1, 2. ¿Kenijkatsa tlen kichijki Tony kinextia uelis tijpatlasej tonemilis?

TONY eliyaya se telpokatl katli san moskaltik ika inana. Ya amo kuali monejnemiltiyaya ipan escuela uan yeka moiljuijtoya ayokmo momachtis. Sábados uan domingos san itstoya ika iuampoyouaj o yauiyaya cine. Maske amo mosisiniyaya yon kitekiuiyaya drogas, amo kimatiyaya tlake kichiuas ipan inemilis yon amo kineltokayaya tlaj itstok toTeotsij. Kema kiixmatki se toikni uan isiua, kinchiuilik miak tlajtlanili. Inijuantij kimakakej nopa pilamochtsitsij El origen de la vida uan ¿Es la vida obra de un Creador?

² Tony nima kipojki nochi nopa pilamochtsitsij uan kipatlak miak tlamantli ipan inemilis. Kema toikniuaj sampa kipaxalotoj, Tony kiniljuik: “Kena itstok toTeotsij”. Kinejki ma kimachtika ika Biblia, uan pejki kuali monejnemiltia. Nojkia pejki kuali momachtia ipan escuela. Kema nopa director kiitak kuali monejnemiltiyaya uan kuali momachtiyaya, kitlajtlanilik: “¿Tijpatlatok monemilis pampa timomachtia ininuaya Jehová itlajtoltemakauaj?”. Tony kiiljuik kena, uan nojkia kipouilik tlen momachtijtoya. Tony ya tlanki momachtia ipan escuela uan nama eli precursor regular uan tlapaleuijketl ipan tlanechikoli. Nojkia tlauel yolpaki pampa nama Jehová eli kej itata (Sal. 68:5).

3. ¿Tlake kintlajtolmaka Jehová telpokamej?

³ Tlen kipanok Tony, techilnamikiliaj Jehová kineki ma yolpakikaj telpokamej uan ichpokamej pampa tlauel kiniknelia. Yeka kintlajtolmaka nochi telpokamej: “Xikilnamiki toTeko tlen mitschijchijki kema noja tiitstok titelpokatl” (Ecl. 12:1). Maske nama ouij tijmati tijchiuas ni tlamantli, kena uelis tijchiuas. Jehová nochipa mitspaleuis kuali ma kisa tlen tijchiuas ipan monemilis uan amo san kema titelpokatl. Ma tikitakaj tlake kinpaleuik israeleuanij ma moaxkatikaj nopa tlali tlen kintenkauilijtoyaj uan tlake kipaleuik David ma kitlani Goliat. Nopa techpaleuis ma tikitakaj kenijkatsa Jehová kineki kuali ma tiitstokaj.

4, 5. ¿Tlake techmachtia kema tikitaj tlen kinpaleuik israeleuanij uan tlen kipaleuik David? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl).

⁴ Kema israeleuanij nechka kalakiskiaj ipan nopa tlali tlen kintenkauilijtoyaj, toTeotsij amo kiniljuik ma momachtikaj tlateuisej uan kiampa kuali tlateuiskiaj (Deut. 28:1, 2). ToTeotsij san kiniljuik ma kitlepanitakaj itlanauatiljuaj uan ma motemachikaj ipan ya (Jos. 1:7-9). Maske maseualmej moiljuiaj amo ipati tlen toTeotsij kintlajtolmakak, tlauel kinpaleuik israeleuanij, pampa kiampa miakpa kintlankej canaáneuanij (Jos. 24:11-13). Moneki kuali titlaneltokasej tlaj tijnekij tijtlepanitasej toTeotsij. Tlaj kuali titlaneltokaj, nochipa kuali tiitstosej. Ni kinpaleuik uejkajkia uan nama nojkia techpaleuiaj.

