1. ¿Tlake tlaouijkayotl kiixnamikij miakej toikniuaj?

IPAN nochi Tlaltipaktli Jehová itekipanojkauaj kiixnamikij miak tlaouijkayotl tlen kichiua tlauel ma moyolkokokaj. Uelis ipan totlanechikol nojkia itstokej toikniuaj katli tlauel tlaijiyouiaj. Sekij tlauel mokokouaj, mijki se akajya katli tlauel kiikneliyayaj o pampa se ininuikal o ininuampo kitlauelkajki Jehová. Uan sekij nojkia tlaijiyouiaj pampa se tlenijki kintlasojsoljuilik. Nochi toikniuaj katli tlaijiyouiaj moneki tikinyolchikauasej. ¿Kenijkatsa uelis tikinpaleuisej?

2. ¿Kenke kemantika monejki ma kiyolchikauakaj Pablo?

² Pablo nochipa kipiayaya tlaouijkayotl (2 Cor. 11:23-28). Nojkia monejki kiijiyouis kejuak “se uitstli” ipan itlakayo, uelis eliyaya se kokolistli (2 Cor. 12:7). Nojkia tlauel mokuesok kema Demas, katli kipaleuiyaya, kitlauelkajki pampa tlauel kiiknelik “tlamantli tlen ni Tlaltipaktli” (2 Tim. 4:10). Pablo, katli kitlapejpenijtoyaj yas iluikak, amo majmauiyaya uan kipaktiyaya kinpaleuis sekinok. Maske kiampa kichiuayaya, kemantika nojkia moyolkokok (Rom. 9:1, 2).

3. ¿Kenijkatsa Jehová kiyolchikajki Pablo?

³ ¿Kenijkatsa kiyolchikajkej Pablo? Jehová kitekiuik itonal uan kiampa kiyolchikajki (2 Cor. 4:7; Filip. 4:13). Nojkia kiyolchikajki ika toikniuaj, yeka Pablo kiijtok: “Nechyolchikajtokej miak” (Col. 4:11). Se keskij eliyayaj Aristarco, Tíquico uan Marcos, katli tlauel kiyolchikajkej uan kipaleuijkej ma kiijiyoui tlaouijkayotl. ¿Tlake kuajkuali tlamantli  kinextijkej ni eyij toikniuaj uan kiampa kiyolchikajkej Pablo? ¿Kenijkatsa uelis tijchiuasej kej inijuantij kema titeyolchikauasej?

4. ¿Kenijkatsa kinextik Aristarco amo kema kintlauelkauayaya iuampoyouaj?

⁴ Aristarco amo kema kitlauelkajki Pablo pampa eliyaya kuali iuampo. Ualayaya tlen Tesalónica, se altepetl tlen eltoya Macedonia. Kema Biblia peua kamanalti tlen Aristarco, kiijtoua itstoya iuaya Pablo ipan Éfeso, kema ika expa tepaxalojtoya. Nopaya miakej maseualmej kiitskijkej Aristarco (Hech. 19:29). Kema kikixtijkej, amo moiljuik mochololtis, yeka amo kitlauelkajki Pablo. Kema panok se keski metstli, ipan Grecia, se keskij ikualankaitakauaj Pablo kinejkej kimiktisej uan mokajki iuaya (Hech. 20:2-4). Ipan xiuitl 58, kema Pablo kiuikayayaj Roma, Aristarco yajki iuaya maske tlauel uejka mokauayaya uan nechka misauiskiaj kema nopa ueyi akali tlen kinuikayaya atsonpolijki (Hech. 27:1, 2, 41). Ipan Roma, uelis Aristarco nojkia tsaktoya iuaya Pablo se keski tonali (Col. 4:10). Yeka, Pablo tlauel moyolchikajki pampa iuampo amo kema kitlauelkajki.

5. Kej kiijtoua Proverbios 17:17, ¿kenijkatsa amo tikintlauelkauasej touampoyouaj?

⁵ Kej Aristarco, uelis amo tikintlauelkauasej touampoyouaj tlaj tiitstosej ininuaya kema yolpaktosej uan kema kipiasej “tlaouijkayotl” (xijpoua Proverbios 17:17). Maske ayokmo kipiaj se kuesoli, uelis nojua monekis ma tikinpaleuikaj. Ma timoiljuikaj ipan Frances, * itata uan inana kinasik cáncer. Achtoui mijki itata, uan kema panok eyi metstli, inana nojkia mijki. Ya kiijtoua: “Nopa tlaouijkayotl tlen tikixnamikij uelis kichiuas ma uejkaua timoyolkokojtokaj. Tlauel nikintlaskamatilia nouampoyouaj katli amo nechtlauelkauaj uan nochipa kiilnamikij nojua nimoyolkokoua pampa mijkej notatauaj maske ya panotok miak tonali”.

