29:23).

6. ¿ Kenijkatsa tijmatij Jonatán amo kema kitlauelkajki Jehová?

⁶ ¿Kenijkatsa tijmatij Jonatán amo kema kitlauelkajki Jehová? Kema itata Saúl ayokmo kineltokak toTeotsij, Jonatán kichijki se keski tlamantli tlen kinextik amo kitlauelkauaskia toTeotsij (1 Sam. 13:13, 14). Se tonali, filisteaeuanij kinekiyayaj kinteuisej israeleuanij uan kipixtoyaj 30,000 carros tlen ika kinteuiskiaj. Saúl san kinpixtoya 600 tlateuianij uan san ya iuaya Jonatán kipixtoyaj tlen ika tlateuiskiaj. Jonatán amo majmajki pampa kiilnamikiyaya tlen tlajtolpanextijketl Samuel kiijtojtoya: “ToTeko axinmechtlauelkauas inisraelitamej pampa yaja tlauel ueyi” (1 Sam. 12:22). Yeka kiiljuik se itlateuijka: “Axtleno ouij para ya. Intla yajaya  kinekis ma tikintlanikaj tokualankaitakauaj uan techpaleuis, uelis tikintlanisej yonke axtimiak[ej] o san se omej tiitstokej”. Uajka ya uan itlateuijka yajkej kinteuitoj uan kinmiktijkej 20 filisteaeuanij. Ni kinextia Jonatán tlauel motemachiyaya ipan Jehová uan yeka kiteochijki. Jehová kichijki chikauak ma mojmolini tlali uan filisteaeuanij tlauel momajmatijkej uan inijuantij pejkej momiktiaj. Kiampa israeleuanij kintlankej (1 Sam. 13:5, 15, 22; 14:1, 2, 6, 14, 15, 20).

7. ¿Kenijkatsa Jonatán kiitayaya itata?

⁷ Maske Saúl ayokmo kineltokayaya toTeotsij, Jonatán nojua kitlepanitayaya kema monekiyaya. Se tonali, tlateuik iuaya itata uan kiampa kinmanauijkej toTeotsij itekipanojkauaj (1 Sam. 31:1, 2).

8, 9. ¿Kenijkatsa tijnextiaj tikintlepanitaj katli kipiaj tlanauatili?

⁸ Kej Jonatán, tojuantij nojkia uelis tijnextisej tijtlepanitaj Jehová tlaj tikinneltokasej tlanauatianij. Jehová kinkajtok ni “tekiuejmej” ma technauatikaj, yeka kinamiki tikintlepanitasej (xijpoua Romanos 13:1, 2). Nochi tlanauatianij moneki tikintlepanitasej, maske sekij amo kichiuaj tlen xitlauak uan maske timoiljuiaj amo kinamiki tikintlepanitasej. Moneki tikintlepanitasej nochi maseualmej katli Jehová kintekimakatok o kinmakatok tlanauatili (1 Cor. 11:3; Heb. 13:17).

 ⁹ Olga, se toikni katli eua Sudamérica, kinextik kitlepanitayaya Jehová pampa nochipa kitlepanitak iueue maske kitlaijiyouiltiyaya ^[1] (xikita nopa nota kampa tlami ni tlamachtili). Pampa ni toikni kitekipanoua Jehová, kemantika iueue amo kinojnotsayaya o kiyolkokouayaya ika tlen kiiljuiyaya. Kiiljuik kikauaskia uan kinuikaskia ikoneuaj. Olga amo kema kiiljuik “tlen axkuali”. Ya kichijki kampeka nochipa kichiuas tlen kuali. Kitlamakayaya iueue, kitlachikueniyaya uan nojkia kinmokuitlauiyaya ikoneuaj (Rom. 12:17). Nojkia, kema iueue yauiyaya kinpaxaloua ichampoyouaj uan iuampoyouaj, ya yauiyaya iuaya. Se tonali, kema iyextaj mijki, Olga kikualchijchijki nochi tlen monekiyaya uan kiampa yaskiaj kampa kiixpiaskiaj ipan seyok altepetl. Pampa kiixpixkej ipan se iglesia, ya mochixki kalteno. Teipa, kema panotoya miak xiuitl, iueue ayokmo tlauel kitlaijiyouiltiyaya. Ayokmo kiampa kichijki pampa Olga nochipa kipixki iyolo uan nochipa kitlepanitak. Nama, kema Olga yaui tlanechikoli iueue kiuika uan kiiljuia nochipa ma yaui. Uan kemantika nojkia mokaua ipan tlanechikoli (1 Ped. 3:1).