⁵ Goliat eliyaya se kuali tlateuijketl, iuejkapanka eliyaya nechka eyi metros (2.9 m). Nojkia kiuikayaya tepostli tlen ika tlateuiskia (1 Sam. 17:4-7). David kuali tlaneltokayaya ipan Jehová yeka san kiuikak se teuitlatstli. Maske katli amo kuali tlaneltokayayaj moiljuiyayaj David amo kimatiyaya tlen kichiuayaya, tlauel mokuapolojtoyaj, eliyaya Goliat katli amo kimatiyaya tlen kichiuayaya (1 Sam. 17:48-51).

6. ¿Tlake tikitasej ipan ni tlamachtili?

⁶ Ipan nopa achtoui tlamachtili tikitakej naui tlamantli tlen kichiua kuali ma tijyolmatikaj uan ma tiyolpakikaj: Tijchiuasej kampeka kuali tikixmatisej toTeotsij, tijpiasej touampoyouaj katli kiikneliaj Jehová, timosentlalisej tijtekipanosej Jehová uan tijpatiitasej pampa kichijtok ma tiitstokaj kejuak timajkajtokej. Ipan ni tlamachtili tikitasej sekinok tlamachtili tlen tijpantiaj ipan Salmo 16, katli uelis techpaleuis ma tijchiuakaj ni naui tlamantli.

7. 1) ¿Kenijkatsa eli katli kuali tlaneltoka? 2) ¿Tlake kiijtok David, uan kenke tlauel yolpakiyaya?

⁷ Katli kuali tlaneltoka, kichiua kampeka moiljuis kej Jehová uan kiitas tlamantli kej ya kiita. Kineki ma kiyakana toTeotsij uan mosentlalia kitlepanitas (1 Cor. 2:12, 13). Kiampa kichiuayaya David. Ipan se uikatl kiijtok: “San ta, toTeko, nimitspixtok, tiitstok nochi para na, yeka ayok tleno nijtemos. Ta tinechmaka nochi tlen notechmoneki para niyoltos” (Sal. 16:5). David tlauel kipatiitayaya pampa mouampojchijtoya iuaya toTeotsij uan motemachiyaya ipan ya (Sal. 16:1). Yeka kiijtok tlauel yolpakiyaya. Mouampojchiuas iuaya Jehová kichiuayaya tlauel ma yolpaki (xijpoua Salmo 16:9, 11).

8. ¿Tlake tlamantli mitspaleuis xiyolpaki uan kuali xijyolmati?

⁸ Katli mosentlaliaj san inijuantij moyolpakiltisej o tlatominpiasej, amo nelnelia yolpakij (1 Tim. 6:9, 10). Se toikni katli eua Canadá kiijtok: “Tijpiasej miak tlamantli amo kichiua kuali ma tijyolmatikaj, san tiyolpakisej tlaj tijmakaj Jehová tlen tijpiaj uan tijtekipanouaj, pampa ya techmaka nochi  tlen kuali” (Sant. 1:17). ¿Tlake mitsmachtia? Tlaj tijneki tiyolpakis uan kuali tijyolmatis, moneki kuali titlaneltokas uan timosentlalis tijtekipanos Jehová. Tijpouas Biblia, tikitas nochi tlen toTeotsij kichijchijtok uan timoyoliljuis ipan nopa kuajkuali tlamantli tlen kinextia, kej nopa tlaiknelijkayotl tlen mitsnextilia, mitspaleuis timonechkauis ika toTeotsij uan kuali titlaneltokas (Rom. 1:20; 5:8).