6. ¿Tlake techyololinia amo titetlauelkauasej?

 ⁶ Touampoyouaj katli amo kema tetlauelkauaj kitekiuiaj tonali uan ininchikaualis pampa kinekij techpaleuisej. Ma timoiljuikaj ipan toikni Peter, katli kiiljuijkej kipixtoya se kokolistli tlen kichiuaskia ma miki. Isiua Kathryn kiijtoua: “Se toikni iuaya isiua tlen totlanechikol yajkej touaya kema noueue kiiljuijkej tlake kokolistli kipixtoya. Ipan nopa tonali, inijuantij kiijtojkej amo kema techkauaskiaj toselti, uan kiampa kichijtokej pampa nochipa techpaleuijtokej”. ¡Tlauel techyolchikaua tikinpiasej kuali touampoyouaj katli techpaleuiaj kema titlaijiyouiaj!

7, 8. Kej kiijtoua Colosenses 4:7-9, ¿kenijkatsa Tíquico kinextik eliyaya temachtli?

⁷ Tíquico euayaya ipan se pilaltepetsi tlen Asia kampa Roma tlanauatiyaya, uan Pablo tlauel motemachiyaya ipan ya pampa eliyaya se kuali iuampo (Hech. 20:4). Ipan xiuitl 55, kema Pablo kiniljuik toikniuaj ma kisentilikaj tomij tlen ika kinpaleuiskiaj toikniuaj tlen Judea, uelis kiiljuik Tíquico nojkia ma tlapaleui (2 Cor. 8:18-20). Teipa, kema achtoui kitsajkej ipan Roma, Pablo kititlaniyaya Tíquico ma kiuika amatlajkuiloli tlen ika kinyolchikauaskia toikniuaj tlen Asia (Col. 4:7-9).

⁸ Tíquico amo kema kitlauelkajki iuampo Pablo (Tito 3:12). Sekij toikniuaj amo eliyayaj temachmej kej Tíquico. Ipan xiuitl 65, kema sampa kitsajkej, Pablo kiijkuilok se keskij toikniuaj tlen Asia amo kinekiyayaj itstosej iuaya pampa kinmakasiyayaj ininkualankaitakauaj (2 Tim. 1:15). Maske kiampa panoyaya, ya tlauel motemachiyaya ipan Tíquico, yeka kiiljuik ma kichiua seyok tekitl (2 Tim. 4:12). Pablo tlauel kipatiitayaya iuampo.

9. ¿Kenijkatsa uelis tijchiuasej kej Tíquico?

⁹ ¿Tlake moneki tijchiuasej tlaj tijnekij tielisej titemachmej kej Tíquico? Moneki tijchiuasej tlen tikijtouaj (Mat. 5:37; Luc. 16:10). Kema tikinpaleuiaj, tlauel kuali kiyolmatij pampa kimatij uelis motemachisej ipan tojuantij. Se tosiuaikni kiijtoua kenke kiampa  kiyolmati: “Kuali tijyolmatis pampa tijmati nopa maseuali mitspaleuis kej ya kiijtok”.

10. Kej kiijtoua Proverbios 18:24, ¿ajkia inijuantij uelis kinyolchikauasej toikniuaj katli kipiaj se tlaouijkayotl o katli moyolkokouaj?

¹⁰ Katli kinpano se tlaouijkayotl o moyolkokouaj, tlauel kuali kiyolmatij kema kiiljuiaj se ininuampo katli ipan motemachiaj (xijpoua Proverbios 18:24). Kiampa kiyolmatki toikni Bijay kema ikone kikixtijkej tlen tlanechikoli. Ya kiijtok: “Nijnekiyaya nikiljuis se akajya katli eliyaya temachtli nochi tlen nijyolmatiyaya”. Seyok toikni, katli itoka Carlos, kichijki se tlamantli tlen amo kuali uan ayokmo uelki kichijki nopa tekitl tlen tlauel kipatiitayaya ipan tlanechikoli. Ya kiijtoua: “Nijnekiyaya nikamanaltis iuaya se akajya katli kuali nechtlakakiliskia uan amo iuaya se akajya katli nechiljuiskia kenke nimokuapolok”. Ueuejtlakamej kipaleuijkej Carlos ma kiijiyoui tlen kipanoyaya. Uan ya kuali kiyolmatiyaya pampa ueuejtlakamej amo kiijtojtinemiyayaj tlen kinpouiliyaya.