10. ¿Kenke Jonatán kitlapejpenik kipaleuis David?

¹⁰ Kema Saúl kiijtok kimiktiskia David, Jonatán monejki kitlapejpenis tlaj kipaleuiskia itata o iuampo. Maske Jonatán kinekiyaya kipaleuis itata, nojkia kinekiyaya kipaleuis David. Yeka, ¿tlake kichijki? Ya kimajtoya toTeotsij kipaleuiyaya David uan amo itata Saúl, yeka kipaleuik David. Achtoui yajki kiiljuia David tlen itata kinekiyaya kichiuas, kiampa ueliskia cholos, uan teipa kiiljuito itata amo ma kimikti David (xijpoua 1 Samuel 19:1-6).

11, 12. ¿Tlake tijchiuasej tlaj nelia tikikneliaj toTeotsij?

¹¹ Alice, se toikni katli eua Australia, monejki kitlapejpenis ajkia monekiyaya kitlepanitas uan kiiknelis. Ya kiniljuiyaya ichampoyouaj tlake momachtiyaya ipan Biblia. Uan se tonali kinixtomilik kenke ayokmo iljuichiuaskia ipan Navidad. Ichampoyouaj moyolkokojkej uan teipa tlauel kualankej. Moiljuiyayaj Alice ayokmo kinikneliyaya. Uan inana kiiljuik ayokmo kinekiyaya kiitas. Alice kiijtok: “Tlauel nechyolkokok, pampa na tlauel nikiniknelia nochampoyouaj. Maske kiampa panok, na nijnejki nijnextis tlauel nikiniknelia Jehová uan Jesús uan amo kema nikintlauelkauaskia, yeka nimoatsonpoliuiltik kema mochijki se ueyi tlanechikolistli” (Mat. 10:37).

¹² Tlaj tikikneliaj toTeotsij, uajka amo tijtlauelkauasej san pampa tlauel techpaktia timauiltisej, pampa tlauel tijpatiitaj toaltepe, kampa timomachtiaj, o seyok tlamantli tlen amo ipati. Ma timoiljuikaj ipan tlen kichijki Henry. Kampa momachtiyaya, tlauel kipaktiyaya mauiltis ajedrez ininuaya iuampoyouaj, uan kinekiyaya kintlanis sekinok katli nojkia mauiltiyayaj. Pampa tlauel mauiltiyaya, ayokmo yauiyaya tlajtolmoyaua yon ayokmo yauiyaya ipan tlanechikoli. Teipa, Henry kiitak tlauel kipatiitayaya mauiltis uan amo kitekipanos Jehová, yeka mosentlalik ayokmo mauiltis ajedrez ininuaya iuampoyouaj (Mat. 6:33).

13. ¿Tlake techpaleuis ma tijmatikaj tlake tijchiuasej kema tochampoyouaj amo kuali mouikaj?

¹³ Kemantika ouij tijmatij tijnextisej tikinpatiitaj  nochi tochampoyouaj. Kej nopa kipanok se toikni tlen itoka Ken. Ya kiijtoua: “Nonana ya kipia miak xiuitl, uan na nijnekiyaya nijpaxalos uan nojkia ma mokaua nochaj. Maske ya nopa nijnekiyaya nijchiuas, nonana uan nosiua amo kuali mouikayayaj. Amo nijmatiyaya tlake nijchiuas, nijnekiyaya omej ma yolpaktokaj”. Toikni Ken moiljuik ipan tlen kiijtoua Biblia, uan kiitak kinamikiyaya kiyolpakiltis isiua uan kinextis kipatiita. Yeka moiljuik tlake ueliskia kichiuas. Teipa kiixtomilik isiua kenke monekiyaya kuali kinojnotsas inana uan kitlepanitas. Nojkia kamanaltik iuaya inana uan kiiljuik kenke monekiyaya kitlepanitas isiua (xijpoua Génesis 2:24 uan 1 Corintios 13:4, 5).