9. Sanse kej David, ¿Tlake uelis tijchiuas tlaj tijneki toTeotsij iTlajtol ma kipatla monemilis?

⁹ Jehová eli se kuali tetata uan tlauel techiknelia, yeka kemantika techtlalnamiktia. David tlauel kipatiitayaya kema toTeotsij kitlalnamiktiyaya, yeka kiijtok: “Nimitsueyichiuas, toTeko, pampa tinechkonsejomaka. Tlajkoyoual tinechmaka motlalnamikilis uan tinechnextilia ipan noyolo tlachke moneki nijchiuas” (Sal. 16:7). Kema kiijtok “noyolo”, kinekiyaya kiijtos tlen moiljuiyaya. David moiljuiyaya ipan tlen toTeotsij kitlajtolmakayaya uan kichiuayaya kampeka moiljuis kej ya moiljuia, nojkia kikauayaya ma kipatla inemilis pampa kinekiyaya kuali monejnemiltis. Tlaj ta kiampa tijchiua, tlauel tikiknelis Jehová, timosentlalis tijtekipanos, uan nopa mitspaleuis kuali xitlaneltoka. Se tosiuaikni katli itoka Christin, kiijtok: “Kema nimomachtia uan nimoyoliljuia ipan tlen nijpoua, nikita Jehová moiljuia ipan na”.

10. kej kiijtoua Isaías 26:3, ¿kenijkatsa mitspaleuis tlaj kuali titlaneltoka?

¹⁰ Tlaj kuali titlaneltoka, Jehová mitspaleuis xijmati uan xijkuamachili tlen pano ipan ni Tlaltipaktli uan tlen kipanos teipa. Kiampa kichiuas pampa kineki xijmati tlake tlamantli moneki tikachtouitlalis, kuali xijtlapejpeni tlen tijchiuas ipan monemilis uan amo ximajmaui ika tlen panos teipa. Tlajtolpanextijketl Isaías kiijtok Jehová kinpaleuis, kinmokuitlauis uan kinmakas tlaseuilistli nochi katli motemachia ipan ya (xijpoua Isaías 26:3). Joshua, se toikni katli eua Estados Unidos, kiijtok: “Tiitstos inechka Jehová, mitspaleuis xijmati tlake nelnelia ipati uan tlake amo”. ¡Nelia melauak tlen kiijtok toikni!

11. ¿Kenijkatsa kitlapejpeniyaya David iuampoyouaj?

¹¹ David kiijtok kanke uelis tijpantisej kuali touampoyouaj. Ya kinitak kej iuampoyouaj san katli kiikneliyaya Jehová uan monejnemiltiyayaj kej ya kineki. Kiijtok nopa kichiuayaya tlauel ma yolpaki. Seyok katli kiijkuilok Salmo nojkia kiampa kiijtok: “Na nikinita keja nouampoyouaj nochi tlen mitsimakasij uan mitstlepanitaj, uan nochi tlen kichiuaj tlen kiijtouaj motlanauatilua” (Sal. 119:63). Kej tikitakej ipan nopa seyok tlamachtili, ta nojkia uelis tikinpias kuali mouampoyouaj katli nojkia kiikneliaj uan kitlepanitaj Jehová, maske amo sanse ininxiui.

12. ¿Kenke David uan Jonatán kuali mouampojchijtoyaj?

¹² David amo kintlapejpenik iuampoyouaj tlen kipixtoyaj sanse ininxiui. Ya kipixki se kuali iuampo ¿tikilnamiki itoka? Jonatán. Biblia kiijtoua inijuantij kuali mouampojchijtoyaj. ¿Tijmatiyaya Jonatán kitlaniyaya David ika 30 xiuitl? Uajka, ¿kenke kuali mouikayayaj? Pampa inijuantij kineltokayayaj toTeotsij, motlepanitayayaj uan kiitayayaj nopa kuajkuali tlamantli tlen kinextiyayaj, kej kema mosentlalijkej kinteuisej toTeotsij ikualankaitakauaj (1 Sam. 13:3; 14:13; 17:48-50; 18:1).

13. ¿Tlake mitspaleuis tikinpias miak mouampoyouaj? Xikijto se neskayotl.

¹³ Sanse kej David uan Jonatán, tojuantij nojkia tlauel tiyolpakisej tlaj timouampojchiuaj ininuaya katli kiikneliaj Jehová uan amo kitlauelkauaj. Kiera, se tosiuaikni katli miak xiuitl kitekipanojtok toTeotsij, kiijtoua: “Ipan ni Tlaltipaktli, nikinpia nouampoyouaj tlen kampa ueli euaj uan katli amo elij  sanse kej na”. Tlaj tijchiua kej ya, tikitas kenijkatsa toTeotsij iTlajtol uan itonal techsansejkotilia.