11. ¿Kenijkatsa uelis tielisej titemachmej?

¹¹ Moneki tijpiasej toyolo uan kiampa tielisej titemachmej ininuaya touampoyouaj. Zhanna tlauel kipaleuik kiniljuis iuampoyouaj tlen kiyolmatiyaya kema iueue kitlauelkajki. Ya kiijtoua: “Maske uelis nochipa nikiniljuiyaya sanse tlamantli, inijuantij kipixkej ininyolo uan nechtlakakilisej”. Tojuantij nojkia uelis tielisej kuali ininuampoyouaj sekinok tlaj kuali titetlakakilisej.

12. ¿Ajkia eliyaya Marcos, uan kenijkatsa kinextik kipaktiyaya tlapaleuis?

¹² Marcos eliyaya se Cristo itokilijka tlen Jerusalén. Imachikni Bernabé eliyaya se misionero katli miakej kiixmatiyayaj (Col. 4:10). Maske Marcos ichampoyouaj tlatominpiayayaj, ya amo kipatiitayaya nopa tlamantli. Nochipa kinextik kipaktiyaya kinpaleuis sekinok uan yolpakiyaya kema kiampa kichiuayaya. Miakpa yajki ininuaya Pablo uan Pedro kema kichiuayayaj ininteki. Marcos kikouayaya tlakualistli, kitemouayaya kanke mokauasej o kichiuayaya sekinok tlamantli (Hech. 13:2-5; 1 Ped. 5:13). Pablo kiijtok Marcos kipaleuijtoya ma kimoyaua nopa kuali tlamachtili tlen toTeotsij iTlanauatijkayo uan nojkia tlauel kiyolchikajtoya (Col. 4:10, 11).

13. ¿Kenijkatsa 2 Timoteo 4:11 kinextia Pablo kipatiitayaya tlen Marcos kichiuayaya?

¹³ Marcos uan Pablo tlauel kuali mouikakej. ¿Kenke kiampa tikijtouaj? Nechka xiuitl 65, kema Pablo kitsajkej ipan Roma, kiijkuilok nopa ompa amatlajkuiloli tlen Timoteo. Nopaya kiiljuik Timoteo ma yaui Roma uan ma kiuika Marcos (2 Tim. 4:11). Pablo tlauel kipatiitayaya nochi tlen Marcos kichijtoya, yeka kinekiyaya ma itsto iuaya ipan nopa tonali kema kiixnamikiyaya tlaouijkayotl. Marcos kipaleuik Pablo kema kiuikiliyaya tlakualistli o tlen ika tlajkuilouayaya. Nochi tlen Marcos kichijki, kipaleuik Pablo ma kiijiyoui tlen kipanoyaya pampa nechka kimiktiskiaj.

14, 15. Kej kinextia Mateo 7:12, ¿tlake uelis tijchiuasej uan kiampa tikinpaleuisej sekinok?

¹⁴ (Xijpoua Mateo 7:12). Kema tijpiaj tlaouijkayotl, tlauel tijtlaskamatij kema sekinok techpaleuiaj. Ryan, katli itata sanima miktiuetski pampa kipanok se tlamantli tlen amo kuali, kiijtoua: “Maske ipa tijchijtok se keski tlamantli, kema tlauel timotekipachoua tijmatis ouij tijchiuas.  Tlauel tijpatiitas kema sekinok mitspaleuisej, maske uelis moiljuiaj tlen kichiuaj amo tlauel ipati”.

¹⁵ Tlaj kuali tikitaj kenijkatsa itstokej sekinok, nima timoiljuisej kenijkatsa tikinpaleuisej. Sampa ma tikitakaj tlen kinpanok Peter uan Kathryn, tlen tikijtojkej ipan párrafo 6. Se tosiuaikni yauiyaya ininuaya kema kiitayayaj tepajtijketl. Peter uan Kathryn ayokmo ueliyayaj kiuikaj inincarro, yeka tosiuaikni kiijkuilok inintoka toikniuaj tlen tlanechikoli katli kinejkej kinuikasej kampa mopajtiyayaj. ¿Tlake panok pampa kiampa kichijkej? Kathryn kiijtoua: “Tijmatkej kejuak techkixtilijkej se ueyi tlamamali”. Maske kemantika amo tijchiuasej uejueyi tlamantli, nochipa ma tikilnamikikaj nopa tlamantli tlauel kinyolchikauas katli tlaijiyouiaj.