14. ¿Tlake kipanok Jonatán?

¹⁴ Nojkia uelis tijnextisej amo tijnekij tijtlauelkauasej Jehová kema se toikni katli kipia tlanauatili techchiuilia se tlamantli tlen amo kuali. Maske toTeotsij kitekimakatoya tlanauatijketl Saúl, ya kichiuilik ikone tlen amo kuali. Amo kikuamachiliyaya kenke Jonatán tlauel kiikneliyaya David. Yeka, kema Jonatán kinejki kipaleuis David, Saúl tlauel kualanki uan kipinaualtik ikone maske itstoyaj miakej maseualmej. Maske kiampa kichiuilik itata, Jonatán nojua kitlepanitak. Kiampa kinextik amo kinekiyaya kitlauelkauas Jehová yon iuampo David, katli teipa  tekichiuaskia ipan Israel pampa toTeotsij kitlapejpenijtoya (1 Sam. 20:30-41).

15. ¿Tlake moneki tijchiuasej tlaj se toikni techiuilis se tlamantli tlen amo kuali?

¹⁵ Maske ipan tlanechikoli itstokej ueuejtlakamej katli kinekij nochi kinchiuilisej tlen kuali, kemantika amo kiampa kichiuaj pampa nojkia tlajtlakolejkej. Yeka uelis kemantika amo kikuamachiliaj kenke tijchiuaj se tlenijki (1 Sam. 1:13-17). Tlaj se tonali amo kuali techitasej o techchiuilisej se tlamantli tlen amo kuali, nojua ma tijnextikaj amo tijnekij tijtlauelkauasej Jehová.

16. ¿Ipan tlake tlamantli moneki tijnextisej titeikneliaj uan amo tijchiuasej tlen tojuantij tijnekij?

¹⁶ Saúl kinekiyaya ikone Jonatán ma tlanauati uan amo David (1 Sam. 20:31). Jonatán tlauel kiikneliyaya Jehová uan kinekiyaya kinextis amo kema kitlauelkauaskia. Yeka amo kichijki tlen ya kinekiyaya, ya mouampojchijki iuaya David uan kichijki tlen kiiljuijtoya. Yeka Biblia kiijtoua katli kiikneliaj uan amo kitlauelkauaj Jehová “kitlamichiuaj tlen mokajtokej kichiuasej yonke nelouij uan kinkokoua para kichiuasej” (Sal. 15:4). Tlaj tikijtojkej tijchiuasej se tekitl iuaya se akajya, moneki tijchiuasej tlen tikijtojkej maske tijmatisej ouij. Nojkia, tlaj tijpiaj kuesoli iuaya tosiua o toueue, amo kema tikinixpanosej, pampa tikikneliaj Jehová (xijpoua Malaquías 2:13-16).

17. ¿Kenijkatsa mitspaleuijtok ni tlamachtili?

¹⁷ Tlaj tijnekij tijchiuasej kej Jonatán, moneki amo tijkauasej Jehová uan amo tijchiuasej san tlen tojuantij tijnekij o techpaktia. Nojkia moneki nochipa tikinpaleuisej toikniuaj maske kemantika techyolkokouaj. Uan amo kema ma tijtlauelkauakaj Jehová maske tijpiasej miak tlaouijkayotl. Kiampa Jehová yolpakis uan tojuantij nojkia tiyolpakisej (Prov. 27:11). Uelis timotemachisej ya nochipa techmokuitlauis. Ipan nopa seyok tlamachtili tikitasej tlake kichijkej sekinok maseualmej katli nojkia itstoyaj kema David itstoya. Tikitasej kenijkatsa sekij amo kema kitlauelkajkej toTeotsij uan kenijkatsa sekinok kena kitlauelkajkej. Kema timomachtijtiasej, tikitasej tlake techmachtia tlen inijuantij kichijkej.