14. 1) ¿Tlake mitspaleuis timosentlalis tijtekipanos Jehová? 2) ¿Tlake kiijtojtokej telpokamej katli mosentlalijtokej kitekipanosej Jehová?

¹⁴ (Xijpoua Salmo 16:8). David tlauel kipatiitayaya kitekipanos toTeotsij. Ta nojkia tlauel tiyolpakis tlaj kiampa tijchiuas. Ximosentlali tijtekipanos toTeotsij uan tijchiuas nochipa tlen ya mitstlajtlania. Se toikni, katli itoka Steven, kiijtok: “Nimosentlalis nijtekipanos toTeotsij uan nikitas kenijkatsa nechpaleuia, kichiua tlauel ma niyolpaki”. Se telpokatl, katli eua Alemania uan nama tlatekipanoua ipan seyok altepetl, kiijtok: “Kema ya niueuejtixtos, amo nijnekiskia nikitas nijchijki san tlen na nijnekiyaya”. Tijnekij nojkia kiampa ximoiljui. Tlaj kiampa timoiljuia, ximosentlali tijtekipanos Jehová uan tikinpaleuis sekinok (Gál. 6:10). Ximomaijto uan xikiljui Jehová ma mitspaleui timosentlalis tijtekipanos, ya tlauel kineki mitspaleuis (1 Juan 3:22; 5:14, 15).

15. ¿Tlake uelis timosentlalis tijchiuas ipan Jehová itlanechikol? (Xikita nopa recuadro “ Se keski tlamantli tlen ueliskia timosentlalis tijchiuas”).

¹⁵ ¿Tlake tlamantli ueliskia timosentlalis tijchiuas ipan Jehová itlanechikol? Uelis ipan tlanechikoli titlanankilis san ika motlajtol, tielis precursor o titlatekipanos ipan kali Betel. Nojkia uelis timosentlalis timomachtis seyok tlajtoli uan kiampa titlatekipanos sejkanok. Barak, se telpokatl katli senkistok tlatekipanoua, kiijtoua: “Nijmatis sejse tonal uelis nijtekipanos Jehová ika nochi nochikaualis, ya nopa kichiua tlauel ma niyolpaki”.

16. ¿Tlake kichiuayaya David pampa kipatiitayaya Jehová itlanauatiljuaj, uan kenke?

¹⁶ Ipan achtoui tlamachtili tikitakej toTeotsij itlanauatiljuaj techpaleuia ma tiitstokaj kejuak timajkajtokej, pampa techpaleuia ma tikiknelikaj tlen kuali uan amo ma tijchiuakaj tlen amo kuali (Amós 5:15). David kiijtok Jehová kimakatoya nochi kuali tlamantli tlen kipixtoya, pampa ya ueyi iyolo (Sal. 145:7). David kichijki kampeka kiixkopinas ni kuali tlamantli tlen toTeotsij kinextia, yeka kikualankaitak tlen  toTeotsij kikualankaita, kej kiueyichiuas sekinok teotsitsij. Katli kinueyichiuaj sekinok teotsitsij, amo kiueyichiuaj Jehová uan amo yolpakij (Isa. 2:8, 9; Apoc. [Rev.] 4:11).

17, 18. 1) ¿Tlake kiijtok David kinpano katli kiueyichiuaj sekinok teotsitsij? 2) ¿Kenke miakej maseualmej kipiaj miak kuesoli?

¹⁷ Uejkajkia, kema kiueyichiuayaya teotsitsij tlen amo melauak nojkia momekatiyayaj (Os. 4:13, 14). Miakej maseualmej san kinekiyayaj kinueyichiuasej sekinok teotsitsij pampa kinekiyayaj momekatisej. Maske kiampa kichiuayayaj amo yolpakiyayaj. David kiijtok katli kiueyichiuaj sekinok teotsitsij kipiaj miak kuesoli (Xijpoua Salmo 16:4). Miakej maseualmej nojkia kitenkauayayaj ininkoneuaj kej tlakajkaualistli (Is. 57:5). Jehová amo kuali kiitayaya tlen kichiuayayaj (Jer. 7:31). Tlaj tiitstoskia ipan nopa tonali uan motatauaj kitekipanoskia Jehová, ¿tikintlaskamatiliskia?