16. ¿Tlake tlamantli tlen tlauel ipati tijyekouaj tlen Marcos?

¹⁶ Nojua ma timoiljuikaj ipan tlen Marcos kichijki, katli itstoya ipan achtoui siglo. Ya tlauel motekiuijtoya, pampa Jehová kimakatoya miak tekitl, kej kema kiijkuilok se amatlajkuiloli. Maske kipixtoya miak tekitl, nojkia kikajki tonali pampa kinejki kiyolchikauas Pablo, uan Pablo amo pinauayaya kiiljuis ma kipaleui pampa tlauel motemachiyaya ipan ya. Ángela tlauel kintlaskamatilik toikniuaj katli kiyolchikajkej kema mijki se iuikal. Ya kiijtoua: “Kema tikitas toikniuaj nelia kinekij mitspaleuisej, nima tijnekis tikiniljuis ma mitspaleuikaj. Nimantsi kinekisej mitspaleuisej uan kichiuasej ika pakilistli”. Yeka, ma timotlajtlanikaj: “¿Kiitaj toikniuaj nochipa nijneki nikinyolchikauas sekinok?”.

17. ¿Kenijkatsa techpaleuis tlaj timoyoliljuisej ipan 2 Corintios 1:3, 4?

¹⁷ Amo ouij tikinpantisej toikniuaj katli moneki tikinyolchikauasej. Uelis tikinyolchikauasej sanse kej tojuantij techyolchikajkej. Nino, se tosiuaikni katli mijki iueyinana,  kiijtoua: “Tlaj tijkauasej, Jehová uelis techtekiuis uan kiampa tikinyolchikauasej sekinok” (xijpoua 2 Corintios 1:3, 4, Icamanal Toteco). Frances, katli tikijtojkej ipan párrafo 5, kiijtoua: “Nelia melauak tlen kiijtoua 2 Corintios 1:4, uelis tikinyolchikauasej sekinok ika tlen tojuantij techyolchikajkej”.

18. 1) ¿Kenke sekij majmauij teyolchikauasej? 2) ¿Kenijkatsa uelis tikinyolchikauasej sekinok? Xikijto se neskayotl.

¹⁸ Maske achi timajmauij, moneki tikitasej kenijkatsa tikinyolchikauasej sekinok kema kiixnamikij se tlaouijkayotl. Uelis kemantika timajmauij pampa amo tijmatij tlake tikijtosej o tlake tijchiuasej kema se akajya tlaijiyouia. Se ueuejtlakatl katli itoka Paul kiilnamiki tlen toikniuaj kichijkej kema mijki itata. Ya kiijtok: “Nikitak toikniuaj kimatiyayaj ouij kamanaltisej nouaya. Amo kimatiyayaj tlake nechiljuisej. Maske kiampa kinpanoyaya, tlauel nikintlaskamatilia pampa kinekiyayaj nechpaleuisej”. Seyok toikni katli itoka Tajon, kiijtok: “Kema ya panotoya se keski tonali kema mojmolinijtoya tlali, miakej nechtlajkuiljuilijkej. Maske amo nikilnamiki tlake nechtlajkuiljuilijkej, kena nikilnamiki inijuantij kinekiyayaj kimatisej kenijkatsa niitstoya”. Nelia tlauel kinpaleuia toikniuaj kema timotekipachouaj ipan tlen kinpano.

19. ¿Kenke timosentlalijtokej tikinyolchikauasej sekinok?

¹⁹ Nechka tlamis itlamia tonali, yeka nojua panotias tlamantli tlen tlauel amo kuali uan tikixnamikisej miak tlaouijkayotl (2 Tim. 3:13). Uan pampa titlajtlakolejkej, nojua timokuapolosej. Yeka, nojua monekis ma techyolchikauakaj. Pablo kiijiyouik nochi tlen kipanok pampa toikniuaj kiyolchikajkej. Tojuantij nojkia amo ma titetlauelkauakaj kej Aristarco, ma tielikaj titemachmej kej Tíquico uan ma titepaleuikaj kej Marcos. Tlaj kiampa tijchiuasej uelis tikinpaleuisej toikniuaj amo ma kitlauelkauakaj Jehová (1 Tes. 3:2, 3).