¹⁸ Ipan ni tonali, religiones tlen amo melauak nojkia kinkauaj maseualmej ma momekatikaj, kinkauaj tlakamej ma mokalakikaj ika tlakamej uan siuamej ika siuamej. Kej uejkajkia, katli kiampa kichiuaj tlauel tlaijiyouiaj uan amo yolpakij (1 Cor. 6:18, 19). Uelis tikistok kenijkatsa maseualmej maske moiljuiaj uelis kichiuasej nochi tlen inijuantij kinekij, ‘mojmostla más mokuesouaj’. Yeka xijtlakakili tlen Jehová mitsiljuiaj uan ximotemachi kuali tiitstos tlaj tijneltoka. Xikilnamiki, maske uelis tiyolpakis se kentsi tlaj tijchiuas tlen amo kuali, teipa tlauel titlaijiyouis (Gál. 6:8). Joshua, katli tikijtojkej ipan párrafo 10, kiijtoua, “Maske uelis tijchiuasej tlen tojuantij tijnekij, tlaj tijchiuaj tlen amo kuali, amo tiyolpakisej”.

19, 20. ¿Tlake tlateochiualistli kiselisej telpokamej katli kineltokaj uan motemachiaj ipan Jehová?

¹⁹ Jesús kiniljuik itokilijkauaj: “Tlaj mojmostla inkichijtiasej tlen niinmechiljuia, uajka nelia initstosej innomomachtijkauaj. Uan inkimatisej tlen melauak, uan nopa tlen melauak inmechtojtomas para uelis innemisej inmajkajtokej” (Juan 8:31, 32). Tlen melauak techpaleuiaj amo ma tijneltokakaj tlen tlamachtiaj ipan religión tlen amo melauak uan ayokmo ma tijchiuakaj tlen maseualmej momajtokej kichiuaj. Uan kej timomachtijtokej, teipa nojkia tiitstosej timajkajtokej “keja tojuantij tlen tiikoneuaj toTeko” (Rom. 8:21). Tlaj tijchiua tlen Cristo tlamachtia, tikitas kenijkatsa ipan ni tonali mitspaleuia tiitstos kejuak timajkajtok, kiampa tijmatis tlen melauak pampa tijchiuas ipan monemilis.

²⁰ Telpokatl, xijpatiita uan kuali xijtekiui tlen toTeotsij mitsmaka. Kiampa kuali tiitstos teipa. Se telpokatl kiijtok: “Tlaj kuali tijtekiuis tlen toTeotsij mitsmaka mitspaleuis kuali xijtlapejpeni tlen tijchiuas teipa, kej kema tijnekis tijtemos tekitl o timoiljuis tlaj timosiuajtis o amo”.

21. ¿Tlake moneki tijchiuas tlaj tijneki tijselis “nopa yolistli tlen nelnelia kuali”?

²¹ Tlen onka ipan ni Tlaltipaktli uan tlen maseualmej moiljuiaj temaka pakilistli amo uejkauas. Axaka kimati tlake panos teipa (San. 4:13, 14). Yeka, tlauel kuali tlaj tijtokilis nopa ojtli tlen techuikas ipan “nopa yolistli tlen nelnelia kuali” (1 Tim. 6:19). ToTeotsij amo techchiualtia ma tijtokilikaj nopa ojtli, tojuantij moneki tijtlapejpenisej tlaj tijtokilisej o amo. Yeka kuali ximouampojchiua iuaya uan xijpatiita nochi nopa kuali tlamantli tlen mitsmaka (Sal. 103:5). Ximotemachi san Jehová uelis kichiuas tlauel kuali xiitsto uan tlauel xiyolpaki nama uan teipa (Sal. 16:11).